Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразиялық университеті
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Қоғамның даму тенденциясына сай бүгінгі білім беру
Орындаған:____________
Қабылдаған: ___________
Астана 2007
Жоспар
І.Кіріспе......................................................................................3
ІІ. Негізгі бөлім:
1.Қоғамның даму тенденциясына сай бүгінгі білім жүйесінің дамуы:
1.1.Осы заманғы білім берудің сапасын арттыру тәсілдері...................................................................................................6
1.2.Білім жүйесінде ұлттық құндылықтарды қалыптастыру мәселелері................................................................................................9
2. Жоғары білім беру жүйесін реформалаудың бағыттары мен
3.Білім жүйесін дамытуда жаңа технологиялар енгізудің
3.1.Білім беруді технологияландыру...................................................18
3.2. «Білім туралы» жаңа Заң - қазіргі білім
ІІІ.Қорытынды.......................................................................33
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер............................................35
Кіріспе
Болашақ тек қана өркениеттілік техникалық прогрестің деңгейіне
Сонымен, тұтасымен алғанда білім беру жүйесінің негізгі іргетасы
Бұл курстық жұмыстың көкейкестілігі Қазақстан Республикасында педагогикалық білім
Курстық жұмысты жазудағы мақсат – модернизация жағдайында жоғары
Курстық жұмыста қаралған мәселелер:
1. Педагогикалық кадрларды кәсіби дайындаудағы негізгі теориялық және
2. Әлемдік білім беру кеңістігіне кіріктіруді ескере отырып,
3. Қазіргі кездегі әлемдік тәжірибе бойынша педогикалық кадрлар
4. Қазақстан Республикасында педагогикалық кадрларды даярлаудың шынайы шынайы
5. Жоғарғы педогогикалық білім берудің мақсаттары мен
6. Жаңа формация кәсіби мұғалімін даярлауға қойылатын талаптар.
7. Жоғары педогогикалық білім берудің құрылымы
Педагогикалық білім беру жүйесін дамыту тенденциясын анықтайтын әлеуметтік-экономикалық
Білім беруді реформалау мәселесі жәнемамандар даярлау (мұғалім) білім
Болашақ мұғалімдерді даярлау үздіксіз педагогикалық білім беруден сипатталғандықтан,
Жеке тұлғаның белгілі бір сапасын қалыптастыруда, оның кәсіби
1.1.Осы заманғы білім берудің сапасын арттыру тәсілдері
Еліміздің тұңғыш жоғарғы оқу орны – Абай атындағы
Жолдауда белгіленген Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
Айқын бағдарламалық мақсаттар мен стратегиялық міндеттерді жүзеге
Экономикалық даму саласына төмендегідей міндеттер қойылды. Қазақстанның әлемдік
Егеменді Қазақстанның қоғамдық саяси өмірінің барлық қырларының ең
Жеке басымдыққа шығарған стратегиялық тұрғыдан маңызды және ең
Қазіргі кезде «адамзат әлеуеті» көпқырлы категориялық құнды бағытты
Ашық қоғамның жағдайында әлемдік білім беру кеңістігінде ұлттық
Білім берудегі дамудың стратегиясы ұлттық экономика қажеттілігі мен
Бұл модель мемлекеттің білім беру саясатымен тығыз байланысты
жалпыға бірдей сауаттылықты сақтау;
білім беру процесіндегі үздіксіздікті қамтамасыз ету;
білім алудағы экономикалық және аймақтық теңсіздікті жою;
білім сапасын көтеру;
білім беру саласындағы республикалық және аймақтық деңгейлер арасындағы
бюджетті қаржыландыруда жеткілікті және тұрақты қамсыздндыру;
білім берудегі басқарудың тиімділігін арттыру.
