МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ
ТАРАУ. БІРІККЕН КӘСІПОРЫННЫҢ МӘНІ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ
1.1. Біріккен кәсіпорынның мәні
1.2. Біріккен кәсіпорынның құрылымы
ТАРАУ. БІРІККЕН КӘСІПОРЫННЫҢ ЕСЕП ЕРЕКШЕЛІГІ
Айналымнан тыс активтер мен тауар-материалдық
жинақ есебі
Қаржы инвестициясының есебі
Меншікті капитал, табыстар мен шығыстар есебі
Дебиторлық берешектер мен міндеттемелер есебі
ТАРАУ. БІРІККЕН КӘСІПОРЫННЫҢ АУДИТІ
Аудиторлық тексеру және салықтық есептеу
кезіндегі ерекшелігі
Аудиттің міндеті, әдістері мен талдауда аудит
үшін маңызды нәрселер
Аудиттеу кезінде тексерілетін ақпараттың
көздері мен басшылыққа алынатын нормативтік актлер
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Біріккен кәсіпорын дегеніміз екі немесе одан да көп
Бұл дипломдық жұмысымды жазу мақсатым біріккен кәсіпорындарыдың бухгалтерлік
Осындай мақсаттарға жету барысында алдыма мынадай міндеттерді қойдым:
Біріккен кәсіпорынның мәнін көрсету;
Біріккен кәсіпорынның құрылымын көрсету;
Біріккен кәсіпорынның есеп ерекшелігін көрсету;
Біріккен кәсіпорынды аудиторлық тексерудің ерекшелінгін көрсету
.
Дипломдық жұмысты зеріттеудің нысандары
Дипломдық жұмысты зеріттеу әдістері
І-тарау. Біріккен кәсіпорынның мәні
1.1. Біріккен кәсіпорынның мәні
1.2. Біріккен кәсіпорынның құрылымы
Компаниялардың бірігуі: Қазақстан және МСФО
Қазақстан Республикасы заңдылығын соңғы өзгерістерге сәйкес Қазақстан Республикасында
Қазақстан экономикасының тұрақтылығы ірі өнеркәсіптік және қаржылық топтардың
22 МСФО-ға сәйкес компанияның есебін біріктірудің екі әдісі
Сатып алу – бұл белгілі бір сатып алушы
Мүдделердің бірігуі – бұл бірігіп отырған компаниялар акционерлері
Сатып алу
22 МСФО-ға сәйкес барлық біріккен компаниялардың біреуі екіншісінен
өзге инвесторлармен келісу арқылы дауыс құқы бар акциялардың
жарғы мен келісімге сәйкес өзге компанияның жарғылық және
басқа компанияның басқарудың талдамалы органдарын немесе директорлар кеңесі
басқа компанияның басқарушылық талдамалы органдарында немесе директорлар кеңесі
Кейбір жағдайларда сатып алушы компанияны анықтау мүмкіндігі болмайды,
бір компанияның құны басқа компанияның құнынан жоғары болады.
ақша қаражатына дауыс құқы бар жай акцияларды алмастыру
біріктіру барысында болатын компанияны басқару кадрларын іріктеуде
Сатып алу әдісін қолдану өзге активтерді сатып алу
Сатып алу әдісін қолдануда сатып алу күнін анықтау
Сатып алушы сатып алынған компаняның қорытындысы туралы пайдасы
Сатып алу әдісін қолдануға мысал.
А банкі Б банкінің 94% акциясын сатып алады.
Б банкінің таза активін сатып алу күні.
10.02.02 жылы сатып алынған таза активі Сомасы мың
Қолма-қол ақша қаражаты және Ұлттық банктегі құндылықтар 250
Кредиттік мекемелердің берешектері 110 000
Клиент қарыздары, нетто 600 000
Негізгі құралдар, нетто 120 000
өзге де активтер 120 000
Клиенттерге берешек (550 000)
өзге де берешектер (кредитор) (100 000)
Таза активтер 550 000
Азшылық үлесі 33 000
Теріс азшылық үлес есебінен таза активтер 517 000
Төленген сатып алу құны 500 000
Жағымсыз гудвилл 17 000
Азшылық үлесі =550 000 мың теңге * 6%
Сол сияқты сатып алу керісінше Б банкінің активіне
Мүдделердің бірігуі
Міндеттемелер мен активтердің бірігуі
Бөлек компанияның активі мен міндеттемелері біріккен компанияның активі
Біріккен меншікті капитал
Бөлек меншікті капитал мүдденің бірігу әдісі секілді бірігеді.
Біріккен компанияның қаржылық есептілігі
Бірігу үшін мүдделердің бірігу әдісін қолданатын компания
Кезеңнің басында бөлек компанияның бухгалтерлік балансы мен өзге
Мүдденің бірігуі әдісі бойынша бірігуге мысал
Компанияның меншікті капиталының бірігуі
Баланс баптары А банкі Б банкі Біріккен капитал
Жарғылық капитал 180 00 250 0000 400 000
Резервтер 50 000 50 0000 100 000
Бөлінбеген табыс 100 000 20 000 120 000
Барлық капитал (таза актив) 300 000 320 000
Акция үлесінің бөлінуі
Акционерлер А банкісінің таза активінің үлесі Б банкісінің
Мың теңге(1) %(2) Мың теңге(3) %(4) Мың теңге(5=1+3)
А акционер 225 000 75 0 0 225
Б акционер 40 000 13 20 000 6,25
С акционер 35 000 12 50 000 16,6
Д акционер 0 0 250 000 78,125 250
300 000 100 320 000 100 620 000
Біріккен банктердің акционерлік капиталында және біріккен таза активтерінде
Әрбір акционерлердің үлесі анықталғаннан кейін олардың үлесі бойынша
Акционер Біріккен жарғылық капитал
Акция саны Үлесі %
А акционер
Б акционер
С акционер
Д акционер 145 200
38 800
54 800
101 200
400 000 36,3
9,7
13,7
40,3
100
Бірігу бойынша есеп әдістерін анықтауда негізгі кезеңдерді ескеріп,
Аблахат Кебиров
Ernst & Young Kazakhstan
Компаниясының аудит бойынша менеджері
«Ваш капитал» №4 мамыр 2003ж., 11 бет
Бірлескен қызметке қатысу (дәлірегі, қатысқандық) туралы есеп беру
Бірлескен кәсіпорын – екі немесе оданда көп тараптар
Бақылау – пайда алу мақсатындағы экономикалық қызметтің қаржылық
Бірлескен бақылау – келісімшарттық келісіммен экономикалық қызметке бақылауды
Елеулі ықпал – бұл кәсіпорынның экономикалық қызметінің қаржылық
Бірлескен қызметтің қатысушысы – кәсіпорынға бірігіп бақылау жүргізуді
Бірлескен кәсіпорындағы инвестор – кәсіпорынға бірлесіп бақылау жүргізуге
Үйлесімді шоғырланым – есеп пен есеп берудің әдісі.
Үлестік қатысу әдісі – есеп пен есеп берудің
Бірлесіп бақыланатын қызмет (операциялар)
Бірлесіп бақыланатын операцияның формасында ұйымдастырылған бірлескен қызметтің қатысушысы
Бақыланатын активтер мен қолдағы міндеттемелер;
Өтелген шығындар және бірлескен қызметпен байланысты тауарларды немесе
Жеке қаржы есептемені жасау барысында бірлескен қызметтің қатысушысы
Бірлесіп бақыланатын активтер
Бірлесіп бақыланатын активтер формаларында ұйымдастырылған бірлескен қызметтің қатысушысы
бірлесіп бақыланатын активтердегі өз үлесін;
қолдағы кез-келген міндеттемелерді;
біріккен кәсіпорындағы міндеттемелердегі өз үлесін;
өткізуден түскен табысты немесе бірлескен кәсіпорын өтеген шығыстардағы
бірлескен кәсіпорындағы өзінің үлесіне қатысты өтелген шығыстарды.
