ЖОСПАР
КІРІСПЕ............................3
I. ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ, МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.......................5
1.1. Кәсіпкерлік теориясының концепциялық генезисі..........5
1.2. Шағын кәсіпкерліктің экономикалық мәні және маңызы...........6
1.3. Шағын кәсіпкерліктің негізгі ерекшеліктері....................8
II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ДАМЫТУ ШАРАЛАРЫ..............14
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерліктің дамуы.......14
Шағын кәсіпкерлікті дамыту жағдайында Қазақстан Республикасының экономикалық саясаты..................17
ҚОРЫТЫНДЫ...........................23
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ................24
КІРІСПЕ
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерліктің дамуы ең өзекті
Шағын кәсіпкерліктің дамуы бір қатар әлеуметтік проблемаларды шешуге негізделеді,
Бұл курстық жұмыстың міндеті:
аймақтық экономиканы жандандыру;
қайта құрылған жұмыс орындарын көбейту;
шағын кәсіпкерлікті дамытуға қолайлы орта қалыптастыру;
Қазақстанда шағын кәсіпкерлік қарқынды дамуына қол жеткізу.
Курстық жұмысымның мақсаты: Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті қолдау механизмін
Шағын кәсіпкерлікті дамыту саласында Қазақстан авторларынан Мәуленова С.С, Бекмолдин
Кәсіпкерлік туралы теориялық концепция алғашқы рет 1725-1730 жылдары Ричард
1776 жылы Адам Смит өзінің "Халық байлығының табиғаты
Кәсіпкерлікті дамыту саласында методологиялық дәрежеде шетелдік, атап айтқанда, американдық
Жалпы құрылымы бойынша менің курстық жұмысым екі бөлімнен тұрады:
1 бөлім – Шағын кәсіпкерліктің экономикалық мәні мен маңызы
Бірінші бөлімде мен шағын кәсіпкерліктің экономиялық мәнін, Қазақстан Республикасындағы
2 бөлім – Қазақстан Республикасында қазіргі кездегі шағын кәсіпкерлікті
Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау және дамытудың мемлекеттік саясаты
I.ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІҢ МӘНІ, МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1 Кәсіпкерлік теориясының концепциялық генезисі
Рынок қатынастарының пайда болуы мен дамуы көптеген жағдайларды қажетсінеді,
Сонымен қорыта айтқанда «Кәсіпкерлік», «Кәсіпкерлік» және «Коммерция» түсініктері әр
Алғашқы қауымдық қоғамда қатынастар іскерлік негіздегі бартерлік мәмілелер формасында
Құл иеленушілік және феодалдық қоғамдағы кәсіпкерлік құрылуының мақсаты –
Алайда, кәсіпкерліктің пайда болуының басты себебі - сауданың пайда
Осылайша, халықаралық сауданың дамуы өткізу рыноктарында қиыншылық тудыруымен байланысты
Қазақстандағы кәсіпкерлік және коммерция жағдайына келсек, мұнда бұл салалар
XIII ғасыр мен XV ғасырдың алғашқы ширегінде Оңтүстік Қазақстан
XVIII ғасырда қазақтар Орта Азия, Ресей, Қытай, Иран патшалықтарымен
XIX ғасырдаң алғашқы жартысында тұз табумен айналысу, тау-кен ісі
1.2 Шағын кәсіпкерліктің экономикалық мәні және маңызы
Қоғамымызды реформалаудың қол жеткен қомақты табыстарының бірі - орта
Шағын кәсіпкерлік қоғамдық қатынастардың бірден-бір түрі ретінде қоғамның рухани
Қазіргі уақытта бүкіл әлем бойынша бекітілген кәсіпкерліктің анықтамысы жоқ.
