М А З М Ұ Н Ы
Кіріспе
Абайсызда адам өлтіру түсінігі
Адам өлтірудің субъективтік жағы
Абайсызда адам өлтірудің субъектісі
«Абайсызда адам өлтіру» РФ ҚК берілген түсініктеме
Менмендік және немқұрайдылық
Немқұрайдылықтың объективтік кририйі
Қылмыстың сылтауы және мақсаты
Қортынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе.
Қазақ ССР-інің 1959 жылғы Қылмыстық кодексінде адам өлтірудің зандылық
Адам өлтіру негізінен әрекет арқылы жүзеге асырылады. Адам өлтірудің
Адам өлтіру сондай-ак әрекетсіздік нысанында да болуы мүмкін. Бұл
Абайсызда адам өлтіру түсінігі.
Басқа адамға құқыққа қарсы қасақана қаза келтiруді ҚК 96-бабы
Адам өлтірудің объективті жағының екінші белгісі қылмыстың зардабы жәбірленушінің
Адам өлтіру — материалдык құрамға жататын кылмыс. Адам өлтірудің
Адам өлтірудің субъективтік жағы.
Кінәлінің ниетінің түрі туралы мәселені шешкенде соттар жасалған қылмыстық
Жәбірленушінін, еліміне әкеліп соқтыруы кінәлі үшін бел-гілі болып табылатын
Адамды өлтірумен алдын ала коркыту баска мән-жайлар-мен катар адам
Адам өлтіруге жанама қасақаналык кезінде кінәлі ез әре-кетінің нәтижесінде
Абайсызда адам өлтірудің субъектісі
Қасақана адам өлтірудің субъектісі 14 жасқа толған жеке тұлға
Сонымен кез келген қылмыс құрамының субъектісінің жалпы белгілері болып:
Қылмыстық кодексте қылмыстық жауапкершілік он төрт жастан бастап туындайтын
а) жеке адамға қарсы ауыр қылмыстар: қасақана адам өлтіру,
ә) мүліктік қылмыстардың кейбір түрлері: ұрлық, тонау, қарақшыық, қорқытып
б) қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың кейбірі:
Қылмыс жасаған кезде 16 жасқа толған адам қылмыстық жауапқа
Қылмыс жасаған кезде өз әрекетінің (не әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігі
Қылмыс жасаған кезде есі дұрыс емес күйде болған, яғни
Көптеген ғасырлар бойы ақы – есі дұрыс емес қылмыскерді
2010 жылдың 23 қыркүйегінде Павлодар аудандық сотымен ҚР ҚК
2010 жылдың 4 маусымында сотталған Г. және онымен бірге
Осыдан кейін Г. оған қолын көтермеуін және тынышталуын талап
Бұл іс бойынша үкім заңды күшіне енді.
Павлодар аудандық сотының
Баспасөз қызметі
Павлодар аудандық сотымен 2010 жылдың 10 қарашасында Ш. айыптау
2010 жылғы 17 шілдеде жеке кәсіпкерде жүргізуші болып жұмыс
Кінәлі тұлға өзінің бір ғана әрекеті арқылы, қылмыстық заңның
Үйдің ішіндегі адамды өлтіру мақсатымен сол үйді өртеп жіберу
«Абайсызда адам өлтіру» РФ ҚК
берілген түсініктеме
Абайсызда адам өлтіру РФ ҚК бойынша объективті салдар себебінен
Қазіргі таңда абайсызда адам өлімі кең етек алуда. Сот
Абайсызда адам өлтіру ол кінәлі адамның тәртіпсіздік, аңғалдығынан, менмендігінен
Осы қылмыстың объектісі адмның өмірінің қауыпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты
101-бап. Абайсызда кiсi өлтiру
1. Абайсызда кiсi өлтiру -
үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге немесе сол
2. Абайсызда екi немесе одан көп адамды өлтiру -
бес жылға дейiн мерзiмге бас бостандығын шектеуге немесе сол
Егер әрекет жасаған кезде қоғамға қауіпті зардаптардың пайда болуын
Менмендік және немқұрайдылық.
Қылмыстың құрылымы материялдық. Адам өліміне әкелген абайсызда болған жағдайда,
ҚК-нің 21-бабында абайсыз кінәнің екі түрі- менмендік және немқұрайдылық
Осы 21-баптың 2-бөлігіне сәйкес, егер адам өз іс-әрекетінің немесе
Менмендіктің интеллектуалдық кезеңі адамның өз әрекетінің немесе әрекетсіздігінің қоғамға
Қылмыстық менмендік өзінің интеллектуалдық кезеңі бойынша тікелей, әсіресе жанама
Ниет болған кездегі көре білуде әрқашан нақтылық сипат болады.
