МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
«КИІМ ТАРИХЫН» ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Ұлттық киімдерді қолданудың маңызы 5
Ұлттық киімді көркемдеп оқытудың мазмұны 10
«КИІМ ТАРИХЫН» ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ 15
Ұлттық киімді құрастыруды оқыту әдістемесі 15
Бұйымды алғашқы өлшеуге дайындау технологиясын оқыту
САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ ТАЛАПТАР 25
Жарықтың еңбек қауіпсіздігіне тигізетін әсері 25
Техника қауіпсіздігі 27
Қорытынды 29
Қолданған әдебиеттер тізімі 30
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы білім беру саласында жүргізіп жатқан реформасының
Қазіргі білім беру жүйесін дамыту стратегиясының басты мақсатының
Сонымен, өндірістің әр саласында ішкі және сыртқы нарықтық
Жас жеткіншекті әсемдік пен сұлулыққа тәрбиелеуде небір сындарлы
әсемдікті, ешқандай әсем ұғым-категорияларды қаптатпай-ақ сұлулық пен әсемдікті
Уақыт талабына сай оқушылар мектеп қабырғасында бірте-бірте өздігінен
Курстық жұмыстың зерттеу мақсаты: «Киім тарихын» оқыту
әдістемесі.
Курстық жұмыстың зерттеу міндеттері:
- «Киім тарихын» оқыту әдістемесінің мәнін анықтау.
Курстық жұмыстың зерттеу нысаны: оқу-тәрбие үрдісі.
Курстық жұмыстың теориялық және әдіснамалық негіздері: философиялық негізгі
Курстық жүмыстың құрылымы: кіріспеден, үш тараудан,
қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан түрады.
1. «КИІМ ТАРИХЫН» ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Ұлттық киімдерді қолданудың маңызы
Азаматтың арғы тарихынан бері қарай көз жүгірткен жан
Қай өнерді алып қараса, олардың алғашқы бастаулары бұлдыр
Тері қару үшін көп нәрсе қажет еді. Ол
Сонда сәнді киім дегеніміз не? Соның қасиеттерін санап
Олардың киімі бұл адамдардың діни білімі бар екенін,
Ендігі әңгіме-моданың маусымдық және салтанаттық ерекшеліктері туралы болсын.
Киімнің алғашқы міндеті де адам денесін суықтан қорғау
Сән киімдерін бір күннің ішінде бірнеше өзгертуге тура
Сән үлгілерін жасаушы шеберлер киімдердің осындай орталарға баруға
Сән киім үлгісін жасау өте қиын жұмыс. Өйткені
Сәнді киімдер тағы да екі топта қарастырылады. Біріншісі-әр
Енді сән киімдерінің тағы бір ерекше тобы болатынын
Өнердің кез-келген түрінде көлемді шығармалар болады. Мәселен, үлкен
Операда бір емес, бірнеше ария болатыны, олар бір-бірін
Мода деген сөз біздің тілімізге шет тілден енген
Бұл ойды адам әрі сабақтаса, моданың басты екі
Талғам және мода ұзақ және қызғылықты әңгімелеуге тұрарлық.
Сондай кейінгі ұрпақ үшін қасиеті мен қадірі, мәні
1.2 Ұлттық киімді көркемдеп оқытудың мазмұны
Салтанатты жағдайларға арналған киімдер де күрделі пішімді, әр
Қамзолдың материалы - көбіне түкті пүліш маталар, оны
Қамзолда жең болмағандықтан, жаға да жасалмаған, тек омырауға
Қазақстанның көп бөлігінде қамзолдың өңіріне, сондай-ақ етегінің екі
Қамзолға ою-өрнек түсірілмеген жағдайда, оны түрлі жылтырак әшекейлермен,
Оның есесіне, қамзол түймеленбеген. Көп жағдайда ұсталар соққан
Бүкпе мен әдіпті өңдеу. Иық бұйымдарын жасау барысында
Кесте 1 Бұйымды бірінші өлшеуге дайындаудың біртізбектілігі
№
Орындалу реті
1. Иық, кеуде, бел бүкпелерін көктеп алу. Бөлшекті
2.
Иық және бүйір кесінділерін көктеу. Бөлшектерді өзара оң
3. Бұйымға сыдырма керек болса, сыдырманы өңір мен
4. Ең соңында бүйымның ұзындығын белгілеп, етегін қайырып,
5. Бұйымның қонымдылығын тексеріп, машинамен тігуге дайында.