Активтерді бірлесіп бақылау формаларында ұйымдастырылған бірлескен кәсіпорын қатысушыларғы
Бірлесіп бақыланатын субъектілер
Бірлесіп бақыланатын субъектілер – бұл әрбір қатысушының өз
Үйлесімді шоғырландыру әдісі мынаны ұйғарады: қатысушылардың шоғырланған бухгалтерлік
Үйлесімді шоғырландыру әдісін жүзеге асырудың, шоғырландырылған есеп беруде
Ұйғарымды баламалы нұсқа – «қауымдастырылған кәсіпорындағы инвестициялардың есебі»
Үйлесімді шоғырландыру әдіснамасы төмендегі шоғырландыруға арналған жұмыс кестесі
Жұмыс кестесі
Кірістер мен шығыстар (пайда мен зиян)
туралы есеп беруді шоғырландыруға арналған
Бап атауы Қатысу-шының есеп беруі Бірлесіп бақыланатын субъектінің
Барлы-ғы Қатысушының үлесі Д К
1 2 3 4 5 6 7
Тауарды сатудан түскен табыс
Оның ішінде: бірлесіп бақыланатын субъектілер мен операциялар
Өткізілген тауардың өзіндік құны
Жыл басындағы тауар-материалды қор
Оның ішінде: бірлесіп бақыланатын субъектілер мен операциялар бойынша
Сатып алу
Оның ішінде: бірлесіп бақыланатын субъектілер мен операциялар бойынша
Жыл соңындағы тауар-материалды қор
Оның ішінде: бірлесіп бақыланатын субъектілер мен операциялар бойынша
Өзіндік құнның қорытындысы
Салық салынуға дейінгі таза табыс
Табыс салығы бойынша шығыстар
Салық салынғаннан кейінгі таза табыс
Дивиденттер
Бөлінбеген табыс
Жұмыс кестесі
Бухгалтерлік балансты шоғырландыруға арналған
Бап атауы Қатысу-шының есеп беруі Бірлесіп бақылана-тын субъектінің
барлығы Қатысушының үлесі Д К
1 2 3 4 5 6 7
Негізгі құрал-жабдықтар
Инвестициялар
Тауар-материалды қор
Дебиторлық берешектер
Активтер қорытындысы
Акционерлік капител
Өткен жылдың бөлінбеген табысы
Есепті кезеңнің бөлінбеген табысы
Міндеттемелер
Меншікті капитал мен міндеттемелердің қорытындысы
Кірістер мен шығыстар (пайда мен залал) туралы шоғырландырылған
Бас компания мен еншілес компанияның кірістері мен шығыстары
Төмендегі кестеде бухгалтерлік баланстың баптарын жолма-жол жинақтау бойынша
БТ – бас компания табысы;
ЕТ – еншілес компанияның табысы;
ЕУТ – топ ішіндегі операция бойынша еншілес компанияның
БУТ – топ ішіндегі операция бойынша бас компанияның
БУӨ - топ ішіндегі операция бойынша бас компанияның
ЕУӨ - топ ішіндегі операция бойынша еншілес компанияның
БУҚ – топ ішіндегі операция бойынша сатып алынған
УӨТ – топ ішіндегі операциялар бойынша өткізілмеген табыс;
ВРПН – топ ішіндегі операция бойынша өткізілмеген табыстың
ТД – топ ішіндегі есеп айырысудағы дебиторлық берешек;
ЕКИ – еншілес компанияның меншікті капиталындағы бас компанияның
Г – гудвилл, жағымды іскерлік бедел;
БК – бас компанияның кредиторлық берешегі (міндеттемесі);
ЕК – еншілес компанияның кредиторлық берешегі (міндеттемесі);
УК – топ ішіндегі есеп айырысудағы кредиторлық берешек;
АҮ – еншілес компанияның меншікті капиталындағы азшылық үлесі;
БК – бас компанияның меншікті капиталы;
ЕК – еншілес компанияның меншікті капиталы.
Бухгалтерлік балансты шоғырландыру бойынша жұмыс кестесіндегі дүзету жазбасы
топ ішіндегі есеп айырысу бойынша дебиторлық және кредиторлық
«Топ ішіндегі есеп айырысу бойынша кредиторлық берешек» (ТҚ)
Еншілес компанияның меншікті капиталындағы бас компанияның тиісті қатысу
Баланстық құн бойынша - еншілес компанияның меншікті
Еншілес компанияның меншікті капитаындағы тиісті үлестің баланстық құны
Жұмсалған шығынның баланстық құны бойынша – «Еншілес компанияның
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беруді біріктіру бойынша
Топ ішіндегі операция бойынша кірістер мен шығыстарды (сатылған
«Сатылған тауарлардан (жұмыс, қызмет) түсетінтабыс» (ЕУТ) транзиттік бабының
Бұл түзету жазбасы топ ішіндегі операция бойынша кірістер
Сондықтан да тауарлы-материалдық қордың баланстық құнының шамасы өткізілмеген
Топ ішіндегі операция бойынша табыстарды танудың мерзімін ұзарту
Кірістер мен шығыстар (пайда мен залал) туралы есеп
Бап атауы
Бас компания
Еншілес компания
Түзетілгенге дейінгі шоғырландырылған сома Түзетуден кейінгі шоғырландырылған сома
Тауарларды (жұмыс, қызмет) сатудан түсетін табыс БТ ЕТ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы тауарларды (жұмыс,
Табыстар қорытындысы
Өткізілмеген өнімдердің өзіндік құны БӨ ЕӨ БӨ +
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операциялар бойынша
Жалпы табыс БУТ ЕУТ
Кезең шығыстары БКШ ЕКШ БКШ + ЕКШ БКШ
Салық салынғанға дейінгі таза табыс
Түзетуді ескерумен
Табыс салығы бойынша шығыстар
Түзетуді ескерумен ВРПН
Салық салынғаннан кейінгі таза табыс
Түзетуді ескерумен ВРПН
Топ ішіндегі кәміл операция бойынша кірістер мен шығыстарды
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзету жазбасы
Д К
Тауарларды (жұмыс, қызмет) сатудан түсетін табыс БТ ЕТ
БТ + ЕТ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы тауарларды (жұмыс,
ЕУТ ЕУТ
Өткізілмеген өнімдердің өзіндік құны БӨ ЕӨ
БӨ + ЕӨ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операциялар бойынша
ЕУӨ
ЕУӨ
Жалпы табыс БУТ ЕУТ
Түзетуді ескерумен
Кезең шығыстары БКШ ЕКШ
БКШ + ЕКШ
Салық салынғанға дейінгі таза табыс
Түзетуді ескерумен
Табыс салығы бойынша шығыстар
ВРПН Түзетуді ескерумен - ВРПН
Салық салынғаннан кейінгі таза табыс
Түзетуді ескерумен
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беруді шоғырландырудың жұмыс
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзетілгенге дейінгі
кейінгі шоғырланды-рылған сома
Ұзақ мерзімді активтер (инвестициядан басқасы) (А) БА ЕА
Тауарлы-материалдық қорлар БҚ ЕҚ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операциялар бойынша
БУҚ - өткізілген табыс (ӨТ) БУҚ - ӨТ
Топ ішіндегі есеп айырысу бойынша дебиторлық берешек ТД
ТД
Еншілес компаниядағы инвестиция (ЕК) ЕКИ + Г
ЕКИ + Г
Гудвилл (Г)
Г
Мерзімі ұзартылған табыс салығы
МҰТС
Активтердің қорытындысы Σ Σ
Σ
Кредиторлық берешек (К) БК ЕК БК + ЕК
Топ ішіндегі есеп айырысу бойынша кредиторлық берешек (УК)
УК УК
Азшылық үлесі
АУ
Меншікті капитал (К) БК ЕК = ЕКИ +
Бөлінбеген табыс
Түзетуді ескерумен ВРПН
СК және О қорытындысы Σ Σ
Σ
Топ ішіндегі есеп айырысуды есептен шығарушы түзетуші жазба
Бап атауы Бас компания Енші-лес компа-ния Түзетуші жазба
кейінгі шоғырлан-дырылған сома
Д К
Ұзақ мерзімді активтер (инвестициядан басқасы) (А) БА ЕА
