МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.............................3
1 ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІН БАҒАЛАУ ЖӘНЕ МОЙЫНДАУ.......................5
1.1 Міндеттемелер бағасы және түсінігі.................5
1.2 Міндеттемелер түрлері....................... 7
1.3 Міндеттемелер аудитінің мәні мен мазмұны.............
2 КӘСІПОРЫН СИПАТТАМАСЫ МЕН МЕНШІКТІ КАПИТАЛЫНЫҢ ЕСЕБІ
2.1 Кәсіпорынның қысқаша экономикалық сипаттамасы........
2.2 Кәсіпорынның меншікті капиталының есебі мен аудиты.......17
2.2 Жарғылық капиталының есебі мен аудиты.............
2.2 Резервтік капиталдың есебі мен аудиты.............
2.2 Бөлінбеген және жиынтық табыстың (жабылмаған зиян) есебі
аудиты............................. 30
3 Шаруашылық жүргізуші субъектілердің ағымдағы міндеттемелерінің
есебі мен аудиты.........................38
3.І Банктер мен банктен тыс мекемелерден алған
3.2 Кәсіпорынның салықтық міндеттемелерінің есебі...........50
3.3 Кәсіпорынның кредиторлық берешектерінің есебі мен аудиты....54
3.4 Қызметкерлермен
міндеттемелер..........................58
ҚОРЫТЫНДЫ............................65
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ................68
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Қазіргі нарықтық экономиканың дамуы және басқарушылықты одан әрі
Қазақстан Республикасының аймағында әрекет етіп тұрған барлық субъектілерге
Сот алдында жауап беретін және сотқа шағымдана алатын,
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және
Бухгалтерлік есеп аудит үшін ең маңызды мәлімет көзі,
жұмыстар арнайы құжаттарға түсірілгеннен кейін шаруашылық операциясы деп
Бухгалтерлік есептің соңғы сатысы, қорытындысы, ол кәсіпорынның қаржылық
Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
Кәсіпорындар міндеттемелерінің ішінде сонымен қатар ең маңызды орынды
Диплом жұмысының міндеті меншікті капитал мен міндеттемелердің есебі
Диплом жұмысының зерттеу объектісі ретінде ЖШС «Дастан»-гі алынды.
1 ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІН БАҒАЛАУ ЖӘНЕ МОЙЫНДАУ
1.1 Міндеттемелер бағасы және түсінігі
Кез келген кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметі көп жағдайда
Мемлекеттік органдар заң актілерінің негізінде тексерулерді жүзеге асыруларына,
Мұндай ақпарат алу үшін бухгалтерлік шоттарының жоспарында VI
Біз бұл жерде 60 «Несиелер», 61 «Алдағы кезендер
Міндеттемелер фирмалар жасаған мәмілелер нәтижесінде орын алады және
Міндеттеме бухгалтерлік есепте пайда болуы кезінде ғана тіркеледі.
Тікелей мәміле деп нәтижесінде берешек орын алатын мәмілені
Міндеттеме, яғни кредиторлық берешек, төленуге тиісті сомамен бағаланады
Ұзақ мерзімді міндеттемелер бұл - берешек сомасы бірнеше
Көптеген жағдайларда қарыз сомасы айналым құралдары есебінен өтеледі.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің өтелуі бірнеше жылға созылады. Сондықтан
Міндеттемелердің орын алуын дұрыс тіркеп, бағалап қана қоймай,
Қаржы құралдарына кез келген кәсіпорынның борышкер екені туралы
Оған ақша құралдары, қаржы салымдары және әр түрлі
1.2. Міндеттемелер түрлері
Міндеттемелер төмендегідей болып бөлінеді:
- нақты
- бағаланған
- шартты
Нақты міндеттемелер шарт негізінде немесе заң жүзінде орын
Нақты міндеттемелерге шоттар бойынша, векселдер, төленуге тиісті дивиденттер,
Төленуге тиісті шоттар - бұл тауар – материалдарды
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің ағымдағы бөлігі – бұл
Бағаланған міндеттемелер – бұл белгілі бір мерзім орын
Кепілденген міндеттемелер. Егер фирма өз тауарына сату кезінде
Тәжірибе негізінде болашақ кезеңге берілген кепілдеме фирма үшін
Сонымен бір туар мен қызмет көрсетудің бір бірлігінің
Демалыс бойынша орын алған берешектер.
Көптеген компаниялардың қызметкерлері ақылы демалыс алуға құқылы. Мысалы,
Демалыс ақысына тиісті шығын мөлшері төмендегідей анықталады: 50000*4%*75%=1500
Қаржылық есептілікті
негізделіп есптелінген екі жағдайды анықтайды.
Бағаланған міндеттемелер, табыс салығы. Демалыс ақысы бойынша берешектер
Шартты міндеттемелер компания несие алушы басқа компанияға қатысты
1.3 Міндеттемелер аудитінің мәні мен мазмұны
Қазақстан экономикасының нарыққа енуі бір үлкен күрделі процесс
Сонымен қатар, нарықтық қатынастардың дұрысталуы нәтижесінде, яғни ірі
Өз міндеттемелерін атқару кезінде басқарушылар жұмыстары бойынша компанияның
Осы қаржы есептілігінің дұрыстығын анықтау үшін арнайы аудиторлардың
Коммерциялық несие алу немесе қарыз шартын жасудың өзі
Сонымен қатар компанияның соншалықты үлкен болуы және ол
Ақпараттың дұрыс екендігін тек қана тәуелсіз аудиторлар ғана
Соған байланысты , тәуекелділікті өтеу мақсатында, несие берушілер
Осы ақпарат компанияның берген есептілігінің толық және оның
Аудиторлық тексеріс нарықтық карым-катынас кезінде өз-өзінен жаңалық болып
Аудиттің ақпараттық негізі бухгалтерлік есеп болып табылатындықтан ұйымдарды
Аудитке қажеттілікті тудыратын объетивтік жағдайлар:
- инвесторлар мен кәсіпорын әкімшілігінің
- кәсіпорын әкімшілігінің ақпарат көрсеткіштері дұрыс болмаса,
- кәсіпорын әкімшілігінің арнайы бөлімінің
- кәсіпорын шаруашылығының күрделігіне сәйкес,
Кәсіпорынның каржылық қорытынды есеп беруінің дұрыстығы жайлы өз
Кәсіпорынның қаржылық жағдайына баға беруде оның меншікті капиталы
ТАРАУ II.
