ЖОСПАР
Кіріспе 3
І. Мемлекеттердің құқық мирасқорлығы институтының түсінігі мен мәні 6
1.1 Мемлекеттердің құқық мирасқорлығының түсінігі 6
ІІ. Мемлекеттердің құқық мирасқорлығының объектілерге байланысты өзекті мәселелері 19
2.1 Құқық мирасқорлығы институты және мемлекеттік шекаралар режимі 19
2.1.1 Мирасқорлық және айрықша сипаттағы территориялық режимдер (АТР). 21
2.2 Халықаралық құқықта шарттарға қатысты мемлекеттердің құқық мирасқорлығы 24
2.2.1 Жалпы көпжақты келісімдердің құқық мирасқорлық мәселесі 30
2.2 Көпжақты және екіжақты келісімдерге қатысты құқық мирасқорлығы 37
2.3 Құқық мирасқорлығы институтында мемлекеттік меншігіне, мемлекеттік мұражайларға мен
2.3.1 Мемлекеттік меншігіне байланысты құқық мирасқорлығы 45
2.3.2 Мемлекеттердің мемлекеттік мұражайларға қатысты құқық мирасқорлығы 50
2.3.3 Мемлекеттердің мемлекеттік қарызға қатысты құқық мирасқорлығы 52
ІІІ. Құқық мирасқорлығы институтының дамуында жаңа тәуелсіз мемлекеттердің рөлі
Қорытынды 68
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 71
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Күрделі халықаралық құқықтық қатынастарды реттейтін халықтардың өмірінің
Халықаралық қауымдастықтың ары қарай дамуы үшін халықаралық қауымдастықпен халықаралық
Халықаралық қауымдастықтың тығыз байланысқа түскен санын, ондағы болып жатқан
Халықаралық қатынастың қатысушысы мемлекеттердің жүріс-тұрысын реттеу барысында халықаралық құқық
Мемлекеттердің мирасқорлық мәселесі әрқашан күрделі мәселелердің бірі болып табылады
Мемлекеттердің мирасқорлығы - халықаралық құқықтың ерте пайда болған институты,
Сөзсіз мемлекеттердің пайда болуы, құрылуы, жоғалуы және мемлекеттердің территориялық
Халықаралық қатынастың бір қалыптылығы бейбітшілікті сақтау мәселелері мемлекеттің мирасқорлық
Осылай келе, мемлекеттердің мирасқорлық мәселесінің маңызы мен мәні және
Жұмыстың зерттеу объектісі халықаралық құқықмирасқорлығы институты және құқықтары мен
Зерттеудің мақсаттары мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты, ғылыми
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін келесі талапты алдына қойылды:
- мемлекеттердің құқықмирасқорлығы институтының түсінігі мен мәнің жан-жақтан зерттеп,
- құқықмирасқорлығының объектілерге байланысты мәселелерді талдау;
- құқықмирасқорлығы институтының жаңа дәуірде рөлі мен орнын анық-тау.
Зерттеудің әдісі мен қайнар-көздері. Автор жалпы ғылыми диалектикалық
Дипломдық жұмысқа келесі ғалымдардың жұмыстары мен зерттеулері маңызды ықпал
Зерттеудің қайнар көзі келісімдер болып табылады: 1978 жылы мемлекеттердің
Қорғауға шығарылатын сұрақтар. Дипломдық жұмыстың барысында келесі нәтижелерге келіп,
Бүгінгі күнге дейін мемлекеттердің құқықмирасқорлығының анықтама-лары белгілі бір кемшіліктеріне
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы екі жағдайлардың арқасында жүзеге асырылады: фактілі және
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы туралы Вена конвенциялардың кемшілігі дауларды шешу процедурасы
Дипломдық жұмыстың теориялық маңыздылығы. Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы институты әлі күнге
Жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қоры-тындыдан және
І. Мемлекеттердің құқық мирасқорлығы институтының түсінігі мен мәні
1.1 Мемлекеттердің құқық мирасқорлығының түсінігі
Ғылыми танымда түсініктің қандай да бір анықтамасының қолданылуы құбылыс
Тарихи тұрғыда, ішкі мемлекеттік құқық ретінде пайда бола отырып
Осыдан бері талай жылдар өтілгенімен бүгінгі күнде де халықаралық
Югославиялық заңгер М.Бартоштың әділ ескергеніндей, мирасқорлық мәселесі бойынша ғалымдар
ХХ ғасырдың 30-40 жж. батыс халықаралық-құқықтық әдебиетте Г. Кельзеннің
70-ші жылдары кеңес ғылымында И.В. Захарова берген мемлекеттердің құқықмирасқорлығы
Социалистік халықаралық-құқықтық доктринада көптеген ғалымдар „мемлекеттердің құқықмирасқорлығын” „бір мемлекеттің
Бұл анықтаманың бір кемшілігі, біздің ойымызша, халықаралық құқықтың субъекті
Бүгінгі күні көптеген халықаралық құқық заңгерлер құқықмирасқорлыққа қатысты анықтамаларды
Халықаралық құқықмирасқорлығы саласындағы жалғыс құжаттар болып табылатын 1978 жылғы
Біздің ойымызша, мұндай көзқарас ешқандай құндылықты білдірмей тұр, бұл
Біздің пікірі бойынша, мирасқорлықтың көптеген анықтамаларында келесі белгілерге сілтемелер
а) мирасқор болып табылатын халықаралық құқықтың жаңа субъектісінің
ә) мемлекеттің саяси - заңи белгісі ретінде егеменді билік.
б) халықаралық құқық субъектісінің мирасқорлық шектері. Мирасқор-лықта құқықтар мен
в) мирасқорлықтың халықаралық құқықтың жалпы танылған нормалары мен қағидаларына
Жоғарыда аталғанына талдау жасай отырып келесі нәтижелерге келеміз. Келтірілген
Сондай-ақ, Г.Кельзеннің айтуы бойынша: „мемлекеттердің құқықмирасқорлығы” деген термині территориалды
Біздің пікірінше, мемлекеттердің құқықмирасқорлығының фактілі және заңдылы деп бөлінуі
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы жалпы десек - белгілі бір жағдайда немесе
Фактілі жағдайларға біз дипломдық жұмыстың төменгі бөлімді арнаймыз, ал
1949 жылы ХҚК-ның бірінші сессиясында халықаралық құқық кодификациясы мемлекеттің
1963 жылы он бесінші сессиясында Комиссия Комитеттің құқықмирасқорлыққа қатысты
1967 жылы ХҚК бұл сұрақты үш тақырыпқа бөлуді шешті.