БА +ЕА
Тауарлы-материалдық қорлар БҚ ЕҚ
БҚ + ЕҚ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операциялар бойынша
5)УӨТ БУҚ - УӨТ
Топ ішіндегі есеп айырысу бойынша дебиторлық берешек ТД
1)ТД
Еншілес компаниядағы инвестиция (ЕК) ЕКИ + Г
2)ЕКИ
3)Г
Мерзімі ұзартылған табыс салығы
6)ВРПН
ВРПН
Активтердің қорытындысы Σ Σ
Σ
Гудвилл (Г)
3)Г
Г
Кредиторлық берешек (К) БК ЕК
БК + ЕК
Топ ішіндегі есеп айырысу бойынша кредиторлық берешек (УК)
УК 1)УК
Азшылық үлесі
4)АУ АУ
Меншікті капитал (К) БК ЕК = ЕКИ +
4)АУ
БК
СК және О қорытындысы Σ Σ
Σ
Кірістер мен шығыстар туралы шоғырландырылған есеп беру: топ
Өткізілген тауардың өзіндік құнын есептеу барысындағы кезеңдік түгендеу
Өткізілген тауардың
өзіндік құны
бір жылғы түсім
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беруді шоғырландыру барысында
«Сатып алуды» жасаушы «Өткізген тауардың (жұмыс, қызмет) өзіндік
«Жыл соңындағы қорытынды» жасаушы «Сатылған тауардың (жұмыстың, қызметтің)
Жыл соңындағы өткізілген тауарлар қалдығының өткізілмеген табысындағы -
Егер топ ішінің тауарларын өткізу бойынша операциялар бұрынғы
«Жыл басындағы қорытынды» жасаушы «Сатылатын тауарлардың (жұимыстың, қызметтің)
Ағымдық түгендеу әдістері бойынша тауар-материалды қорлардың есебін ұйымдастыру
Дебит «Тауарды (жұмысты, қызметті) сатудан түскен табыс»
Кредит «Өткізілген тауардың (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құны»
«Тауар-материалды құндылықтардың» баланстың бабы.
Шоғырландырылған қаржылық есеп беру: шоғырлану процесі
Еншілес компанияның акциялары сатып алынған уақыттағы шоғырлану процесіне
Бас және еншілес компаниялардың активтерің, міндеттемелерін және меншікті
Топ ішіндегі есептеу бойынша дебиторлық және кредиторлық берешек-алашақты
Еншілес компанияларға салынатын инвестицияның баланстық құнын және бас
Бас компанияға тиесілі емес еншілес компанияның өзіндік капиталындағы
Бас компания еншілесінің акцияларына инвестиция салғанда, баланстық құнынан
Еншілес компанияның активтері мен міндеттемелерінің құнын ағымдағы нарықтық
Іскерлік бедел шамасын (гудвилл) анықтау.
1-кесте
Бухгалтерлік балансты шоғырландыру
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзетуге дейінгі
1 2 3 4 5
Активтер (инвестициядан басқа) (А) БА ЕА БА +
Топ ішіндегі есептеу бойынша дебиторлық берешек (ТД) ТД
ТД
Еншілес компанияға инвестициялар (ЕКИ) ЕКИ + Г
ЕКИ + Г
Гудвилл (Г)
Кредиторлық берешек (К) БКК ЕКК БКК + ЕКК
Топ ішіндегі есептеу бойынша кредиторлық берешек (ТК)
ТК ТК
Азшылықтың үлесі (А)
А
Меншікті капитал (К) БКК ЕКК = ЕКИ +
Бұл кестеде бухгалтерлік баланстың ұқсас баптарын жол сайын
БКА – бас компанияның активтері;
ЕКА – еншілес компанияның активтері;
ТД – топ ішіндегі есептеу бойынша дебиторлық берешек;
ЕКИ – еншілес компанияға инвестициялар, еншілестің меншікті капиталына
Г – гудвилл, жағымды іскерлік бедел;
БКК – бас компанияның кредиторлық берешегі (міндеттемелері);
ЕКК – еншілес компаниянның кредиторлық берешек – алашағы
ТК – топ ішіндегі есептеулердегі кредиторлық берешек-алашақ;
А – еншілес компанияның меншікті капиталындағы азшыылықтың үлесі;
БКК – бас компанияншың меншікті капиталы;
ЕКК – еншілес компанияның меншікті капиталы.
Біріктірілген қаржы есептемесі біртұтас компания ретінде топ пікірі
Еншілес компанияның меншікті капитбалы «Еншілес компанияларға инвестициялар» бабы
Акциялар сатып алынған күндегі еншілес компания активтерін бағалаудың
Егер еншілес компанияның акцияларын сатып алуға шыққан шығындар
Активтер мен міндеттемелердің құнын түзету еншілес компанияның меншікті
2-кесте
Топ ішіндегі есептеуді шығаратын түзету ждазбалары
Бап атауы
Бас компания
Еншілес компания
Түзету жазбалары Түзетуден кейінгі шоғырлан-дырылған сома
Д К
Активтер (инвестициядан басқа) (А) БА ЕА
БА + ЕА
Топ ішіндегі есептеу бойынша дебиторлық берешек (ТД) ТД
1) ТД
Еншілес компанияға инвестициялар (ЕКИ) ЕКИ + Г
2)ЕКИ
3)Г
Гудвилл (Г)
3)Г
Г
Кредиторлық алашақ-берешек (К) КБК КЕК
Топ ішіндегі есептеу бойынша кредиторлық алашақ-берешек (ТК)
ТК 1)ТК
Азшылықтың үлесі (А)
4) А А
Меншікті капитал (К) БК ЕК = ЕКИ +
2)ЕКИ
4)А БК
Бухгалтерлік балансты шоғырландыру бойынша жұмыс кестесіндегі түзету жазбаларының
«Топ ішіндегі есептіу бойынша кредиторлық алашақ-берешек (ТК)» баланс
Бас компания инвестициясының баланстық құнын еншілестің акциясына және
«Еншілес компанияның меншікті капиталы» баланс бабының дебиті еншілестің
«Гудвилл» (Г) баланстық бабының дебиті немесе кредиті (жағымды
«Еншілес компаниялар акцияларына инвестициялар» баланс бабының кредиті (ЕКИ)
3-кесте
Актив құнын түзете отырып шоғырландыру
Бап атауы
Бас компания
Еншілес компания
Түзету жазбалары Түзетуден кейінгі шоғырлан-дырылған сома
Д К
Активтер (инвестициядан басқа) (А) БКА ЕА 5)АҚТ (актив
БА + ЕА + АҚТ
Топ ішіндегі есептеу бойынша дебиторлық берешек (ТД) ТД
1) ТД
Еншілес компанияға инвестициялар (ЕКИ) ЕКИ + БК +
2)ЕКИ
3)Г
5)АҚТ
Гудвилл (Г)
3)Г
Кредиторлық алашақ-берешек (К) БК ЕК
БК + ЕК
Топ ішіндегі есептеу бойынша кредиторлық алашақ-берешек (ТК)
ТК 1)ТК
Азшылықтың үлесі (А)
4) А А
Меншікті капитал (К) БК ЕК = ЕКИ +
4)М
БК
4-кесте
Міндеттемелердің құнын түзете отырып, шоғырландыру
Бап атауы
Бас компания
Еншілес компания
Түзету жазбалары Түзетуден кейінгі шоғырлан-дырылған сома
Д К
Активтер (инвестициядан басқа) (А) БА ЕА
БА + ЕА + АҚТ
Топ ішіндегі есептеу бойынша дебиторлық берешек ТД
1) ТД
Еншілес компанияға инвестициялар ЕКИ + АҚТ +
2)ЕКИ
3)Г
5)АҚТ
Гудвилл (Г)
3)Г
Г
Кредиторлық алашақ-берешек (К) БК ЕК 5)АҚТ
БК + ЕК - АҚТ
Топ ішіндегі есептеу бойынша кредиторлық берешек (ТК)
ТК 1)ТК
Азшылықтың үлесі (А)
4) А А
Меншікті капитал (К) БК ЕК = ЕКИ +
4)А
БК
Әрбір есептік күндегі бас және еншілес компанияның бухгалтерлік
бас және еншілес компания активтерінің, міндеттемелерінің және меншікті
Топ ішіндегі есептеулер бойынша дебиторлық және кредиторлық берешекті
Еншілес компанияның меншікті капиталына бас компанияның тиісті қатысу
Бас компанияға тиесілі емес еншілес компанияның меншікті капиталындағы
Еншілес компанияның активтері мен міндеттемелерінің баланстық құнын түзету
Іскерлік беделдің (гудвиллдің) шамасын амортизациялау.