Кәсіпорын сипаттамасы мен меншікті капиталының есебі мен аудиты
2.1. Кәсіпорынның қысқаша экономикалық сипаттамасы
Талдауға алынған жауапкершілігі шектеулі «Дастан» серіктестігі 2000 жылы
Кәсіпорын өз қызметін қазіргі Қазақстан Республикасының салық заңдылығына
Негізгі шығын баптары: шикізаттар мен материалдар, еңбек ақы,
Нарықтық экономиканың жаңа жағдайында кәсіпорынға басқа да бірнеше
- нарықтық
- менеджмент жүйесін
- қазіргі маркетингтік жүйені қолданып,
Осы аталған үш қызметті кәсіпорынның атқаруы оған өзінің
Кәсіпорын өзінің көздеген табысына жетуі үшін пайдамен жұмыс
Кәсіпорынның табыстылық , пайдалылық көрсеткішінің жоғары болуы үшін
Кесте-1 «Дастан» ЖШС-нің негізгі экономикалық көрсеткіштері
мың.теңге
Көрсеткіштер атауы 2003ж 2004ж 2005ж
Дайын өнімдерді өткізуден түскен (тауарлар, қызметтер) табыс 9300
Өткізілген өнімнің (тауарлардың, жүмыстардың) өзіндік қүны 8500
Жалпы табыс 800 1100 2046
Қызметкерлердің жалақы қоры 800 900 1200
Жыл ішіндегі қызметкерлердің орташа тізімдік саны 7 8
Дебеторлық берешек 5600 4200 6200
Ақшалай қаражаттар 1500 2200 3500
Жарғылық капиталы 3300,0 3300,0 3300,0
Бір орташа жылдық қызметкерлердің жалақысы 9,2 9,3 12,0
Кәсіпорынның активтерінің құрылымында ең маңызды орынды өнімді
өндіруге жұмсалған шығындар алады. Олар толығымен ақша қаражаттары
Кесте-2 «Дастан» ЖШС-нің тауарларының өзіндік құнының құрамы мен
мың.тг
Шығындар элементтері Сома, мың.теңге Шығындар құрылымы
%
2004 2005 2006 2004
Материалдық шығындар 1800,0 2500,0 3230,0 36,8 42,85 49,21
Еңбек ақы 2800,0 3500,0 3800,0 29,5 33,33 30,15
Негізгі
құралдар
амортизациясы 520,0 520,0 620,0 5,4 4,9 4,9
Жөндеу шығындары 9,5 10,5 11,5 0,01 0,01 0,09
Басқа да шығындары 2670,0 1969,5 1968,5 28,29 18,91
Барлығы 8500 9500 9630 100 100 100
2-ші кесте деректері көрсеткендей, есепті жылдағы нақты шығындар
«Дастан» ЖШС өз қызметін төмендегі құжаттармен және құкықтық
1. «Дастан» ЖШС -нің Жарғысы
2. «Дастан» ЖШС -нің құрылтай құжаты
3. Казахстан Республикасының құрылтай құжаты
4.Казахстан Республикасының
серіктестіктер туралы» заңы.
«Дастан» ЖШС-нде салық төлемі есептеу әдісі бойынша жүргізіледі.
- төленуге тиіс табыс салығы;
- уақытша айырмашылық бойынша салық үнемділігінің есебі;
- есепті жылдағы төлену мерзімі кейінге қалдырылған
Кесте-3 «Дастан» ЖШС-нің негізгі экономикалық көрсеткіштері
( мың.теңге)
Көрсеткіштер 2004ж 2005ж 2006ж Үш жылдағы
орташа
шамасы
1 .Тауар(қызмет көрсету) өнімінің жалпы көлемі
2.Тауардың өзіндік
құны 8100 9200 9630 8976.6
З.Негізгі
5967,0 5945,0 4300,0 5404,0
құралдарының орташа
құны
3-ші кесте деректері көрсеткендей, кәсіпорынның негізігі қызметтен алған
Кесте-4 «Дастан» ЖШС-нің қаржы қортындысының жағдайы
(мың .теңге)
Көрсеткіштер 2004ж 2005ж 2006ж
Негізгі қызметтен алынған табыс 9300,0 10600,0 9200,0
Өткізілген өніммен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны 8100,0 9200,0
Жалпы табыс 1200,0 1400,0 (430,0)
Кезең шығындары 962,0 1160,1 1440,2
Негізгі емес қызметтен алынған табыс
2476,0
Салық салуға дейінгі табысы 238,0 239,9 605,8
ктс 71,2 71,9 181,74
Таза табыс 166,6 167,93 424,06
4 -ші кесте деректері көрсетіп отырғандай , кәсіпорынның
2.2. Кәсіпорынның меншікті капиталының есебі мен аудиты
2.2.1. Жарғылық капиталының есебі мен аудиты
Кәсіпорынның жарғылық капиталды қызметті бастауды қамтамасыз ету үшін
Ол акцияларды орналастырудың немесе сатудың, жеке капиталын салудың,
Шаруашылық серіктестіктердің жарғылық капиталына салынатын салымдары, ақша да,
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қайта тіркелген кезде қатысушылардың ақшалай
Осындай бағалау кезеңінен бастап, бес жыл бойы шаруашылық
Егер де салым ретінде субъектіге мүлікті пайдалану құқы
Мүліктік құқы жоқ және басқа да материалдық емес
Қосымша және жауапкершілігі шектелген серіктестіктердің жарғылық капиталының бастапқы
Аталған серіктестіктер тіркеуге дейін өздерінің жарғылық капиталының жалпы
Акционерлік қоғамның жарияланған жарғылық капиталының мөлшері бірыңғай валюта
Жарияланған жарғылық капиталының минималды көлемі ашық акционерлік қоғам
Акционерлердің жалпы жиналасында анықталған әрі жарияланған санының шегінде
Қоғамның шығарған жарғылық капиталының деңгейі шығарылатын акцияның номиналдық
Қоғам акциялары жай және айрықша болып келеді:
Заңға сәйкес акциялар акционерлердің келесі құқықтарын қанағаттандырады:
- дивидендтер алуын
- қоғамды басқаруына қатысуын
- қоғам жойылғаннан кейін одан қалған мүлікті бөлісуге
Қоғам тек иесі жазулы акцияны шығаруға құқы бар.