Бұл тұжырымды міндеттер жүйелі түрде ғана шешіледі. Бүгінгі
1.2.Білім жүйесінде ұлттық құндылықтарды қалыптастыру мәселелері
Еліміздің ғылымы мен білімі ұлттық білім және тәлім-тәрбие
Бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру, өзгермелі әлеуметтік және
Қазіргі заман талабына сай әлемдік білім кеңістігіне іру
Әлемнің өркениетті елдерінде елдерінде олардың білім беру жүйесі
Жапания елі білім жүйесін ұлттық ерекшеліктер мен батыс
отырып, оның қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етіп, қоғамның
Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін 2015 жылға дейін
Көптеген елдердің тәжірибесінде өте тиімді жол адамның өмір
Компетенттілік – оқушының алған білім мен біліктерін күнделікті
Өмір дағдылары – адамның өзінің қажетіне қарай өз
Қазіргі ғаламтану заманында еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына, индустрияның
Білім туралы заңда «Әлемдік және Отандық мәдени жетістіктеріне
Қазіргі заман талабына сай ауыл социумының білім
2. Жоғары білім беру жүйесін реформалаудың бағыттары мен
Жоғары білім беру жүйесінің заңдылықтары мен ұстанымдарын толыққанды
Әрине, білім беру жүйесі - өзіне тән қиыншылықтары
Қазақстан Республикасының жоғары білім беру жүйесінде көптеген өзгерістерге
- елдің дамуының әлеуметтік-әкономикалық қажеттіктері;
- ғылыми-техникалық прогресті дамытудың қажеттілігі, үнемі жаңа ,
- халықаралық бәсекелестік;
- ХХІ ғасырдың басындағы дүниежүзілік және отандық ғылым
- басқа елдердің білім берудегі тәжірибелері, салыстырмалы педагогикалық
- білім беру жүйесіндегі кемшіліктер, көпшіліктің наразылығы.[5]
Осы аталған себептерге байланысты білім беру жүйесінің кез
өзгерістер ендіру халықаралық тәжірибені ескеріп барып жасалынады. Олай
- эволюциялық реформалау (ЮНЕСКО-ның жүйелеуі бойынша реформаның
- революциялық реформалау – реформалаудың екінші түрі, онда
- стратегиялық міндеттер – негізгі, ерекше елеулі және
- тактикалық міндеттер – білім беру жүйесін реформалаудың
- интернационалдандыру – басқа ұлтқа, халыққа, олардың әдет-ғұрпына,
- демократияландыру – жастарды толық орта, жоғары білім
Жоғары білім беру жүйесінің мақсаты айқын болған
міндеттер болып жіктеледі. Мақсат міндеттердің ғылыми маңыздылығы
Ойымызды әрі қарай сабақтайтын болсақ, білім беру жүйесін
Енді жоғары білім беру жүйесін реформалаудың бағыттарын қарастырайық:
- білім берудің мазмұны, оқу жоспары, оқу бағдарламалары,
- білім берудің құрылымы;
- басқару мен жоспарлау;
- білім берудің сапасы;
- жеке тұлғаны тәрбиелеу және дамыту;
- педогогтік білім беру.
Бұл бағыттардан көріп отырғанымыздай, жоғары білім берудің өзі
Білім берудің құрылымы – білім берудің өзара байланысқан
Білім берудің сапасы. Кез келген жоғары оқу орнында
Білім сапасы – күрделі және басты мәселе. Сапаны
Еліміздің білім беру жүйесінде жүргізіліп отырған іс-шаралардың мазмұндылық
- дәстүрлік – білім берудің бар жүйесін негізінен
- альтернативтік – білім берудің гуманистік жақтарына көбірек
- антипедагогикалық – қазіргі мектептегі балаларға және қоғамға
- ұстамды-радикалдық – дәстүрге ерекше көңіл бөлуден, үлкен
Жалпы алғанда білім берудегі «тенденция» деген сөз негізіг
Әр бағыт басқаша болса да, негізінен білім берудегі
Енді оқытудың технологиялық жағы көбірек өзгеріске ұшырайтын болған
1. Студенттердің психологиялық диагностикасы.
2. Оқытудың нәтижелерін жоспарлау.
3. Оқытуға жағдай жасау.
4. Жүзеге асыру.