Қылмыстық менмендікте көре білудің сипаты өзгеше. Бұл жағдайда зардап
Айыпты өзі жасайтын әрекеттің немесе әрекетсіздіктің қоғамға қауіпті зардап
Менмендіктің еріктік кезеңі адамның жеткілікті негіздерсіз жеңілтектікпен өз әрекетінің
Айыптының өз әрекетінің немесе әрекетсіздігінің зиянды зардабын болдырмауға сенімі
Субъект сенетін мән-жайлар әртүрлі болуы мүмкін. Ол өзіне, өзінің
Зиянды зардаптардың болуына, айыптының ойынша, тосқауыл бола алатын мән-жайларғаменмендікпен
Мысалы, Г. әрекетінде менменділік болған. Ол автомашинаны қатты жылдамдықпен
Менмендік пен жанама ниет бірі бірінен, негізінен, еріктік кезең
Жанама ниетте айыпты зиянды зардаптың болуын тілемесе де оған
Менмендікте зиянды зардаптардың болуын тілеу де, оған саналы түрде
Менмендіктегі еріктік кезең адамның зиянды зардапты болдырмауға сенгендігінен көрініс
Зиянды зардапты болдырмауды жеңілтектікпен, нақты мән-жайларға сенуді нақты мән-жайларға
«Бәлкім» жағдайға сену зиянды зардапқа саналы түрде жол беруге
ҚК-нің 21-бабаының 3-тармағына сәйкес, егер адам қажетті ұқыптылық пен
Қылмыстық немқұрайдылықтың интеллектуалдық кезеңі адамның өз әрекетінің немесе әрекетсіздігінің
Кінәнің басқа формаларынан – ниеттен және менмендіктен немқұрайдылықтың айырмашылығы
Немқұрайдылықта адам өз іс-әрекетінің қоғамға қауіпті екндігін ұғынбайды, зиянды
Кейбір немқұрайдылық жағдайда адам жасалатын іс-әрекетінің нақты жағын ұғынбайды,
Немқұрайдылықтың еріктік кезеңі екі белгімен сипатталады. Біріншісі адам өз
Заң сөзімен берілген «білуге тиіс» міндеті немқұрайдылықтың субъективтік критерийін
Заң ҚК-нің 21-бабының 3-бөлігі немқұрайдылықты объективтік және субъективтік критерийлерді
Немқұрайдылықтың объективтік
кририйі.
Немқұрайдылықтың объективтік кририйі дегеніміз адамның өз іс-әрекетінің қоғамға қауіпті
Объективтік критерий белгілі бір кәсіп, мамандық иелерінің саұтауы тиіс
Объективтік критерий тұрғысынан алғанда қоғамға қауіпті зардаптың болатындығын болжай
Объективтік критерий адамның жеке басының ерекшеліктерін есепке алмайды және
Субъективтік критерий адамның жеке басының ерекшеліктерін әрбір нақты жағдайға
Адам өз өрекетінің немесе өрекетсіздігінің қоғамға қауіпті зардабының болуы
Субъективтік критерий объективтік назардың болу мүмкіндігін жоққа шығарады. Сондықтан
Субъективтік критерийдің бар-жоқтығы туралы мәселе қою үшін алдымен объективтік
Мысалы, қатты керіс кезінде М. бар күшімен К.-ны кеудесінен
Зиянды зардаптың болуы мүмкін екендігін адам алдын ала болжауға
Қылмыстық немқұрайдылықты кездейсоқтықпен, жазықсыз зиян келтірумен шатастырмау керек.
Кездейсоқтықта адам келген ауыр зардап үшін кінәлі емес, оған
ҚК-нің 23-бабының 1-бөлігіне сәйкес, егер іс-әрекет жасаған адамның іс-әрекеті
ҚК-нің 23-бабының 2-бөлігіне сәйкес, егер әрекет жасаған адам өзінің
Бұл баптың осы бөлігінде жазықсыз зиян келтірудің айрықша түрлері
Қылмыстың сылтауы және мақсаты.
