аннотация
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік несие
1. Мемлекеттік несиенің экономикалық мәні және негіздері.
2. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қарыздардың жағдайын талдау.
3. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік борышты басқару әдістерін жетілдіру.
Курстық жұмысымда 4 – график, 3 – кесте,
Мазмұны
Кіріспе................................................................................................................... 5
1 Мемлекеттік несиенің экономикалық мәні және негіздері..................... 6
1.1 Мемлекеттік несиенің экономикалық мәні.................................................. 6
1.2 Мемлекеттік несиенің нысандары мен әдістері.......................................... 9
1.3 Халықаралық мемлекеттік несие................................................................. 12
2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қарыздардың
жағдайын талдау................................................................................................ 17
2.1 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік борыш және оны
басқару.................................................................................................................. 17
2.2 Қазақстан Ресепубликасындағы макроэкономикалық ахуал және
сыртқы қарыз жағдайының өзара байланысы мен негізгі көрсеткіштерін
талдау ................................................................................................................... 25
3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік борышты басқару
әдістерін жетілдіру............................................................................................. 31
Қорытынды......................................................................................................... 37
Пайдаланылған әдебиеттер.............................................................................. 38
Кіріспе
Біздің салауатты экономикалық өрлеу стратегиямыз мықты нарықтық экономикаға,
Мемлекеттің белсенді рөл атқара отырып, экономикаға араласуының шектеулі
Орталықтағы және жергілікті жерлердегі өкімет экономикаға араласудың барлық
Бірақ нарық дамымаған, нарықтық кеңістік әкімшілік жүйенің
Жаңа әлемдік экономикалық үлгілерге сай болу үшін біз
Соңғы үш жылдың ішінде біздің экономикалық стратегиямыз макроэкономиканы
Мемлекет пен муниципалдық құрылымдардың (жергілікті атқарушы органдардың) қарамағына
Мемлекеттік кредит — жалпымемлекеттік қаржының басты буындарының бірі
1 Мемлекеттік несиенің экономикалық мәні және негіздері
1.1 Мемлекеттік несиенің экономикалық мәні
Мемлекет пен муниципалдық құрылымдардың (жергілікті атқарушы органдардың) қарамағына
Мемлекеттік кредит — жалпымемлекеттік қаржының басты буындарының бірі
Мемлекеттік кредиттің ерекшелігі қарызға берілген қаражаттардың қайтарымдылығында, мезгілдігінде
Мемлекеттік кредиттің көмегімен жұмылдырылған қаражаттар көбінесе экономиканы қаржыландыруға
1) мемлекеттік кредит жолымен жұмылдырылатын қаражаттар әр түрлі
2) алынған және берілген кредиттер үшін есеп айырысулар,
Қаржының бөлгіштік функциясы шеңберінде мемлекеттік кредит ақша қаражаттарын
Мемлекеттік кредиттің екінші, қосалқы функциясы — реттеу функциясы.