Жарғылық капиталдың қолда бары және қозғалысы 5010 «Артықшылықты
5000 «Жарғылық капитал» бөлімшесінің шоттары бойынша қалдығы, оның
5000 «Жарғылық капитал» бөлімшесінің шоттары бойынша операцияларын қарастырайық.
50100 «Жай акциялар», 5020 «Айырықшалықты акциялар» шоттарының кредиті
Шығарылған акциялардың немесе жарналардың номиналдық құны төленсе, онда
Егер де шығарылған акциялардың номиналдық құны негізгі құралдармен,
Жоғарыда атап өткеніміздей, жауапкершілігі шектелген серіктестіктердің жарғылық капиталын
Егер де аталған жағдай орындалмаса, онда жарғылық капиталына
Серіктестіктердің қатысушысы мүшеліктен шығып кетсе, онда оның үлесін
Егер де қатысушылар шығып кетсе, онда соған байланысты
Егер де акционерлік қоғамның мүшелері өз акцияларын қайтып
Капиталдың қозғалысы бойынша операциялардың дұрыс көрсетілуінің маңыздылығы әрбір
Төленбеген капиталдың есебі. Төленбеген капиталдың есебін жүргізу үшін
5110 «Төленбеген капитал» шоты шоттардың Бас жоспарында, «Меншік
Сондай-ақ 5110 шоты тек қана жалған капиталды көрсетеді,
Жарияланған жарғылық қор сомасына 5110 «Төленбеген капитал» шоты
Жарғылық қорға салымдардың салынуының жүзеге асырылуына қарай 5110
-материалдық емес активтерді жарғылық қорға жарна ретінде төлеу
-жерді, негізгі құралды, малды, аяқталмаған құрылыс объектілерін жарғылық
-материалдар мен тауарларды жарғылық қорға жарна ретінде төлеу
-ақшалай қаражаттарды жарғылық қорға жарна ретінде аударған кезінде
Егер де 5110 шотының дебеттік қалдығы болмаса, онда
5110 шоты бойынша аналитикалық есеп акционерлер бойынша жүргізіледі.
Қайтарылып алынған капиталдың есебі. Акционерлік қоғам акционерлердің жалпы
Сонымен қатар, АҚ-ның кредиторлары қоғамның тиесілі міндеттерін орындаудан
Бұл жағдайда
жұмысшыларына олардың мүдделігі мен ынталылығын арттыру үшін қайта
Қайтарып алынған капиталдың есебін жүргізу үшін 5210 шоты
5210 шоттың дебеті акционерлердің меншігіндегі акцияларды қайтып сатып
Акционерлердің меншігіндегі акцияларды айналыстан шығару үшін, не болмаса
1. Сатып алынған акциялардың нақты құны номиналды құнына
2. Сатып алынған акцияның құны номиналдық құннан төмен
-сатып алу құнына 5210 шоты дебеттеледі де және
-сома айырмасына, яғни акциялардың құны номиналдық құннан аз
5210 шоты дебеттеледі де және 5510 «Есептік жылдың
З.Сатып алынған акциялардың нақты құны номиналдық құннан жоғары
-сатып алу құнына:
5210 шоты дебеттеледі де 1010, 1030,
-сома айырмасына, яғни акцияның құны номиналдық кұнынан артық
5510 «Есептік жылдың бөлінбеген пайдасы» шоты дебеттеледі де,
Егер де акцияларды айналыстан шығарып алу үшін акционерлерден
Егер де акциялар одан әрі сату мақсатында қайтып
Акциялардың сатылатын құнына, олардың номиналдық құнының мөлшеріне 6210
Акционерлерден сатып алған акцияларды сатқан кезде қоғамның жарлық
Қоғам келесі жағдайларда акцияны қайты сатып алуға құқығы
-қоғамның эмитенттелген акциялары толық төленгенге дейін;
-қоғамның шығарылған жарлық капиталы қайтып сатып алынған нәтижесінде,
-қоғам акцияны қайтып сатып алған шақта төлем қабілеттілігі
-акцияны сатып алатын кезінде қоғамның меншік капиталының көлемі
Қайтып сатып алынатын акцияның саны бүкіл қоғамның шығарған
Қоғамның акциясын сатып алу мәселесі сол қоғамның жалпы
Қосымша төленген капитал есебі. Қосымша төленген капитал дегеніміз
Өз меншігіндегі акцияларды сатқанда 5310 шоты кредиттеліп, мына
Сатылған акциялар бойынша шоттарды төлеуге ұсынған кезде сатылған
Қосымша төленбеген капиталдың есебі. Капиталдың бұл түрінің есебі
5420 «Негізгі құралдарды қайта бағалауға арналған резерв»; 5430
Негізгі құралдарды қайта бағалау операциялары. Негізгі құралдарды, ұзақ
Негізгі кұралдарды қайта бағалау кезінде 2410, 2930 шоттары
Негізгі құралдардың құнының өзгеруіне байланысты тозу сомасында да
Қайта бағаланған сомасы бөлінбеген табыстар шоты ай сайын
№ Жазбалар мазмұны Сомасы, теңге
1 Кәсіпорын 2004
Пайдалану мерзімі 8 жыл.
