МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1.Мұхит суларына физикалық - географиялық тұрғыдан сипаттама
2. Дүние жүзілік мұхиттарға шолу
2.1. Тынық мұхиты
2.2. Атлант мұхиты
2.3. Үнді мұхиты
2.4. Солтүстік Мұзды мұхиты
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚОСЫМШАЛАР
Кіріспе
Дүние жүзілік мұхиттың көлемі 1370 000 000 км3 (гидросфера
Дүние жүзілік мұхит деңгейі үнемі өзгеріп, әр жерінде әр
Тынық мұхиты полярлық белдеуден басқаларының бәрін қамтиды.Мұхиттың солтүстігі
Мұхиттағы тіршілік дүниесінің басқалардан айырмашылығы-өте ежелгі және алып түрлері
Австралия жағалауындағы қайрандарда ірі маржан рифтері кездеседі.
Өсімдіктерден балдырлар мен теңіз орамжапырақтары және т.б.
Мұхиттағы тіршілік аймақтарына судың беткі қабаты мен оны құрайтын
Мұхиттық аралдардың көбі вулкандық және маржан аралдарына жатады. Жанартаулық
1.1. Мұхит суының физикалық және химиялық қасиеттері
Тұздылығы. Салмағы жағынан алғанда Мұхит суы 96,5% таза судан
Мұхит суының таңқаларлық ерекшелігі – тұз құрамының тұрақтылығы. Мұхиттың
Әуелгі баста өзен суларындағы тұз құрамы сірә
Дүние жүзілік мұхиттың орташа тұздылығы 35 ‰. Қайсы жағында
Мұхиттар бетіндегі орташа тұздылық әр түрлі. Ең
Мұхит суындағы газдар. Мұхиттағы суда газдар әр уақытта еріген
Көмір қышқыл газы, оттегі мен азоттан айырмашылығы мұхт
Тығыздық. Мұхит суында тығыздықтың артуымен әрқашан да өсе
Қысым. Мұхит бетінің әрбір квадрат сантиметріне атмосфера шамамен 1
Мұхит суының мөлдірлігі. Күн нұрының экспедициясы су қабатынан
Мұхит суының температурасы. Мұхиттың негізгі жылу алатын көзі –
Мұхит жылуды негізінен булануға, ауаны қыздыруға, өзендер мен мұхит
Судың температурасы жылу балансына байланысты, мұнда бүкіл Мұхит үшін
Мұхит бетіндегі су температурасы ауытқуларының тәуліктік амплитудасы, оның үстіндегі
Мұхиттың бетіндегі температура ауытқуларының жылыдық амплитудасы тәуліктен көп болады.Бұл
Температураның тәуліктік және жылдық ауытқулары мұхиттардағы химиялық және биологиялық
2.1. Тынық мұхиты
Тынық мұхит – көлемі жағынан ең үлкен және
Тынық мұхиты – оны ұлы мқхит деп те
Мұхиттың шығысындағы жағасы аз тілімденген; онда бірнеше түбектер мен
Мұхиттың зертелу тарихы. Тынық мұхит жағасы мен аралдарын мекендеген
Түбінің жер бедері. Тынық мұхит- ең терең мұхиты. Оның
Мұхит түгелдер дерлік бір литосфералық плитаның
Мұхит түбінің жер бедері өте күрделі. Мұндағы
Терең сулы науалар мұхиттың батыс және шығыс бөліктерінде
Климаты. Тынық мұхиттың ұлан-байтақ айдыны полярлық белдеуден басқа климаттық
Тынық мұхитты суық Солтүстік Мұзды мұхиттан құрлық пен су
Мұхит өзінің «Тынық мұхит» деген атауына Ф.Магелланның кезінде ие
Мұхиттың орталық бөліктерінде пасаттар басым болады. Батыс