3, 4 – кестелерде бухгалтерлік баланстың ұқсас баптарын,
АҚТ – актив құнын түзету;
МҚТ – міндеттемелерін құнын түзету.
5-кесте
Табыс пен шығындар (пайда мен залал) туралы есептің
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзетуге дейінгі
1 2 3 4 5
Тауарларды (жұмысты, көрсетілген қызметті) өткізуден түскен табыс БТ
Бас және еншілес компаниялар арасындағы тауарларды (жұмысты, қызметті)
ЕТ (ВДД)
Барлық табыс
Өткізілген өнімгнің өзіндік құны БӨҚ ЕӨҚ БӨҚ +
Бас және еншілес компаниялар арасындағы операциялар бойынша өткізілген
Жалпы табыс БЖТ ЕЖТ Түзетулерді ескере
Кезең шығыстары БКШ ЕКШ БКШ + ЕКШ БКШ
Салық салынғанға дейінгі таза табыс
Түзетулерді ескере отырып
Табыс салығы бойынша шығыстар
Түзетулерді ескере отырып – ЖТСШ (жалпы табыс салығының
Салық салынғаннан кейінгі таза табыс
6-кесте
Топ ішінде жасалған, операциялар бойынша кіріс пен шығыстарды
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзету жазбасы
Д К
Тауарларды (жұмыс, қызмет) сатудан түсетін табыс БТ ЕТ
БТ + ЕТ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы тауарларды (жұмыс,
ЖЕТ ЖЕТ
Өткізілген өнімдердің өзіндік құны БӨҚ ЕӨҚ
БӨҚ + ЕӨҚ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операциялар бойынша
ЖЕӨҚ
Жалпы табыс
Кезең шығыстары
Табыс
Табыс салығы бойынша шығыстар ТСБШ (табыс салығы бойынша
ЖТСШ (жалпы табыс салығы бойынша шығыстар) Түзетуді ескерумен
7-кесте
Кірістер мен шығыстар туралы есептерді шоғырландыру (пайда мен
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзетілгенге дейінгі
кейінгі шоғырланды-рылған сома
Ұзақ мерзімді активтер (инвестициядан басқасы) БА ЕА БА
Тауарлы-материалдық қорлар БҚ ЕҚ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операциялар бойынша
ВЗМ - өткізілмеген табыс (ӨТ) БУҚ - ӨТ
Топ ішіндегі есептеулер бойынша дебиторлық берешек (ТД) ТД
ТД
Еншілес компаниядағы инвестиция (ЕК) ЕКИ + Г
ЕКИ + Г
Гудвилл (Г)
Г
Кредиторлық берешек (К) БК ЕК
Топ ішіндегі есеп айырысу бойынша кредиторлық берешек
Азшылық үлесі
Меншікті капитал (К) БӨК ЕК =ЕКИ + АҮ
Бөлінбеген пайда
Түзетулерді қоса ескергенде - ВРПИ
Өткізілмеген табыс ӨТ ӨТ
8-кесте
Топ ішіндегі есептеулерді шығарушы түзетуші
Бап атауы Бас компания Еншілес компания Түзету жазбасы
Д К
Ұзақ мерзімді активтер (инвестициядан басқасы) БА ЕА
БА + ЕА
Тауарлы-материалды қорлар БҚ ЕҚ
БҚ + ЕҚ
Бас компания мен еншілес компанияның арасындағы операция бойынша
5)УӨТ БУҚ – УӨТ
Топ ішіндегі есептеулер бойынша дебиторлық берешек (ТД) ТД
1)ТД
Еншілес компаниядағы инвестициялар (ЕК) ЕКИ + Г
2)ЕКИ
3)Г
Гудвилл (Г) 3)Г
Кредитолық берешек (К) БКБ ЕКБ
БКБ + ЕКБ
Топ ішіндегі есептеулер бойынша кредиторлық берешек (ТК)
ТК 1)ТК
Мерзімі ұзартылған табыс салығы
6) РПН ВРПН
Азшылық үлесі (АҮ)
4)АҮ АҮ
Меншікті капитал (МК) БМК ЕК = ЕКИ +
4)АҮ
5)УӨТ
БК
Өткізілмеген табыс
УӨТ
ІІ . ТАРАУ. БІРІККЕН КӘСІПОРЫННЫҢ ЕСЕП ЕРЕКШЕЛІГІ
Айналымнан тыс активтер мен тауар-материалдық
жинақ есебі
Материалдық емес активтер
Материалдық емес активтер - өндірісте ұзақ мерзім пайдалануға
Мысалы, біріккен кәсіпорынның жабдықтары технологиялық басқаруға арналған компьютерлік
Біріккен кәсіпорынның материалдық емес активтеріне: лицензиялық
Біріккен кәсіпорынның материалдық емес активтерін бағалау:
Басқа кәсіпорындар мен адамдардан ақыға сатып алынған
Кәсіпорынға өтеусіз келіп түскен материалдық емес активтер сараптау
Жарғылық капиталға салым ретінде құрылтайшыдан келіп түскен активтер
Біріккен шаруашылық субъектісінде материалдық емес активтер есебі Қазақстан
Материалдық емес активтердің біріккен кәсіпорынға келіп
Актлерде материалдық емес активтердің дәл атауы, кәсіпорынға дәл
Біріккен кәсіпорынның материалдық емес активтері басқа
Біріккен кәсіпорынға материалдық емес активтердің келіп түсуі.