Америкалық оқу және ғылыми әдебиеттерінде кәсіпкерлік пен кәсіпкерді экономикалық,
Ағылшын профессоры Алан Хоскинг былай дейді: «индивидуальды кәсіпкер деген,
Кәсіпкерлік – бұл өзіндік көзқараста, жауапкершілікте және инновациондық кәсіпкерлік
Кәсіпкерлік экономикалық белсенділіктің ерекше түрі ретінде көрінеді, себебі оның
Кәсіпкерлік инновациондық кездің болуымен сипатталады – ол жаңа тауардың
Өндірісті басқару, сапаны жақсартудың жаңа жүйесі, өндіріске жаңа методтар
Шағын кәсіпкерлік процесінің негізгі қозғаушы күштерінің ішінде кәсіпкерлер негізгі
Республика экономикасын тұтастай алып қарасақ, оның өндiрiстi басқару құрылымында
Бүгiнгi таңда мемлекеттiк мекемелер мен iрi фирмалар шағын кәсіпкерліктiң
Қазақстан Республикасы Президентiнiң жанынан 1997 жылдың қаңтар айында құрылған
Сонымен, Қазақстан Республикасының 1997 жылдың 18 маусымында шыққан “Шағын
Шағын кәсіпкерліктің дамуы республиканың барлық азаматтарына қатысы бар күрделi
Республика Президентiнiң “Шағын кәсiпкерлiкке мемлекеттiк қолдауды және оның дамуын
Экономиканың мемлекеттен тыс секторларының дамуына жол салған кооперативтер орнына
Қалыптасқан құқықтық ортаның шағын кәсiпорындарға тигiзетiн келеңсiз ықпалы, бiрiншiден,
Жалпы алғанда, ұсақ кәсiпкерлер әлi де болса қолайсыз әлеуметтiк
Көптеген экономикалық, әлеуметтiк және саяси мәселелердi шешуге қабiлеттi болғандықтан
1.3 Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің ерекшеліктері
Нарыққа негізінен миллиондаған айналымы бар корпорацияларға жол ашық, ал
Басты дәлел - шағын фирмалардың жақсы жетілген ірі компаниялармен
Сондықтан Европа Достастығында (ЕС) экономиканың жеке секторындағы 15,7 миллион
Қазақстан Республикасында адам саны айтарлықтай аз кәсіпорындар шағын болып
өндірісте, құрылыста және шаруашылықта – 50 адамға дейін;
саудада және тұрмыстық қызмет көрсетуде – 30 адамға дейін;
көлік және байланыста – 25 адамға дейін;
ғылымда және жаңартпашылдық қызметте – 20 адамға дейін;
жұмыс істейтін кәсіпорындар жатады.
Жұмыс істеушілер саны 200 адамнан аспайтын кәсіпорындар орта кәсіпкерлікке
Қазақстан жағдайында қолда бар шетелдік тәжірибелерді ескере келе, шағын
Шағын және орта кәсіпкерлік, қазіргі кезеңде жұмыссыздықпен сипатталатын Қазақстан
Дәстүрлі түрде ірі кәсіпорындар мен фирмалардың жұмыс істеуі пайдасыз
Сондай-ақ құрылыста шағын және ірі фирмалардың әртүрлі қызмет салалары
Шағын кәсіпкерліктің артықшылықтары айқын. Бұл – шағын кәсіпкерліктің динамикалылығы,
Шағын кәсіпкерліктің басты ерекшелігі – кірістерге қатысумен және жұмыспен
Шағын кәсіпкерлік шағын және орта қалалардың жұмыс істеу негізі
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе келесідей шағын және орта
Біздің Республикамыз үшін шағын кәсіпкерліктің негізін қалау формаларының ішінде,
Франчайзингтік қатынастың тағы бір артықшылығы – бұл франчайзер тарапынан
Соңында, егер тәуелсіз кәсіпкерлікті бастау айтарлықтай бастапқы салымды қажат
Шағын кәсіпкерліктің негізін қалаудың тағы бір жолы – бір
Отбасылық кәсіпкерлік пен кәсіпкерліктің басқа да түрлері арасындағы айырмашылықтар.