Қылмыстың субъективтік жағы қылмыс жасаған адамның жазықтылығымен байланысты мәселелермен
Қылмыс жасағанға дейін, жасау кезінде және одан кейін айыптының
Сондықтан да субъектінің өзі жасайтын қылмысқа және оның зардаптарына
Адамның қылмыс жасаған кездегі психикалық сипаттайтын екі негізгі- интеллектуалдық
Қылмыстың сылтауы дегеніміз- қылмыс жасаған кезде субъект басшылыққа алатын
Қылмыстың сылтауы жасалған іс-әрекеттің зияндылық дәрежесін де сипаттайды. Егер
Адам өлтіру қылмысы өмірге қарсы қылмыстардың ішіндеп ең ауыр
Қылмыскерлер әр түрлі айла-амалдарды, беттерін көрсетпеу, т.с.с.қылмысты жасыру үшін
Адам өлтіру қылмысының (тергеу эрекеті)істі қозғау әрекеті өлік табылғаны
Осы айтылып кеткендер бойынша (тек жоғалып кеткеннен басқа)істі қозғаудың
Адамды іс-түссіз жоғалды деп тану үшін, яғни істі қозғау
Егер де істі қозғау үшін жеткілікті материалдар болмаса, онда
Кісі өлтірудің криминалистикалық сипаттамасын мына элементтер қүрайды: қылмысты жасыру;
Қылмысты жасалу тәсіліне қарай кісі өлтіруді екі негізгі түрге
• ашық түрде кісі өлтіру, яғни кісі өлтірушінің жанында
білетін адамдардың болуы. Егер көрген адам болмаған
жағдайдың өзінде де, кісі өлтіруші өзінің істеген ісін жэне
жасырмаған жағдайда.
• жасырын түрде кісі өлтіру, яғни қылмыстың ешкім көрмеген
жағдайда жасалуы, қылмыскердің өзі кінәсін белсенді түрде
жасыруға тырысуы, куәгерлер қатысқан жағдайдың өзінде
бейтаныс адамның қылмыс жасап, жауапкершіліктен қүлылып
мақсатын іске асыруы.
Қылмыстың бүл түрі тергеу үшін күрделі болады. Тергеу әдістемесін
10
Қылмыскердің айлаларын анықтау барысында мына негізгі
факторларға көңіл бөлінуі қажет: жәбірленушілерге өлтіру уақытында
жасалған зақымдардың сипаттамасы және өзін ақтайтын дәлелдердің
шынайылығы. >
Кісі өлтірушілер мәйітті немесе оның бөліктерін жәбірленушінің кім екендігін
Қылмыскер өлім болған жердегі өз-өзіне жэне киіміне түскен таңбаларын
Өлтіру құралдарындағы қол іздер кейде кісі өлтірушінің солақай екендігін
Қылмыс жасау тәсілдері туралы мәліметтерді пайдаланып, негізгі тұлғалардың арасынан
Қылмыстар деректі жағдайда жасалады. Жағдайды зерттеп, қылмыскер мен жэбірленушінің
^ Мысалы: қаладан алыс емес (ағаш отырғызылған) жерден жас
Қылмыскер мен жәбірленуші туралы мәліметтер криминалистік сипаттаманың маңызды бөлігін
Қылмыскерлер жүйелі түрде спирт ішімдіктерін шамадан тыс ішіп, құқық
Егер өлтіру себептеріне көңіл бөлінбесе, олар: бүзақылық пиғылдар, қызғанушылық,
Кісі өлтірушілік қылмыстық- қүқық классификациясы нормалар негізінің әр түрлі
«Қылмыс» ұғымы және оның белгілері.
Қылмыс – бұл құқық бұзушылықтың бір түрі. Қылмыс басқа
Қылмыстың төмендегідей белгілерін атап өтейік.
1. Қылмыс әрқашан іс – қимыл болып табылады, яғни,
Әрекет – бұл қылмыс жасаудың белсенді нысаны. Әрекетсіздікте кінәлі
2. Қылмыс – бұл қоғамға қауіпті әрекет, яғни ол
3. Қылмыс - әрқашан құқыққа қайшы болады. Құқыққа қайшылық
4. Қылмыстың міндетті белгісінің бірі адамның кінәсінің болуы. Қасақана
5. Жазалану. Егер әрекет жазаланбайтын болса, онда ол қылмыс
Қылмыстың жіктелуі.
Қылмыстарды жіктеу – бұл қоғамға жасалған қауіпті әрекетті ауырлық
( Жасалғаны үшін ең ауыр жаза екі жыл бас
( Жасалғаны үшін ең ауыр жаза бес жылға бас
( Жасалғаны үшін ең ауыр жаза он екі жылға
( Жасалғаны үшін ең ауыр жаза он екі жылдан
Қылмыстық жауапкершілік туралы түсінік.
Қылмыстық жауапкершілік құқықтық жауапкершіліктің інішдегі ең қатаң түрі болып
Қылмыстық жауапкершіліктің мағынасы кінәлі адамның өзінің құқыққа қайшы әрекеті
Қылмыстық жауапкершілік – бұл адамның жасаған қылмысы үшін жазалануы
Қылмыстық жауапкершіліктің мынадай элементтері болады: жасаған қылмысы үшін адамның
• соттың адамның жасаған әрекетін теріс бағалаудан көрінетін соттау;
• кінәлі адамға қылмыстық – құқықтық сипаттағы шаралар қолдану;
• жаза тағайындаудың құқықтық салдары ретіндегі соттылық.