Басқа заңды және жеке тұлғадардан сатып алынғанда сатып
Материалдық емес активті кәсіпорынның өзі жасаса (бағдарламалық қамтамасыз
Біріккен кәсіпорындардың материалдық емес активтерін жасауға байланысты
Біріккен кәсіпорындарға материалдық емес активтердің жарғылық капиталға
Шаруашылық серіктестіктер туралы Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығына сәйкес
Біріккен кәсіпорындардың материалдық емес активтерінің есептен шығарылғанда
Моральдық тозуына және кәсіпорынға пайда әкелу қабілетін жоғалтуына
Сатуға байланысты материалдық емес активтерді есептен шығарғанда материалдық
Өтеусіз берілсе баланстық құнға Д-т 841 К-т 101-103,
Біріккен кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызмет процесінде материалдық
Есептелген тозудың мақсаты – пайдаланудың белгіленген мерзімі ішінде
Біріккен кәсіпорынның материалдық емес активтері бойынша
Мысалы: Субъект ЭЕМ-ге бағдарламалық қамтамасыз ету сатып
Ай сайынғы амортизация нормасы 120,0 / 60 =
111-116-шоттар бойынша талдамалы есеп МЕА түрлері және жекеленген
МЕА түгендеген кезде кәсіпорынға меншік құқына тиесілі МЕА
Бастапқы құжаттамада МЕА объектісінің егжей-тегжейлі сипаттамасы болып, олардың
Кәсіпорын аукционда басқа кәсіпорынның активтерін (НҚ, материалдар, дайын
Сатып алушы кәсіпорын активтерінің шынайы құнынан артық 4200,0
Нұсқа
Сатып алынған кәсіпорын заңды тұлға мәртебесін, дербес немесе
Нұсқа
Жұмыс істеп тұрған кезінде сатып алынған кәсіпорын заңды
Бедвилл жағдайында сатып алынған кәсіпорын құны 10 000,0;
Д-т 562 К-т 727 – 3 000,0;
Жыл соңында: Д-т 727 К-т 571 болады.
Негізгі құралдар есебі
Біріккен кәсіпорынның негізгі құралдар есебі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік
№6 БЕС бойынша біріккен кәсіпорынның негізгі құралдары –
Өндіріс процесіне қатысу сипатына қарай біріккен кәсіпорындардың
өндірістік – бұл өндірістік процеске тікелей қатысатын немесе
Өндірістік емес – бұл – тұтыну мақсатындағы негізігі
Тиістілігі бойынша негізгі құралдар меншікті, қысқа мерзімге жалданған,
Біріккен кәсіпорынның негізгі құралдарының есебін дұрыс ұйымдастырудың маңызды
Біріккен кәсіпорынның негізгі құралдар бухгалтерлік есепте бастапқы құны
Жер учаскесінің бастапқы құнына мыналар шотта көрсетілген сату
“Альтаир” ЖШС-і аумағында 1 200 000 теңгенің құрылысы
Учаскенің бастапқы құны: 1 200 000 + 23
Біріккен кәсіпорынның негізгі құралдардың келіп түсуі негізгі құралдарды
Біріккен кәсіпорынның негізгі құралдардың есебі активтік 121-126-шоттарда жүргізіледі,
Үйлер мен жеңіл автомобильдерді сатып алғанда баланстық құнына
Егер НҚ демеушілік көмек ретінде алынса, онда оларды
НҚ жарғылық капиталға салым ретінде келіп түскенде мәлімделген
Шығындар жиынтық табысты кемітеді: Д-т 571 К-т801 –
Табыстар жиынтық табысты арттырады д-т 701 К-т571 –
Аталған операциядан алынатын табыс (571-шоттың кредиттік сальдосы) –
НҚ түгендеу кезінде анықталған артықшылықтары (келіп түскен кезде
Инвентарлық объект НҚ есебінің объектісі болып табылады, яғни
Мысалы, үйлер үшін 0001-ден 0299-ға дейінгі ғимараттарға 0300-ден
Инвентарлық нөмірлер НҚ №1 нысанында және НҚ қолда
Негізгі құралдарының саны көп және есепті қол әдісімен
Ай ішінде 4-бөлімнің карточкалары 12-бөлімнің (негізгі құралдар) шотында
Нормалар еңбек құралдарының экономикалық мақсатты қызмет мерзіміне орай
Автомобиль көлігінің жылжымалы құрамының амортизациялық аударымының нормасы 1000
Бірккен кәсіпорындарда амортизацияны есептен шығарған кезде, соңғы жылды
Бірккен кәсіпорындардағы қолданыстағы заңдарға сәйкес өзіне тиесілі үйлерді,
Тарату толық немесе ішінара (объект қайта жабдықталғанда және
НҚ №4 нысандарындағы актілерде жасалған немесе салынған жылы,
Негізгі құралдарды жұмыс жағдайында ұстау үшін оларды мерзім
Бір жылдан артық мерзім сайын жүргізілетін, нәтижесінде агрегат
Мысал: автомашинаның бастапқы құны 1 500 000 теңге,
Ағымдағы жөндеу НҚ жұмыс жағдайында ұстау үшін оның
Жұмыстарды жүргізудің шаруашылық әдісі кезінде НҚ ақау ведомосы
Өндірістік негізгі қорларды жөндеуге жұмсалатын шығындарды есепке алу
Қазіргі номативтік актілер мен кәсіпоры есеп саясатына сәйкес
№ 24 «Бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру » ( БЕС-24)
Бухгалтерлік есептің тіркелімдерінде немесе техникалық құжаттамада ауытқу және
Ескерілмеген объектілерді түгендеу кезінде анықталған бағалау қолданыстағы бағалар
Түгендеу сәтінде кәсіпорыннан тыс жерде болған негізгі құралдар
Түгендеу комиссиясы отырысының хаттамасын шаруашылық субъектісінің басшысы түгендеу
Ескерілгені белгілі болған НҚ объектілерінің құны тозу сомасына
Егер кінәлі адам анықталса немесе сот шешімі бойынша
Тауарлы-материалдық қорлар
Өндіріс процесіне еңбек құралдармен қатар еңбек заттары да
Біріккен кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлардың есебі №7 “Тауарлы-материалдық қорлардың
Материалдар есебін дұрыс және тиімді ұйымдастыруды қамтамасыз ету
Біріккен кәсіпорындарда өндірістік қорлар финкционалдық бағыты бойынша былайша
Шикізаттар мен материалдар;
Сатып алынатын жартылай фабрикаттар мен жинақтаушы бұйымдар;
Отын;
Технологиялық (технологиялық мақсат үшін);
Қозғалтқыш (жанармай);
Шаруашылық (жылу үшін).
Ыдыс және ыдыс материалдары
Қызмет мерзімі мен құнына байланысты НҚ немесе материалдардың
өндірістік қорлардың құрамында ескерілетін инвентарлық емес ыдыстар.
Қосалқы бөлшектер, тозған тетіктер мен машиналық жабдықтарды жөндеуге
Өзге материалдар;
Құрылыс материалдары.
