Жоспар
Кіріспе..........................................................................................................................3
І Бөлім. Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің жасалуының теориялық негіздері
1.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмнің мәні, түсінігі, жасалу жолдары..................5
1.2 Эвфемизмдердің қолданылу аясы....................................................................7
ІІ. Эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу мәселесі
2.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің жасалуы..............................................14
2.2 Эвфемизм мен табу.........................................................................................18
Қорытынды..........................................................................................................22
Пайдаланылған әдебиеттер...............................................................................25
Кіріспе
Жұмыс өзектілігі. Елімізді дамыту тұрғысында білім беру жүйесінде
Ағылшын тілі – XXI ғасырдың тілі. Бұл тіл
Ал, әлемдік тіл ретінде бейресми түрде орныққан ағылшын
Сөздің ұғымы дөрекілеу, қолайсыздау, көңілге тиетіндей болып келген
«Эвфемизм» деп ағылшын тілінде, және де басқа тілдерде
Егер бұл мағынаны басқа сөздермен немесе тым жай
Эвфемизм — тура айтылатын сөзді сыпайлап айту. Бұл
Курстық жұмыстың мақсаты. Эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне
Курстық жұмыстың міндеттері.
эвфемизмдердің теориялық негіздерін;
эвфемизмнің мәні, түсінігі, жасалу жолдарын;
эвфемизмдердің саяси жарнамадағы жіктелуін;
эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу мәселесі т.б.
І Бөлім. Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің жасалуының теориялық негіздері
1.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмнің мәні, түсінігі, жасалу жолдары
Эвфемизм (грек. ео – «әдемі» және phemo «айтамын»)
Эвфемизмдер, тілдегі барлық қалғандары сияқты, күнделікті дамуда тұрады.
Жиі эвфемизмдер көптеген тілдерде (елдерде) ұқсас жағдайларда пайдаланылады,
Дәстүрлі көптеген халықтарда өлім туралы тіке айтуға қабылданбайды.
Орыс тілінде көркем бейнелікке және ауыспалы мағынаға қарым-қатынасы
Сөзсіз, «Сәттілік джентльмендері» табыну отандық фильмінде Евгений Леоновтың
Ағылшын тілінде сөйлейтін елдерде өлім тақырыбына кішкене тыйым
«Жәшік ойнау», «конькиді лақтырып тастау», «ескекаяқты желімдеу», «ем
Дәстүрлі, сөйлеуде христиандарда адамның басты жауының аты ескерілмейді.
Ал інжіл «шайтан» және «әзәзіл» арнайы ауызша және
Тұрмыста біз жиі эвфемизмдерді қолданамыз, өйткені бірқилы сөздер
Эвфемизмдерді қолданып біз тек қана қоғаммен қабылданған нормаларды
1.2 Эвфемизмдердің қолданылу аясы
Сөздерді ауыс мағынада қолдану арқылы ұғым тудырудың жоғарыда
Табу деп мифтік ескі наным, сенім бойынша айтуға
Надандық пен қараңғылық үстемдік құрып тұрған өткен замандарда
Соның ішінде қазақ халқының революцияға дейінгі өмір тұрмысында
Сөздерді ауыстырып қолдану арқылы жаңа мағына тудырудың бір
Эвфемизм тәсілімен алмасып айтылатын сөздерді сөздерді мынадай бірнеше
1. Ауру аттары. Науқас адамның көзінде аурудың нақтылы
Сол тәрізді врачтар ауру, дерт дегендерді айтуға ыңғайсызданғанда,
Есту мүшесі кеміген адамдарды керең, саңырау деп айтудан
2. Мағынасы дөрекі сөздер. Мысалы: Абайға Жиреншенің аузы
Сөйлеу тілінде адамға байланысты үлкен дәрет, кіші дәрет,
Әйел мен еркектің ара қатынасындағы мәселелерге байланысты көркем
Тәпендер жаратты ма, әлде ауыл үйдің өз өсегі
Сиыр бұқаға жанасты, бие айғырдан шықты, сүндетке отырғызу
3. Үйленумен, балалы болумен байланысты ұғымдар. Адам баласының
Сізге айтпағанда кімге айтамын, Сүйеке! Қолдарыңызға құс қондырғалы
Аспанда қалықтап ұшып жүрген қыран құсты ұстап қолға
Халқымыздың осындай сырлы да, әдемі сөздерін жастардың құлағына
Қазақ халқы «бала деген адамның бауыр еті» деп
Сөйлеу тілінде босану, туу деген ұғымда орауға отыру
4. Ұғымы көңілге жағымсыз тиетін сөздер. «Жылы-жылы сөйлесең,
Қазақ ұғымында танымайтын, білмейтін адамға сен деп айту
Көркем туындылардан алынған осы мысалдардағы көңіліне ауыр алу
Қазақтың қара сөзінің дүлдүлі болып танылған М.Әуезовтың «Абай
Мұқан Абайды өлді деп айтуға қимайды. Ол үшін
Қазақтың әдеби тіл түгілі сөйлеу тілі де эвфемизмге
Эвфемизм ойды сипаттап көркем түрде жеткізудің басты бір
Сыпайы сөйлеп, мәдениетті болу қоғамның ең жоғарғы дамыған
ІІ. Эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу мәселесі
2.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің жасалуы
«Эвфемизм» деп ағылшын тілінде, және де басқа тілдерде
Егер бұл мағынаны басқа сөздермен немесе тым жай
Мысал ретінде классикалық эвфемизмді айтуға болады. Біз сөзімінде
Эвфемизмдер ағылшын тілінде әдепсіз сөздер үшін, дененің «әдепсіз»
Ағылшын тілінде тағы да қандай эвфемизмдер бар? Нені
Атауы ABC of Dirty English: Foreigner’s Guide тыйым
жезөкшелер үйі (bordel/house of prostitution) – accomodation house,
жезөкше (prostitute) – escort, lady of pleasure/of leasure/of
жыныс органдары (genitals) – apparatus, nether parts, bits,
жыныс мүшесі (cock) – baby-maker
құйрық (buttocks/bum) – after
дәретке отыру (defecate) – do one’s business, use
Осы саладан болды. Әңгіме не туралы екенін түсіндіңіздер
Егер біз ақылсыз(stupid) деп айтқымыз келсек, онда біз
Эвфемизм (грек тілінен "eo" – әдемі және "phemo"
Эвфемизмдер, тілдегі басқалар сияқты, өмір сүреді және күнделікті
Көптеген тілдерде (елдерде) эвфемизмдер өте жиі ұқсаса жағдайларда
Дәстүрлі түрде көптеген халықтарда өлім туралы тіке айтуға
Ағылшын тілінде сөйлейтін елдерде өлім тақырыбына тыйым салынған.
