Кәсіби жетілдірудің мазмұны

ЖОСПАР
КІРІСПЕ............................................................................................................. 5
1 ТАРАУ. КӘСІБИ ЖЕТІЛДІРУДІҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1 Кәсіби жетілдірудің мазмұны.......................................................................7
1.2 Кәсіби жетілдірудің құрылымдық ерекшеліктері....................................11
1.3 Кәсіби жетілдірудің бағыттары.................................................................16
Бірінші тараудың тұжырымы ..........................................................................19
2 ТАРАУ. СТУДЕНТТЕРДІ КӘСІБИ ЖЕТІЛДІРУ МАҚСАТЫНДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГТЕРДІҢ
2.1. Психологиялық тренингтер құрылымы, оларды ұйымдастырудағы талаптар..............................................................................................................20
2.2. Студенттерді кәсіби жетілдіру барысында қолданылатын психологиялық тренингтерге сипаттама...................................................................................32
2.3. Студенттерді кәсіби жетілдіру мақсатында жүргізілген психологиялық тренингтер бойынша
Екінші тараудың тұжырымы............................................................................
ҚОРЫТЫНДЫ................................................................................................
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........................................
ҚОСЫМШАЛАР.............................................................................................70
КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі. Ел президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына арнаған “Қазақстан
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006-2008 жылдарына арналған “Білім беру жүйесінің
Осыдан келіп Қазақстанды білім беру жүйесіндегі негізгі мәселе мемлекетті
Студенттердің кәсіби бағыттылығы қазіргі заман талаптарына сай жоғарғы оқу
Бітіру жұмысында психологиялық тренингтер негізіндегі студенттердің кәсіби бағыттылығы мәселесінің
Зерттеу тақырыбының өзектілігі студенттердің кәсіби жетілуінің жүйелік сипатымен
Білім беру технологияларында психологиялық тренингтерді пайдаланудың тиімділігі оқытушының кәсіби
Жұмыстың теориялық бөлімі кәсіби жетілу мәселесінің психологиялық ғылыми әдебиеттерде
Аталған еңбектерге жасалынған талдау бүгінгі таңда инновациялық білім беру
Зерттеу обьектісі – студенттердің кәсіби жетілуі.
Зерттеу пәні – студенттерді кәсіби жетілдіру мақсатында қолданылатын психологиялық
Зерттеу болжамы –психологиялық тренингтер инновациялық тәсіл ретінде студенттердің кәсіби
Зерттеудің мақсаты – кәсіби білім беру барысында студенттердің кәсіби
Зерттеудің міндеттері:
кәсіби жетілу мәселесіне психологиялық, теориялық зерттеулер
жүргізу;
кәсіби бағыттылық пен кәсіби жетілудің құрылымдық ерекшеліктерін
анықтау;
кәсіби жетілдіру мақсатында қолданылатын психологиялық
тренингтерге сипаттама жасау;
кәсіби жетілдіру барысында қолданылатын тренингтердің тиімділігін
эксперименттік зерттеу.
Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері: Кәсіби бағыттылықтьң қалыптасуында
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: студенттерге кәсіби білім беру барысындағы оқу
Практикалық маңызы: студенттерді кәсіби жетілдіруде қолданылған психологиялық тренингтерді мамандар
Зерттеудің әдістері: зерттеу бағыты бойынша ғылыми-әдістемелік, психологиялық әдебиеттерді талдау;
Зерттеудің эксперименттік базасы: Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университеті, педагогика
Диплом жұмысының құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан,
1 ТАРАУ. КӘСІБИ ЖЕТІЛДІРУДІҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1 Кәсіби жетілдірудің мазмұны
Қазіргі таңда ақпарат көздері ауқымды екендігін ескерсек, негізінде сыныпта
Корпоративтік оқытудың нәтижесінде мамандарды жетілдіруде, қайта даярлауда және біліктілігін
Қазіргі таңда мамандарды корпоративтік кәсіптік оқытуды дамыту келесі жағдайлармен
Қазіргі заманғы еңбек нарығы дағдыларды қалыптастыруға бағытталған, оқытудың жаңа
Қазіргі заманғы экономикалық жағдайларда маманды оқытудың мерзімдерін қысқартудың қажеттілігі,
Білім беру жүйесін дамытудың қазіргі заманғы жетістіктерінің ішіндегі біреуінің
Осындай беталыстардың біріншісіне әмбебаптарға, яғни бірнеше мамандықты игерген адамдарға
Батыс елдерінде ірі бизнес ең қымбат тауар болып табылатын
Екінші беталысқа барлық еңбектік өмірі бойында перманенттік білім алу,
Қазіргі кезде бүкіл әлемде жүргізіліп жатқан ізгілендіру үрдістері қоғамның
Қазіргі таңда оқытудың сапасын арттыру мақсаты мен оқу үрдісін
Қазақстан Республикасының білім беру Заңында көрсетілгендей, адамзат құндылықтарының ғылым
Біздің ғасырымыздың 30-жылдары Л.С.Выготский қазіргі кездегі оқыту процесінің маңызды
Л.С.Выготский, Д.В.Элькониннің еңбектерінің теориялық тұрғысында В.В.Давыдов, дәстүрлі оқытуға қарама-қарсы
Сонымен бірге, ғылымда орын тепкен дамыта оқыту қағидасы студенттің
Жоғары оқу орындарындағы кәсіби мамандарды оқыту процесінде студенттерді кәсіби
Жоғарғы мектеп кәсіптік іс-әрекетке психологиялық даярлығын қалыптастырады. Ең алдымен,
В.В.Давыдов, А.Н.Леонтьев, Н.Ф.Талызина, П.Я.Гальперин, Д.Б.Эльконин, Қазақстандық ғалымдар М.М.Мұқанов, С.М.Жақыпов,
Психологиялық жоғары оқу орындарында студенттерге заман талабына сай психологиялық
1.2 Кәсіби жетілдірудің құрылымдық ерекшеліктері
Кез-келген тұлға өзінің кәсіби мамандығын бірден қабылдай алмайды, ол
Кәсіби жетілу құрылымының тұлғаның өз мамандығына қанағаттанудан, кәсіби бағыттылығынан,
Кейбір зерттеушілердің мәліметтеріне қарағанда, кәсіби жетілу құрылымына қажеттілік, мотив,
Т.А.Платонова жетілуге құмарту мен қалау, қызығу, бейімділік, идеал, дүниетаным,
Г.А.Журавлева кәсіби жетілудің келесі бөліктерін бөліп шығарды: мамандыққа қызығушылық
арнайы пәндерді оқыту арқылы;
шеберлікті игеру тәжірибесі;
мамандық туралы арнайы курстар арқылы.
Кәсіби бағыттылық пен кәсіби жетілу ғылыми тұрғыдан өткен ғасырдың
Кәсіби бағдарлаудың «тәрбиелік» аталатын концепциясын директивті қалыпқа жатқызуға болады.