Сөйтіп, егер кредиттің қайта бөлгіштік функциясының көмегімен мемлекет
Мемлекеттік кредиттің рөлі халықтың, кәсіпорындардың, ұйымдардың уақытша бос
Мемлекеттік кредит түрлері бойынша ішкі, сыртқы (халықаралық), шартты
Ішкі кредитте мемлекеттік кредит қатынастары жан-жақты тұрғыда: қарызгер
Халықаралық кредитте қатынастарға бір жағынан, үкімет, биліктің жергілікгі
Шартты мемлекеттік кредит отандық қарызгерлер: кәсіпорындар, ұйымдар, фирмалар,
1-сызба
Мемлекеттік кредит пен мемлеккеттік борыштың сыныптамасы
1.2 Мемлекеттік несиенің нысандары мен әдістері
Мемлекеттік кредиттің негізгі нысаны кредит қатынастары болып көрінетін
Қарыздар өтеу мезгілі, орны, орналастыру әдістері, қарыз валютасы,
Эмитентке қарай қарыздар үкіметтің қарыздарына және биліктің жергілікті
Табыстылық түрлері бойынша қарыздар пайыздық (қарыз иелері жыл
Сондай-ақ әскери қарыздар, 1946-1950 жж. халық шаруашылығын қалпына
Дербестікке ие болғаннан кейін Қазақстан Республикасында меншікті ішкі
1996 жылы Қазақстан Республикасында резидент және бейрезидент-заңды және
Ақша ресурстарындағы қысқа мерзімді қажеттіліктерді жабу үшін қарастырылған
1999 жылдан бастап атаулы құны 100 АҚШ доллары
Сонымен бірге Қаржы министрлігі бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін
Мемлекеттің шығыстарын қаржыландыруға пайдаланылатын несие қорын қалыптастыруға мемлекеттік
Мемлекеттік кредиттің келесі нысаны — елдің орталық эмиссия
КСРО-ның практикасында мемлекеттік кредиттің нысаны ретінде бюджет тапшылығын
Экономиканы тиімді реформалау міндеттерін сонымен қатар шетелдік инвестицияларды
Бұл орайда сыртқы кредиттер мен қарыздарды тікелей шетелдік
"Мемлекеттік және мемлекет кепілдендірген қарыз алу мен борыш
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қарыз алуды оның үкіметі, Ұлттық
Үкіметтің қарыз алуы республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру мақсатында,
Мемлекеттік қарыздардың мынадай түрлері мен нысандары болады:
1. Қарызгерге қатысы бойынша:
Қазақстан Республикасы үкіметінің қарыздары;
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қарыздары;
Қазақстан Республикасы жергілікті атқарушы органдарының қарыздары болып бөлінеді.
2. Несие капиталының рыногі бойынша:
сыртқы мемлекеттік қарыздар;
ішкі мемлекеттік қарыздар болып бөлінеді.
3. Қарыз алу нысаны бойынша:
мемлекеттік бағалы қағаздар эмиссиясы;
қарыз туралы шарттар (келісімдер) жасау болып бөлінеді.
Қолданылу мерзімі бойынша мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар:
айналыс мерзімі 1 жылға дейін, қысқа мерзімді;
айналыс мерзімі 1 жылдан 10 жылға дейін, орта
айналыс мерзімі 10 жылдан астам, ұзақ мерзімді болып
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар құжаттық және құжатсыз нысанда
Қарыз туралы келіссөздер жүргізу, шарттарға (келісімдерге) қол қою
Мемлекеттік кредиттің әдістері әр түрлі және баяндалған нысандарға
Қарыздардағы әдістерге сондай-ақ мемлекеттің борышын басқару әдістері де
МҚМ-да мыналар әдістер болып табылады: дисконттың мөлшері, кесіп
Мемлекеттік кредиттің нысандары кезінде — мемлекеттік банктердің депозит
Мемлекеттік кредиттер нысанындағы әдістер кәдуілгі банк кредитінің әдістеріне
1.3 Халықаралық мемлекеттік несие
Өзінің шығындарын жабуға мемлекет шетелдік кредиттерді де тартады.
Халықаралық мемлекеттік кредит — халықаралық экономикалық қатынастар сферасында
Халықаралық кредит — бірқатар елдер мемлекеттерінің, банктерінің, сондай-ақ
Дүниежүзілік банк пен оның ұйымдары елдердің экономикалық дамуын
Өзінің мәні жағынан халықаралық мемлекеттік кредит ұлғаймалы ұдайы
Халықаралық кредиттің қажеттігі экономикалық заңдардың бүкіл жиынтығымен айқындалады.
Халықаралық кредиттің дамуы мына факторларға байланысты болады:
1) еңбектің халықаралық бөлінісі мен экономикалық бірігу (интеграция);
2) өндірістің мамандандырылуы, қауымдасуы;
3) елдердің табиғи ресурстарымен және жұмыс күшімен әр
4) жеке елдердің экономикалық дамуының біркелкі еместігін жеңіл
5) дамушы елдерге экономикалық көмек көрсетудің қажеттігі;
6) дамушы елдердің дамыған елдермен сауда-экономикалық ынтымақтастығы;
Халықаралық кредитке берілетін мемлекеттің кредит ресурстары:
1) қорланым қорларына жататын мемлекеттік бюджеттердің қаражаттарынан;
2) ұжымдық несие қорларынан (ұлттық және халықаралық банктердің
3) мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаражаттарынан тұрады.