Амортизация нормасы 12,5%: -машинаның
бағалануына дейінгі құны
-1-ші қайта бағалануына
есептелінген тозу сомасы 12000 2000
2 Қайта
-жол тегістегіш машинаның құны
-машинаның тозуына байланысты есептелген
-машинаның қайта
-машинаның қайта бағаланғаннан
-машинаның
224390
37200 187190
3 Машинаны одан әрі қарай пайдалану барысындағы
Сонымен кестеде көрсетілген есептеулердің қайта
Қайта бағалаудың сомасы тек негізгі құралдардың объектісі есептен
Инвестицияны қайта бағалау операциялары бойынша. Инвестицияларды қайта бағалау
Еншілес,
Қаржылық инвестицияларын
Есептен шығарылған
5430 шотының
төмендегенін және олардың баланстық құнының азайғанын көрсетеді, ол
-ұзақ мерзімді инвестицияның төмендеген қүнына 2010 шоттары кредиттеліп,
-инвестицияның баланстық құнының азайған сомасына 2210, 2310 шоттары
Басқа да активтердің қайта бағалануымен байланысты операциялары. Активтердің
Егер де доллар бағамы теңгеге шаққанда азайса, онда
2.2.2. Резервтік капиталдың есебі мен аудиты
Резервтік капитал – акционерлік қоғамның және басқа да
Резервтік капиталдың есебі 5400 «Резервтер» бөлімшесінің мынадай
Заңдармен белгіленген резервтік есебі. Шаруашылық жүргізуші серіктестіктің (ЖШС,
Резервтік капиталдарды қалыптастырған кезде 5510 шоты дебеттеледі де,
Резервтік капитал қаражаттарын пайдалану 5410 – ші шоттың
4410, 4430 – артықшылығы бар акциялар бойынша төлем
Басқа да резервтік капитал есебі, 5460 «Өзге резервтер»
5460-шоттың дебеті мен кредиті бойынша шоттар корреспонденциясы 5410-шоттың
2.2.3. Бөлінбеген және жиынтық табысты (жабылмаған зиян) есебімен
Бөлінбеген табыстың есебі бухгалтерлік есептің бас есеп-жоспарындағы 5500
5510 шот «Есептік жылдың бөлінбеген пайдасы»
5530 шот «Өткен жылдардың бөлінбеген пайдасы»
Енді осы келтірілген шоттар бойынша жасалатын операцияларын қарастырып
Есепті жылдың бөлінбеген пайдасының есебі есеп берілетін жылда
Есеп берілетін жылдың соңында 5510-шотқа жыл ішінде
Жыл ішінде алынған табыс сомасына
5610 «Жиынтық табыс» шоты дебеттеліп, 5510 «Есептік жылдың
Сонымен қоса, 5510 шоттың кредиті және 5410
5510 шоттың дебеті бойынша мынандай шаруашылық операциялары көрініс
5410 «Құрылтайшы құжаттармен белгіленген резерв капиталы», 5460 «Өзге
Есепті жылдың бөлінбей қалған табысы есептен былайша
бөлінбеген табыс сомасына: 5510-шоты дебеттеледі, 5530 – шоты
Бөлінбеген зиян сомасы : 5530 – шоты
Жоғарыда келтірілген жазбалардан кейін 5510 шоты бойынша қалдық
Өткен жылдардың бөлінбеген табысы есеп берілетін жылдан бұрынғы
5530 шоттың кредиті бойынша келесідей шаруашылық операциялары:
Өткен жылдардың белгіленген тәртібінде таратылмаған табыстың сомасы 5510
5530 шоттың дебеті бойынша төмендегідей шаруашылық операциялары:
Өткен жаыдардың белгіленген тәртібінде жабылмаған зиянның сомасы 5510
Жиынтық табыстың есебі. Есепті кезеңнің жиынтық табысын немесе
Жыл ішіндегі әртүрлі қызмет түрлерінен түскен табыстар 6000
Жыл аяғында алынған табыстар сомасына шоттардың мынандай корреспонденциясы
6000«Өнімдерді өткізу мен қызметтер көрсетуден түскен кіріс»
Төтенше жағдайлардан және тоқтатылған операциялардан алынған
7500«Тоқтатылатын қызметпен байланысты шығыстар» бөлімшесінің 7510шоты және 7600
Жыл аяғында 7300,7400 бөлімшелердің 7010, 7310, 7410-7450 шоттарының
6000«Өнімдерді өткізу мен қызметтер көрсетуден түскен кіріс» бөлімшесінің
5610 «Жиынтық табыс» шоты салыстырушы операциялық шоты
Жылдық жиынтық табысқа аудит жүргізуде барлық өткізуден
Шаруашылық субъектілерінің табыстары бойынша аудит жүргізуде ең алдымен
Шаруашылық субъектілерінің ішкі бақылау және дайын өнімді шығару
№/кн Сұрақ мазмұны немесе зерттеу обьектісі Жауап мазмұны
А. Ішкі бақылау
1 Шарт бойынша өнімді өткізу мерзімі мен бағаның
2 өткізу бағасының өзіндік құннан төмен болғаны өнім
3 Өткізілген тауардың саны шот фактурамен сәйкес келеме
4 Өткізілген тауардың өзіндік құны бақылана ма
5 Өнімді өткізу бойынша құжаттар айналымының тәртібі сақтала
6 Қоймадағы өнімге түгендеу жүргізілеме Жыл аяғында ғана
7 Өнімді өткізу шығындары уақытылы есептен шығарылуы
8 Өнімді өткізу бойынша аналитикалық және синтетикалық
Негізгі қызметтен алынған табыс шамасы №11 журнал –
Шаруашылық субъектінің алған жалпы табысы пен өнімнің өзіндік
Негізгі қызметтен алынған табыс жалпы табыс пен жалпы
Негізгі емес қызметтен алынған табыс өнімді өндіру және
1. материалдық емес активтерді өткізуден түскен табыс
2. негізгі құралдарды өткізуден түскен табыс
3. бағалы қағаздарды өткізуден түскен табыс
4. дивиденттер мен сыйақы түріндегі табыс
5. бағамдық оң айырма
6. күмәнді міндетемелерді есептен шығарудан түскен табыстар
7. мүлікті жалға беруден түскен табыс.