Жасөспірімдік даму концепциясы теориялар тобының үлкені болып табылады. Адамның
Д.Сьюпердің көзқарасы бойынша, кәсіби қалыптасу процесінің өзіндік ерекшелігі бар
Д.Сьюпердің еңбектеріне ұқсас шетелдік концепцияларға Анна Анастази және Леон
Отандық психологиядағы бірқатар зерттеушілер (Шишкин, 1976; Алишев, 1987) кәсіби
Студенттің кәсіби бағыттылығы тұлғаның өмірлік жолымен, өмірлік жоспарымен байланыстыра
Кәсіби жетілуді біз, таңдап алынған мамандыққа байланысты іс-әрекетке деген
А.А.Бодалевтің пікірінше, «жоғары оқу орнындағы оқыту мен тәрбиелеу процесіндегі
Кез-келген кәсіби шеберлік белгілі бір талаптар, ниеттер негізінде жүзеге
Жоғары оқу орнындағы мамандарды даярлаудың барлық жүйесі студенттерде тек
Студенттің оқу іс-әрекетінің мотивациялық бағдары оның тұлғасының психологиялық құрылымы
Студенттің оқу іс-әрекеті ғылыми білім, іскерлік, дағдыларды игеруге бағытталған
Нақты студенттің тұлғасымен қатар, оның оқу іс-әрекетінің сипаттамаларын талдауда
Осы орайда Л.И.Анцыферованың «психиканы іс-әрекеттің интегралды бөлігі: сезім, ниет,
Студенттің оқу іс-әрекеті болашақ кәсіби даярлық болғандықтан, оның мамандық
Қазіргі кезде адамның белгілі бір кәсіп түрін таңдау және
Студенттердің жоғары мамандандырылған кәсіби маман болуға ұмтылуы оның мамандыққа
К.М.Гурьевич мамандықты жетілдіру мәселесін адамның қабілетімен байланыстырады. Өйткені мектеп
1) кез-келген адам қызмет ете алатын немесе орындай алатын
2) кез-келген адамның қолынан келе бермейтін, өзіндік талаптары бар
3) жоғары іскерлікті, қабілеттілікті талап ететін мамандық.
Кәсіби мамандықты жетілдіру іс-әрекеттің күрделі түрі болғандықтан, ол ұзақ
Осы зерттеулердің міндеттерінің бірі кәсіби қалыптасуының ерекшелігін зерттеуде. Бұл
қанағаттану деңгейі жоғары студенттер;
қанағаттану деңгейі орташа студенттер;
қанағаттану деңгейі белгісіз студенттер.
Отандық психологиялық зерттеулер бойынша, оқудың соңғы кезеңінде қанағаттану деңгейінің
Студенттердің мамандыққа қанағаттану деңгейі курстан курсқа өткен сайын төмендейді.
қоғамдағы маңызды мамандықтардың бірі;
адамдармен жұмыс жасау;
сүйікті іспен айналысу мүмкіндігі;
жұмыс шығармашылықты талап етеді;
жұмыс қара жұмысты талап етпейді;
жақсы еңбек ақы;
қалыпты жұмыс күні;
болашақтағы кәсіби өсу мүмкіндігі;
жұмыс менің қабілетіме сай келеді;
жұмыс менің мінезіме сай келеді.
Болашақ мамандықтың қызықтыратын аспектілері құрылымының даму динамикасын талдау негізінде
1.3 Кәсіби жетілдірудің бағыттары
Студенттердің кәсіптік оқу мотивациясы қазіргі заман талаптарына сай жоғарғы
Сондықтан студенттердің кәсіби ептілігі мен шеберліктерін жетілдіру мақсатында ең
Біз өз зерттеу жұмысымызда студенттердің жоғары оқу орындарында кәсіби
Жалпы зерттеу жұмысының мақсаты жоғары оқу орны студенттерінің кәсіби
Бітіру жұмысының мақсат, міндеттерін жүзеге асыру үшін студенттердің кәсіби
Әдісті жүргізу барысы бойынша зерттелушіге төмендегі міндеттер қойылады, сұрақтарды
• қоғамдағы маңызды мамандықтардың бірі;
адамдармен жұмыс жасау;
сүйікті іспен айналысу мүмкіндігі;
жұмыс шығармашылықты талап етеді;
жұмыс қара жұмысты талап етпейді;
жақсы еңбек ақы;
қалыпты жұмыс күні;
болашақтағы кәсіби өсу мүмкіндігі;
жұмыс менің қабілетіме сай келеді;
жұмыс менің мінезіме сай келеді.
Аталған параметрлер бойынша жауап алынған соң, әр көрсеткіш бойынша
Мамандыққа қанағаттану деңгейін анықтау үшін әлеуметтік зертханада өңделген әдіс
мамандыққа қанағаттану дәрежесінің жоғары болуы;
мамандыққа қанағаттану;
мамандыққа қанағаттану дәрежесінің белгісіз және немқұрайлы болуы;
мамандыққа қанағаттанбау.
Жоғарғы оқу орнындағы студенттің оқу іс-әрекетіне және мамандықты игеруге
Бітіру жұмысында, студенттердің жоғарғы оқу орнында білім алу кезіндегі
1 тараудың тұжырымы
Бұл тарауда кәсіби кадрларды даярлау проблемасын шешудің жаңа жолдарын
Н.Ф.Талызина, П.Я.Гальперин, Қазақстандық ғалымдар М.М.Мұқанов, С.М.Жақыпов, Х.Т.Шерьязданова және т.б
Білім беру саласында мамандарды даярлаудың қазіргі ұйымдастырылуының негізінде жүйелі
Қазіргі уақытта көптеген кәсіби салаларда еңбек етуші кәсіптік оқу
2 ТАРАУ. СТУДЕНТТЕРДІ КӘСІБИ ЖЕТІЛДІРУ МАҚСАТЫНДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГТЕРДІҢ
2.1. Психологиялық тренингтер құрылымы, оларды ұйымдастырудағы талаптар
Жеке тұлғаны психологиялық тұрғыдан жан-жақты дамыту және оның болашақ
Психологиялық дайындаудың қазіргі кездегі деңгейі қоғамның, кәсіби іс-әрекеттің талаптарына
Қандай да бір кәсіби маманға психологиялық дайындықты адамның ішкі
Психологиялық тренинг арқылы меңгерілетін ептілік кәсіби білім мен шеберлікті
Топтық әлеуметтік-психологиялық тренингтер кәсіби психологиялық даярлық пен құндылықтарды ескеру
Басқаша айтқанда, әлеуметтік-психологиялық тренингті нақты бір әлеуметтік орта ерекшелігіне,
Кең мағынада әлеуметтік-психологиялық тренингті топтық жұмыстың белсенді әдістеріне негізделген
Шындығында, тренинг – тұлғаның өзін-өзі жетілдіруіне арналған арнайы ұйымдастырылған
әлеуметтік-психологиялық білімдерді игеру;
өзіндік маңыздылық жайындағы пайымдауларды көтеру;
коммуникативтік қабілеттер мен болашақ маман ретінде рефлексивтік дағдыларды дамыту;
өзінің әрі топ мүшелерінің көңіл-күйін, мінез-құлқын және жағдайын талдауға
өзін және басқаларды адекватты қабылдау біліктерін дамыту;
түрлі қабілеттер, біліктер мен дағдыларды дамыту.