Ақша нысанындағы халықаралық кредит ұлттық валюталарда және еркін
Халықаралық кредиттің функциясы мемлекеттердің сыртқы экономикалық қызметі процесінде
Халықаралық кредитті пайдалану экономиканың дамуын тездетуге, экономикалық дамудың
Халықаралық кредиттің негізгі нысаны сыртқы қарыздар болып табылады.
Халықаралық кредит нысандарында экономикалық дамуды қолдау мақсатымен шетел
Халықаралық экономикалық қатынастар практикасында сондай-ақ экспорттық немесе "байланыстырылған
Экспорттық кредиттерді пайдаланудың елдің сауда балансына ықпал жасайтын
Қазіргі жағдайда жабдықты, материалдарды, азық-түлікті сатып алу кезінде
1996 жылдан бастап халықаралық қаржы рыноктерінде орналастыру үшін
Мемлекеттік сыртқы қарыздардың мақсаты республикалық бюджет тапшылығын қаржыландыру
Кредитті өтеу қабілетін бағалау үшін рейтинг агенттіктері елдің
1. Демократиялық саяси жүйені жасаудағы прогресс; мұны демократиялық
2. Қаржылық тұрақтылыққа және экономикалық өсуге жетудегі жетістіктер.
3. Нарықтық экономикаға көшудегі прогресс: экономикадағы жеке меншік
4. Сауда ағымдарын қайта бағдарлау. Экспорт пен импорттын
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы шет елдерден едәуір кредиттер
Қазіргі жағдайда жабдықты, материалдарды, азық-түлікті сатып алу кезінде
2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қарыздардың жағдайын талдау
2.1 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік борыш және оны басқару
Мемлекеттік кредит қызметінің нәтижесінде мемлекеттік борыш түзіледі. Мемлекеттік
Қазақстан Республикасында мемлекеттік борыш өз кезегінде тікелей Үкіметтің,
Жекеше несиегерлердің басқа тұрпаты — шетелдік коммерциялық банктер.
Донор-елдер арасында Жапония, Германия, АҚШ, Ұлыбритания, Нидерланды елдері
Мемлекеттік борыштың пайда болуы мен өсуінің себебі мемлекеттік
Экономикалық жағынан дамыған елдердің едәуір мемлекеттік ішкі борышы
1. Берешекті өтеу мен пайыздарды төлеу бюджет қаражаттарының
2. Салықтарды көбейту жолымен мемлекеттік борышты азайту жөніндегі
3. Жеке меншік кәсіпкерлердің "инвестицияларын ығыстыру" нәтижесі іс-әрекет
Егер мемлекет ақша рыногінің оқшауландырылған қаражаттарын тұтыну мақсаттарына
Қазақстан практикасында бюджеттердің тапшылықтары мен мемлекеттік борыш қаржыландыру
Ішкі мемлекеттік борыштың басқа нысандарына мыналар жатады:
Бюджет тапшылығын жабу үшін бұрын алған кредиттер бойынша
Облигациялар және басқа бағалы қағаздар шығарумен ресімделген халықтан,
Қазақстанда оның дербес дамуынан бастап, ішкі мемлекеттік борыштың
ауыл шаруашылығы кәсіпорындары мен су шаруашылығы ұйымдарының қырсыздығы,
"директивалық " кредиттер деп аталатын нысандағы жинақталған, сондай-ақ
Ішкі мемлекеттік борыштың пайда болуы мен үдей түсуі
Сыртқы мемлекеттік борыш — шетелдік несиегерлер турасында (жөнінде)
Елдің сыртқы борышының болуы орынды дүниежүзілік практика болып
Дүниежүзілік практикада мемлекеттік борыштың мөлшерін салыстырмалы сипаттау үшін
Елдің экономикасының көлемімен салыстырғандағы оның сыртқы борышының мөлшері
а) жалпы сыртқы борыштың жалпы ішкі өнімге қатысы
ә) жалпы сыртқы борыштың экспортқа қатысы — 132
б) берешекке қызмет көрсету сомасының экспортқа қатысы —
в) сыйақы (мүдде) төлемдерінің экспортқа қатысы— 12 (5,1).