1973 жылы жиырма бесінші сессиясында Фрэнсис Вэллет (Ұлыбритания) Хэмфри
1978 жылы 31 шілдеден 23 тамызға дейін Венада Жаңарған
Конференцияда 69 мемлекет делегациясы қатысты - 1977 жылғы сессиясында
1978 жылы 22 тамыз айында өткен Конференцияда шарттарға қатысты
1983 жылы қаңтарда 22 мемлекет конвенцияға қол қойды, 3
1967 жылы ХҚК мемлекеттің құқықмирасқорлыққа қатысты сұрақтарға Мохаммед Беджауиді
1968 жылы Комиссияның жиырмасыншы сессиясында құқықтар мен міндеттерге қатысты
1972 жылы алтыншы сессиясында Комиссия 8 баптың проектісін қарастырды.
1974 жылы жиырма жетінші сессиясында Комиссия 3, 9, 11,
1976 жылы жиырма сегізінші сессиясында арнайы баяндамашы сегізінші баяндамасын
1977 жылы жиырма тоғызыншы сессиясында Комиссия тоғызыншы баяндаманы ұсынды.
1978 жылы отызыншы сессиясында Комиссия оныншы баяндаманы қарастырды. Онда
1974 жылдан 1977 жылдар арасында Бас Ассамблея Комиссияға құқықмирасқорлыққа
1979 жылы отыз бірінші сессиясында Комиссия құқықмирасқорлықтың архивке қатысты
Белгілі проект үш бөлікке бөлінеді, олар: 1-ші бөлім ат
"Мемлекеттік меншік", "Мемлекеттік архив" және "Мемлекеттік Қарыз" сегізінші сессияға
1983 жылы Бас Ассамблеяның шешімі бойынша БҰҰ-ның дипломатиялық конференция
1.2. Мемлекеттердің құқық мирасқорлығының нақты жағдайлары
Кез келген нақты жағдайдың заңдылығы халықаралық өмір, халықаралық қауымдастық
Өткен кезеңде, "соғысқа құқықы" "қасиетті" болғанда, "орнын берген аумақ
Осындай жағдайлардың заңдылығы көптеген ғалымдармен мойындалған, себебі бұл өмір
Жеке колониялардың тәуелсіздік алуы, соның салдарынан 1917 жылдағы Ресейдегі
Мемлекеттердің мирасқорлығын тудыратын нақты жағдайды құрайтын заңды фактілердің "заңдылығын"
Халықаралық құқық ауыр қылмыстарға агрессия жариялай отырып, ұлттар мен
Нақты жағдайлар әр уақытта ғалымдардың басты назарында болған және
Кейбір ғалымдар барлық нақты жағдайларға ортақ анықтама беруге тырысты.
мемлекеттің толығымен ыдырауы;
мемлекет бөлігінің бөлінуі;
деколонизация;
мемлекеттердің бірігуі;
территориялар цессиясы;
мемлекет территориясының бөлігін аннекциялау.
Ерекше түрде И. Кирстен ұсынатын ұзақ, кей кезде қайталанатын
"Келесі салдардан мирасқорлаушы мемлекеттің жойылуы:
мемлекет типінің өзгеруі (мысалы, социалистік революция);
мемлекеттің бөлінуі, бұл кезде:
а) мемлекет аумағында екі және одан да көп мемлекеттер
ә) мемлекет территориясы басқа мемлекеттерге қосылады;
б) жойылған мемлекет аумағында жаңа мемлекеттер пайда болады, (мысалы,
мемлекеттердің бірігуі, бұл кезде:
а) екі және одан да көп мемлекеттер жаңа мемлекет
ә) бір немесе бірнеше мемлекет басқа бір немесе бірнеше
халықаралық құқыққа сәйкес бір мемлекеттің екінші мемлекеттің құрамына енуі;
мемлекет аннекциясы (мысалы, Германия мен Австрияның 1938 жылы бірігуі
11. Бастамашы - мемлекеттің жойылуынсыз мемлекеттің өзгеруі:
сецессия (бөліну), бөлінетін бөлік:
а) жаңа мемлекет құрады;
ә) бұрынғы мемлекетке қосылу;
цессия;
мемлекет бөліктерінің жаңа бір мемлекетке бірігуі;
бөліктері егеменді болып қалатын федералды мемлекет құру, сыртқы функцияларды
мемлекет бөліктерінің қосылуы.
Бірінші тарауда аталып өткендей, 70-шы жылдары кеңестік халықаралық -
Нақты жағдайлардың екінші тобының маңыздылығы ("мемлекеттің халықаралық келісімді компетенциясының
Федерация құрылған кезде федерация субъектілерінің халықаралық құқықтық субъектілігінің өзгеруі
Біздің ойымызша, мирасқорлық конференция құрылғанда немесе оған кірген кезде
Бір сөзбен айтқанда, мұндай жағдайда халықаралық құқықтық жаңа субъектісі
Кейбір ғалымдар заңды мирасқорлықты тудыратын нақты жағдайдың сапасын тек
Жаңа тарихи типтегі мемлекеттің социалистік революция нәтижесінде пайда болған;
Колониалды жердегі ұлттық мемлекеттің құрылуы кезінде;
Бірнеше мемлекеттердің бір мемлекетке бірігуі кезінде;
Мемлекет құрамынан оның территориясының бір бөлігінің бөлінуі кезінде немесе
Тура осындай позицияны, яғни мирасқорлық тек жаңа мемлекет пайда
Заңды мирасқорлықты тудыратын нақты жағдайлар, ең алғаш рет конвенционды
Қазіргі халықаралық құқықпен заңсыз деп саналатын жағдайларды мысалы, аннекцияны
а) жаңа тәуелсіз мемлекет пайда болуы (деколонизация) - жаңа
ә) федерацияны құру - жаңа мемлекет құрылады, бірақ бірде
б) мемлекеттердің бірігуі - екі немесе одан да көп
в) мемлекеттер инкорпорациясы - мемлекет өмір сүруін тоқтатады, бірақ
г) федерацияның ыдырауы - мемлекет өмір сүруін тоқтатады, бірақ
д) ұштарлы мемлекеттің бөлінуі - бір мемлекет өмір сүруін
е) мемлекеттен бөлініп шыққан территория бөлігінде немесе бөліктерінде немесе
ж) мемлекет территориясының бір бөлігін бөліп алып, оны басқа
з) территорияның бір бөлігін беру - бұл жағдайда мемлекеттің
Мемлекеттің әлеуметтік - экономикалық және саяси құрылысындағы түбегейлі өзгерістердің
Соның ішінде, халықаралық шарттар туралы мәселелер - халықаралық шарттар
Көріп отырғанымыздай, заңды мирасқорлықты тудыратын нақты жағдайлардың көбісі жаңа
Мемлекеттің құрылуы - бір тұтас құқықтық салдар кешенін тудыратын,
Халықаралық құқық мемлекеттің пайда болу үрдісін регламенттен алмайды, себебі
Сонымен, Вена конвенциясында бекітілген нақты жағдайларды қарастыруға көшеміз.