5. Бағалау.
6. Мониторингілеу.
7. Оқыту үлгісін коррекциялау [9].
Технологияның өзгеріске ұшырайтын себебі – білім беруді реформалаудың
Инновация – білім берудің жаңа технологияларын зерттеп, жаңа
Инновациялық оқыту – білімді игерудің ерекше түрі, дәстүрлі
3.1. Білім беруді технологияландыру
Жаңа педогогикалық технология, оның пайда болуы мен дамыу,
«Витогенді» сөзі латын тілінен аударғанда «өмір», «тіршілікке қатынасты
Витогенді технологияны оқыту процесінде өте тиімді пайдалануға болатындығын
Әр жеке нәрсе – көптеген векторлар қозғалысының нәтижесінде
Галымдар голографиялық ситуация деген ұғымды да енгізді. Ол
Витогенді проекция – жаңа материалды түсіндіруге дайындық
І
Оқушы
Стереопроекция – мұғалімнен шығатын ақпарат, оны берген
Мұндағы вектор: оқытушы
Голографиялық проекция – кез келген қосымша білім көзінен
Голографиялық әдіс тек оқыту процесінде ғана емес оқу
І-проекция – витогенді проекция тұрақты болып келеді;
ІІ-проекция – стереопроекция әртүрлі білім көздерінен алынған білім;
ІІІ-проекция – голографиялық проекция - әр адамның ойлау
1. Ретроспектрлік әдісті пайдалану. Ретроспектрлік «өткенді пайдалану, қарау»
Бұл кездегі мұғалім қызметі оқушы жауаптарының витогенді білімі
2. Оқушының алғашқы алған өмір тәжірибесіндегі білімді өзектендіру
Осы кездегі диагностиканы әр жеке оқушының, тіпті
Мұндай әдіс мынадай жағдайларды туғызады: оқушының жас ерекшеліктеріне
3. Білім беруде алдын ала беру, озық проекциялар
Оны қолданғанда оқушыларға: «Сендер енді жаңа затпен, не
Мұнда мұғалім білім беру проекциясына витогенді қосады. Бұл
4. Білім беруде аяқталған қосымша үлгіні қарастыру әдісі
Әдісті пайдалану барысында мұғалім оқушыға аяқталмаған идея не
5. Уақытша кеңістік, мазмұнды синхронды білім беру беру
Оқулықтар, құбылыстар және процестер арасында уақытша кеңістік, мазмұнды
Тарихи деректер, синхронды кестелер, биологиялық құбылыстарфизиологиялық құбылыстар, олардың
6. Витогенді білімге ұқсас проекцияларды білім беруде
7. Тірі табиғат пен өлі табиғат обьектілерін жандандыру
8. Білім беру проекциясының шығармашылық синтез технологиясы.
9. Білім беру обьектісін мінсіз шығармашылық үлгілеу технологиясы
жорамалдау арқылы, нақты өмірден бөліп қарастырылатын, автордың негізгі
Сонымен витогенді технология негізінде оқушы өз білімін анықтай
Кез келген педагогикалық технологияның философиялық және әдістемелік негізі
Бірақ кейбір педагогикалық оқыту технологиялары әдістемелік және білімдік
Қазіргі кезде педагогикалық оқыту технологиялары пайдалау қажеттігінің жоғарлауына
Қазіргі заманғы педагогикалық оқыту технологияарының критерийлері толық және
Педагогикалық технология концептуалдылығы – оқыту технологиясының белгілі бір
тығыз байланыста болуы.
Басқарушылығы басқару мүмкіндігінің болуы – оқыту технологиясы оқу
Тиімділігі – оқыту технологиясының қазіргі нарықтық жағдай, бәсекелестік
Пайдалануға қолайлығы – технология сәйкес тәжірибені қайта зерттеу
Оқыту технологияларының түрлерімен танысу, оған қойылатын талаптарды ескеру,
Қазіргі заманғы оқыту технологияларына келесі талаптар қойылады.