Психологиялық тренингтердің түрлері өте көп. «Психологиялық тренинг», «әлеуметтік-психологиялық тренинг»
Психологиялық тренингтерге тән ортақ сипаттар бар.
1. Қатысушылардың белсенділігі; серіктестік қарым-қатынас; тұлға аралық өзара әрекеттесу
2. Топтық жұмыстың белсенді әдістерін қолдану. Негізгі екі әдіс
3. Қатысушылар арасындағы өзара қарым-қатынасқа баса мән беру, қарқынды
4. Тұрақты топтың болуы. Кездесулерге келмей қалуға болмайды,
5. Қатысушылар қарқынды араласуы үшін және алаңдатушы факторларды шамасынша
6. Топтағы қатысушыларға психологиялық көмек беруге бағытталушылық. Тренинг нәтижесі
7. Жайбарақаттылық пен қарым-қатынастың еркіндігі. Тренинг барысындағы қатынас әдеттегі
Тренингті ұйымдастырып, жүргізуде: оның мазмұнын, құрылымын, компоненттерін, принциптері мен
Белсенді әлеуметтік-психологиялық тренингтер арқылы оқыту әдісінің дәстүрлі әдістерден
Ғылыми әлеуметтік-психологиялық тренинг жеке тұлғаның дамуына және өзара әрекеттестік,
Жеке тұлғаны кәсіби оқыту, еңбекке тәрбиелеу және кәсіби шеберлік
Біз белсенді әлеуметтік-психологиялық оқыту әдістері ретінде тренингтерді былайша жүйелеуге
1) кәсіби оқытуды ұйымдастыруға арналған тренингтер;
2) кәсіби шеберлікті жетілдіруде қолданылатын әдістер мен формалардың басымдылығын
3) нақты кәсіби маман саласына байланысты топқа қойылатын міндеттерге
Осыған орай тренинг топ кездесу тобы, гештальт топ, топтық
Сондықтан маманның кәсібін жетілдіруге арналған психологиялық-топтық тренинг түрлерінің кейбірін
Алайда тренингтің қай түрі болмасын, оның негізгі құрылымдық компоненттері
Кәсіби жетілдіруге арналған тренингтердің бір потенциалы, тиімділігі еңбек ұжымындағы
Тренингті ұйымдастыру сатылары
Тренингтік сабақ ұйымдастыру сатысынан басталады. Бұл сатының басты міндеттері
Осы сатыда әлеуметтік–психологиялық тренингтің принциптері мен топта жұмыс жасау
Ұйымдастыру сатысының келесі процедурасы – топтық жұмысқа қатысушылардың әрқайсысы
Тренингтің келесі кезеңі диагностикалық - қарым-қатынас саласындағы қиындықтар себептері,
Тренингтің келесі сатысы тренингке қатысушылардың немесе студенттердің өзін-өзі тануына,
Талдаудың мынадай жалпы сұлбасы қатысушылардың белсенділігіне, кәсіби жетілуіне, өзін-өзі
Тренингтік сабақтың келесі сатысы – өзін-өзі адекватты бағалаудың, өзін-өзі
Топтық сабақтың келесі сатысын жетілдіру деп атаймыз. Мұнда жеке
Тренингтік сабақтың соңғы сатысы топтық рефлексияға арналады. Мұнда топтық
Сонымен қатар, тренингтік сабақтың бастапқы кезінде және соңында экспресс–диагностика
Тренингтің полифункционалды болуы да тікелей топтық жұмыс барысында тренингке
Жаңа қарқынды формалар мен оқыту әдістерін енгізу негізінде мамандарды
Басқару қабілеттерін оқыту саласындағы іскерлік ойындар, оқу зертханаларында шешім
Іскерлік ойындарға жататын қауіпті элементтер, жеткіліксіз ақпарат пен өндірістік
Іскерлік ойындардың тағы бір жолы ғылыми зерттеулер. Егер ойын
Ең алдымен іскерлік ойындарға еліктеу арқылы ізденіс тәжірибелерін, яғни
Өндірісті басқаруда көптеген үрдістердің сапалы сипаты бар, сондықтан статистикалық
Ойынға еліктеу арқылы, өндірісте экономикалық және материалдық ынталандыру жүйесі
Болашақ маман иесі, бұл үрдістің ұжымдық немесе жеке жүргізілуіне
Психологиялық тренингтерді бағдарламалау және тренинг жаттығуларын ұйымдастыру.
Аталмыш зерттеу жұмысымызда студенттерді кәсіби жетілдіруде қарым-қатынас қабілеттерін жақсартуға
Тренинг барысын нәтижелі ұйымдастыру үшін мынадай шарттарды ескерген жөн.
біріншіден, тренинг бағдарламасы тренингке қатысуға келген адамдардың мәселесі төңірегінде
екіншіден, тренингті ұйымдастырушы тренердің қамқорлығы қатысушылардың өзара әрекеттестігінің бәсекелестігін
үшіншіден, процесс нақты әлеуметтік жағдайларды қайталайды, сондықтан ойын барысында
төртіншіден, тренинг барысында қатаң рейтингтік процедуралар рұқсат етіледі.
Сонымен қатысушыларға ықпал ете алатын шараларды қолдануға болады. Алайда,
Психологиялық тренингтерді ұйымдастыру талаптары.
Қатысушылар мотивациясы мен олардың өзара әрекеттестігі тренингтің бағдарлама талаптарын
Осындай типтегі келіссөздер тәжірибесінде екі жақтың талаптары бірдей
Психологиялық тренингті өткізу ережелері.
№1 ереже. «Білемін, бірақ істемеймін, - демек, білмеймін!» Жемістің
№2 ереже. «Таныс ақпаратты жаңаша қолданса, ол жаңа мәліметке
№3 ереже. «Мәселені анықтау мен оны шешу арасында үлкен
№4 ереже. «Егер бір нәрсе өзгергісі келмесе, сол нәрсеге
Адамдардың бірін-бірі таңдауда белгілі бір критерийлері болады. Осы критерийлер
Қатынастың үш кедергісін немесе фильтрін көрсетуге болады.