Негізгі емес қызметтен алынған табыстар 6210,6110,6250,6010 шоттардың кредит
Аудит жүргізу кезінде №12 журнал - ордер деректері
Таза табысты анықтау үшін 5610 Жиынтық табыс (залал)
Талдауға алынған кәсіпорынның бөлінбеген табысы төмендегідей орын алған
ЖШС «Дастан» серіктестігінің № 6010 шоты бойынша талдауы
(01.01.2006-31.12.2006ж)
Шаруашылық операцияларының мазмұны Сома Шоттар корр
Д-т К-т
1 Шот-фактура
1. құжаттары бойынша көтерме саудада өткізілген жанар жағар
2. Шот-фактура
3 Жанар
4 Негізгі құралдарын
Барлығы табыстар : 11676,0
Кәсіпорынның алған табысы жыл аяғында №6010 шоттан
Д-т
6010
Негізгі қызметтен алынған табыстың нақтылығына аудит жүргізуде, аудитор,
Кәсіпорынның негізгі емес
ДТ
6210 - 2476,0 мың теңге
Тарау ІІІ. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің ағымдағы
міндеттемелерінің есебі мен аудиты
3.1. Банктер мен банктен тыс мекемелерден алған несиелерінің
есебі мен аудиты
Қарыз капиталының қозғалысын несиелеу - ол пайыз түрінде
Несиенің объективтік қажеттілігі ең алдымен өнеркәсіп пен сауда
Кәсіпорындардың әдетте әр түрлі міндеттемелері болады: қысқа және
Кредиторлық берешектер қалыптасуына қарай орынды және орынсыз болып
Өтелу мерзімі бір жылдан жоғары кезеңге созылатын міндеттемелер
Міндеттеме негізгі сомадан және сыйақыдан тұрады.
Міндеттемелрді реттеу әртүлі жолдармен жүзеге асырылады:
- ақша кұралдары арқылы
- басқа да активтерді беру арқылы
- қызмет керсету арқылы
- бір міндеттемені басқа міндеттемемен ауыстыру арқылы
- міндеттемелерді капиталға ауыстыру арқылы. Міндеттемелер аудиті ұзақ
Бухгалтерлік баланстағы ұзақ мерзімді міндеттемелерге ұзақ мерзімді қарыздар
Несиелерді есепке алу үшін 3000 «Қысқа мерзімді қаржылық
Банктердің несиелерін есепке алу. Қысқа мерзімді және ұзақ
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген
Несие мерзімдік, қайтарымдылық және төленетін жағдайында коммерциялық және
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде
Кәсіпорын несие алу үшін несиенің сомасы және пайдалану
Әдетте қарыз шоттары банктерде есеп айырысу шоты ашылған
Онымен қатар банктен несие алу үшін бірінші рет
Аталған құжттар болған жағдайда банкке заңмен белгіленген талаптарға,
Несие беру келісім шарты бекітілгенге дейін банк қарыз
Қарыз беруші банк қарыз алушының негізгі қарызын да,
Қарыз алушының мүлкіне банк олардың арасында жасалған келісім-шарт
Кепілдеме негізінен жазбаша түрде ұсынылады және ол несиені
Кепілшінің шотынан даусыз түрде қаржыны есептен шығару төлем-талап
Қарыз алушыға несие, жасалынған шартына сай беріледі. Бұл
Банк қарыз алушыға несиелік қызмет көрсету үшін онымен
Қысқа мерзімді несие, әдетте, 12 айдан аспайтын мерзімге
Несие, әдетте, қарыз алушының есеп айырысу шотында қаражаттың
Сыйақы бойынша шегерімге төмендегілер жатады:
• алынған несиелер бойынша төленуге тиісті сыйақылар
• депозиттер бойынша сыйақылар
• борышты бағалы кағаздар бойынша олардың иесіне
Сыйақы бойынша шегерім :
- салық кезеңі үшін салық төлеушінің
Меншікті капиталдың орташа жылдық есепті салық кезеңінің әрбір
Міндеттемелердің орташа жылдық сомасы есепті салық кезеңінің әрбір
Қаржы ұйымдары үшін шекті коэффициент 7-ге, өзге заңды
Кәсіпорын 2006 жылдың 1-ші қаңтарында резидент емес банктен
Өткен жылдан төленбей қалған несие
Жарғылық капиталы -3300,0 мың теңге.
- өткен жылдың бөлінбеген пайдасы 9650,0 мың теңге.
Енді осы деректер негізінде салық есебінде
Ол үшін төмендегі формуланы пайдаланамыз:
СК/Об * К* Вб =Вн
Мұндағы:
Ск- меншікті капиталдың орташа құны;
Об- сыйақы төленетін міндеттемелердің орташа құны;
К - шекті коэффициент;
Вб- салық кезең ішінде резидент емеске төленетін сыйақы;
Вн- шекті сыйақы сомасы;
Енді меншікті капиталдың орташа құнын есептейміз:
Ол үшін меншікті
Қаңтар 3300,0+9650,0 +960,0 Ақпан
Наурыз 14870,0
Сәуір 15830,0
Мамыр 16790,0
Маусым 17750,0
=13910,0 мың. теңге. =14870,0 мың. теңге. =15830,0 мың.
Шілде
Тамыз
Қыркүйек 20630,0 +960,0 =21590,0 мың. Теңге.
Қазан
Қараша 22550,0 +960,0
Желтоқсан 23510,00 +960,0 =24470,0 мың. Теңге.
Барлығы
Меншікті капиталдың орташа
Енді міндеттемелердің орташа құнын есептейміз..
Ол үшін осы міндеттемелердің неғүрлым ең жоғары мөлшерінің
Несие-ақша құралдарының қозғалысы.
Кезең Ай
басын.
қалдық Түсу кезі Түсу сомасы Орта
аралық
қалдық Төлем
мерзімі Төлем сомасы Ай
соңында ғы қалдық
Қаңтар 12500,0 1.01.06 17500,0 30000,0 - - 30000,0
Ақпан 30000,0
30000,0 1.02.06 748,61 29251,39
Наурыз 29251,39
29251,39 1.03.06 748,61 28502,78
Сәуір 28502,78
28502,78 1.04.06 748,61 27754,17
Мамыр 27754,17
27754,17 1.05.06 748,61 27005,56
маусым 27005,56
27005,56 1.06.06 748,61 26256,95
шілде 26256,95
26256,95 1.07.06 748,61 25508,34
тамыз 25508,34
25508,34 1.08.06 748,61 24759,73
қыркүйек 24759,73
24759,73 1.09.06 748,61 24011,12
қазан 24011,12
24011,12 1.10.06 748,61 23262,51
қараша 23262,51
23262,51 1.11.06 748,61 22513,9
желтоқсан 22513,9
22513,9 1.12.06 1 748,61 21765,29
Барлығы 17500,0
Міндеттемелердің орташа құны =318826,45 /12 =26568,87 Формула мәндерін
Міндеттемелер аудитінің алдында тұрған негізгі міндеттерге төмендегілер жатады:
- төлем тәртібін сақтау мен қолданылып жүрген бағалар
- Шаруашылық субъектілері балансындағы берешектердің негізділігін анықтау.