Мата таңдау. Кез келген бұйымды тігер алдында оған
Қоспа маталар жылтырлау, тайғақ, тез сетінейді, тез қыртыстанады.
Химиялық талшықтардан мата өндіру кезінде, оларды әр түрлі
Сән таңдау. Сәнді арнайы көркемдеуші-сәнгер жасайды. Ол сәнқой
Бұйымды сәндеу. Киімді сәндеу - ол жаңа сән
Олар сәннің эскизі бойынша сызба бөлшектеріндегі жеке элементтердің
Сәннің сырт көрінісін сипаттау. Сән таңдалған соң, оған
Бұйымды ұлттық өрнектермен өңдеу. Әшекейлерді түсіре білу -
Сонымен қамзолда, бешпентте, бас киімде көздің жауын алатын
Енді жапсырма киімнің қай тұсына орналасуы керек дегенге
2 «КИІМ ТАРИХЫН» ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Ұлттық киімді құрастыруды оқыту әдістемесі
Ұлт болып ұйысып, ел болып еңсемізді тіктеген (көтерген)
Ұрпаққа берер тәрбие, дарытар ұлағат, әрине, ұлттық мектептердің
Мәдени-этникалық білім беруді қолға алуға байланысты ұлттық өнерді
Сонда ғана осы ауқымды «ұлт», «этнос», «мәдени-этникалык тектестік»,
Міне осындай ата-баба мұрасындағы ұлттық дәстүрлердің мақсаттары ретінде
Білім беру ісі ұлттық сананы қалыптастырудың мәдени ұлттық
табыстаушылық (ұлттық мәдениетті, өнерді өркендету, сақтау және дамыту);
саралаушылық (адамның этникалық топтың немесе этностың ұлттық-
мәдени қажеттіліктерін айқындау);
ынтымактастырушылық (өнер мен мәдениеттердің өзара бірлігін бірігуін, байытуын,
Яғни ғылым дегеніміз, әзірше халықтың қалың қатпарлы мол
Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі ұлттық өнеріміздегі мыңдаған
Аталған проблемаларды жүзеге асырудың негізгі шарттары біздін ойымызша
білім беру мен мектептің ұлттық қайнарларын нығайту;
ұлттық өнеріміз бен төл мәдениеттің шүбәсіз басымдылығын мойындау
ұлттық білім беру жүйесінің әлемдік тәрбиедегі осы сала-салаға
жеке адам мен қоғамның мәдени-эстетикалық мүдделерін жүзеге асыруға
мемлекеттік біріңғай бағдарламалар негізінде аталған проблема бойынша аймақтық
Ұлтсыз мектептің болмайтынын, мектеп өз ұлтының мәдениетіне сүйенбей
зиялы адамды тәрбиелей алмайтынын өмірдің өзі дәлелдеп берді.
Осыдан келіп ұлттық өнердің дәстүрінің тағы да бір
Халқымыздың дәстүрлі ұлттық өнерінің рухани идеалары осылайша сара
Бұл біздің Қазақстан Республикамыздың өзіндік мәдени ерекшелігі болашақ
Біріншіден, қалың жанрдың күш-жігерін ортақ іске бағыттауда жалпылама
Екіншіден, ұлтаралық қатынас проблемасы көтерілген кезде дәстүрлі ұлттық
Дәстүрлі ұлттық өнер дегеніміз ғасырлар бойы қалыптасып ұрпақтан-
Бір сөзбен айтқанда, әрбір халық өкілдерінің ұлттық өнерін
Ұлттық қолөнер-ұрпақтан-ұрпаққа ұласып келе жатқан хаықтық мұра. Данышпан
Мәдениет пен өнер де осы процестен тыс, өзінен-өзі
Сондай-ақ, бізге жеткен құсмұрын жүзіктер мен құдағи жүзіктер.