Мемлекеттердің халықаралық шарттарға қатысты мирасқорлық жөніндегі 1978 жылғы Вена
Мемлекет территориясының бір бөлігі немесе халықаралық қатынастары үшін мемлекет
Осы мәселені талқылай отырып, оған бір мемлекеттің өз территориясының
Жаңа егеменді мемлекеттің пайда болуы.
"Екі немесе бірнеше мемлекеттер біріккенде бір ғана мирасқорлаушы мемлекетті
Осы жағдайды зерттей отырып, мына жағдайды көрсетсек болады, яғни
Территорияның бөлігі немесе бөліктері бөлінген кезде мирасқорлаушы мемлекеттің әрекет
Берілген жағдайды талдай келе, біздің ойымызша мынадай жағдайды көрсетсек
Мемлекеттік меншік, мемлекеттік архивтер мен мемлекеттік қарыздардың қатынасында мемлекеттік
"Осы мемлекеттерге мемлекеттің территориясының бөлігі сатылғанда басқа мемлекетке…" (14
Берілген жағдай бір еуыздан аймақ бөліктерінің берілуін ғана бекітеді.
Жаңа тәуелсіз мемлекеттің пайда болуы.
"Екі немесе бірнеше мемлекеттер біріккенде бір ғана мирасқорлаушы мемлекетті
Көрініп отырғандай, берілген жағдай 1978 жылғы Конвенцияда бекітілген
"мемлекет аймағының бөлігі мен бөліктерінің бөлінуі кезінде мирасқорлаушы мемлекет
Осы жағдайлар мемлекет территориясының бөлігі мен бөліктеріне бөлінуі, мирасқорлаушы
мемлекет бөлінгенде және өзінің әрекет етуін тоқтатқанда және мирасқорлаушы
"Мемлекеттердің бөлінуі" түсінігінде Конвенцияда бекітілген, бұл жағдай унитарлы мемлекеттің
Сондықтан, жоғарыда берілген жағдайдың көмегімен біздің көз қарасымыз бойынша,
Сонымен, жоғарыда берілген жағдайлар біз ұсынған нақты жағдайларды қалыптастыруға
бір мемлекеттің өзінің территориясының бөлігі басқа мемлекетке беруі;
мемлекет территориясының бөлігінің бөлінуі және басқ мемлекетпен бірігуі;
халықаралық құқықсубъектісі болып саналатын жаңа мемлекеттің пайда болуы:
а) тәуелді болған территорияда жаңа тәуелсіз мемлекеттің пайда болуы;
ә) әрекет ететін мемлекеттен (федерация субъектісінің бөлінуін есепке алғанда)
б) бір мемлекетке (федерация құру, мемлекеттердің қосылуы, мемлекеттің инкорпорациясы)
в) мемлекеттің бөлінуі және оның әрекет етуінің тоқтатылуы және
Барлық осы нақты жағдайды жалпылай келе нақты мирасқорлықтың жалпы
Негізінен Вена Конвенциясында бекітілген нақты жағдайлар берілген мәселелерді зерттеушілермен
Бірақ бүгінгі күнде мирасқорлықтың негізі болып, халықаралық субъект ретіндегі
Берілген мәселедегі Ресей зерттеушілері арасындағы бүгінгі таңдағы даулы сұрақтарды
ІІ. Мемлекеттердің құқық мирасқорлығының объектілерге байланысты өзекті мәселелері
2.1 Құқық мирасқорлығы институты және мемлекеттік шекаралар режимі
Өз өмір сүруін тоқтатқан мемлекеттің жасасқан шекара туралы шарттары
Өзін-өзі анықтау халықтың осы территорияға құқын білдіреді, бұл территорияның
Бұрында шекаралар нақты анықталмағандықтан бұл соғысқа әкеліп соқтыратын.
Халықаралық құқықта "uti possidetis" - бар шекаралардың сақталуына құқықты
Дегенмен оны әртүрлі талқылайды, оның екі жолы бар: uti
Uti possidetis қағидасы Африкада да танылды: Гана, Гвинея, Конго
Шекараны өзгерту көп жағдайларда территориялық даумен жалғастырады.
Жаңа мемлекеттің мүдделерін толық қамтамасыз ету үшін олардың шекараларын
Халықаралық құқықтың жаңа субъектілері жас мемлекеттер - мирасқор мемлекеттер
Жаңа мемлекеттерді мұрагер мемлекеттің заңи мирасқоры ретінде өз басшылығына
Мұндай жағдайдағы шекаралық сұрақтар күш позициясы жағынан емес, егемендік
Халықаралық шарттар құқы туралы Вена конвенциясының 62-ші бабы 2-ші
Мұндай ереже мемлекеттің шарттарына да қатысты. Вена конвенциясының 11
Дегенмен шекаралардың міндетті мұралануы өзін-өзі анықтау қағидасының күшін түсіреді
Шекаралардың міндетті мұралану ережесі дегенмен жаңа тәуелсіз мемлекеттің арасында
СБСЕ қорытынды актісінде шекаралардың мызғылмастығы қағидасы бекітеді. Дегенмен еуропалық
Мемлекеттің мирасқорлауы мұрагер мемлекеттің ол құрылған территорияның шегіндегі шекараны
1978 жылы Вена конвенциясының 11 бабы мемлекеттің шарттарымен бекітілген
2.1.1 Мирасқорлық және айрықша сипаттағы территориялық режимдер (АТР).