- Төлем түсімдерін толық жэне дүрыс кірістелуін тексеру.
Ұзақ мерзімді қарыздарды өтеу мерзімі шарты бойынша ұзақ
мерзімді қарыздардың бір бөлігін қысқа мерзімді қарыздарына жатқызу
Қарыздарды өтеу үшін құралдарының айналымы кезінде ақшаға айналуы
Қарыздарды өтеу үшін құралдар сонымен бірге кәсіпорында бар
Басқаша айтқанда, теориялық түрде қарыздарды өтеу кәсіпорынның барлық
міндеттемелерінің сомасынан артса, онда ол қарыздарды өтеуге дайын
Сондықтан төлем қабілеттілігі бар деп, ағымдағы активтің сомасы
Ағымдағы төлем қабілеттілігі баланс жасау мерзімімен анықталады. Кәсіпорын
Келешекке арналған төлем қабілеттілігі нақты бір мерзімдегі оның
Төлем қабілеттілігі белгілі бір мерзімде қолдағы ақша сомасының
Төлем қаражатының сомасын анықтау мәселесі бойынша әр түрлі
Төлем құралдарының ағымдағы міндеттемелерден асуы кәсіпорынның төлемге қабілетті
Төлем қабілеттілігі оны қысқа мерзім ішінде апта, жарты
Осы ақпараттың негізінде төлем құралдары мен жедел міндеттемелерді
Келтірілген ақпарат осы мерзімде кәсіпорын өз қарыздарының 86.3%-ын
Ағымдағы төлем қабілеттілігі талдау кезінде сандық көрсеткіштерден басқа,
Қаржылық икемділік кәсіпорынның алдын ала болжамаған жағдайларға байланысты
Ақша қаражатын қарызға алу қабілеттілігі әр түрлі себептерге
Көбіне ол несие нарығының өзгеру бағыттары мен жағдайы
Ағымдағы (қысқа мерзімді) төлем қабілеті өте тар түсінік,
Кәсіпорынның перспективті (ұзақ мерзімді - бір жылдан аса)
Нарықтық экономика теориясы мен практикасында перспективті төлем қабілеттілігін
3.2 Кәсіпорынның салықтық міндеттемелерінің есебі
Талдауға алынған кәсіпорын бюджетке корпоративтік, жеке ,қосылған қүн
Корпарациялық табыс салығын төлеушілерге Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
"Дастан" жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің №6010 шот бойынша кредиторлық
Кесте-3
2110-ші «Алынуға тиіс» шотының талдауы (2006 жыл)
мың теңге
Шот Д-Т-2110 К-Т-2110
Салық
1030
12600,0
3130 1751,4
6010 9200,0
6210 2476,0
Кезең ішіндегі айналымы 13427,4 19600,0
Салық кезеңі
Кәсіпорынның есептеген корпоративтік табыс салығы - 11676,0 мың
Бюджетке төленгені - 405,0 мың теңге. Есепті кезең
Жеке табыс салығына салынатын объектілер мыналар:
1) төлем көзінен салық салынатын табыстар:
2) төлем көзінен салық салынбайтын табыстар.
Салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке табыс
ЖШ «Дастан» серіктестігінің 3190 «Жеке табыс салығы бойынша
талдауы (2006жыл)
№ Операциялар мазмұны дт КТ Сомасы
1 Төлем көзінен ұсталған жеке табыс салығы 3350
2 Бюджетке аударылғаны 3190 1030 120630
3 Жыл аяғындағы қалдық
3190 8000
Әлеуметтік салықты есептеу Кодекстің 316-бабына сәйкес белгіленген әлеуметтік
Әлеуметтік салық төлеушінің тіркеу есебіне алынған жері бойынша
Құрылымдық бөлімшелері бар әлеуметтік салық төлеушілер әлеуметтік салық
«Дастан» ЖСШ - серіктестігінің 3150 «Әлеуметтік салық» шотының
№ Операциялар мазмұны ДТ КТ Сома
1 Есептелінген салық 7210 3150 1243400
2 Бюджетке аударылған салық 3150 1030 1119850
3 Салық кезеңі соңындағы қалдық
3150 123550
Қосылған құн салығы тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өндіру
Қосылған құн салығының салық салу объектілері болып:
1) салық салынатын айналым;
2) салық салынатын импорт табылады.