Қылмыстық жауапкершілік қылмыс жасаған сәтте пайда болады және адамға
Қылмыс құрамы турлы түсінік және оның түрлері.
Қандай қылмыс жасалғанын анықтау үшін «қылмыс құрамы» сияқты ерекше
Қылмыс құрамы деп қоғамға қауіпті әрекетті қылмыс ретінде сипаттайтын
Қылмыс құрамы элементтерден құралады. Егер осы элементтің біреуі болмаса
( Қылмыс субъектісі жай, белгілі бір жаса толған және
( Қылмыс объектісі – бұл қылмыстық іс – қимылға
( Қылмыстың объективтік жағы - әрекет деген жалпы ұғымды
( Қылмыстың субъективтік жағы – бұл адамның өз іс
Қылмыстың субъективтік жағы.
Қылмыстың субъективті жағы – бұл қылмыс жасаумен тікелей байланысты
Кінә - бұл адамның қылмыстық заңмен қарастырылған қоғамға қауіпті
Қылмыстың ниеті – қылмыс жсаған адамның жетекшілікке алатын саналы
Қылмыстың мақсаты – тілейтін нәтиже туралы ой, оған кінәлі
Қылмыс субъектісі.
Кез келген адам қылмыс субъектісі бола алмайды, тек қылмыстық
Қылмыстық кодексте қылмыстық жауапкершілік он төрт жастан бастап туындайтын
а) жеке адамға қарсы ауыр қылмыстар: қасақана адам өлтіру,
ә) мүліктік қылмыстардың кейбір түрлері: ұрлық, тонау, қарақшыық, қорқытып
б) қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың кейбірі:
Қылмыс жасаған кезде 16 жасқа толған адам қылмыстық жауапқа
Қылмыс жасаған кезде өз әрекетінің (не әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігі
Қылмыс жасаған кезде есі дұрыс емес күйде болған, яғни
Көптеген ғасырлар бойы ақы – есі дұрыс емес қылмыскерді
Қылмысқа қатысу туралы түсінік және оның белгілері.
Қылмысты көбіне бір адам емес бірнеше адам жасайды, өйткені
Екі немесе одан да көп адамның қылмыс жасауға қасақана
Қылмысқа қатысу барысында қымыс жасауға бірнеше адамның қатысуы міндетті.
Тек қасақан жасалған қылмыстардың ғана қылмысқа қатысы болуы мүмкін,
Абайсыз қылмыстарда қылмысқа қатысу бомайды. Егер бірнеше адам абайсызда
Қылмысқа қатысушылардың түрлері.
Қылмысқа қатысушылардың рөліне байланысты, оларды орындаушы, айдап саушы және
Орындаушы – бұл нақты қылмыс құрамының объективтік жағына кіретін
Ұйымдастырушы – қылмыс жасауды ұйымдастырған немесе оның орындауына басшылық
Ұйымдастырушы ретінде көбіне нақты қылмыстарды тікелей жасаудан қашатын ең
Басқа адамды азғыру, сатып алу, қорқыту жолымен немесе өзге
Жспарлы орындаушының субъективтік қасиеттерін ескере отырып, айдап салушы бопсалауды
Кеңестерімен, нұсқауларымен, ақпараттар жинауымен қымысты жасайтын қару немесе құралдар
Қылмыс жасау сатыары.
Қылмыс жасау сатылары қасақана қылмыстың дамуының белгілі бір сатылары.
Қылмысқа дайындалу – бұл адамның қылмыс жасау құралдары мен
Қорытынды.
Қылмыс құралдарын сатып алу тәсілдері заңды болуы мүмкін: қаруды
Дайындау – бұл шикізаттардан қылмыс жасау үшін қарулар мен
Бейімдеу – затарды өңдеу, сол арқылы олар қылмыс жасау
Қылмыс жасауға оқталу деп – адамның еркінен тыс мән
Аяталған қылмыс. Егер адам жасаған әрекетте қылмыс құрамының барлық
Қорытынды.
Сонымен, қылмыс – бұл Қылмыстық кодекспен тыйым салынған қоғамға
Барлық қылмыстар сипаты мен қоғамға қауіптілік дәрежесіне қарай төртке
Қылмысқа қатысу, бірнеше адамның біртұтас қоғамға қауіпті нәтижеге жету
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Интернет.
ҚР ҚК 1995.
ҚР ҚК 2010.
«Абайсыздық және олардың салдары» лекция. з.ғ.д. Аманжолов А. С.