Біріккен кәсіпорындардың материалдық қорлардың барлық түрлерінің есебі 20-“Материалдар”
Біріккен кәсіпорындарда материалдық құндылықтарды дұрыс есепке алу үшін
Материалдар номенклатурасы – бұл атауы мен тиісті деректемелері
Номенклатуралық тізілім – номенклатура бағалық деп, ал онда
Тағайындылған нөмірін, өлшем бірлігі мен бағасын ТМҚ-дың қалдығы
Біріккен кәсіпорындарда материалдық ресурстардың нақты өзіндік құны осы
№7 БЕС-ына сәйкес тарифтің артық төленген сомаларын қайтару
Біріккен кәсіпорындарда қорлардың талдамалы есебі жоспарлы-есептік бағасы бойынша
Біріккен кәсіпорындарда өндіріске есептен шығарылатын материалдық ресурстардың өзіндік
Материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу бойынша типтік құжаттар
Материалды қоймадан алу үшін жеткізушіге немесе көлік ұйымына
№2А нысанындағы материалдық құндылықтарды алу номерленген және тесіп
Материалдақ құндылықтардың келіп түсуі мыналармен ресімделеді:
№4 нысанындағы кіріс ордерімен, субъектіге жеткізушілерден немесе тысқары
№5 нысандағы тауар-көлік жүкқұжаттарын жеткізуші материалдық құндылықтар жеткізушінің
№7 нысанындағы материалды қабылдау туралы акт жеткізушілердің жолдама
Әзірлеу, сақтау және өндіру процесіне материалдық құндылықтардың жетіспеушілігі
Материалдық құндылықтардың табиғи кему нормасы шегіндегі ысырабы туралы
Жүкқұжатпен ресімделетіндер: материалдық құндылықтардың өңдеуден келіп түсуі; пайдаланылмаған
Кәсіпорынның қоймасынан ТМҚ өнім әзірлеу үшін, әр түрлі
Шығыстар материалдық түрде былайша ресімделеді:
№8 нысандағы лимиттік-шектеу картасы өнімді әзірлеу кезінде жүйелі
Қорларды шектен тыс босатуға және басқасына алмастыруға тек
Лимит пайдаланып болғаннан кейін лимиттік-шектеу карталары бухгалтерияға өткізіледі;
материалды алмастыруға арналған №10 нысанындағы акт-талап қорлардың белгіленген
материалды босатуға арналған №15А нысанындағы жүкқұжат – талап
материалдардың бүлінуі, сынуы, сынығы туралы №7В нысанындағы акт
машина құрылысы кәсіпорындарының әзірлеу цехтарында, тоқыма, аяқ киім
Қаптама карталарында қойманың номері, тауы, номенклатуралық номері, саны,
Қаптау аяқталғаннан кейін картада нақты алынған бұйымдардың саны,
жинақтаушы ведомостер. Материалдардың босатылуын тікелей қойма есебінің карточкаларында
Қойма шаруашылығының жақсы жағдайы ТМЖ-дың есебін дұрыс ұйымдастырудың
Қойма ішінде материалдардың әрбір тобы, топшасы мен түрі
Қоймадан тізім бойынша келіп түскен құжаттар алдын ала
Жинақтау ведомосі бухгалтерия мен қойма есебінің деректерін салыстыру
№10 ведомосының екінші және одан кейін бөлімдері материалдық
Егер 921-шотқа көптеген материалдар есептен шығарылатын болса, онда
Жүкті қабылдаған кезде жетіспеушілік анықталған болса, онда шығын
20-бөлімшенің дебеттелетін шоттарының бағандарында нақты құнның орнына есептік
Материалдардың өндірістегі жұмсалуына алдын ала бақылау кезінде материалдарды
Материалдың өндірісте пайдалануын одан әрі бақылау үшін нормадан
Құрылыста кезекті бақылау №29 нысанындағы “Өндірістік нормамен салыстырғандағы
Жұмсалған материалдардың №29 нысанындағы есеп беруде көрсетілген саны
Құралдардың жағдайын жылдық есеп беруде объективті түрде көрсету
Түгендеу тексерудің көлеміне қарай жалпылама және талдамалы, уақытына
Түгендеуді жүргізу сәтінде бухгалтерияда “Қоймалар, учаскелер бойынша ТМҚ-дың
ТМҚ-дың артықшылығы мен кемшілігінің құнын бағалаумен бірге есептік
Жұмыс түгендеу комиссиясының отырысы хаттамасымен ресімделеді, онда қойма
ТМҚ-дың бүліну себептері, падаланылмайтын және жарамсыздарының қалыптасуының себептері
2.2. Қаржы инвестициясының есебі
Біріккен кәсіпорындарда инвестицияның көзі болып жаңадан жасалған қосымша
Біріккен кәсіпорындарда инвестицияның нарықтық және қаржылық деп аталатын
Қандай да бір кәсіпкер құрылысты салу үшін қаржы
Қаржылық инвестициялар иелену мерзіміне қарай қысқа мерзімдік және
Еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың инвестицияларының
Инвестициялар №14-“Инвестициялар” – деп аталатын бас шотының тиісті
Бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың таза активіндегі инвестордың үлесін
Инвестиция сатылғанда немесе басқа да жағдайларға байланысты есептен
Жоғарыдағы екі жағдайда да субъектінің акциядан алынатын табыстарын
Меншікті капитал, табыстар мен шығыстар есебі
Меншікті капитал есебі
Жалпы біріккен кәсіпорынның есебін жүргізу барысында жұмыс істеп
Жарғылық қор меншік иесі кәсіпроынның жарғысында қаралған қызметтерін
Жарғылық қорының мөлшерікәсіпорының жарғысында және басқа да құрылтайшылық
Жарғылық капиталдың жалпы мөлшері, шығарылған түрлері бойынша акциялардың
Біріккен кәсіпорындардағы жарғылық капиталдың есебі: 501-“Жай акциялар”, 502-“Артықшылығы
Акционерлердің акцияға жазылған сомасына жарғылық қорды құрғанда, содай-ақ
Егер үлес қосушылар мен акционерлер қоғамға өз үлесін
Ал егер үлес қосушылар мен акционерлер қоғамға өз
Сондай-ақ, кәсіпорындардың қоғамдық жарғылық қорға қосқан үлестері мен
521-шот акционерлік қоғамның сатып алынған акцияларының есебін жүргізу
Егер акционерлік қоғам өз акцияларын айналымнан алып тастаған
Осы айтылғандар мен қатар біріккен кәсіпорындарында 53-бас шоттың
Сонымен қатар 541-шоттың кредитіне, 131-134-шоттарының дебитіне бұрынғы негізгі
541-шотының дебетіне жазылатындар:
131-134-шоттардың кредитінен негізгі құралдарды қайта бағалау кезінде өскен
561-шотының кредитінен негізгі құралдардың пайдалануына қарай оларды қосымша
121-125-шоттарының кредитінен негізгі құралдардың бұрынғы қайта бағалау кезіндегі
542-шотының дебитіне;
401-403-шоттаорының тиістілерінің кредитінен қаржылық инвестицияларды бұрынғы қосымша бағалағанда
561 немесе 723-шоттардың тиістілерін кредитінен қабылданған есеп саясатына
Акционерлік қоғамдар мен басқа да біріккен кәсіпорындар өздерінің
Резервтік капитал субъектінің таза пайдасы есебінен қалыптасқан уақытта
Біріккен кәсіпорынның қорытынды табысынан бюджетке төленетін салықтарын және
561 және 562-бөлімше шоттарында жүргізіледі. Бөлінбеген пайда көбейгенде
Мысалы: 561-шотының дебитіне:
571-ші қорытынды табыс шотының кредитінен есеп беретін жылғы
551 және 552-шоттарының тиістілерінің кредитіне біріккен кәсіпорынының жасаған