Сөйтіп, егер мезгілі өткен төлемдердің көптігін есепке алмасақ,
2.2 Қазақстан Ресепубликасындағы макроэкономикалық ахуал және сыртқы қарыз
Сыртқы экономикалық қолайлы конъюктура, ішкі әлеуметтік-экономикалық тұрақтылык пен
Нақты ЖІӨ-нің өсуі экономиканың барлық салаларындағы өндірістің нақты
1-сурет. 2001 -2006 жылдар аралығындағы ЖІӨ-нің динамикасы
Ескертпе. ҚР-нын Статистика жөніндегі агентгігінің деректері бойынша
2-сурет. 2001-2006 жылдар аралығындағы экономиканың жекелеген салаларындағы өндіріс
өткен жылға %-бен
Ескертпе. ҚР-ның Статистика жөніндегі агентгігінің деректері бойынша
ЖІӨ өндірісіндегі негізгі үлесті өнеркәсіп құрайды (29,5%). Оның
Кесте 3
Жалпы ішкі өнімнің құрылымы,
2001-2006 ж.ж.
Көрсеткіштер 2001 2002 2003 2004 2005 2006
ЖІӨ, барлығы
Тауар өндірісі
Қызмет көрсету өндірісі
Таза салық және ҚДЖӨҚ 100
44,9
49,4
5,7 100
43,8
50,5
5,7 100
42,9
51,8
5,3 100
42,5
53,4
4,1 100
43,6
52,6
3,8 100
44,0
52,5
3,5
Ескертпе. ҚР-ның Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша КДЖӨҚ
Қазақстандық экономиканың ішкі өсу факторларына макроэкономикалық саясатты тиімді
Сол уақытта, қайта өңдеу өнеркәсібіндегі байқалған оң үрдістерге
- шығарылатын өнімге сұраныстың жеткіліксіздігін;
- бәсекеге қабілетті технологиялардың тапшылығын;
- қаржы қаражатанының жетіспеуін;
- жоғары салықтарды;
- шикізатқа, материалдар мен шалафабрикаттарға жоғары бағаларды;
- білікті жұмысшылардың жетіспеушілігін.
2001-2006 жылдар ішіндө негізгі капиталға инвестиңиялар 4-4,5 есе
Мұнда қор нарығы инвестициялық қызметке әзірге өте нашар
Инвестициялық белсенділікті тежейтін факторлардың арасынан, инвестициялық жобалардың бәсекеге
Экономикалық өсуді қолдау үшін Үкімет құрылымдық және институционалдық
- салықтың әкімшілдік етудің әдістері мен құралдарын, әсіресе,
- қосылған құн салығын және әлеуметтік салықты төмендетуді;
- банк жүйесін, валюталық тәртіптемені одан әрі ырықтандыру,
- банк депозиттерін сақтандыруды, қайта қаржыландыру мөлшерлемелерін төмендетуді;
- бюджет жүйесін жетілдіру мен инвестиңиялар арқылы бюджеттік
Бұл халықтың табысы төмен жағдайдағы табиғи монополистердің көрсететін
Ел экономикасының өсуіне көбінесе кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігі ықпал
Негізгі капиталға қаражат салымдарының негізгі көздері шаруашылық жүргізуші
2006 жылы құрылыс жұмыстары мен қызмет көрсету көлемі,
3-сурет. Негізгі капиталға инвестициялардың өсу қарқыны, өткен жылға
Ескертпе. ҚР-ның Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша
Өнеркәсіп өндірісінің өсуі жағдайларында көлікпен жүк тасымалдау көлемі
Мемлекеттің экономикалық саясатын жүзеге асыру нарықтың барлық элементтерін