Мемлекеттік шекараға қатысты шарттардан айрықша территориялық режимді бекітетін шарттарды
АТР мысал ретінде Аланд аралдарын, Шпицберген, Дунай, Рейн өзендерімен
1978 жылғы Вена конвенциясының 12 бап мемлекеттердің мирасқорлығы айрықша
АТР туралы шарттың сипаттамасы үшін олардың заңдылығының маңызы зор
Шарттарға қатысты мемлекеттердің мирасқорлық сұрақтары бойынша БҰҰ Вена Конференциясында
Мемлекеттің мирасқорлығы территориялық өзгерістердің фактісі: жаңа тәуелсіз мемлекеттің пайда
12 бапқа өзгерістер ұсынылды, оны Финляндия, Мексика, Куба, Малайзия
Комитет 12 бапты отырыстарда алдын-ала қарап, 12 бап және
12 бапты талдау барысында жаңа босаған мемлекеттер бұл бап
12 баптың мағынасын толық ұқпай дамушы мемлекеттің делегациялары 1977
1978 жылы 12 бапқа қосымша пункт ресми кеңестер бойынша
Қосылмаған мемлекеттің 12-ші бапқа қосымша пункт енгізу туралы ұсыныс
Кеңес делегациясы мұндай пунктіні 12-ші бапқа қосуға келесідей себептермен
-әскери базаға қатысты сұрақтар 12-ші баптың контекстісінде демилитарланған және
-табиғи ресурстарды шетелдің игеруі туралы шетел ұлттық суларын, халықаралық
Осы айтылғанды ескере отырып КСРО делегациясы бұл сұрақтарға қатысты
Бұл ұсыныстың негізінде Конвенция жобасының 12-ші бабына 3-ші пункт
"3.Бұл бабтың ережелері мемлекеттің объектісі болатын территорияда шетел әскери
Бұл пункт ресми емес кеңестер бойынша топпен ымыра негізінде
1978 жылы конвенцияны дайындау барысында қандай құқық және қай
Халықаралық құқық Конвенция жұмысы барысында, конференция барысында 12-ші бап
Мемлекеттің шарттарға қатысты мирасқорлығы белгілі бір территорияларды демилитаризациялауды, халықаралық
Территориялық аймақтарға қатысты мемлекеттің мирасқорлығы 1978 жылғы конвенцияның ерекшелігінің
Дегенмен 12-ші бап мұндай режимді мирасқорлықтың заңи табиғаты туралы
Бұл бапқа сәйкес мирасқор мемлекет мирасқорлық тәртібіне сәйкес территорияға
Конвенцияның 12-ші бабында талдау халықаралық құқық немесе конференцияда мирасқорлық
Шекара сұрақтары бейбіт келіссөздер арқылы егемендік, териториялық бүтіндік, өзге
Территориялық сұрақтарының көбі Африкада импералистік мемлекеттер жаулау дәуірінде Африка
Қазіргі Африка халқы бір тіл немесе бір тілдік диалектерінде
31.12.1963 жылы Кеңес үкіметі мемлекеттердің территориялық даулар және шекара
-қалыптасқан мемлекет шекараларды өзгерту үшін күшке жүгінге міндеттеу;
-уақытша да болсын, мемлекеттің территориясы қандай да бір шабуыл,
-мемлекет немесе қоғамдық құрылымдағы өзгешелік немесе дипломатиялық қатынастарының бар,
-даулар бейбіт жолмен (келіссөз, делдалдық, келісімдік процедура, т.б.) және
2.2 Халықаралық құқықта шарттарға қатысты мемлекеттердің құқық мирасқорлығы
Халықаралық құқықта қалыптасқан нормалардың, соның ішінде1978 жылы Вена Конвенциясына
Өзгеше келісілмесе, мемлекеттің қосылуы нәтижесінде пайда болған жаңа мемлекет
Мемлекет бірнеше жаңа мемлекеттерге бөлінген жағдайда, алдында бүтін территорияға
Егер бір мемлекеттің территориясының бөлігі өзге мемлекеттің территориялық бөлігі
Территориясы бөлінгеннен кейін де өмір сүруін сақтап қалды.
Бірақ конвеция бойынша мүдделі мемлекеттерге өзгеше келісу мүмкіндігі берілген.
Мемлекеттің қосылуы, айрылуы, территорияның бөлінуі жағдайында шарттарға қатысты мирасқор
Қазіргі халықаралық құқықтық мемлекеттің мирасқорлығы шарттың бекіткен құқықтары мен
Мемлекеттің мирасқорлыға, сондай-ақ, территорияны пайдалану не пайдаланумен байланысты шектеулерге
КСРО шарттарын мұралауға катысты сұрақтарды шешуде, ТМД мемлекеттері халықаралық
12.03.1992 жылы мирасқорлық сұрақтары бойынша ТМД мемлекеттері басшыларының кеңесі
Дегенмен, мүшелер саны шектелген, сондай-ақ барлығы емес, бірақ ТМД
Мысалға 1991 жылы КСРО және АҚШ арасында стратегиялық шабуыл
Еуропада қалыпты қарулы күштер туралы Шартты (ДОВСЕ) және онымен
1997 жылы қыркүйек айында Ресей, АҚШ, Белорусь, Қазақстан Республикасы
Меморандумның бұл ережелерінен, өзге де шарттардан мирасқорлықпен байланысты екі
Ұлыбритания мен Бирма арасында билікті беру туралы шарттың 2-ші
Құқықтар мен міндеттерді беру туралы келісім мирасқор мемлекет пен
1. "Мирасқорлаушы мемлекеттің осы территорияға қатысты халықаралық шарттар бойынша
2. Мұндай келісімнің жасалуына тәуелсіз, мирасқорлық мезетінде мирасқорлық объектісі
Tabula rasa қағидасын бекітетін жағдай конвенцияның негізгі нормаларының бірі
"Конвенцияға мұндай норманың еңгізілуі, социалистік мемлекеттердің инициативасы бойынша 1960