662, 622 немесе 687-шоттарының тиістілерінің кредитінен акционерлерге төленетін
Акционерлерге дивидендтерді төлегеннен есеп беретін жылдың бөлінбеген табысының
Жалпы акционерлік қоғамның немесе субъектінің құрылғаннан бастап жұмсалған
Есепті жылдың соңында барлық біріккен кәсіпорындардың бухгалтериясында жетінші
Егер біріккен кәсіпорын зиян шексе жылдың аяғында –
Табыстар есебі
Біріккен кәсіпорындардың табыстарына: дайын бұйымдар мен тауарларды сатудан
Қаржы есеп беру кезінде біріккен кәсіпорын түсініктеме жазба
табысты тану үшін қабылданған есеп жүргізу саясатын, соның
есепті кезең үшін танылған табыстардың әрбір маңызды түрлерінің
Біріккен кәсіпорындарда табыстардың есебі субъектілердің бухгалтерлік есебі мен
Біріккен кәсіпорындардың негізгі қызметтен алынатын табыстарының есебі 70-“Негізгі
Біріккен кәсіпорынның негізгі емес қызметтерді атқаруы, жұмыстарды орындау
Кәсіпорын материалдық емес активтерін, негізгі құралдары мен құнды
Біріккен кәсіпорынның басқа заңды және жеке тұлғаларға берген
725-шоты кредиті бойынша 30,32, 35, 43, 44, 45,
726 және 727-шоттар кредиттері бойынша 1, 2, 3
Шығыстар есебі
Кәсіпорындардың сатқан өнімдерінің, тауарларының басқа да активтерінің өзіндік
Жоғарыда аталған “Сатылған тауарлардың өзіндік құны” бас шотына
811 және 821 активті шотының дедитіне 6-шы бөлімнің
Біріккен кәсіпорынның банк немесе банктен тыс мекемелерден алған
Біріккен кәсіпорын өзінің меншігіндегі материалдық емес активтерін, негізгі
851-шоты кәсіпорынның таза табысын есептеу уақытындағы бюджетке төленуге
871-шоттың дебиті және 14-бас шоттың тиісті бөлімше шоттарының
Дебиторлық берешектер мен міндеттемелер есебі
Дебиторлық берешектер есебі
Қазақстан Республикасы Бухгалтерлік есеп және аудит жөніндегі Ұлттық
Біріккен кәсіпорындардың дебиторлық борыштарының есебіне мына төмендегі аталған
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер және басқадай дебиторлармен
Дебиторлық борыштар кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есептің бас
30-бас шоттың бөлімше шоттары, сатып алушылармен тапсырыс берушілердің
Тауарларды сату мен сатып алу кезіндегі барлық қатынастар,
Кейбір жағдайларда жабдықтаушы сатып алушыға тиеліп жіберілген тауарлар
Қазіргі таңда сатылған тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін
Егер сатып алушының дебиторлық қарызы үмітсіз қарыз ретінде
Күдікті қарыздар бойынша резерв құрылғанда Д-т 821 К-т311;
Күдікті қарыздар бойынша құрылған резервтің есебінен дебиторлық борыштың
Артық жасалынған күдікті қарыздар резерв сомалары Д-т 821
Мысалы: қандай да бір біріккен кәсіпорынның дебиторлық қарызы
32-“Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борышы” бас шотының 323-“Бірлесіп
Бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың басқадай операциялары бойынша тиісті
Бұл шоттарда 30-бөлімшесінің шотарында есептелуге жатпайтын есеп айырысу
331-“Алынуға тиісті ҚҚС” шоты сатып алынған негізгі құралдары,
332-“есептелінген пайыздар”- шотында кәсіпорынның шартта қаралған жалға берген
Осыған байланысты 332-шотына сәйкес жалдағы негізгі құралдар, алынған
333-шотта жұмысшылар мен басқа да тұлғаларға қарызға қызметтегі
Есеп беруге тиісті тұлғалардың аванс ретінде алған сомаларының
Сонымен қатар 334-шотта төленуге тиісті жал төлемдері жайлы
Сақтандыру полисін алу үшін есеп айырысу шотынан төленгенде
Алдағы кезеңдер үшін төленген жал төлемінде Д-т 342
Берілген аванстар 351, 352-шоттарынан тұрады, бұларға байланысты бухгалтерлік
Міндеттемелер есебі
Міндеттемелер есебі қаржы-шаруашылық қызметі бас шоттар кестесінің алтыншы
Несие беру және оны қайтару тәртібі тиісті заңдарға
Біріккен кәсіпорындар банк мекемесінен несие сұрамастан бұрын несие
Несие алу үшін біріккен кәсіпорын банк мекемесі басшысының
Жалпы біріккен кәсіпорындарға берілетін несие сомасы, банк мекемесінің
Біріккен кәсіпорын банк мекемесінен несие алған уақытында Д-т
Шетелдік банктерден немесе басқалардан шетелдік валюта түрінде несие
Алдағы кезеңдер табыстарының есебі 611-шотта жүргізіледі. Біріккен
Акционерлер мен оларға төленуге тиісті дивидендтер брйынша есеп
Біріккен кәсіпорындардан – алынатын салықтар, мемлекеттік бюджетті толықтырудың
Еншілес (тәуелді) серіктестіктерге кредиторлық қарыздардың есебі 643-синтетикалық шотта
Біріккен кәсіпорындар өздерінің мүліктерін және жеке адамдарын, әртүрлі
Алдын ала келешекте сатылатын тауарлар, орындалатын жұмыстар және
Біріккен кәсіпорын өнім өндіруші кәсіпорындармен, сондай-ақ делдалдық ұйымдармен
Келіп түскен шот-фактураларды алдымен үлгілі түрі М-1 “Келіп
Жабдықтаушылар және қызмет көрсетушілермен есеп айырысулар есебі жөніндегі
Жабдықтаубшылармен және мердігерлермен есеп айырысулар есебі бойынша алынған
Біріккен кәсіпорынның жалдық міндеттемелері есебі 683-“Жалдық міндеттеме”-деп аталатын
Жалпы табыстан серіктестікке қатысушыларға тиісті табыс сомасына 56,
III. ТАРАУ. БІРІККЕН КӘСІПОРЫННЫҢ АУДИТІ
Аудиторлық тексеру және салықтық есептеу кезіндегі ерекшелігі
Аудиторлық тексеру кезіндегі ерекшелігі
Материалдық емес активтер ұзақ мерзімді активтерге жататындықтан олар
Маетриалдық емес активтерді салқтық есептеу негізінен салықтың үш
алғашы іске қосылған материалдық емес активтер бойынша амортизация
Материалдық емес активтер түгел есептен шығарылған жағдайда құндық
Көлемі 100 айлық есептік көрсеткіштен кем құндық баланстың
Егер есептен шығарылған (сатылған,т.б.) материалдық емес активтердың құны
Негізгі құралдарды аудиттеу кезінде оның пайдалану мерзімі, өндірісте,
бухгалтерлік есептегі ерекшелігі мүліктің негізгі құрал ретінде
негізгі құралдардың қозғалысының дұрыс құжатталынуын және есептелінуіне;
Негізгі құралдардың сақталуына;
Негізгі құралдардың амортизация шығындарының және жөндеу шығындарының бухгалтерлік
Негізгі құралдарды жою, есептен шығару нәтижесін дұрыс есептеуге;
Салық салуға;
Негізгіқұралдардың тиімді пайдаланылуына.
Негізгі құралдарды салықтық есептеудің ерекшелігі негізінен корпоративтік табыс
Тауар-материалды жинақтың тұрақты активтерде емес, пайдалану сәтінде өз
ТМЖ-пен өндірісте пайдаланатын шығындар сатып алу циклынан өтеді.