№ Отбасылық кәсіпкерлік
№ Кәсіпкерліктің басқа түрлері
1 Фирманы шексіз беріліп басқару, себебі отбасы мүшелерінің өмірі
2 Отбасы мүшелері өздерінің барлық мансаптарын тек бір жеке
3 Стратегияны дайындау кезінде отбасы мүшелері шексіз уақыт кеңістігіне
4 Кәсіпкерліктегі сәтсіздіктер отбасы мүшелеріне, әсіресе оның менеджерлеріне драмалық
5 Отбасы мүшесінің менеджер ретінде қызмет атқаруының тоқтатылу ықтималдығы
6 Отбасы мүшелері фирманың өсуіне және табысты болуына мүдделі,
7 Отбасы мүшелерінің кірістері фирма қызметінің түпкілікті нәтижелерімен тікелей
8 Шешім қабылдау орталықтандырылған сипатқа ие, дегенмен уақыт өте
9 Фирма қызметіне деген ішкі бақылау аз, жалаң сипатқа
10 Отбасы мүшелерінің арасындағы бақталастық отағасы мен мұрагерлер арасында
11 Менеджер - өзіне және отбасына есеп беретін отбасы
Отбасылық кәсіпкерлік кәсіпорындары көлемдері бойынша, ұсынатын өнімдері мен қызмет
Отбасылық кәсіпкерліктің басты ерекшелігі – кез-келген қиыншылықтарға қарамастан кәсіпкерлікты
Адам Смиттің айтуы бойынша әрбір кәсіпкер сауда-саттық мақсатты жүзеге
II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ДАМЫТУ ШАРАЛАРЫ
2.1 Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерліктің дамуы
Шаруашылық жүргізудің жаңа формаларын қолданбай еліміздің экономикасын жандандыру, халқымыздың
Тіркелген, сондай-ақ жұмыс істейтін шағын кәсіпорындардың саны жағынан ең
2001 ж. 1 қазанынан бері Қазақстан Республикасында 885906 адамды
Аймақтар арасында жеке кәсіпкерлікті дамыту бойынша алдыңғы орында Оңтүстік
Ақтөбе облысында 22865 шағын кәсіпкерлік субъектілері тіркелген, бұл 1998
Шығыс Қазақстан облысының шағын кәсіпкерлік кәсіпорындары 2006 жылы 9
Солтүстік Қазақстан облысында 01.10.2007 ж. 14249 шағын кәсіпкерлік субъектілері
Қазақстан Республикасында экономиканың шағын секторында жұмыс істейтіндердің саны 01.10.2005
2000 жылдың басынан Қазақстан Республикасы Президентінің «Шағын кәсіпкерліктің дамуын
Елімізде отандық шағын кәсіпкерліктің белсенді дамуы 1992-1993 жылдары басталды.
Егеменді қазақстанымызда кәсіпкерліктің даму тарихына он жеті жыл толды.
1-кесте
1993-1999 жылдар кезеңіндегі Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің өсу динамикасы
Жылдар 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Кәсіпорындар саны 19060 20606 21260 17539 21907 31145 63422
Өсу қарқыны 100 108 103 82 124 142 203
2-кесте
2000-2005 жылдар кезеңіндегі Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің өсу динамикасы
Жылдар 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Кәсіпорындар саны 99289 115354 130770 143160 141783 195700
Өсу қарқыны 157 116 113 111 99 138
Жоғарыда көрсетілген 1 және 2 кестелерде көрсетілгендей тоқсаныншы жылдары
Алғашқы «1992-1994 жылдардағы қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті қолдаудың және дамытудың
Статистикалық құжаттар көрсетіп отырғандай шағын кәсіпорындар саны бойынша абсолютті
Екінші «1994-1996 жылдардағы Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті қолдаудың және дамытудың
1998 жылдың желтоқсанында үшінші «1999-2000 жылдардағы Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті
Төртінші қабылданған «2001-2002 жылдардағы Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті қолдаудың және
2002 жылдың мамырында мемлекеттік тіркеу жүйесін реформалау шараларының
«2003-2004 жылдардағы Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті қолдаудың және дамытудың мемлекеттік
2005 жылдың 12 мамырында өкіметтің №450 жарлығына сәйкес 2005-2007
Елдің кәсіпкерлікті дамытуда ынтасын арттыру үшін экономикалық, әлеуметтік, құқықтық
2.2 Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті дамытудың кешенді
Шағын кәсіпкерліктің дамуын ынталандыру мақсатымен Қазақстанның азаматтарына
Шағын кәсіпкерлікке қаржылай қолдау көрсетуге келсек, Қазақстан Республикасының үлттық
2000 жылдың басынан бері жұмыс істейтін өңдірістерді дамыту бойынша
Жұмыс істейтін кәсіпорындарды дамыту үшін ақша қаражаттарының ең белсенді
Республикалық шағын кәсіпкерлікті дамытудың бағдарламасының негізгі қосалқы бағдарламаларына аймақтық
Шағын кәсіпкерлікті қолдаудың кешенді бағдарламасы дербес басқару объектісі ретінде,
Шағын кәсіпкерлікті басқару үшін бағдарлама жұмыстарын үйлестіретін белгілі бір
Республикалық мақсатты кешенді шағын кәсіпкерлікті қолдау бағдарламасының құрылымы
Қазақстан Республикасындағы мақсатты кешенді шағын кәсіпкерлікті қолдау бағдарламасы
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың аймақтық қосалқы бағдарламасы
Қамтамасыз етуші қосалқы бағдарламалар
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың Солтүстік Қазақстандық бағдарламасы
Нормативті құқықты қамтамасыз ететін қосалқы бағдарламалары
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың Батыс Қазақстандық қосалқы бағдарламасы
Қаржымен қамтамасыз ететін қосалқы бағдарламасы
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың Шығыс Қазақстандық қосалқы бағдарламалары
Материялдық –техникалық қамтамасыз ететін қосалқы бағдарламалары
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың Оңтүстік Қазақстандық қосалқы бағдарламалары
Кадрмен қамтамасыз ететін қосалқы бағдарламалары
Ақпаратпен қамтамасыз ететін қосалқы бағдарламалары
Мақсатты кешенді шағын кәсіпкерлікті қолдау бағдарламасын дайындау, кезеңдер бойынша
1.Бағдарламаның концепциясын қалыптастыру және проблеманы бағдарлама бойынша шешуге негіздеу.