Конференция конвенцияға расисттер мен сепаратистердің дамып жатқан елдердегі іс-әрекеттерін
Сондықтан конвенцияның жаңа тәуелсіз мемлекеттің мирасқорлаушы мемлекеттердің келісімдерінен босатылатынын
Бұл норма жаңа тәуелсіз мемлекеттердің құқықмирасқорлық мәселесіне жалпы көзқарас
16-шы бап нормативтік түрде tabula rasa қағидасын бекітті. Ол
Мемлекеттердің бірігуі немесе ажырауы, сондай-ақ территорияның бір бөлігінің бір
Соңғы кезде бірқатар африкалық және азиялық мемлекеттерде болған өзгерістерге
Бұған байланысты БҰҰ Халықаралық Сотының мүшесі П.Д.Морозов (КСРО) келесіні
Келісімдер өзінің әсерін сақтай алу шарттары көптеген факторларға тәуелді,
16-шы бапта tabula rasa метафорасы негізгі түсінікті өрнектеудің ыңғайлы
Tabula rasa қағидасын таза күйде қолдану мүмкін емес: ол
Tabula rasa қағидасының халықаралық құқықтың жалпылай қабылданған нормалары мен
2.2.1 Жалпы көпжақты келісімдердің құқық мирасқорлық мәселесі
Жалпы көпжақты келісімдер немесе әмбебеп сипатқа ие келісімдер, осы
Халықаралық құқықта барлық мемлекеттер үшін юридикалық міндетті болатындай бұл
Жалпы көпжақты келісімді анықтау жөніндегі сұрақ алғаш рет кодификациялық
Келісімдер құқығы жөніндегі БҰҰ Конференциясының дайындалуына байланысты әмбебап халықаралық
Сол кезде Комиссия мүшесі профессор Н.А.Ушаковтың (КСРО) инициативасы бойынша
Бұл тұжырым ымыра болса да, ол әмбебап сипаттағы келісімдерге
Бұл сұрақ ХҚК-да екінші рет талқыланғанда келісушілікке қол жетпеді,
Жалпы көпжақты келісімнің анықтамасы туралы сұрақ қайтадан келісімдер құқығы
Венгрия, Үндістан, Монғолия, Египет, Румыния, Сирия, УКСР, Шриланка, Югославия,
Алайда бұл түзетулерді батыс мемлекеттерінің қысымынан конференция қабылдамады да,
Вена Конференциясында бұл сұрақты талқылау кезінде кеңестік делегация ХҚК
Бұл бағытты табанды ұстану нәтижесінде КСРО басқа социалистік елдер
Болашақта мемлекеттердің құқықмирасқорлығы туралы баптардың жобасын дайындау кезінде ХҚК
Бұл жобада ХҚК жұмысының соңғы кезеңінде Комиссия мүшесі профессор
"X) "Әмбебап сипаттағы көпжақты келісім" өзінің объектісі және мақсаттары
Алайда, ХҚК уақыттың жетіспеушілігіне байланысты мәселенің мәнінде келтірілген анықтамасы
21 үкіметтің өкілдерінің (Бельгия, Ботсвана, Бразилия, Греция, Дания, Египет,
12 үкімет (Бельгия, Үндістан, Италия, Марокко, Нидерланд, Ұлыбритания, Сомали,
Алтыншы комитетте айтылған сын мен ескертпелерді есепке ала отырып,
Түзету тексті былай деп жариялады:
"а-бис) "әмбебап сипаттағы келісім" халықаралық құқықтың прогрессивті дамуына және
Нидерланд делегациясы да 2-ші бапқа келесі мазмұндағы түзетуді ұсынды:""Жаппай
Екі түзету де кейінірек талқылаудан алынған болатын, өйткені Вена
Вена Конференциясында әмбебап сипаттағы көпжақты келісімнің анықтамасы сұрағын талқылау
Сынды позицияларды ұстанған басқа мемлекеттер анықтаманың оң жақты элементтерін
Кеңестік анықтаманың "анық еместігіне" қатысты бірқатар делегациялардың ескертпе жасауына
Конференцияда социалистік елдердің делегациялары КСРО ұсыныстарын қолдады. Мысалға, Венгрияның
Осылайша, БҰҰ Вена конференциясындағы талқылау, халықаралық құқықтың прогрессивті дамуы
Алайда сол талқылау, әмбебап сипаттағы көпжақты келісімдер бар ма
Бізге Н.Н.Ульянованың "БҰҰ Бас Ассамблеясының Алтыншы комитетінде өңделіп жатқан
КСРО-ның конвенциялар жобасына 16-бис бабын еңгізу ұсынысы айналасындағы полемика,
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы кезінде өз күшінде болған кез-келген әмбебеп сипаттағы
Келісімге жаңылыс айтылған сөздер, сонымен қатар 1-ші пунктте көрсетілген
1-ші пунктте көрсетілген келісім күшінде болған кез-келген уақытта құқықмирасқорлығы
1-ші пунктте көрсетілген келісім жаңа тәуелсіз мемлекетке қатысты әрекетін
Комиссия мүшесі Н.А.Ушаков ұқсас ұсынысты ХҚК-ның қарастыруына 12-бис бабына
Н.А.Ушаковтың ұсынысына түсіндірме хатта келесі айтылған: "Қазіргі кезде Комиссия
Жаңа тәуелсіз мемлекет үшін және бүкіл халықаралық қауымдастық үшін
Сонымен қатар tabula rasa қағидасына зақым келтірмеуі маңызды. Соңғы
ХҚК, жоғарыда айтылғандай, уақыт жетіспеушілігіне байланысты байланысты 12-бис бабының
Алайда, қарсыластардың негізгі аргументі, 16-бис бабының tabula rasa қағидасына
16-бис бабын сынға алған кейбір өкілдер, бұл бапты қабылдаған
16-бис бабын сынға ала отырып, кейбір делегациялар оның қолданылуы
Бірқатар мемлекеттердің өкілдері 16-бис бабындағы жаңа тәуелсіз мемлекеттерді бұрынғы