ТМЖ-ты сандық, құндық есептеу оны бағалау әдісін таңдау
Аудиторлық тексеру кезінде ескеруге тиісті ТМЖ-қа байланысты ерекшеліктердің
ТМЖ түрінің көптігі мен әртүрлілігі. Осыған байланысты сандық,
ТМЖ-тың сақталуының, түгенделуінің ТМЖ-қа материалды жауапты адамның жауапкершілігінің
ТМЖ-тың оптималды көлемінің оны үнемі ұқыпты, тиімді пайдалануының
ТМЖ-ты есептеу, пайдалану, бағалаудың салық салу мәселелерімен тығыз
ТМЖ-ты салықтық есептуедің ерекшелігі негізінен корпоративтір табыс салығына,
Инвестиция - кәсіпорынның негізгі кпиталына және айналым капиталын
Ұзақмерзімді инвестицияны салықтық есептеудің айрықша ерекшелері жоқ, себебі
Кез-келген біріккен кәсіпорын өз қызметін іске асырудың барысында
Алажақ және бережақ қарыздарды мейлінше азайтып немесе төлеудің
Алажақ қарыздарды салықтық есептеудің ерекшеліктері негізінен іссапар және
Ақша қаражаты қашан да кейбір кемшіліктерге, жетпестік, жоғалу,
Бухгалтерлік есепте меншікті капиталдың әрбір элементі бөлек синтетикалық
Меншікті капитал оның жеке элементтеріне жарғылық капиталға салынатын
Табыстың толық есепке алынуы бухгалтерлік және салықтық есепте
Табыстарды салықтық есептеудің ерекшелігі салық кодексінің нормаларына сәйкес
Аудиттің міндеті, тексеру әдістері мен талдауда аудит үшін
Қандайда болмасын біріккен кәсіпорынды аудиттеудің міндеті мен тексеру
Материалдық емес активті аудиттеудің міндеті – қаржы есептемесінің
Материалдық емес активтердің есепке алынуының заңдылықтарына құқықтық баға
Құжат бойынша тексеру;
Нақтылығын тексеру.
Аудиторлық тексеру кезінде аудит үшін материалдық емес активтердің
Негізгі құралдардың экономикалық тиімділігін, пайдаланылуын талдауда оларды сақтау
Негізгі құралдардың міндеті – қаржы есептемесінің негізгі құралдар,
Мүліктің негізгі құрал ретінде есепке алынуының негізділігін, дұрыстығын
Бухгалтерлік және салықтық есепте негізгі құралдардың қозғалысын, жойылуын,
Амортизация шығындарын және жөндеу шығындарының бухгалтерлік және салықтық
Қаржы есептемесі көрсеткіштерінің бухгалтерлік есеп регисторларының мәліметіне сәйкестігін
Негізгі құралдардың сақталуын тексеру және тиімді пайдаланылуын тексеру.
Басқа активтер сияқты негізгі құралдарды да аудиторлық тексеру
Заңдылық нормаларының сақталуына құқықтық баға беру;
Біріккен кәсіпорынның ішкі бақылау және бухгалтерлік есептеу жүйесін
Негізгі құралдардың қозғалысының құжатталынуын жаппай немесе іріктеп құжат
Нақтылығын тексеру.
Негізгі құралдардың экономикалық тиімділігін, пайдаланылуын талдауда оларды сақтау
Тауар-материалдық жинақты аудиторық тексерудің міндеті – қаржы есептемесінің
ТМЖ-ты талдау кезінде аудитор үшін оларды пайдаланудың тиімділігін,
Ұзақ мерзімді қаржылық және нақты инвестицияларды аудиттеудің міндеті
Біріккен кәсіпорынның инвестиция нәтижесінде сатып алынған активтеріне меншік
Инвестициялау нәтижесінде алынған активтердің бағалануын, оның дұрыс құжатталынуын
Ұзақ мерзімді және қаржылық инвестициялардың тиімділігін зеріттеу және
Ұзақ мерзімді инвестицияларды аудиторлық тексеруде алдымен қолданылатын әдістерге
Инвестицияның тиімділігін талдауда инвестиция салымының қайтарылуын талдау, инвестицияланған
Есеп айырысу немесе дебиторлық және кредиторлық қарыздарды аудиттеудің
Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың аналитикалық есебінің жайын, оның
Алажақ қарыздардың өндіріп алуға, ал бережақ қарыздардың төленуінің
Алажақ және бережақ қарыздарды кәсіпорынның ағымдағы қаржылық жағдайын
Қарыздарды тексерудің тәжірибеде жиі құжаттың жарамдылығын, формальды, арифметиаклық
Алажақ және бережақ қарыздарды талдаудың негізгі мақсаты оның
Ақша қаражатын аудиттеудің міндеті – қаржы есептемесінің ақша
Ақша қаражаттарын тексеру кезінде аудит үшін кассадағы ақша
Меншікті капиталды аудиттеудің міндеті – қаржы есептемесінің меншікті
Меншікті капиталды талдауда меншікті капиталдың, оның ішінде жарғылық
Табыстарды аудиттеудің міндеті – қаржы есептемесінің көрсеткіштерінң шынайылығы
Табыстарды талдау кезінде аудитор үшін табыстың салықтық кезең
Аудиттеу кезінде тексерілетін ақпараттың көздері мен басшылыққа алынатын
Біріккен кәсіпорынды аудиторлық тексеру, оның барысы тексеру кезінде
Әрбір елде аудиттің сол елдегі құқықтық негізі бар,
Бірінші деңгейге “Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы” заңы
Екінші деңгейге Қазақстан Республикасындағы аудиттің халықаралық стандарттары кіреді.
Үшінші деңгейге тексеру нәтижесенде аудиторлық Ұйыммен дайындалған аудиторлық
Біріккен кәсіпорындарды аудиттеуде басшылыққа алынатын ақпараттар мен тексерілетін
Материалдық емес активтерді, негізгі құралдарды, тауар-материалдық жинақты, инвестицияларды,
Материалдық емес активтерді аудиттеу кезінде қаржы есептемесінің бухгалтерлік
Материалдық емес активті аудиттеу кезінде ең алдымен №28
Негізгі құралдарды аудиттеу кезінде қаржы есептемесінің бухгалтерлік баланс,
Негізгі құралдарды аудиттеу кезінде БЕҚС №6 “Негізгі құралдарды
Тауар-материалды жинақты аудиттеу кезінде де қаржы есептемесінің бухгалтерлік
Тауар-материалдық жинақты аудиторлы тексеру кезінде БЕҚС №7
Ұзақ мерзімді инвестицияны аудиттеу кезінде де қаржы есептемесінің
Ұзақ мерзімді қаржылық және нақты инвестицияларды аудиттеу кезінде
Алажақ және бережақ қарыздарды аудиттеу кезінде бухгалтерлік баланстың
Алажақ және бережақ қарыздарды аудиттеу кезінде БЕҚС №2
Ақша қаражаттарын аудиттеу кезінде қаржы есептемесінің ақша қозғалысы
Ааудитор ақша қаражатын тексеру кезінде БЕҚС №4-“Ақша қозғалысы
Меншікті капиталды аудиттеу кезінде бухгалтерлік баланстың 150-“Жарғылық капитал
Меншікті капиталды тексеру кезінде БЕҚС №4-“ ”, ҚЕХС
Табыстарды аудиттеу кезінде тексерілетін ақпарат көздеріне тек табыстар
Табыстарды аудиттеу кезінде аудитор БЕҚС №5 “Табыстар”, ҚЕХС
ҚОРЫТЫНДЫ
Республикамызда 01.01.2004 жылғы көрсеткіш бойынша 81 ел арқылы
Шетел және біріккен кәсіпорындағы жұмысшылардың саны 77,9 мың
Өнім өндірумен 226 кәсіпорын немесе жалпры алғанда 16,3%
2003 жылы шетел және біріккен кәсіпорындар 165,7 млрд.
Жалпы қызмет атқарып отырған кәсіпорындардың ішінде 146 (10,5%)
Шетел және біріккен кәсіпорындардың көлемі салыстырмалы түрде 1509,8
Импорт көлемі 1,8 есеге өсті, яғни 796,1 млн
Нақты өнімдер көлеміне жанар-жағармай, мұнай және сол сияқты
Көріп отырғанымыздай өнім өндіру саласындағы кәсіпорындар үлесі жоғары
3