Қор нарығы. 2006 жылы Қаржы министрлігі қазынашылық міндеттемелерді
Эмиссияның негізгі көлемі бірінші жарты жылдыққа тиесілі болғанда,
Қаржы министрлігінің қазынашылық міндеттемелерін шығару көлемі 2006 жылы
2006 жылы Қаржы министрлігінің бағалы қағаздарын орналастыру бойынша
Осылайша Қаржы министрлігі қысқа мерзімді бағалы қағаздарды айналысқа
2006 жылдың аяғындағы жағдай бойынша айналыстағы қазынашылық міндеттемелердің
Сонымен, қаржы қызметтері нарығының айтарлықтай елеулі пайдаланбаған мүмкіндіктері
2000-2006 жылдары қазыналық саясат әжептеуір ымырашыл болды. Тұрақты
Қазіргі кезде салықтар мен басқа міндетті төлемдерден болатын
Энергия тасымалдағыштардың бағасы мен банк секторының сырттан қарыз
Республикаға валюта түсімдерінің негізгі көздерінің бірі болып табылатын
Ішкі сұраныстың өсуінен болатын тауарлар импорты бір жыл
Мұнай-газ кен орындарының инфрақұрылымын игеру және дамыту жөніндегі
Шикізат тауарлары экспортын негізінен шетелдік қатысуы бар кәсіпорындар
Ресурстардың таза әкетілуінің өсуі ағымдағы трансферттер бойынша да
Нәтижесінде 2006 жылы ағымдағы операциялар шотының теріс сальдосы
4-сурет. Қазақстанға шетелдік тікелей инвестициялардың ағыны және қорлары
Ескертпе. ҚР-ның Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша
3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік борышты басқару әдістерін жетілдіру
Алынған (игерілген) және өтелмеген мемлекеттік және мемлекеттік емес
1992 жылы бұрынғы КСРО-дан мұра болып қалған Қазақстанның
Мемлекеттік борыштың болуы мезгілі келген пайыздарды және борыштық
Қазақстан Республикасының өкіметтік борышын өтеуді және оған қызмет
Барлық мемлекеттік қарыздар Үкімет белгілеген тәртіппен Қаржы министрлігінде
Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын есепке алу үшін Ұлттық
2-сызба
Мемлекеттік кредиттегі себеп-салдарлық өзара байланыстар
Қазақстан Республикасының Үкіметі республикалық бюджеттің қаражатымен қамтамасыз етілетін
Борыштың негізгі сомасы қайтарылған және борышқа қызмет көрсету
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Ұлттық банкінің және жергілікті атқарушы
Сыртқы борыштың болуы жасалынған өнімнің бір бөлігін елден
Сыртқы борыштың өсуі сонымен қатар реципиент-елдің халықаралық абыройын
Ірі және созылмалы тапшылықтардың және мемлекеттік борыштың болуының
Инвестициялардың "ығыстыру әсерінен" басқа, мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша
Осыған байланысты мемлекеттің өзінің өкілдікті органы арқылы қаралған
"Мемлекеттік және мемлекет кепілдігімен қарыз алу және борыш
1) үкіметтік борыштың лимиті;
2) Ұлттық банктің сыртқы борышының лимиті;
3) жергілікті атқарушы орган қарызының лимиті.