КСРО немесе Нидерландтар ұсыныстарды қолдаған делегациялар бұл ұсыныстардың халықаралық
Дегенмен, делегациялардың көпшілігі 16-бис бабының жобасын толықтыру ұсынысына қарсы
2.2 Көпжақты және екіжақты келісімдерге қатысты құқық мирасқорлығы
1978 жылғы конвенцияның 2-ші тарауы жаңа тәуелсіз мемлекеттің көпжақты
3-ші тарауда мұрагер мемлекеттің екіжақты келісімдеріне қатысты жаңа тәуелсіз
Конвенцияның 17-29-шы баптары жаңа тәуелсіз мемлекеттердің көпжақты (17-23 баптар),
Тәуелсіз мемлекеттің құқықмирасқорлық кезінде күшінде болған көпжақты келісімдерге қатысуына
Бұл екі бапты қолдану тек 18-ші баптың 3-ші және
Конвенцияның 18-ші бабының 5-ші пунктінде жаңа тәуелсіз мемлекеттердің, сондай-ақ
19-шы бапта былай делінген: егер құқықмирасқорлыққа дейін мұрагер мемлекет
Конвенцияның 20-шы бабында жаңа тәуелсіз мемлекеттердің көпжақты келісімнің қатысушысы
21-ші бапта жаңа тәуелсіз мемлекеттің келісімінің бір бөлігінің міндеттілігіне
Келтірілген ережелерден көрініп тұрғандай, құқықмирасқорлықтың барлық жағдайларында мемлекеттердің өзінің
Жоғарыда қарастырылған нормалар заңды сипатқа ие және жаңа тәуелсіз
Бұл баптың 2-ші пунктінде былай айтылған:"Дегенмен бұл келісімнің әсері
Бұл норманың депозитарийлер мен келісім жақтары үшін жаңа тәуелсіз
Мысалға, 1983 жылдың басында әдеби және көркем шығармалар туралы
1978 жылғы Конвенция жобасының 2-ші тарау 111-ші бөлімінің, "Көпжақты
Конференцияда УКСР делегациясы ЧКСР, Польша, Сингапур мен бірге келесі
Көпжақты конвенциялардың депозитарийлердің осы замаңғы халықаралық тәжірибесі 22-бис бабын
22-бис бабы жаңа тәуелсіз мемлекеттердің мүдделеріне толығымен жауап берген,
Жаңа мемлекеттердің құқықмирасқорлық шарттары конвенцияның 24, 25, 26-ші баптарында
24-ші бап бойынша құқықмирасқорлық кезінде күшінде болған екіжақты келісім
Келесі баптар көпжақты келісімдерді уақытша пайдалану шарттарына (28-ші бап)
Дегенмен, конвенциямен 17-ші баптың 3-ші пунктінде көрсетілген категорияға кіретін
27-ші баптың 3-ші пунктінде жаңа мемлекеттің құқықмирасқорлық кезінде әлі
Конвенцияның 28-ші бабы құқықмирасқорлық кезінде күшінде болған және құқықмирасқорлық
Мүлдем өзгеше құқықты көзқарас конвенцияда, бұрын болған мемлекеттерді біріктіру
Мемлекеттердің тәжірибесін есепке алып, ХҚК, мемлекеттердің бірігуі немесе
Баптар жалпы ережеден бірқатар ерекше жағдайларды қарастырады
а) егер мұрагер мемлекет және басқа қатысушы мемлекет немесе
б) егер келісімді мұрагер мемлекетке қатысты пайдалануы бұл келісімнің
Конвенцияның 15-ші бабы мемлекеттің территориясының бір бөлігі басқа мемлекеттің
Конвенцияда бірқатар прогрессивті элементтер болуымен қатар, онда кейбір кемшіліктер
Конвенцияның 14-ші бабында "келісімді бүкіл территорияға қатысты пайдалану оның
— Конвенцияны пайдалану мен талқылау туралы дауларды шешу.
Конвенцияның V1 бөлімінде мұндай дауларды ретеуге қатысты бес бап
Дауларды шешу процедурасын өңдеу конференцияның екінші сессиясының жұмысында үлкен
Нидерландтардың ұсынысы дипломатиялық арналар бойынша реттелмеген дауларды конвенцияның екі
Өзінің ұсынысын баяндау барысында Нидерландтар өкілі бір қатар елдердің
Бірақ дауларды реттеу сұрағын талқылаудың ең басынан дамып жатқан
Жеке елдердің АҚШ ұсынысы икемді және көптеген елдердің дауларды
Үндістан, Нигерия, Свазиленд, Испания, Венесуэла және Уганданың даулардың, БҰҰ
Дауларды реттеу мәселесінің толық құрамын Комитетте талқылау, Нидерландтардың конвенцияға
Арнайы топта дауларды бейбіт реттеу сұрақты мәселесін шешу елеулі
Англияның ұсынысының мәнісі бойынша АҚШ делегациясы еңгізген 39-бис
Содан кейін келісімдер құқығы туралы Вена Конвенциясында ескерілген процедураға
Тринидад пен Тобаго ұсынысы бес пунктпен қосымшадан тұрады. 1-ші
АҚШ-тың екінші ұсынысы конвенцияға төмендегі айтылған бапты еңгізуде болды:
Чехословакия конвенцияға үш бап еңгізуді ұсынды: келіссөздер мен кеңестер,
Болгарияның ұсынысы бойынша өңделіп жатқан конвенцияда 1975 жылғы конвенцияның
Бұл ұсыныстар бес мәслихат бойы талқыланды. Ұзақ талқылаулар барысында
Талқылауда көрсетілгендей, Азия мен Африка елдерінің көпшілігі дауларды, БҰҰ
БҰҰ Халықаралық Соты - бұл Конвенция бойынша дауларды өзіне
Француз - американдық дауда Сот себепсіз АҚШ азаматтары үшін
БҰҰ - дың айтуынша, қазіргі кезде Халықаралық Соттың міндетті
Халықаралық Соттың міндетті юрисдикциясы халықаралық құқықтың тәртіптерінің талаптары үйлесімсіз.