Қоңыржай ендіктерде жылдың бүкіл суық жартысында
Ағыстары. Тынық мұхит батыстан шығысқа қарай өте
Органикалық дүниесі. Тынық мұхиттың өсімдіктер және жануарлар дүниесі ерекше
Табиғат белдеулері. Тынық мұхитта солтүстік полярлық белдеуден басқа
Солтүстік қоңыржай белдеу ұлан – байтақ территорияны
Экваторлық белдеулерге тән нәрсе - әр түрлі ағыс суының
Оңтүстік Америка жағасына таяау орналасқан тропиктік белдеудің суы балыққа
Мұхиттағы шаруашылық әрекет түрлері. Тынық мұхиттың жағасы мен аралдарында
2.2. Атлант мұхиты
Солтүстіктен оңтүстікке қарай ұзыннан – ұзақ
Мұхиттың жағалық сызығы солтүстік жарты шарда –
Мұхитты зерттелу тарихы. Атлант мұхитын адамдар ежелгі уақытан
Атлантиканың табиғатын кешенді зерттеу XIX ғасырдың
Мұхит түбінің жер бедері. Литосфералық плиталар теориясына
Климаты. Атлант мұхиты Жерінің барлық климат белдеулері арқылы
Климаттың ерекшеліктері су массаларының қасиеттерінен байқалады.
Су массаларының тұздылығы мұхиттың кейбір аудандарында орташадан
Ағыстары. Басқа мұхиттарға қарағанда Атлантикада ағыстың бағыттары
Ағыстар мұздарға да әсер етеді. Мұхитың ерекшелігі –
Органикалық дүниесі. Атлантиканың жануарлар дүниесі Тынық
Табиғат белдеулері. Атлант мұхитында барлық зоналық табиғат комплекстері
Оңтүстікке қарай екі субьэкваторлық, екі торпиктік және экваторлық
Мұхиттағы шаруашылық әрекет түрлері. Мұхиттың екі жағында да
Атлант мұхитының табиғат жағдайлары тіршілікті дамыту үшін
Атлант мұхиты қайраңдары пайдалы қазбалардың кен орындарына
2.3. Үнді мұхиты
Бұл мұхит планетада ерекше орын алады: оның көп бөлігі
Мұхит жағысы аз тілімденген. Солтүстігінде Бенгеаль және
Үнді мұхитының жағасы – ежелгі цивилизация дамыған аудандардың бірі.
XIX ғасырдың соңында мұхитты комплексті зерттеу жұмысы басталды.
Түбінің жер бедері. Мұхиттың орташа тереңдігі
Климаты мен ағыстары. Мұхиттың географиялық орны климаттың қалыптасуына күшті
Оңтүстік мұхитқа Антрактиканың суық ағысы
Су массаларының қасиеттері климатының ерекшеліктеріне байланысты. Мұхиттың
Мұхиттың солтүсік бөлігіндегі ағыстародың пайда болуына жердің
Органикалық дүниесі. Үнді мұхиты тіршілікке бай. Балықтардан солтүстік
Табиғат белдеулері. Мұхит бірнеше табиғат белдеулеріне орналасқан.
Мұхиттың экваторлық белдеуінде оның түбін мұхиттық жоталар кесіп
Оңтүстік қоңыржай белдеуінің су масалары қыста суық,
Субантарктикалық белдеуінің суы балыққа, крильдерге (теңіз шаяндары) бай.
Мұхиттағы шаруашылық әрекет түрлері. Үнді мұхитының табиғат
2.4. Солтүстік мұзды мұхиты
Солтүстік мұзды мұхит – Жер бетіндегі ең кіші мұхиттарлың
Мұхиттың жағалары негізінен ойпатты, тек кей жерлерінде ғана
Мұхит аумағының едәуір бөлігі теңіздерден тұрады.