Қазақстан Республикасында қосылған құн салығы бойынша есепке тұрған
Кесте-6 «Дастан» ЖШ-серіктестігінің 3130 «Қосылған құн салығы» шотының
№ Операциялар мазмұны ДТ кт Сома
1 Есептелінген
ққс 2110 3130 1751,4
2 Есепке алынған ҚҚС 1420 2110 1644,75
3 Есепке жатқызылған КҚС 3130 1420 1644,75
4 Бюджетке төленгені 3130 1030 95,5
5 Салық кезеңі соңындағы қалдық
11,15
Кәсіпорынның салықтық міндеттемелінің жалпы сомасы - 161,76 мың
З.З Кәсіпорынның кредиторлық берешектерінің есебі мен аудиты
Кәсіпорын өз өндірісінің тиімді және ырғақты жұмысын қамтамасыз
Демек, кәсіпорын жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу үшін
Өнім жеткізушілер мен есеп айрысулар есебі арнайы нысандағы
Келіп түскен шот-фактураларды алдымен «Келіп түскен жүктер есебі
Есеп журналы бойынша тіркеу номерін көрсете отырып, түскен
Бірінші кезеңде журналға акцептелген шот-фактура және басқа да
Екінші кезеңде журналға қоймадан бухгалтерияға келіп түскен кіріс
Кіріс құжаттары мұқият тексерілуі және төлем-тапсырмаларындағы материалдық құндылықтар
Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар есебі бойынша шоттардың
-Тауарлы-материалдық құндылықтарды алғаны үшін акцептелген шот-фактураларына: 1310, 1330
-Жабдықтаушьшардың төленген шот-фактурасына: 1420-шот дебеттеліп, 1030, 1040 шоттары
-Төленген шот-фактура бойынша қосылған құнға салынған салықтың сомасы
-Жабдықтаушылардың орындалған жұмыстар мен қызметтері үшін акцептелген шот-фактурасына
2930 «Аяқталмаған құрылыс» шоты өздерінің күрделі құрылыстары үшін
2110 «Алынуы тиісті қарыздар» шоты сатып алушы тікелей
1410 «Дебиторлық басқа да қарыздар» шоты жабдықтаушыларға және
1610 «Берілген қысқа мерзімді аванстар» шоты, 2910 «Берілген
7110 «Өнімдерді сату мен қызметтерді көрсету бойынша шығыстар»;
Мына төменегі шоттардың кредитінен 1420-шотының дебетіне жазылған жазулар
Жабдықтаушылармен есеп айырысулар есебі жөніндегі журналда ай аяғында
Талдамалық деректер вексельдер бойынша берешектерді анықтама түрінде көрсетеді:
3.4. Қызметкерлермен есеп
Қызметкерлермен еңбек ақысының төлемі бойынша есебі 3350 «Еңбекақы
Еңбек ақыны есептегенде 3350 шоты кредиттеледі де, мына
2930 - шоты «Аяқталмаған құрылыс» күрделі құрылыспен шұғылданатын
7110 - шоты «Өнімдерді сату мен қызметтерді көрсету
7210 - шоты «Әкімшілік шығыстар» жалпы шаруашылық және
8410 - шоты «Үстеме шығындар» негізгі өндірістегі жұмысшыларға
8110 - шоты «Негізгі өндіріс» қосалқы өндірістердің қызметкерлеріне
8310 - шоты «Көмекші өндіріс» цехтағы (жалпы өндірістегі)
Басшылықтағы тұлғалармен есеп айырысу есебі. Басшылықтағы тұлғалармен есеп
Кәсіпорынның қызметкерлеріне есептелген еңбек ақыны тарату. 3350 -
Жалақыны тарату 3350 шотының кредитінен мына шоттардың дебетіне
Көп жылғы сіңірген еңбегі үшін және бір жылғы
Жұмысқа уақытша жарамсыздығы бойынша есептелген жәрдемақылардың және әлеуметтік
Жеке тұлғалардан ұсталынған табыс салығына 3350 және 3350
Еңбек төлемінен алынатын ұсталымдар мен шегерімдер 3350-ші және
2150 «Қызметкердің ұзақ мерзімді дебеторлық берешегі» шотында -
Қызметкерлерге аванс ретінде және өткен ай үшін түпкілікті
Өткен ай үшін түпкілікті есеп айырысу ретіндегі және
Оған басшы мен бас бухгалтер рұқсат етемін деп
Берілмеген жалақы сомаларын кассир тізімге жазады да оны
Жұмысшылар мен қызметшілердің қолдарында есеп айырысу кітапшасы болу
Есеп компьютерленген жағдайда, есеп айырысу кітапшаларының арасында есеп
Еңбек туралы күші бар заңдарға сәйкес еңбек төлемін
Есеп айырысудың аванссыз түрінде жоспарлы аванстың орнына айдың
Есеп айрысудың бірінші түрінің жұмысы аздау, сондықтан оны
Ағымдағы айдың еңбек төлемі бойынша есеп айырысу үшін
Әрбір кәсіпорында ай сайын бірнеше есеп айырысу -
Жеке табыс салығын есептеу және ұстап қалу және
Кәсіпорынның қызметкелерімен есеп айрысуы бойынша жалақы міндеттемесі 2007
Есептелген жалақы:
ДТ
7210
Ұсталғаны:
ДТ
3350
3350
Берілген жалақы:
ДТ
3350
Салық міндеттемесі ------
Қорытынды
Қазақстан Республикасының аймағында әрекет етіп тұрған барлық субьектілерге
Кез келген кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметі көп
Мемлекеттік органдар заң актілерінің негізінде тексерулерді жүзеге асыруларына,
Міндеттемелер нақты, бағаланған және шарт болып
Нақты міндеттемелер шарт негізінде немесе заң жүзінде орын
Нақты міндеттемелер шоттар бойынша, вексельдер төленуге тиісті дивиденттер,
Кәсіпорынның жарғылық капиталды қызметті бастауды қамтамассыз ету
Ол акцияларды орналастырудың немесе сатудың, жеке капиталын салудын
Шаруашылық серіктестіктердің жарғылық капиталына салынатын салымдары , ақша
Талдауға алынған кәсіпорынның жарғылық капиталы 6300,0 мың теңгені
Кәсіпорындардың әдетте әр түрлі міндеттемелері болады. Қысқы
Кәсіпорынның ұзақ мерзімге алған қарыз құралдары бойынша міндеттемесі
Кәсіпорынның міндеттемелеріне сонымен қатар есепті кезең сонында анықталған
Кәсіпорынның болашақ кезеңде ұзақ және қысқа мерзімді
1-с бухгалтер бағдарламасының 8.0 түріне көшуі керек.
Жабдықтаушылардан алынғанматериалдық құндылықтар бойынша төлем жағдайын
Салық есебін жүргізуді дұрыс жолға қою керек
Орын алған міндеттемелері бойынша уақтылы есеп айрысып отыру
Кәсіпорынның меншікті капиталын толықтыру бағытында жұмыс жасау керек.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Нормативтік - құқықтық актілер:
1.«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
туралы» - Қазақстан Республикасының Салық кодексі -
2. «Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер
3. «Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер
5.Гражданский Кодекс РК
6. Закон РК « О Труде в РК»
7.3акон РК « О рынке ценных бумаг» от
Негізгі әдебиеттер:
8. Ф.С. Сейдахметова - Налоги в Казахстане-Алматы, 2002
предприятии-Алматы-2002 год.