Осы заманғы кез келген оқыту технологиясы
Жан-жақты білімді жеке тұлғаның қалыптасуы негізінен мектептегі жылдарда
Оқытудың технологияларын пайдаланып оқу процесін ұйымдастыру мектеп түлектеріне
Білім беру ұйымдарының алдында тұрған мақсат – жан-жақты
Жеке тұлғаның құрылымдық анықтамасын зерттелген ғылыми еңбектерде үш
Қазақстандық ғалымдар жеке тұлға дамуынң мотивациялық процессуалдық және
Бұл реттегі, оқудың өмірімен байланысты болуы – білімнің
Қазіргі білім беру жоғары технологиялық деңгейге көтерілуде.
Осыған орай соңғы онжылдықта алуына түрлі педогогикалық
Педагогика және психология ғылымында «педагогикалық технология», «білім беру
«Технология» ұғымын түсіндірудегі көзқарастар да түрліше. «Технология» сөзі
Т.К.Смыковская, Т.Б.Руденколардың пікірінше: «Әдістеме тек бір ғана –
Педагогикалық технология дегенде В.П.Беспалько: «Практикада іске
асатын нақты педогогикалық жүйе, жоба»,-деп анықтама береді. Мұнда
Ал белгілі педагог – ғалым В.М.Монахов болса, «Педагогикалық
Белгілі ғалым Г.Селевконың осылай педагогикалық технологияларды топтастырып оларды
Енді көптеген мектептерде оқу үрдісіне енгізіліп, көп таралып
1. Қолдану деңгейіне қарай: жалпы педагогикалық.
2. Философиялық негізіне қарай: гумандық + сциентистік.
3. Психикалық дамудың жетекші факторына қарай: әлеуметтік +
4. Игерудің ғылыми тұжырымдамасына қарай: ассоциативті-рефлекторлық + дамытушлық.
5. Мазмұндық сипатына қарай: білімдік, тәрбиелік+гуманистік.
6. Басқару типіне қарай: шағын топтар жүйесі.
7. Ұйымдастыру формасына қарай: сыныптық-сабақтық + академиялық +
8. Балаға қатынас амалына қарай: дамытушы.
9. Басымдық танытаын әдісіне қарай: дамытушы
10. Оқушылар категогриясына қарай: жалпы.
11. Жетілдіру бағытына қарай: балама [21].
3.2. «Білім туралы» жаңа заң - қазіргі білім
Қоданысқа енгізілген жаңа заң туралы айтпас бұрын осыған
- білім алудың қол жетімділігін;
- білім берудің біріңғайлылығы мен үздіксіздігін;
- білім беру ұйымдарының нысандары мен түрлерінің әр
Осы уақытқа дейін қолданылып клеген заң аталған міндеттерді
- заман ағымы, уақыт өлшемі едәуір өзгерді;
- жаһандану процесі қарқын алды;
- білім беру экономиканы дамытуды басты факторына
Өзгермелі әлемде өзгермейтін нәрсе жоқ. Осы жылдар ішінде
«Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» құру біздің алдымызға үлкен
Сондықтан «Білім туралы» жаңа Заңды қабылдау – заман
Елбасы өзінің «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Жолдауында
Жаңа заң туралы айтқанда оның құрылымында айрықша
Білім беру қызметінің субьектілері, олардың құзіреттері, құқықтары, білім
Заң құрылымындағы маңызды жаңалықтардың бірі, көптен бері сөз
Заңның жаңа редакциясының тағы бір үлкен ерекшелігі –
Бұрынғы заңда – 4 деңгей (мектепке дейінгі тәрбие
Білім беру мазмұнының өзі жоғарыда аталған білім беру
Осылайша білім берудің парадигмасы «өмір бойына алған білімнен»
Атап айтуды қажет ететін тағы бір жаңалық –
- бастауыш білім – 4 жыл, 1-4 сыныптар
- негізгі орта білім – 6 жыл, 5-10
- жалпы орта білім – 2 жыл, 11-12
Мұнда бастауыш білім берудің оқу бағдарламалары баланың тұлғасын