1 фильтр. Әр адамды алдында тұрған таныс және
2 фильтр. Бірінші кедергіні жеңген адамдар біршама өзара жақындасып,
3 фильтрге бірен-саран адам ғана жетеді. Оларға
Қорыта келгенде, тренингті ұйымдастыру барысында ең бастысы қарым-қатынас кедергілерін
2.2 Кәсіби жетілдірудің барысында қолданылатын психологиялық тренингтерге сипаттама
Адамдар арасында өзара қарым-қатынастарды белсендіретін болғандықтан, тренинг басталмас бұрын
Жұмыстың негізгі бөлімі. Тренинг барысында қатысушылар кіші топтарға бөлініп
Қатысушылар тренингке жеке дара қосылу үшін «Бағалау баспалдағы» атты
Қатысушылар өзара жеке бөлініп, бір-біріне қарам-қарсы отырады. Ара қашықтығы
Танымдық психологиялық «қатынас фильтрі» атты ойыны.
Мақсаты: ойын барысында қарым-қатынас кедергілері зерттелінеді.
Ойынның барысы: Қандай да бір ойынның мақсаттарын жүзеге асыру
Теориялық мәлімет. «Қатынас фильтрі» негізінде адамдардың бір-біріне қатынастарының дамуы
Конфликтінің құрылымдық компоненттері:
адамдар
1. Адамдар. Бастапқы кезеңде жүргізуші қатысушыларға өздерінің қатынас
“Белсенді тыңдау” техникасы
Талдау жұмысы қатынас кедергісінен басталады. Мұнда «Бұзылған телефон» атты
Ескертетін бір жәйт ақпарат вербалды емес болады. Соңғы қатысушыға
Дұрыс түсінбеуден, адамның тұлғалық проблемаларынан, ақпараттың субьективті болуынан ақпараттың
«Менің тұжырымым» техникасы.
Жаттығудан кейін жүргізуші қарым-қатынас шартты түрде 2 бөлікке бөлінетіндігі
тыңдау
тұжырым жасау.
Екінші бөлімді талқыға салуды ұсынады.
«Менің тұжырымдамаларым» триадаларда немесе тренинг деңгейлеріндегі реті бойынша талқыланады.
«Адамдар» бөлімін қорытындыласақ, келіссөз жүргізудің екі мақсатын бөлуіміз қажет.
2. Қызығушылықтар.
Бұл тақырыпты келіссөз жүргізілетін рөлдік ойыннан бастаған жөн. Соның
Ойын шарты: «Сіздің қалаңызға оның бұрынғы бір байып кеткен
Ойының өзі екі сатылы:
«Чарли тәте» топтың ұсыныстарын қарастырады (олардың елшілері арқылы). Оған
Бірінші кезеңнің аяғында барлық қатысушыларға «Сіздің жоспарыңыз мені аса
Қатысушылар тағы да бір-бірден кіргізіледі, «Чарли тәтені» ойнайтын ойыншы
Жаттығу аяқталған соң келіссөз жүргізушілер өз топтарына оралады және
Келіссөз жүргізуде қаралатын мәселелер:
алдын ала берілген ақпаратқа ұсыныстың қаншалықты сай болғандығы;
келіссөз барысында өзге адамның реакцияларын қаншалықты ескеретіндігі;
өзге жақтың қызығушылықтары қалай сұрыпталады (келіссөзге кім және қалай
топтың барлық мүшелері қалай есепке алынды (жасырын болған сарапшы
“Мотивациялық әрекет” жаттығуы.
Қатысушыларға мотивация технологиясы жайлы мағлұмат беріңіз. Оның келіссөзге тигізетін
Мотивация – жағдайдағы басты іс-әрекет мақсаттарын анықтаушы.
Мотивация – адамдарға орындалуы тиіс жақсы нәрсені орындата алу.
Уақыт шектелмеген. Жауаптар нақты, толық, ашық болғаны жөн.
Анкеталарды сұрыптағаннан кейін тренингке қатысушылар үшін актуалды мотивация бағыты
Қашу мотивациясы (қауіпсіздік қажеттілігін қанағаттандыру).
Жетістікке жету мотивациясы (қажеттіліктер мен құндылықтар деңгейі).
Эмоционалды күйдің мотивациясы.
Нәтижелерді топтық талқыға салынады.
Мотивацияларды өзіндік талдау.
Топтастарым мені ............................................................ үшін сыйлайды.
Менің ......................................................... кезде сабаққа барғым келеді.
Оқытушылар мені............................................................ үшін мақтайды.
Мен жұмыс орнымды тек қана ...болған жағдайда ғана өзгертуші
Маған............................... өз мамандығымда ұнайтыны ..........................
Нұсқалар. Бұл тақырыпты да ойындардан бастаған жөн. Онда біз
Келіссөздерді қалай жүргізуге болады?
Соңынан бағалау формалары мен қорытындылар шығарылатын бұл жаттығулар келіссөздер
Сауалнама 1. Келіссөз жүргізу деген не?
Төменде келтірілген пайымдаулардың қайсысы сіздің ойыңызша келіссөзге тән, ал
1. Келіссөзге қатысушының біреуі өзінің мақсатын басым етіп көрсетеді.
3. Өзара қолдауға ие болу үшін жеке мәселелер ашық
4. Қорқыту мен састыру біртіндеп және жағдайға орай қолданылады.
5. Келіссөзге қатысушының бірі өз қызығушылықтары мен мақсаттарын жанамалай
6. Келіссөзге қатысушының біреуінің ойы «Мен бұдан қандай пайда
7. Келіссөзші өзіне тиімді дәлелдер мен дәйектер келтіреді.
8. Серіктестен басым түсу үшін кез-келген мүмкіндік қолданылады.
Сауалнама 2. Келіссөз жүргізу деген не?
Төменде келтірілген пайымдаулардың қайсысы сіздің ойыңызша келіссөзге тән, ал
1. Келіссөздегі ең бастысы — ұтыс. Иә/Жоқ
2. Үздік келіссөз ұстанымы бөліп ал да, билей бер:
3. Ең дұрысы келіссөзді тығырыққа тіреу. Иә/Жоқ
4. Келіссөз барысында сіз өзіңізде бар ақпаратты «ақтарып салуыңыз»
5. Келіссөз кезінде оппоненттің сезімдерін қолдануға болмайды.
6. Істің пайдасына қанша қажет болса, оппоненттеріңізге сонша уақыт
7. Өз эмоцияларыңыз бен ашуыңызды ешуақытта көрсетпеңіз. Иә/Жоқ
8. Өз ісіңізге тиімді дәлелдерді еш тосылмай қолдана беріңіз.
9. Ең жақын досыңызға жасамайтын қатынасты, оппонентіңізге де жасамаңыз.
10. Серіктесіңізбен жақсы қарым-қатынас орнатуға тырысыңыз. Иә/Жоқ
11. Серіктесіңіздің тым көп шегініс жасауына ықпал етпегеніңіз, даналық
12. Жаңаға қарағанда тәжірибелі серіктеспен істес болған жақсы.
Осыдан соң, жаттығуларға көшуге болады.