2.2 Бұйымды алғашқы өлшеуге дайындау технологиясын оқыту әдістемесі
Қазақ ұлттық киімінің көпғасырлық тарихы бар, ол еңбек
Ғасырлар бойына қалыптасқан ұлттық киімдерінің ортасында бешпенттің жөні
тастағы суреттердегі адамдардың киімінен бешпенттің сұлбасын байқау қиын
Қазақ үшін ең жылы да жайлы материал -
Осы заманғы сән үлгілерінің қатарынан орын алу бешпеттің
Қазақ әйелдерінің киімінде камзолдың орны ерекше болған. Ода
Әйелдердің камзолы қысқа жеңді, иықтан сәл түскен жеңді
Камзолдарда жең болмайтыны сияқты жаға да жасалмаған. Тек
Камзолдарға ою-өрнек түсірілмеген жағдайда оны түрлі жылтырақ әшекейлермен
Жас қыз - келіншектердің камзолының белі үнемі қыналып
Әйел - әдемілік деген ұғыммен егіз жаратылғаны анық.
Ұлттық үрдістегі, бірақ бүгінгі сауық кештері талабынан толық
Қызыл жібек қалтаға дейін тарылып келеді де, қалтаның
Қыздар киер тақияға міндетті түрде қымбат маталар қолданылады.
Етегі де, жоғары бөлігі де алтын немесе күміс
Қыздар тақиясының жоғары жағы не дөңгелек конус, не
Қасаба - әйелдер киетін сәнді бас киім үлгісі.
Қасабаның желкені жауып тұратын жағын жоғары тұсымен бірге
Ол да қыздар тақиясы сияқты алтын немесе күміс
Қасаба - әйелдер костюмін өте сәтті толықтырады.
Сәукеле - қазақ әйелдері бас киімінің арасында ең
Сәукеле өзінің өн бойына түрлі әшекей заттары қадалуымен
Сәукеленің негізі қатты киізден тігілетін болған. Ол сыртынан
сабақтың тақырыбы: Фигураны өлшеу. Қосындылар.
Сабақтаң мақсаты:
Білімдік: ұлттық киім тігу технологиясын білу.
Дамытушылық: ұлтық киім тігу технологиясының жасалу өнерін дамыту.
Тәрбиелік: ұлттық киім тігу технологиясына тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілі: сарамандық жұмыс.
Сабақтың барысы:
Сұрақнама:
Адам фигурасын өлшеу ережелері қандай?
Бұйымның өлшемін қандай өлшеммен анықтайды?
Тапсырма: Өлшем алудың негізгі теориялық жағдайларымен танысу. Негізгі
Материалдар мен жабдықтар: Манекен, сантиметрлік таспасы, сызғыш карандаш,
Жаңа материалды түсіндіру:
Фигураны өлшеу. Киімді құрастыруда адамның дене қалыптасуы бойынша
Жаппай өлшемдерді алудың негізінде ерлердің, әйелдердің, балалардың өлшемдерінің
Фигура өлшемдері келесідей бас әріппен белгіленеді:
О — толық орам; С — жартылай орам;
Ш—ені; Д—ұзындығы;
В — биіктігі; Р — бойы;
Ц — ортасы және биік нүктелердің аралығы.
Жазу әріпімен немесе санмен өлшем аймағын белгілейді. Орам
Өлшем алу ережелері. Балансты өлшемді нақты табу үшін
Өлшем бірліктері келесі ретпен алынады (2-сурет ).
Мойынның жарты орамы Сш. Мойынның астынан алады: арты
Кеуденің жарты орамы I С Арқадан
Кеуденің жарты орамы II Сгп. Арқадан СгI сияқты,
Белдің жарты орамы Ст. Дененің ең жіңішке жерінен
Бөксенің жарты орамы Сб. артынан көлденең жамбастың ең
Кеуде ені Шг. Көлденең кеуденің астынан вертикальға дейін.
Арқаның ұзындығын белге дейінгі сызық Дтс. Омыртқаға параллель.
Бел сызығына дейін алдыңғы ұзындық Дтп және кеуде
Қолтық ойындысының артқы бұрышының биіктігі Взу. Өлшемді иық
Қиғаш иық биіктігі Впк. Бел сызығының омыртқамен қиылысынан
Арқа ені Шс. Жауырынның арасынан көлденең қолтык ойындысының
Бұйымның ұзындығы Ди. Омыртқа бойымен мойынның жетінші омыртқасынан
Иық ені Шп. Мойынның астынан иықтың ортасымен соңғы
Жең ұзындығы Др. Иық нүктесінен тігінен қажетті ұзындыққа
(3-сурет ).
15. Иық орамы Оп. Қолдың ең жуан жерінен.