10. Стандарты бухгалтерского учета №11« Учет по подоходному
налогу»
11 .Методические рекомендации к стандартам бухгалтерского учета. 12.
13. С.И. Богачев - Налоговые проверки: как это
«БИКО», Алматы 2004год.
14. Бухгалтерский и налоговый учет в Казахстане -
Қосымша әдебиеттер:
15.Библиотека бухгалтера и предпринимателя №2 (165)-Документальные проверки
16. Бюллетень бухгалтера №8-9 (462-463), « Сквозной пример
17. Ж. Жанбыршиева - Основные средства : отнесение
18.Э.Нурсейтов - Распределение дохода и начисление дивидендов-Бюллетень бухгалтера
19. Файл бухгалтера № 21 (166) 25-31 мая
20. Файл бухгалтера №14 (160) - Как отразить
21.В.Е Еркебаева - Относительно применения ставки корпоративного
подоходного налога - Бюллетень бухгалтера № 31, август
22. Путеводитель бухгалтера -2- Корпоративный подоходный налог-,
Алматы 2005год, стр 71-73
23.Бюллетень бухгалтера № 4-5 - Декларация по корпоративному
подоходному налогу -2005год
24. Т.Кошелева - Учет кредитов: расчет вычета по
в 2004году -Бюллетень бухгалтера №37- август 2004год, стр7-9
25.Вестник №7 июль2004год
26.Самоучитель по бухгалтерскому учету и налогообложению №4
выпуск - Налогообложение : корпоративный подоходный налог -
« Издательский дом « Бико» , Алматы 2004год
27. Э.О.Нурсейтова - Нормирование командировочных и представ-ительских расходов—Алматы.-
28. Досье бухгалтера №6 - КІШ: учет доходов
29. А.Юсупова - По корпоративному подоходному налогу-
30. Бюллетень бухгалтера №52- Налоговый кодекс-2005: основные
З1.Журнал Бухгалтер №8, 2004г
32.Журнал Бюллетень бухгалтера №5, 2005 г.
ЗЗ.Журнал Налоговый консультант №9,11,12 2005г. за октябрь 34.Журнал
Сроки и формы налоговой отчетности для индивидуальных предпринимателей
38. Файл бухгалтера№1 Змарта- 2008года
39. Бюллетень бухгалтера №6,7 февраль,2009год
40. Вестник №2 январь 2008год
41. Файл бухгалтера№ 1(1) 2009год.
Қосымша 1
Шаруашылық субъектілерінің ішкі бақылау және дайын өнімді шығару
№/кн Сұрақ мазмұны немесе зерттеу объектісі Жауап мазмұны
А. Ішкі бақылау
1 Шарт бойынша өнімді өткізу мерзімі мен бағаның
2 Өткізу бағасының өзіндік құннан төмен болғаны Өнім
3 Өткізілген тауардың саны шот фактурамен сәйкес келеме
4 Өткізілген тауардың өзіндік құны бақыланама Тоқсан сайын
5 Өнімді өткізу бойынша құжатар-айналымының тәртібі сақтала ма
6 Қоймадағы өнімге түгендеу жүргізілеме Жыл аяғында ғана
7 Өнімді өткізу
шығындары
уақытылы
есептен
шығарылу тәртібі
сақталама Сақталады Қателіктер орын алуы мүмкін
8 Өнімді өткізу бойынша аналитикалық және синтети-калық жазбалар
Қосымша 2
ЖШ «Дастан» серіктестігінің №6010 шоты бойынша талдауы
(01.01.2006-31.12.2006ж)
Шаруашылық операцияларының мазмүны Сома Шоттар корр
Д-т К-т
1. Шот-фактура
2. Шот-фактура
өткізлген жанар жағар май бойынша
3 Жанар
4 Негізгі құралдарын
Барлығы табыстар : 11676,0
Қосымша 3
Несие ақша құралдарының қозғалысы.
Кезең Ай
басын.
қалдық Түсу кезі Түсу сомасы Орта
аралық
қалдық Төлем
мер
зімі Төлем сомасы Ай
соңында ғы қалдық
Қаңтар 12500,0 1.01.06 17500,0 30000,0 - - 30000,0
Ақпан 30000,0
30000,0 1.02.06 748,61 29251,39
Наурыз 29251,39
29251,39 1.03.06 748,61 28502,78
Сәуір 28502,78
28502,78 1.04.06 748,61 27754,17
Мамыр 27754,17
27754,17 1.05.06 748,61 27005,56
маусым 27005,56
27005,56 1.06.06 748,61 26256,95
шілде 26256,95
26256,95 1.07.06 748,61 25508,34
тамыз 25508,34
25508,34 1.08.06 748,61 24759,73
қыркүйек 24759,73
24759,73 1.09.06 748,61 24011,12
қазан 24011,12
24011,12 1.10.06 748,61 23262,51
қараша 23262,51
23262,51 1.11.06 748,61 22513,9
желтоқсан 22513,9
22513,9 1.12.06 748,61 21765,29
Барлығы 17500,0
318826,45
Міндеттемелердің орташа құны =318826,45 /12 -26568,87
Қосымша 4
2110 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің ұзақ мерзімді
мың теңге
Шот Д-Т-2110 К-Т-2110
Салық
1030
12600,0
3130 1751,4
6010/1 9200,0
6210 727 2476,0
Кезең ішіндегі айналымы 13427,4 19600,0
Салық кезеңі
Қосымша 5
ЖШ «Дастан» серіктестігінің 3190 «Жеке табыс салығы» бойынша
(2006жыл)
№ Операциялар мазмұны ДТ КТ Сомасы
1 Төлем көзінен ұсталған жеке табыс салығы 3350
2 Бюджетке аударылғаны 3190 1030 120630
3 Жыл аяғындағы қалдық
3190 8000
Қосымша 6
"Дастан" ЖШ -серіктестігінің 3150 «Әлеуметтік салық» шотының талдауы
№ Операциялар мазмұны ДТ КТ Сома
1 Есептелінген салық 7210 3150 1243400
2 Бюджетке аударылған салық 3150 1030 1119850
3 Салық кезеңі соңындағы қалдық
3150 123550