«Көрнекті нәтижелерге және жағымды қарым-қатынас орнатуға қалай қол жеткізуге
Мақсаты: Бұл жаттығу «ашылу – бас тарту» дилеммасын жаттықтыру
Шарты: Қатысушылар саудагерлер мен тұтынушыларға бөлінеді.
Әрбіріне жалпы мағлұмат пен жекеменшік кірісі жайлы ақпарат беріледі.
Әр топқа келіссөз жүргізу үшін дайындыққа бірнеше минут беріледі.
Келіссөз 15 минут аралығында өтеді. Онда екі қатысушы өз
Тұтынушы келіссөзде ірі сауда орнын ұсынады, ал саудагер ауқымды
Тауардың әріптермен белгіленген бағалардан басқа сипаттамалары: саны, үлгісі, жеткізу
Келіссөз жүргізуші серіктеске бағалар мен табыс тізімін көрсетпеңіз.
ТҰТЫНУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН БАҒАЛАР МЕН КІРІСТЕР ТІЗІМІ
Теледидарлар Плейер мен компакт дискілер Бейнемагнитофондар
Баға Кіріс Баға Кіріс Баға Кіріс
А $200 A $120 A $80
В 175 B 105 B 70
С 150 C 90 C 60
D 125 D 75 D 50
E 100 E 60 E 40
F 75 F 45 F 30
G 50 G 30 G 20
H 25 H 15 H 10
I 00 I 00 I 00
САТУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН БАҒАЛАР МЕН КІРІСТЕР ТІЗІМІ
Теледидарлар Плейер мен компакт-дискілер Бейнемагнитофондар
Баға Кіріс Баға Кіріс Баға Кіріс
А $ 00 А $ 00
В 10 В 15 В
С 20 С 30 С
D 30 D 45 D
Е 40 Е 60 Е
F 50 F 75 F
G 60 G 90 G
H 70 H 105 H
I 80 I 120 I
«Икстер мен игректер» жаттығуы. Бұл ойын «қамалғанның дилеммасы» топтамасынан.
Жаттығудың басында әр қатысушыға 1 және 2 формадағы нұсқа
Қатысушыларға нұсқау:
Барлығы 6 келісім болады.
Келісім әр топтың Х–ті не У–ті қосуынан тұрады. Әр
Үшінші және бесінші келісімде басқа бөлімдермен ақылдасу.
Сіз ұпай санын «ұпайды санау жүйесін» қолданып санай аласыз.
Сіздің 3, 5, 6 раундтағы кірістеріңіз бен шығыңдарыңыз
Форма. Ұпай картасы
Келісім Таңдау Ұпайдағы кіріс Ұпайдағы шығын Қорытынды
1
2
3
4
5
6
Ұпай санын есептеу жүйесі
4х Шығын 1 ұпай
3х Кіріс 1 ұпай
- 1у Шығын 3 ұпай
2х Кіріс 2 ұпай
2у Шығын 2 ұпай
1х Кіріс 3 ұпай
3у Шығын 1 ұпай
4у Кіріс 1 ұпай
Осыған қоса мамандырылған топтарға іскерлік қарым-қатынастағы ақпаратты басқару жайлы
4. Шарттар. Жүргізуші қатысушылардан келіссөздің осы компоненті жайлы ойларын
«Қорлар үшін күрес» атты имитациялық ойыны.
Мақсаты: Қатысушыларды аз уақыттың ішінде күрделі келіссөзді жүргізуге жаттықтырады.
Ойынның барысы: Қатысушыларды топтарға бөлу. Әр топ өзіне белгілі
Топтың атауы 1 раунд 2 раунд 3 раунд 4
Альфа
Бета
Гамма
Омега
Орион
Топ саны төрттен жетіге дейін болу керек. Топтар бөлек
Жүргізушінің нұсқаулары: «Қазір біз лимитті қорларды бөлу арқылы күрделі
Сіздерге ... раунд барысында қорларды жинау қажет. Қор нақты
Ұпай саны: 4, 3, 2, 1, 0.
Бұл ұпайларды бөлшектеуге болмайды. Ұпайлар төмендегідей беріледі. Әдетте жүргізуші
Ойынды бәсекелесті ойынға айналдыратын қосымша ережелер:
- Жүргізуші уақытты бақылайды, орнатады, бірақ айтпайды. Сондықтан лидер
Раунд лидері ұпай санын топтарға бөліп бергеннен кейін және
Сонымен жаттығу барысында қатаң тактикамен келіссөзді жүргізіп, белгілі бір
Жаттығуды талдау. Біріншіден әр топ өзінің ішінде микро анализ
Ал талдау жұмысы оның шарттарды қаншалықты қанағаттандырғанын көрсетеді.
Ойыншылар мен тренер үшін ең бастысы өзінің стратегиясын емес,
Конфликтінің дамуындағы ең басты мәселе қандай шешімге келгенде емес,
Конфликттерді шешудегі делдалдық. Біріншіден, жүргізуші делдалдық туралы қысқаша тарихи
кәсіпқойлық;
тепе-теңдік;
сенім тудыра білу.
Сонымен, делдал өзгелердің конфликтісін шешетін кәсіби маман тұлға. Ол
Сонымен, конфликт – өтпелі дағдарыс, қарым-қатынастың бұзылуы. Оның шешімі
Келіссөз жүргізу барысында және қарым-қатынаста вербалдық емес құралдар маңызды
1. Визуалдық кинезика; қол, аяқтың, бастың, дененің қимылдауы, қалыптары,
2. Акустикалық сөйлеумен байланысты: интонация (тембр, қаттылық); ырғақ, ұйқас,
3. Тактильді (сипап сезумен байланысты): тікелей тәндік ықпал: соқырды
4. Ольфакторлық: жасанды және табиғи иістер.
Вербалды емес тілге әр мәлімет аса күшті ықпалын
Бірінші критерий ретінде адамның сыртқы келбеті, мінез–құлық стилі, білім
Өзін-өзі тану шараларына байланысты ұйымдастырылған тренингтерді – кәсіби жетілудің
«Мен және басқалар» жаттығуы: Төменде келтірілген сөздердің ішінен өзіңіз
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
мен және...,
Алғашқы үш таңдауыңыз не себепті маңызды екенін түсіндіріңіз. Мысалы:
Релаксациялық жаттығу.
Бұлшық еттеріңізге күш түспейтіндей етіп өзіңізге ыңғайлы жағдайға келіңіз
Музыканы тыңдай отырып, көз алдыңызға өзіңізді жайлауда жүргендей сезініңіз.
Ақырын бөлмеге оралайық. Қайда екенімізді есімізге аламыз.
«Болашақ адамы» ойыны: «Болашақ адам» бейнесін елестетіңіз.