Кеңес Одағы ешқашан Халықаралық Соттың міндетті юрисдикциясын қабылдау туралы
Конференция барысында айтылып кеткендей Нидерландтар өкілі конвенцияға шешілмеген дауларды
Мұндай ұсыныс жасауда Нидерландтар делегациясы алдыңғы үш конвенцияны қабылдау
2.3 Құқық мирасқорлығы институтында мемлекеттік меншігіне, мемлекеттік мұражайларға мен
2.3.1 Мемлекеттік меншігіне байланысты құқық мирасқорлығы
Меншік мәселесі колониализм құрсауынан езілген халықтардың азат болуымен аса
Тап осы мәселенің күрделілігін Халықаралық құқық комиссиясы мемлекеттік меншікті
Халықаралық құқық комиссиясы өзінің зерттеу өрісінен мемлекеттік меншіктен басқа
Мемлекет - қоғамдық мүдделерге арналған, мемлекет әкімшілігі немесе шаруашылық
Құқықмирасқорлықта мемлекет қоғамдық әдіс-амалдармен қамтамасыз етілетін барлық жария мүлікті,
Жеке меншік қатынастары мүліктік қатынас болып келеді, сонымен, объект
Бірақ, мәселе мемлекеттің құқық меншігінің субъектісі ретінде қарастырылса, тек
Шарттардан басқа мемлекеттердің құқық мұрагер мемлекетке басқа салаларда зерттей
ХҚК әр мемлекеттің заң шығару органдары мемлекеттік меншіктің өзінің
Мемлекеттік меншік түсінігіне мұндай жақындау түгелімен ақтады. Өйткені, ол
Сонымен қатар, мирасқорлаушы мемлекет өзінің ішкі құқығы бойынша мемлекеттік
Шарттардан басқа, мемлекеттердің құқықмирасқорлығының өзге салалары туралы баптар жобасы
Бірінші проекттің 14-ші бабында айтылғандай, мұрагер мемлекет жаңа егемен
а) мирасқорлаушы мемлекеттің территориясында орналасқан және мемлекет құқықмирасқорлықтың объектісі
ә) мирасқорлаушы мемлекеттің территориясында орналасқан егемен кезеңінде мирасқорлаушы мемлекеттің
б) "b" пунктінде көрсетілгеннен басқа да мирасқорлаушы мемлекеттің территориясында
в) мирасқорлаушы мемлекеттің қызметіне бағынышты жылжымайтын мүлік және құқықмирасқорлықтың
г) мемлекеттердің құқықмирасқорлық объектісі ретінде саналатын және территорияға бағынышты
д)"d" және "е" пункттерінде көрсетілгеннен басқа мирасқорлаушы мемлекеттің жылжымалы
Мемлекеттік меншік қатынасындағы мемлекеттік құқықмирасқорлық мәселесі халықаралық құқық субъектісі
Мемлекеттік меншікке қатысты құқықмирасқорлық түсінігінен мирасқор мемлекетке өту кезінде
Мирасқорлаушы мемлекет мұрагер мемлекетке өтетін меншікті бүлдіруді немесе оған
Құқықмирасқорлық нормаларымен қозғалмалы және қозғалмайтын меншіктің өтуі үшін бірдей
Мемлекетті бөлу және оның территориясында екі немесе одан да
- мирасқорлаушы мемлекеттің қозғалмайтын меншігі ол қай мұрагер мемлекет
- мирасқорлаушы мемлекеттің территориясынан тыс жерде орналасқан қозғалмайтын, 1983
- құқықмирасқорлықтың объектісі болып табылатын территорияға қатысты оның іс-әрекетімен
Бұл барлық жағдайлар, сәйкес мұрагер мемлекеттер өзге келісімдер жасаспаса
Мемлекеттің басқа мемлекетке өзінің территориясының бөлігін беруі кезінде мемлекеттік
Мемлекет территориясының бөлігін бөлу және онда мұрагер мемлекет құру
- территорияның бұл бөлігіне қатысты мирасқорлаушы мемлекеттің іс-әрекетіне байланысты
- мирасқорлаушы мемлекеттің одан бөлінген территория бөлігіндегі қозғалмайтын меншік
Құқықмирасқорлықтың мемлекеттік меншікке қатысты жағдайлары ядролық қаруға, сондай-ақ сол
Осылайша келіссөздің бұл жағдайлары қандай болмасын ядролық қаруға қатысты
Бұрынғы КСРО-ның мемлекеттік меншікке қатысты құқықмирасқорлық мәселесіне байланысты ТМД
1991 жылы 30 желтоқсандағы ТМД мемлекеттері басшыларының Келісімі бойынша
1992 жылғы Келісімде оның реттеу құралы ретінде КСРО-ның территориясынан
1992 жылғы Келісімге қайшы, іс жүзінде Одақтас республикалар КСРО-ның
1993 жылдың 3 ақпанында Ресей Президенті жарлық шығарды. Соған
КСРО-ның құлауына дейін-ақ оның құрамына кірген одақтас республикалар егемендік
2.3.2 Мемлекеттердің мемлекеттік мұражайларға қатысты құқық мирасқорлығы
Мирасқорлаушы мемлекеттің мемлекеттік архивтері түсінігінен құқықмирасқорлық кезінде оның іс
1983 жылғы Вена Конвенциясына байланысты мирасқорлаушы мемлекеттен мұрагер мемлекетке
Мемлекеттердің бірігуі және бір мирасқорлаушы мемлекет құруы кезінде оларға
Бір мемлекеттің оның орнында бірнеше мирасқорлаушы мемлекет пайда болған
Мемлекеттен территориясының бір бөлігі бөлінсе, сол территорияны қалыпты басқару
Мирасқорлаушы мемлекет пен мұрагер мемлекет арасындағы келісім бойынша, архивтердің
Бір елдің өз территориясының бөлігін басқа мемлекетке беру кезінде
Мұндай келісім болмаған жағдайда мирасқорлаушы мемлекеттің осы территорияны қалыпты
КСРО-ның мемлекеттік архивтерінің тағдыры оның құлдырауына байланысты, оның территориясында
Сондай-ақ әр ел территориясында қалыптасып әркелкі уақытта оның сыртында
Құжаттар жиынтығының физикалық бөлімінің болмаған жағдайда әрбір келісімге қатысушы
Егер мұрагер мемлекет келісімге қатысушы басқа мемлекеттің мүддесін көздеген
2.3.3 Мемлекеттердің мемлекеттік қарызға қатысты құқық мирасқорлығы
Мирасқорлықты реттеу мақсатында мемлекеттік қарыз мирасқорлаушы мемлекеттің басқа мемлекетке
Мемлекеттік қарызға қатсты құқықмирасқорлық кредиторлардың құқықтары мен міндеттеріне
Мемлекеттедің бірнеше бөлікке бөлінуі кезінде егер мұрагер мемлекеттер басқадай
КСРО-ның мемлекеттік қарызға қатысты құқықмирасқорлық мәселесі Одақтас мемлекеттердің өмір
1991 жылдың 28 қазанында Армения, Беларуссия, Қазақстан, Қырғызстан, Молдава,
Бұрынғы КСРО-ның шетелдегі барлық меншігін реттеу жөніндегі келісімдер қарастырылған
ІІІ. Құқық мирасқорлығы институтының дамуында жаңа тәуелсіз мемлекеттердің рөлі
1978 және 1983 жылдардағы конвенцияларында олардың халықаралық қатынастары үшін
Келіссөзге қатысты құқықмирасқорлыққа сәйкес 1978 жылғы Вена конвенциясы тәуелсіз
Жаңа тәуелсіз мемлекетке қатысты екіжақты келіссөзді өз күшінде қалдыру
1983 жылғы Вена конвенциясымен жаңа тәуелсіз мемлекетке өтетін меншік
1983 жылғы Вена конвенциясы мирасқорлық кезінде жаңа тәуелсіз мемлекетке
1983 жылғы Конвенция бойынша жаңа тәуелсіз мемлекетке негізін қалаушы
1978 жылы және 1983 жылдардағы Вена конвенцияларының жоғарыда аталған
Диплом жұмысының үшінші тарауда біз құқықмирасқорлығы институтының екі негізгі
Мемлекеттік қарызға қатысты жаңа тәуелсіз мемлекеттердің құқықмирасқорлығы.