Бұл лимиттер тиісінше республикалық бюджетте, Ұлттық банкте, жергілікті
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарыз алу лимиті, бұдан бұрын
Жергілікті атқарушы органның тиісті қаржы жылына арналған лимиті
Заңмен мемлекеттік кепілдіктерді берудің лимиті — тиісті қаржы
2003 жылға арналған республикалық бюджет туралы заңда Үкіметтік
Мемлекеттік борышты басқару – мемлекеттің өзі және оның
Мемлекеттік борышты басқарудың нақтылы процесі мыналарды қамтиды:
1. Мемлекеттік және мемлекет кепілдендірген қарыз алу мен
Бұл құжатты дайындауды Қаржы министрлігі Ұлттық банкпен және
2. Қаржы министрлігі жүзеге асыратын, тиісті жылға арналған
3. Ұлттық банктің Үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың
4. Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың
5. Борыштың құрылымын оңтайландыр жөніндегі, соның ішінде мемлекеттік
Мемлекеттік емес қарыз алуды Қазақстан Республикасының резиденттері Қазақстан
Мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік емес қарыз алуды жүзеге асыруға
Мемлекеттік емес қарыздарды Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдіктерімен заңды
Мемлекеттік кепілдіктер несиегерлерге Қазақстан Республикасы резиденттерінің өздері алған
Қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының атынан кепілдіктер беруге Үкіметтің
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің, жергілікті атқарушы органдарының қарыздар
Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсыруымен мемлекеттік кепілдіктер беруді Қаржы
Мемлекеттік кепілдіктерді беру жоғарыда аталған Заңда белгіленген тәртіппен
Мемлекеттік борышқа қызмет көрсету деп қарыз алудың шарттарынан
Борышты өтеу — қарызгердің қарыздың алынған сомасын несиегерлермен
Мемлекеттік борышты басқару сонымен бірге мынадай әдістерді қамтиды:
Қайта қаржыландыру мемлекеттік берешекті жаңа қарыз шығару есебінен
Айырбасталым деп бұрын шығарылған қарыздардың шарттарын табыстылығы бойынша
Мерзімді ұзарту мерзімі бойынша қарыздың бастапқы шарттарын оларды
Сәйкестендіру бірнеше қарыздарды бір қарызға біріктіруді білдіреді, бұл
Облигацияларды кемімелі ара салмақ бойынша айырбастау ұлттық ақша
Қарыздарды өтеудің мерзімін ұзарту мемлекеттің едәуір берешегі кезінде,
Мемлекеттік борышты төлеуден бас тарту (күшін жою) елде
Мемлекеттік борышты басқарудың аталған әдістері әр түрлі ұштасуда
Қаржыны сауықтандыру, соның ішінде мемлекеттік борыштың өсу қарқынын
Ұлттық экономиканы дамыту шикізат салаларына шетел кредиттерін, инвестицияларын
Қорытынды
Менің курстық жұмысымды қорытындылай келе мемлекеттік кредит қызметінің
Алынған (игерілген) және өтелмеген мемлекеттік және мемлекеттік емес
Қазақстан Республикасының өкіметтік борышын өтеуді және оған қызмет
Барлық мемлекеттік қарыздар Үкімет белгілеген тәртіппен Қаржы министрлігінде
Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын есепке алу үшін Ұлттық
Ғаламда қалыптасқан күрделі жағдайды ескере отырып, Елбасы
Сонымен қатар, еліміздің басты даму тұспалдарын анықтап берген
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау
Ільясов. «Қаржы». Алматы, 2005.
Гатаулин Ш.К. «Финансы». Учебное пособие. Т., ГНК. 1996.
Горский И.В. Налоги в рыночной экономике. М., Общ.
Деренберг Р.Международное налогообложение: Краткий курс. М.,ЮНИТИ, 1997.
Русаков И. Налоги и налогообложения: Учебник для ВУЗов
Мақыш С. «Ақша, несие, банк». Алматы, 2003.
Полонова Н. Налоговые органы Франции //Финансы. - 2002.
Юткина Г. Налоги и налогообложения: Учебник.- М.: Инфра-М,
Черник Д. Налоги и налогообложения. - М.: Финансы
Лекбедова Л. Налоги в США //Банки Казахстана.- 1999.
Майере У. Налогообложение в США // Налоговый эксперт.
Мещерякова О.В. «Налоговые системы развитых стран мира» (справочник).-
Сутырин С. Налоги в мировой экономике и налоговое
Международное налогообложения // Бюллетень бухгалтера. 2002. №20 -8с.
Чериик Д. Налоги и налогообложения. - М.: Финансы
Жарасбай А. Совершенствование механизма государственной поддержки малого и
Мақыш С. «Ақша-несие айналымы». Алматы, 2004.
35