Зерттелу тарихы. Солтүстік Мұзды мұхитты зерттеу – бұл бірқатар
Сонау ерте кездерде жайпақ шағын қайықшамен және қайықтармен орыс
Орыстардың теңізде жүзуі жөніндегі деректерін пайдалана отырып, ағылшындар мен
Ұлы солтүстік экспедициясы (1733-1749жж.) мұхит жағалауларын жоспарлы түрде зерттей
Осы экспедиция жинаған деректерді зерттей отырып, М. В. Ломоносов
Мұхиттың поляр маңы аймағының табиғаты
Кеңес ғалымдары Солтүстік Мұзды мұхиты зерттеудің
Мұхит түбінің жер бедері. Солтүстік мұзды мұхиттың ең
Ені кейде 1300 – 1500 км- ге жететін
Климаты. Климатың ерекшелігі мұхиттың поляр белдеуінде
Ағыстары. Батыс және оңтүстік - батыс желдерінің әсерімен
Мұздары. Мұздардың болуы- Солтүстік Мұзды мұхиттың өзіне тән
Мұздың басқа мұхиттарға өтуі қиын. Сондықтан мұнда қалыңдығы
Органикалық дүниесі. Мұхиттағы организімдердің негізгі массасын суық
Табиғат белдеулері. Солтүстік поляр табиғат белдеулері оңтүстікте
Солтүстік Мұзды мұхиттың ТМД, Канада және
Солтүстік теңіз жолын игеру. Солтүстік теңіз жолын жоспарлы игеру
Солтүстік Мұзды мұхитты «поляршылар» деп аталатын адамдар зерттейді.
Қорытынды
Тынық мұхит – көлемі жағынан ең үлкен және
Мұхитты зерттелу тарихы. Атлант мұхитын адамдар ежелгі уақытан
Үнді мұхитының жағасы – ежелгі цивилизация дамыған аудандардың бірі.
Солтүстік мұзды мұхит – Жер бетіндегі ең кіші мұхиттарлың
Мұхиттың жағалары негізінен ойпатты, тек кей жерлерінде ғана
Мұхит аумағының едәуір бөлігі теңіздерден тұрады.
Дүние жүзілік мұхиттардың барлық сулары жалпы церкуляция арқылы өзара
Курстық жұмысты жазу барысында мұхиттардың өзіндік ерекшеліктерін, олардың бір
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Алпатьев А.М., Архангельский А.М., Подоплелов Н.Я., Степанов А.Я. Физическая
Әбілмәжінова С., Бейсенова Ә., Каймулдинова К. «Материктер мен
Гвоздецкий Н.А., Михайлов Н.И. Физическая география СССР. Азиатская часть.
Ермакова Ю.Г. , Игнатьев Г.М., Куракова ЛИ. и др.
Неклюкова Н.П. «Жалпы жертану» Алматы 1980 ж .
Синицын В.М. Центральная Азия. М., 1959.
Суслов С.П. Физическая география СССР. Азиатская часть, изд. 2
Притула Т.Ю. «Физическая география материков и океанов», Мәскеу
Хасенова.Х «География» /Анықтамалық көмекші құрал/ Алматы 2007ж.
ҚОСЫМШАЛАР
Мұхиттың аты Ұғымдар мен түсініктер Географиялық объектілер Есімдер Анықтама
Тынық мұхит-барлық мұхиттар ішіндегі ең үлкені әрі ең тереңі.
Сары, Шығыс-Қытай,
Оңтүстік-Қытай,Коралл,
Фиджи,
Тасмания,Амудсен,
Белингаузен.
Шығанақтар: Аляска,Калифорния.
Аралдар: Алеут,Курил,
Сахалин, Жапон,Филлипин,
Жаңа Гвенея,Жаңа Зеландия,Пасха,Галпагос,
Гавай.
Түбектер:Камшатка,Корея,
Малакка.
Бұғаздар:Магилан,Дрейк,
Беринг.
Мұхит түбі жоталары:
Шығыс түбі жоталары,
Шығыс Тынық мұхиттық,Оңтүстік
Тынық мұхиттық.