Христиандарда сөйлемдерде адамның басты жауының аты айтылмайды. Егер
Тұрмыста біз эвфемизмдерді жиі қолданамыз, өйткені бірқилы сөздер
Эвфемизмдерді қолданып біз тек қана қоғаммен қабылданған нормаларды
2.2 Эвфемизм мен табу
Антропонимика (кісі аттары) - тіл тарихын, ұлт мәдениетін
Осымен байланысты эвфемизм мен табу ерекше назар аударады
Ал, табу ерте замандардағы адамдардың мифтік танымына сәйкес
Тілші-ғалым Ә.Хасенов эвфемизм мен табу құбылысын лексиканың қалыптасып
Эвфемизмдер көптеген тілдерде болжап көрген жағдайдан басқа жиі
Сол БАҚ-да көптеген түсініктердің орнына жаңалық лексикалық айырылмас
Ағылшын тіліндегі БАҚ-да келесіге ұқсаса жағдай: starvation (аштық)
Осы эвфемизмдердің барлығын келесі топтарға бөлуге болады:
Жасы. Әрине, эвфемизмдердің басым көпшілігі орынсыз болып табылатын
Ақыл-ой және физикалық мүмкіндіктері, сыртқы көрінісі. Құрылған нормадан
Нәсілдік және ұлттық тәнділігі. АҚШ-да және көптеген еуропалық
АҚШ-ның латын америкалық халықының атауы қарым-қатынасындағы эвфемизация да
Әлеуметтік және қаржылық жағдайы. Кедейлік әрине, кемістік емес.
Осыған ұқсаса ағылшын тілінде"poor" сөзі ресми БҰҚ-да келесі
Мамандықтар (кәсіптер). Эвфемизмдердің осы тобы бізге Батыстан келген
Бақылаушы болып жұмыс істейтін жасы ұлғайған шақтағы кісі
Көптеген қажетті, бірақ онша әйгілі мамандықтар батыста (көбінесе
Терминдер, әсіресе медициналық. Медициналық терминдердің арқасында жиі өте
Осы сөздер тыңдаушыларға өте қатты мәңгіртпеу үшін, олардың
Эвфемизмдер – тек қана мамандардың ғана емес, және
Қорытынды
Эвфемизм (грек. ео – «әдемі» және phemo «айтамын»)
Эвфемизмдер, тілдегі барлық қалғандары сияқты, күнделікті дамуда тұрады.
Қазақстан Республикасындағы саяси жарнаманың ерекшеліктері мен проблемаларын зерттеуге
Анықталғандай, саяси коммуникацияны зерттеуге байланысты әдебиеттер мен ғылыми
Эвфемизм ойды сипаттап көркем түрде жеткізудің басты бір
Сыпайы сөйлеп, мәдениетті болу қоғамның ең жоғарғы дамыған
Кірме сөздер қазақ тілінің морфологиялық заңдылықтарына еніп, игерілгені
Зерттеу жұмысының қорытынды бөлімінде негізгі нәтижелер мен тұжырымдар
• Шетел сөздерді қабылдау теориясын, шетел элементтерді қабылдау
• Шетел сөздер мен кірме сөздердің ара жігі
• Шетел сөздер — тілдің лексикалық жүйесінің ерекше
• Көптеген тарихи жағдайларға байланысты қазақ тіліне шетел
• Шет тілден енген сөздердің басым көпшілігі өздерінің
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Большой Энциклопедический Словарь/ Под редакцией В.Н.Ярцевой, «Языкознание»,1998,
2. Гальперин И.Р. Очерки по стилистике английского языка
3. Заботкина В.И. Новая лексика современного английского языка
4. Кацев А.М. Языковое табу и эвфемия –
5. В. А. Маслова Лингвокультурология - Издательство: Академия,
6. Новый большой англо-русский словарь. – М., 1999.
7. Палажченко М.Ю. Политическая корректность в языковой и
8. Панин В.В. Политическая корректность как культурно-поведенческая и
9. Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация: -
10. Oxford Dictionary of Euphemisms (Holder R.W., 2003).
11. Rawson, Hugh A Dictionary of Euphemisms and
12. kant.narod.ru/grice.htm
13. slovari.yandex.ru/…/article/7/74/1006629.htm
14. http://www.ecsocman.edu.ru/db/msg/133349.html
4