Параметрлері 7 жылдан кейін 25 жылдан кейін
Өмір сүруі
Бойы
Салмақ
Қозғалыс жылдамдығы
Денсаулық
Тілдерді білуі
Балалар саны
Достар саны
Кіріс
Қоршаған орта мінезі; сезім мүшелерінің қабылдауы
көру
есту
сезу
иіс
дәм
«Ұран» жаттығуы. Студенттер шеңбер бойымен тұрып, өздерінің жейдесінде қандай
«Біз кездестік» ойыны. Ойын шарты:
Ауызша шығарма «Біз кездестік» сөйлемімен басталады.
Әрі қарай әрқайсысы әңгімені өрбітіп жалғастырады (регламент-1минут. Дайын болғаны
Оқиғаларды, кейіпкерлерді суреттеуде және сюжетте шексіздік болмауы керек.
«Отанға хат» жаттығуы.
Жуық арада өзіңіздің досыңыз, жақыныңыз, танысыңыз басқа елге көшкенін
Отаныңызға солардың аттарынан хат жазып көріңіз.
Жерлестеріңізден не білу сіз үшін қызық болар еді?
Хат жазыңыз.
«Мен кіммін?» жаттығуы. Әрбір қатысушыға қағаз және қалам беріледі.
«Аяқталған сөйлемдер» жаттығуы. Студенттерден адамның қандай қасиеттері олар үшін
Талқылау үшін қойылатын сұрақтар:
Сұраққа жауап беру қиын болды ма? Неге?
Өзіңіз туралы жазған кезде, ешкім оқымайтынын біле отырып, өзіңізді
Жағымды жақтарыңыз туралы ойлау сізге ұнады ма?
Тақтаға жазылған тізім, сіздің қандай адамға таңданатыныңызды көрсете ме?
Адамдардың жағымсыз жақтары сізді таңқалдырады ма? Неліктен?
Тізімдегі сөздерді жағымды, жағымсыз, нейтралды категорияларының қайсысына жатқызуға болатынын
«Менің арманым және мақсатым» жаттығуы. Топтарға бөліп, өз идеяларын
Пікірталас «Қоғамның құндылықтарының үштігі». Топты үш топшаға бөлу керек.
Сенім-Үміт-Махаббат.
Еркіндік – Бауырмалдық - Теңдік.
Жақсылық – Сұлулық - Ақиқат.
Сұрақтар:
Бүгінгі таңда бұл құндылықтарды қалай түсінуге болады?
Сенің өмірлік призмаң арқылы бұл құндылықтарды қалай суреттеуге болады?
Қашан және кім үшін әрбір үштік шығарылды?
Олардың байланысы болуы мүмкін бе?
Осы уақытта сәйкес үштікті құрып көріңіз.
«Еркін тақырыптағы сурет» жаттығуы. Барлығына қағаз, қарындаштар беріледі. Әркім
«Соқыр және “көретіндер” ойыны. Ойнайтындар жұптарға бөлінеді. Біреуі көзін
Талқылау: Жаттығуды орындау жеңіл болды ма? Әрбір рөлдегі болған
«Күлкі» жаттығуы. Сіз өзіңізді мынаған үйретуіңіз қажет: кез-келген жағдайда
«Бүкіл әлем саған арналады» жаттығуы. Кез-келген адаммен кездескенде сізде
Әңгіме:
«Өзіңе пір жасап алма» сөзінің мағынасын қалай түсінесің?
Адам өз іс-әрекеттірінің қай түрінде өзіне пір іздейді және
Бізді олардың несі қызықтырады?
Сіздің мінезіңіз уақыт өте өзгере ме?
Қазіргі заманның қыздары мен жігіттерінің өмірге көзқарасы қандай?
Әйел адамның (ер адамның) сұлулығының идеалы.
«Мен адамдар арасында» жаттығуы. Бұл жаттығулар жиынтығының мақсаты –
«Жұптасып араласу». Өзіңізге жұп таңдаңыз. Онымен бірге төменде
2. “Қабырға”. Екі адам бір-біріне арқаларын тірестіріп еденге отырып,
3. «Отырып және тұрып». Жұптағы екеуінің біреуі тұрады, екіншісі
4. «Көзбе көз». Бір-біріңіздің көздеріңізге қараңыз, тек көз-қараспен сөйлесіңіз.
5. «Бетті зерттеу». Келесі жұпты тапқан соң, онымен сөйлеспей-ақ
Жоғарыда келтірілген психологиялық тренинг-жаттығулар, тренинг-ойындар, тренингтік пікірталастар – қоғам
. Студенттерді кәсіби жетілдіру мақстатында жүргізілген психологиялық тренингтер бойынша
Жоғарыда келтірілген психологиялық тренингтер жүргізілмес бұрын, 1-4 курстың 40
1. «Мамандық таңдау мотивтері» сауалнамасы [60, 192-193 б.]
2. Студенттердің мамандыққа қанағаттану деңгейлерін анықтауға арналған сауалнама.
Болашақ мамандыққа байланысты таңдау мотивтерін анықтауға арналған 20 сұрақтан
1. Ішкі индивидуалдық маңызы бар мотивтер.
2. Ішкі әлеуметтік маңызы бар мотивтер.
3. Сыртқы жағымды мотивтер.
4. Сыртқы жағымсыз мотивтер.
1 кестеде көрсетілгендей, барлық курс студенттерінің жауаптарын саралағанда, жалпы
Зерттеу нәтижелерінің қорытындысы
1 кесте. Мамандық таңдау мотивтері сауалнамасының нәтижелері
Таңдау мотивтері %
1 курс 2 курс 3 курс 4
курс
Ішкі индивидуалдық маңызды мотивтер 37 40,8 20,5 30,5
Ішкі әлеуметтік маңызды мотивтер 18,3 25,6 30,6 28,4
Сыртқы жағымды мотивтер 30 25,2 30 24,8
Сыртқы жағымсыз мотивтер 14,7 8,4 18,9 16,3
Сауалнама сұрақтары мен кілті 1 қосымшада берілген.
Бұған қосымша тренингке дейін жүргізілген «Студенттердің мамандыққа қанағаттану деңгейін
2 кесте. Студенттердің мамандыққа қанағаттану деңгейлері
(тренинг жүргізгенге дейінгі көрсеткіш)
Мамандыққа қанағаттану өлшемдері
%
1
курс 2 курс 3 курс 4
курс
Мамандыққа қанағаттану дәрежесінің жоғары болуы 47 37 27 23
Мамандыққа қанағаттану 31 24 25 40
Мамандыққа қанағаттану дәрежесінің белгісіз және немқұрайлы болуы 13 32
Мамандыққа қанағаттанбау 9 7 11 3
Сауалнама сұрақтары мен кілті 2 қосымшада берілген.