Кеуденің жарты орамын — Пг, белдің — Пт,
Түзу киімде белдің ені кеуде орамына тең. Ал
2 кестеде арқа және алдыңғы кеуде сызығына қосындылар
Сурет 2. Өлшем алу
Арқа ұзындығына бел сызығына дейін, қолтық ойындысына, еніне
3 САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ ТАЛАПТАР
3.1 Жарықтың еңбек қауіпсіздігіне тигізетін әсері
Жарық адам организмін айналадағы ортамен тығыз байланыстырады. Адам
Жарық көзі арқылы орталық нерв жүйесіне әсер етіп,
Жұмыс орындарында жарық аз болған жағдайда көздің көргіштігі
Табиғи жарык күн сәулесінің энергиясынан пайда болады. Өндірісте,
Бөлмелерді табиғи жарықпен жарықтандырудың үш түрі бар: бүйір
Жарықтың қандай түрін қолдануы бөлменің көлеміне, оның неге
Табиғи жарықтың өзгешелігі сонда, оның бөлмелерде туғызатын жарықтылығы
Жасанды жарық бөлмелерде табиғи жарық аз болғанда немесе
Неге арналғанына байланысты жасанды жарықтың 5 түрі болады:
Жұмыс жарығы - бөлмелерде күнделікті жұмыстарды ойдағыдай жүргізу
Авариялық (апат) жарық - жұмыс жарығы кенеттен сөніп
Эвакуациялық жарық - жұмыс жарығы өшіп қалғанда бөлмелерден
Кезекші жарық - бөлмелерді жұмыс істелмейтін мезгілде жарықтандыруға
5. Күзетші жарык - түнде барлық территорияны (алаңды)
3.2 Техника қауіпсіздігі
Тігін кабинеттерінде жұмыс істеп жүргендердің әрқайсысынан еңбек жағдайының
Жұмыс орнын дайындау, қол аспаптарын (инелер, оймақтар, қайшылар,
Пішу цехының жылжымалы және тұрақты пішу машиналарында сондай-ақ
Машиналар мен арнаулы машиналарды саусақты инеден қорғайтын пластинкалар
Түйме тігетін, бекіткіш және ілмек көмкеретін машиналарда жұмысшы
Электрлі тігін машиналары жерге қосылу керек. Оларда жұмыс
Машинаның қозғалып тұрған бөліктеріне жақын карауға және қолды
Тікпес бұрын міндетті түрде тігіс сызығы бойында түйреуіш
Үтікпен жұмыс істеу кезінде оны тоққа сұғулы, қараусыз
Қорытынды
Қай ел болмасын, қай халықтың өнерінің бастапқы кезеңі
Жалпы айтқанда, халыктың ұлттық өнерінің қарапайым түрлерінен бастап
Ұлттық көне мұраларымызды қазіргі кезеңдегі марқаюымыздың жанды бөлшегіне
Халқымыздың ұлттық қолданбалы өнерінің тәрбиелік мақсаты қазақтың мәдени-экологиялық,
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Жиентаева Б.Ж. Халық мұрасындағы ұлттық қолданбалы өнерді оқытудың
Асанова С. Сымбат. Қазақтың ұлттық киімдері. Атамұра. Алматы
Қамақ Ә. Бейнелеу өнерінің көркемдік тілі және тәлім
Оразымбетова Ә. Ою-өрнек әлемі. Қазақстан мектебі - 1997.
А.Ф.Бланк, З.М.Фомина. Практическая книга по моделированию женской одежды
Литвинова И.Н., Шахова Я.А. Әйел сырт киімін әзірлеу.
Панкратова В.А. Основы производственного обучения швейников. Москва. «Высшая
Қазақтың ұлттық киімдері. Алматы, 1976 «Жалын» - 112
Қазақ киімі. Алматы. Өнер, 1996ж. - 192 бет
Балкелов Ж. Халық мұрасындағы ұлттық өрнек және рең.
Жәнібеков Ө. Қазақ киімі «Өнер баспасы», 1996 -
Рассохина Э. Казахские национальные традиции в современной одежде.
Өмірбекова М. «Ою-өрнектің қолданылуы» Алматы, 1995 - 85
Аманбаев Д.А., Смағүлов З.М., Обухов Ю.Ю. Өндірісте еңбек
Сулла М.Б. Охрана труда. Москва: Просвещение, 1989 -