Қазан-шұңқырлар:
Оңтүстік, Солтүстік-
Шығыс.
Ағыстар: Солтүстік пассат,Оңтүстік пассат,
Пассат аралық ағыстар,
Курасио, Солтүстік Тынық мұхиттық, Калифорния,Перу,Батыс
желдер Ф.Магилан.Дж.Кук.
Ж.Ф.Крузенштейн.
С.О.Макаров және т.б. Көлемі-178,6 млн км 3 .
Су көлемі-710,36 млн км 3
Орташа тереңдігі 3980 м.
Ең терең жері 11022 м.
Су бетінің орташа темпероатурасы +18,10 С
Орташа тұздылығы 36,6 %0
Басты қазан шұңқырлары -16
Су асты жолдары -6.
Теңіздері 13
Атлант мұхиты-мұхиттар ішіндегі ең созылыңқысы ең ерте игерілген. Литосфералық
Шығанақтар:Бискай,Гвиней,Мексика.
Аралдар:Гренландия,Исландиы,Ұлыбританыя,Ирландия,Жасыл мүйіс,Үлкен Антил,Кіші Антил,Бермуд.
Түбектер:Скандинав,Пиреней
Бұғаздар:Гибралтар.
Мұхит түбі жоталары:
Солтүстік және Оңтүстік жоталары.
Ағыстар:Гольфстрим,Солтүстік-Атлант, Лабрадор,Канар,Бенгал,Бразилия,Батыс желдері
Х.Калумб.
А.Аламанос.
Б.Франклин.
Ж.Пикар және «Геленджер »ғылымип зерттеу энциклопедиясы Көлемі -91,62 млн
Су көлемі -330 млн км3
Орташа тереңдігі -3600 м
Ең терең жері -8742 м
Су бетінің орташа темпероатурасы-+16,50С
Орташа тұздылығы- 37,5%0
Басты қазан шұңқырлары-15
Су асты жотлары-6
Теңіздері-9
Үнді мұхиты-ең жылы әрі тұзды мұхит Муссон, мұхит жыланы,
Шығанақтар:Парсы,Бенгал,Үлкен Аравия.
Аралдар:Мадагаскар,Шри-Ланка, Кегелен,Малдив.
Түбектер:Аравия,Үндістан,Сомоли.
Бұғаздар:Мозамбик,Аден,Баб-Эль-Манлеб.
Ағыстар:Муссон,Сомоли,Батыс желдер Гиппал.
Васко да Гамма.
Ахмад ибн Маджат Көлемі-76,17 млн.км3
Су көлемі-282,65 млн.км3
Орташа тереңдігі-3710 м.
Ең терең жері-7729 м.
Су бетінің орташа темпероатурасы-+170С
Орташа тұздылығы-36,5 %0
Басты қазан шұңқырлары-10
Су асты жолдары-11
Теңіздері-5
Солтүстік Мұзды мұхит-мұхиттар ішіндегі ең кішісі әрі ең суығы.
Басты қазан шұңқырлары:Канад,Нансен
Су асты жоталары:Гаткел,Ламаносов,Менделеев
Аралдар:Элемир,Арктикалық Канада архипелагы,Солтүстік Жер, Жаңа Сібір,Жаңа Жер,Шпицберген
М.В.Ломоносов.
В.Баренц
Д.Я.Лаптевтер.
Н.Норденшельд
Ф.Нансен.
В.А.Русанов.
Г.Я.Седув.
С.О.Макаров
О.Ю.Шмидт Көлемі-14,75 млн.км3
Су көлемі-18,1 млн.км3
Орташа тереңдігі-1220м
Ең терең жері-5527м
Су бетінің орташа темпероатурасы-+1,20С
Орташа тұздылығы-30 %0
Басты қазан шұңқырлары-7
Су асты жолдары-7
Теңіздері-9
4