Зерттеу жұмысына таңдалып алынған түрлі жаттығулар, ойындар (ситуациялық, сюжетті-рөлдік,
Топтық жұмыстың белсенді әдістері топтық дискуссия мен сюжетті-рөлдік ойындар
«Өзін-өзі таныстыру», «Әріптесті таныстыру», «Ассоциативті бейне» тәрізді таныстыру жаттығуларынан
Жалпы тренинг барысында туындаған түрлі оқиғалар арқылы бірінші және
Студенттер ең бастысы өзінің стратегиясын емес, өзгелердің тактикасын ескеру,
Мамандыққа және кәсіптік пәндерді оқытуға байланысты талаптары жоғарылаған 3-4
Жаттығулардан соң 3 курс студенті И маңайындағыларға басқаша көзқараспен
Тренинг соңында «Студенттердің мамандыққа қанағаттану деңгейлері» сауалнамасы тағы да
1 курс студенттерінің мамандыққа қанағаттануының жоғары деңгейі 18 %-ға,
2 курс студенттерінің мамандыққа қанағаттануының жоғары деңгейі 13
3 курс студенттерінің мамандыққа қанағаттануының жоғары деңгейі 13 %-ға,
4 курс студенттерінің мамандыққа қанағаттануының жоғары деңгейі 27 %-ға
Тренингке қатысушы суденттердің өзін-өзі тануына, кәсіби анықталуына бағытталған жаттығулар
Жеке тұлға, оқу, кәсіби және қарым-қатынас қиындықтары мәселелерін шешу
Жалпы алғанда, тренингке қатысқан студенттердің оқу үлгерімі жақсарып, тренинг
3 кесте. Студенттердің мамандыққа қанағаттану деңгейлері
(тренинг жүргізгеннен кейінгі көрсеткіш)
Мамандыққа қанағаттану өлшемдері
%
1
Курс 2
курс 3
курс 4
Курс
Мамандыққа қанағаттану дәрежесінің жоғары болуы 65 50
Мамандыққа қанағаттану 21 35 35
Мамандыққа қанағаттану дәрежесінің белгісіз және немқұрайлы болуы 10
Мамандыққа қанағаттанбау 4 2 5
Зерттеу жұмысымыздың негізгі мақсаты – тренингтердің кәсіби жетілуге әсері
тарау тұжырымы
Диплом жұмысымызда кәсіби жетілдірудің құрылымдық элементтері ретінде мамандық таңдау
Мамандық таңдау туралы жұмыстарға Ф.И. Иващенко (жоғары сынып оқушыларын
Ал Қазақстанда осы мәселеге қатысты біршама жұмыстар зерттелінуде, атап
Жалпы білім беретін мектептердегі оқушылардың оқу және кәсіби бағыт-бағдар,
Зерттеу барысында студенттердің кәсіби жетілуі психологиялық тренингтерді тиімді ұйымдастыру
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасының білім беру Заңында көрсетілгендей, адамзат құндылықтарының ғылым
Қазақстандық білім жүйесіндегі негізгі мәселе - мемлекетті керекті профильдегі
Осындай қазіргі кездегі негізгі өзекті мәселелерді шешу үшін мамандардың
Ал кәсіби жетілдіру құрылымын студенттердің кәсіби маманға қызығушылықтары негізінде,
Бітіру жұмысымызда кәсіби жетілдірудің педагогикалық, психологиялық жақтарын, теориялық тұрғыларын
Зерттеу жұмысымыздың екінші тарауында кәсіби жетілдіру мақсатында қолданылатын психологиялық
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Абульханова К.А. Психология и сознание личности: Избранные психологические труды.
Алиеева М.А., Гришанович Т.В., Травникова Н.Г. Тренинг развития жизненных
Анн Л. Психологический тренинг с подростками. СПб, Питер, 2003.
Бернс Р. Развитие Я – концепции в воспитание. -
Божович Л.И. Этапы формирования личности в онтогенезе. - Москва,
Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. - Москва, 1986г.
Джакупов С.М., Изакова А.Т. Экспериментальное исследование влияния когнитивных способностей
Дусманбетов Г.А., Шерьязданова Х.Т., Тренинг-программа «Саморазвитие личности подростков». Алматы,
Жилгильдинова Ш.С. Оқушыларды еңбекке даярлау үрдісінің
ерекшеліктері // Жас ғылымдар зерттеулеріндегі қоғамның келелі мәселелері. Жас
Журавлева В.И. Вопросы жизненного самоопределения выпускников
средней школы. - Ростов-на-Дону: Феникс, 1972.
Здравомыслов А.Г. Потребности, интересы, ценности. - Москва, 1986.
Климов Е.А. Психолого-педагогические проблемы профессионального консультирования. Москва, 1983.
Климов Е.А. Психология профессионального самоопределения. – Ростов на Дону:
Кон И.С. Психология юношеского возраста. - Москва, 1979.
Кухарчук А.М., Ценциппер А.В. Профессиональное самоопределение учащихся. - Минск,
Лебедев В.И. Проблемы руководства жизненным самоопределением
личности старшекласников: Автореф.дис.канд.пед.наук. - Москва: НИИ общей педагогики, 1974.
Липкина А.И. Психология самооценки школьника: Автореф. дис. канд. психол.
Лидерс А.Г. Психологический тренинг с подростками. М., Академа, 2001.
Мудрик А.В. Современный старшекласник: проблемы самоопределения. – Москва: Знание,
Назимов И.Н. Экономические и педагогические проблемы
профориентации. - Киев: Радянцкая школа, 1976.
Нурмаханбетов А. Кәсіби бағдарлау мәселелері және өмір мағынасы //
Орлов Ю.М. Потребностно-мотивационные факторы эффективности
учебной деятельности студентов вуза. М., 1984г.
Петровский А.В. К проблеме самоопределения личности в группе //тезисы
Психолого-педагогическая профконсультация учащихся // Под ред. Е.А. Климова. Л.,
Тұрманова Ж. Өзіндік сана сезім жасөспірімнің тұлғалық сапалық
қалыптасуының негізі // журнал “Педагогика”, №4 (3) 2005ж.
Филиппов А.А., Кондратьева М.Л. Профессиональная ориентация и
профессиональное самоопределене личности // Активность личности
Фельдштейн Д.И. Возрастная и педагогическая психология. М., 2002.
Фельдштейн Д.И. Психология становления личности. М.,1994.
Человек и профессия // Серия выпусков. - Л: Лениниздат,
Чеснокова И.И. Самосознание, саморегуляция, самодетерминация
личности. // Проблемы психологии личности. - Москва, 1982.
Шавир П.А. Психология профессионального самоопределения в ранней юности. -
Шибаева Л.В. Программа психологической реабилитации школьников. М., 1996.
Ярошенко В.В. Школа и профессиональное самоопределение учащихся. – Киев,
Абильханова Э. Студент жастардың мінез-құлық ерекшеліктеріне әсер ететін факторлар
Анцыферова Л.И. Некоторые вопросы исследования личности в
современной психологии. Москва, 1987.
Алишев Н.И. Отношение студента к выбранной профессии
//Психологические и педагогические особенности обучения студентов.
Москва, 1997.