Негізгі орта білім беруге арналған оқу бағдарламалары білім
Жалпы орта білім беруге арналған оқу бағдарламалары бейіналды
Кредиттік технологияға негізделген жоғары және жоғарғы оқу орнынан
Жаңа заңға сәйкес магистратура жоғары оқу орнынан кейінгі
Қазіргі жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру ғылыми
Жоғарғы оқу орнынан кейінгі медициналық және фармацевтикалық білім
«Білім туралы» жаңа Заң шеңберінде білім беру сапасын
Жоғары оқу орындарының аккредиттеудің халықаралық үлгісі қарастырылған. Аккредиттеу
Заң жобасының жаңалықтарының бірі – ол «Педагогикалық қызметкер
Қорытынды
Қорыта айтар болсақ, жоғары білім беру жүйесін реформалау
Сонымен қатар қорыта келгенде мұғалімдердің кәсіптілігінің қалыптасуына, шығармашылық
Болашақ мұғалімдердің кәсіби іскерліктерін қалыптастыру педагогикалық практикаға білімгерлермен
Курстық жұмыстың үшінші бөлімін қорытындылай келсек, «Білім туралы»
Қоғамдағы қазіргі кездегі қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
[1] [Төлепберген М. Бәсекеге қабілеттіктің кілті – білімде//Егемен
[2] [ҚР-ғы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
[3] [ҚР-ғы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
[4] [ХХІ ғасырдағы қазақ мектебі: даму болашағы. 1
[5] [Белканов Н. Введение в сравнительную педагогику (учебное
[6] [ҚР-ғы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
[7] [Бұлашев А. Білім реформасы ұлттық модель жасауға
[8] [Нургалиева Г.Қ., Құсайынов А.Қ., Мусин Қ.С. Салыстырмалы
[9] [Ковжасарова М.Р., Нурахметов Н.Н., Аульбекова Г.Д. Технологация
[10] [Таубаева Ш.Т. Исследовательская культура учителя: методология, теория
[11] [Білім беруді технологияландыру// Педагогика мәселелері-Вопросы педогогики.-2006.-№ 1-2.-86-88
[12] [Жоғары білім беру жүйесін реформалаудың бағыттары мен
[13] [Б.Барменқұлова. Кәсіби біліктіліктерін педагогикалық практика үрдісінде қалыптастыру//Бастауыш
[14] [Г.К.Селевко. Современные образовательные технологии.-М.: Народное образование, 1999,
[15] [«ҚР-ң бала құқығы туралы заңы» Алматы 2003,
[16] [М.М.Потошник «Качество образования проблемы и технологии управления»
[17] [А.К.Ахметов «Принципы технологии и содержание образовательной программы»
[18] [Кобдыкаров К.К., Монохов В.М. «Педагогикалық технология, проектирование
[19] [ Ә.Қ. Қисымова, Жан-жақты білімді ұрпақ тәрбиелеу
[20] [Ксензова Г.Ю. Оценочная деятельность учителя М. 2001
[21] [Б.И.Иманбекова Қазіргі педагогикалық технологиялар//Оқыту тәрбиелеу технологиясы. 2007.-№1.-27-29
[22] [Сеитова Р.К., Кобдикова С.К. ҚР-ң Президенті халыққа
[23] [12 жылдық метептің негізгі орта буынының білім
[24] [2009 жылы Қазақстанның барлық мектептері Интернетке қосылады//Жас
[25] [Абуева А.,Электронды оқулықтарды пайдалану. Білім беру жүйесін
[26] [Айқынбаева Г.Қ. 12 жылдық білім берудегі бастауыш
[27] [Астана қаласының білім беру ұйымдарында 12-жылдық оқытуға
[28] [Әбішев Ә. Білімді де жаңартып отырған жөн//Егемен
[29] [Әбдірахманова Б. 12 жылдық мектепке оқушы қабылдау
[30] [Түймебаев Е. «Білім туралы» жаңа Заң сапалы