2.Бағдарламаның варианттарын жете зерттеу, оларды бағалау және қолайлы вариантты
3. Бағдарламаның жобасын жете зерттеу.
Бағдарламаны қалыптастырудың барлық кезеңдерінде келесі жұмыстарды жүргізу қажет: шағын
Концепцияны дайындау кезеңінде Республика үшін тұтас және аймақтар үшін
Жалпылама түрде, мемлекеттік шағын кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасының мынадай мақсатын
Тереңірек негіздеу үшін тек ресурстарға деген қажеттілікті ғана емес,
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың қазақстандық модельінің ерекшелігі келесілер
1.Кәсіпкерлердің әртүрлі мақсаттарын және мотивацияларын, шарттарын ескере отырып шағын
2. Өндірістің жеке кәсіпкерлікке диверсификациялануына және оның мәртебесінің заңды
3.Шағын және орта кәсіпкерлікті шаруашылық-кооперациялық жүйеден жоғарғы психологиялық деңгейдегі
4.Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау және дамытудың мемлекеттік саясаты
5.Шағын және орта кәсіпкерліктің қабылдаған шешімдеріне байланысты барлық орталық
6.Экономикалық реттеу аясындағы мемлекеттің шешім қабылдау процессіне кәсіпкерлер және
Нәтижесінде шағын және орта кәсіпкерлікке өзінің өнімділігін жасауға және
Қазақстан Республикасының 20-бабында шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік,
1.Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мемлекеттік, салалық (секторальдық) және өңірлік
2.Шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік салалық (секторальдық)
3.Шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламаларын Қазақстан Республикасының
4.Қазақстан Республикасының Үкіметі шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік
5.Мемлекет экономикасын дамытудың басым бағыттарына және өңірдің экономикасын дамытудың
6.Шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік, салалық (секторальдық) және
нормативтік құқықтық базаны жетілдіру жөніндегі ұсыныстар,
шағын кәсіпкерлік қызметінің басым түрлері;
шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымын қалыптастыру жаніндегі шаралар;
шағын кәсіпкерлікті кредиттік-қаржылық және мүліктік қолдау жөніндегі шаралар;
жеке кәсіпкерлікке халықтың әлеуметтік қорғалмаған жіктерін тартуға бағытталған шаралар;
ірі өнеркәсіп ұйымдарының кәсіпкерліктің бір бөлігін шағын кәсіпкерлік субъектілеріне
шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі мемлекеттік саясатты насихаттау жөніндегі шаралар;
шағын кәсіпкерлікті қолдау және қорғау жөніндегі мемлекеттік саясатты іске
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысымды қорыта келгенде, жұмыс барысында кәсіпкерлікті аймақтық басқару
Жаңа кәсіпорын құру процесі — бұл кәсіпкерлік қызметіндегі ең
Болашақ кәсіпорынды бағаландыру үшін жұмыс барысында оның тиімділігі тақырыбына
Қорыта келгенде, шағын кәсіпкерліктің негізгі мақсаты - халықты жүмыспен
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Шеденов Ө.Қ., Жалпы экономикалық теория. - Алматы 2001.
Бажиева, Манабаева. ҚР-да шағын кәсіпкерліктің қалыптасуы және дамуы: ҚазҰУ
Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлік туралы» заңы: Заң –
Қазақстан Республикасы президентінің 1997 ж. 13-наурыздағы «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік
Журавлёва М.Р., Малое предпринимательство: Высшая школа Казахстана – 2004.
Нысанбаев С.Н., Қожамқұлова Ж.Т. Коммерциялық кәсіпкерлік негіздері:
Сәбден О. Тоқсанова А. Шағын кәсіпкерлікті басқару. – Алматы:
Мейірбеков Б.Қ. Шағын кәсіпкерлік пен кәсіпкерлікті қолдау жолдары
Манақбай Т. Кәсіпкерлік қаржылық қолдаумен дамиды:
Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы кәсіпкерлер кеңесін құру туралы: Жарлық.
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан 2030» Қазақстан халқына жолдауы.
2