Бодалев А.А. Психология личности. - Москва, 1999
Ю.Болтаева Ә.М. Жеке адамның кәсіби бағыттылығындағы
психологиялық дағдарыстар. Алматы, Ұлағат журналы. №3, 2000ж.
Божович Л.И. Психологический
Ванохина О.Е. Формирование профессиональной направленности
студентов. Л., 1987.
Габдреев Р.В. Моделирование в познавательной деятельности студентов. Казань, 1983.
Журавлева Г.А. Изучение профессиональной направленности студентов и задачи воспитательной
3дравомыслов А.Г., Ядов В.А. О программировании конкретного
социального исследования. Вопросы философии, М., 1993.
Здравомыслов А.Г. Потребности, интересы, ценности. -Москва, 1986.
Кон И.С. В поисках себя: личность и ее самосознание.
Ковалев В.И. Мотивы поведения и деятельность. М., 1989.
Ковалев В.И. Студент и преподаватель глазами друг друга //
Кухарчук А.М., Ценциппер А.В. Профессиональное самоопределение учащихся.-Минск, 1976.
Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. М, 1995.
Лисовский В.Т., Дмитриев А.Б. Личность студента. Л., 1989.
Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология. Алматы, 1982.
Маркова А.К. Психодиагностика. Москва, 1993.
Нурмаханбетов А. Кәсіби бағдарлау мәселелері және өмір мағынасы //
журнал «Педагогика», №4 (3) 2005г.
Психология студента как субъекта учебной деятельности. // Под ред.
Түрікпен-Ұлы Жолмұхан. Кәсіптік бағдар. Алматы, 1995.
Түрікпен-Ұлы Жолмұхан. Мектептегі кәсіптік бағдар жұмысы. //Көмекші құрал//. Алматы,
Ядов В.А. Технология обучения в системе высшего образования. Москва,
Архангельский С.И. «Учебный процесс в высшей школе, его
закономерности и методы» - М., -Высшая школа, 1980. 386
Сейтешев А.П. «Профессиональная направленность личности: теория и практика воспитания».
Истратова О.Н. Справочник психолога-консультанта организации/О.Н.Истратова, Т.В.Эксакусто. Ростов н/Д: Феникс,
Дементьева И. Ф. Российская семья: проблемы воспитания. – М.,
1 ҚОСЫМША
«Мамандық таңдау мотивтері» сауаланамасының мәтіні
Нұсқау: төменде кез-келген мамандықты сипаттайтын пайымдаулар берілген. Оқып шығып,
№ Пайымдаулар бағалар Мотивация типі
1 Басқа адамдармен қарым-қатынасты талап етеді
и
2 Ата-анама ұнайды
-
3 Жоғары жауапкершілік сезімін білдіреді
ә
4 Жаңа жерге көшіп баруды талап етеді
+
5 Менің қабілеттеріме сәйкес келеді
и
6 Қолда бар құрал-жабдықпен шектелуге мүмкіндік береді
-
7 Адамдарға пайда тигізуге мүмкіндік береді
ә
8 Ақыл-ой және дене дамуына ықпал етеді
и
9 Еңбек ақысы жоғары
+
10 Үйге жақын жерде жұмыс істеуге мүмкіндік береді
+
11 Мәртебесі жоғары
-
12 Кәсіби шеберлікті өсіруге мүмкіндік береді
ә
13 Қазіргі жағдайдағы жалғыз мүмкіндік
-
14 Басқару жұмыстарына қабілетімді жүзеге асыруға мүмкіндік береді
ә
15 Тартымды болып табылады
и
16 Мектептегі сүйікті пәніме жақын
+
17 Басқалар үшін жақсы еңбек нәтижесіне қол жеткізуге мүмкіндік
ә
18 Достарым таңдап берді
-
19 Кәсіби біліктерді жұмыстан бос уақытта қолдануға мүмкіндік береді
+
20 Шығармашылық танытуға үлкен мүмкіндік береді
и
Нәтижелерді өңдеу.
Бағалау шкаласы:
5 – өте күшті әсер етті, 4 – күшті
Шартты белгілер: «и» - ішкі индивидуалдық маңызы бар мотивтер;
Неғұрлым көп ұпай басым мотивацияны аңғартады.
2 ҚОСЫМША
Құрметті студент!
Сенің оқуға деген қатынасыңа байланысты сұрақтарға жауап беруіңді сұраймыз.
І. Сенде жоғары оқу орнынан кету туралы ойың болды
- мұндай ой болған емес.
- кейде бұл ойға келетінмін.
- айту қиын.
- мұндай ойға жиі келетінмін.
- оқуды тастау туралы ойға келгенмін.
2. Семестр барысында қалай оқыдың?
- жүйелі түрде дайындалдым.
- дайындалғым келді, бірақ әрқашан бола бермейтін.
- кейде дайындаламын, кейде дайындалмайтынмын.
- дайындалмайтынмын.
- мүлдем дайындалған жоқпын.
3. Жоғары оқу орнындағы оқу кезіндегі сенің орташа үлгерімің:
- "өте жақсы".
- көбіне "өте жақсы".
- "жақсы" және "өте жақсы".
- "жақсы" және "қанағаттанарлық".
- негізінен "қанағаттанарлық".
4. Өзіңнің оқудағы мүмкіншілігіңді қалай бағалайсың ?
- курстағы студенттердің ішіндегі ең үздігі боламын деп ойлаймын.
- басқа көптеген студенттерге қарағанда жақсы оқи аламын деп
ойлаймын.
- басқалардан төмен оқымау үшін күшім жетеді.
- басқа студенттерден жақсы оқи алмайтын шығармын.
- басқа студенттерден жақсы оқи аламын деп ойлаймын.
5. Сенің таңдаған мамандығың туралы бұрынғы ойың мен қазіргі
кездегі жағдай қаншалықты сәйкес келеді?
- толығымен сәйкес келеді.
- жартылай сәйкес келеді.
- көп бөлігі сәйкес келеді.
- аз жағдайда.
- сәйкес келмейді.
6. Өз оқуыңның нәтижесіне қанағаттанасың ба?
- толығымен қанағаттанамын.
- жалпы қанағаттанамын.
- айту қиын.
- онша қанағаттанбаймын.
- қанағаттанбаймын.
3
Бланк
Мені ...............................................................кешігіп қалуға итермелейді.
Мені ...........................................жоспарлардан бас тартуға итермелейді.
Мені.................................................... пайдадан бас тартуға итермелейді.
Мені ........................................................................қатысуға итермелейді.
Мені.....................................................жауапкершілік алуға итермелейді.
Мені .............................................өзгенің жұмысын істеуге итермелейді.
1 форма
Сіз А компаниясының бөлімдерісіз
А компаниясы
О бөлімі Р бөлімі Q бөлімі
Бөлімдер арасындағы келіссөз Х–ті У–ке алмастыру мәселесі төңірегінде
«х» пен «у» нақты бір комбинациялары не шығынды,