Совет одағы ыдырауының салдары және пайда болған жаңа республикаларының
Несие халықаралық өмірдің маңызды бөлшегі болып табылады. Әрине осыған
Ішкі мемлекеттік қарызға қарағанда халықаралық қарыздың құқықтық қарым-қатынасында мемлекеттің
Импералистік мемлекеттер капиталды колониялар және соған тәуелді мемлекеттерден алып
Басты капиталды сыртқа шығаратын халықаралық қарыздар импералистерге қарыз мемлекеттерді
Мемлекеттік құқықмирасқорлығы жаңа халықаралық құқық субъектілерінің қарыздық міндеттерімен байланысты.
Тәуелсіздікке жеткен мемлекеттердің қарыз мәселесі құқықмирасқор-лыққа тән аспектінің бірі
Қарызға қатысты жас тәуелсіз мемлекеттердің құқықмирасқорлық мәселесі соңғы он
Ф.Листтің ойлауынша, "мемлекеттік қарыздарға қатысты жалпы мойынданған құқықтық бастамаларды
Бірақ жоғарыда көрсетілген авторлар халықаралық құқықта мемлекеттік қарыздың тағдырын
Мемлекет алдыңғысының құқығы мен міндетін өз еркі мен қабылдайды.
Басқа сөзбен айтқанда, осы теорияның жақтастары халықаралық құқықтың жаңа
Мемлекеттердің құқықтық халықаралық тәжірибесі осы мәселені шешуде.
Құқықмирасқорлықтың қарызға қатынасты келісімдері әр дайым орындалмайды. Осындай келісімдердің
Жаңа орынды басқан мемлекет өз еркінсіз қарызды мойнына алады.
а) алдыңғы мемлекетпен келісілген белгілі бір мақсатқа жету үшін
ә) әсіресе БҰҰ мен бекітілген халықаралық құыққа сай келмейтін
Мемлекеттің құқықмирасқорлығында қарыздың көшірілмеуі жайлы қорытынды жасаған басқа аудандардағы
Бірақ мемлекеттің құқықмирасқорлығының қатысты тәжірибені талқылаған М.Бенджауидің баяндамасында мемлекет
Осы сұрақтың жауабы ХҚК-нің мүшесі Н.А.Ушаковтың жасаған баяндамасынан табылды.
Жоғарыда айтылған және құқықтық көзқарас жағынан да алып қарасақ
Халықаралық тәжірибе жаңа мемлекет алдыңғы мемлекеттің "одиозды" қарыздарынан көп
Н.А.Ушаковтың ұсынысы бойынша ХҚК өзінің зерттеу аясынан үкіметтік және
Қазіргі кезеңде құқықмирасқорлықтың мемлекетке қатысты қарызы жайлы халықаралық құқық
Халықаралық тәжірибеде мемлекет қарыз бен жергілікті қарыз бірлігі, жалпы
Халықаралық құқық комиссиясына берілген баяндамасында М.Беджауи жоғарғы қарыз түрлеріне
Осылайша, жергілікті территориялық бірлік үкімет пен қызмет және мемлекет
Жергілікті территориялық бірліктің жауапкершілігіндегі мемлекеттік емес және белгілі бір
Осылайша, арнайы қарыз (немесе "локализді") шектеулі географиялық территорияға орналастырылған
Мемлекеттік қарыздарға қатысты жаңа тәуелсіз мемлекеттердің құқықмирасқорлық мәселесі тиімді
ХҚК-ның мемлекеттік қарызы "мемлекеттің қандай да бір құқықмирасқорлық кезінде
ХҚК-ның XXX1 сессиясындағы 16-шы баптың жобасына мемлекеттік қарыз жөнінде
"а) басқа мемлекетке, халықаралық ұйым немесе басқа халықаралық құқық
ә) мемлекет қабылдаған қандай да бір қаржы міндеткерлік".
Осы бапқа берген ХҚК-ның түсініктемесінде қарыз түсінігі - анық
Осында міндеткерліктен құралған келісім пассивті субъект (қарыз алушы), активті
31-ші бапты ХҚК мүшелері талқылаған сәтте келіспеушілік те туындаған
"b" пункті мемлекеттің қаржы міндеткерлігі бар - кеңес үкіметінің
ХҚК-ның XXX111 сессиясында 31-ші баптың "мемлекет қабылдаған қандай да
БССР және ГДР үкімет жобасы баптарының "b" пунктісі қолданыла
"b" пункті жаңа мемлекеттің алдыңғы мемлекет қарым-қатынаста болған шетелдің
Жаңа тәуелсіз мемлекеттерге келер болсақ, олардың мемлекеттік құқықмирасқорлық қарыздары
Жаңа орын басқан мемлекет егер де тәуелсіз мемлекет болса,
ХҚК-ның түсініктемесінде, мемлекеттің құқықмирасқорлығына қатысты территорияның өз қарызы және
Деколонизациялау болған жағдайда құқықмирасқорлыққа қатысты міндеткерліктің көптеген бөлігі алдыңғы
Мемлекеттік қарыз түсінігіне сонымен қатар егерде тәуелді территорияға тәуелсіздік
36-шы баптың қолдану аясына қатысты келесі бір қарыз категориясын
Кепілдікке берілген қарыз жағдайында заңды көзқарас жағынан билуеші державаның
Осы ойларды ескере отырып, ХҚК мемлекеттің құқықмирасқорлығы бұрынғы тәуелді
Жаңа тәуелсіз мемлекет пайда болған жағдайда алдыңғы мемлекеттің мемлекеттік
Тәуелді территорияның дамуы үшін басқарушы держава берген қарызды бағалауда,
36-шы бапқа қатысты жалпы норманы дайындауда ескеруге тиіс бір
Қарыз алушының қаржылы мүмкіндіктері туралы жаңа тәуелсіз мемлекеттің қарызға
"Мемлекет банкротқа" ұшыраған жағдайда алдыңғы мемлекетпен қабылданған қарыздар 36-шы
Жаңа тәуелсіз мемлекеттің экономикалық және қаржы мәселесі қарызды өтеу
Төлей алу мүмкіндігі мәселесі халықаралық қарым-қатынастар жаңалығына әр халықтың
Алдыңғы мемлекеттің мемлекеттік қарыздарына қатысты жаңа тәуелсіз мемлекеттерге негізгі
Бейбіт және тату қарым-қатынасқа қажет мемлекет арасындағы қатынастың тәртіптілігі
Көп жағдайда алдыңғы (метрополия) мемлекет қарызы жаңа тәуелсіз мемлекетке
Деколонизациялау жағдайындағы мемлекеттік қарызға қатысты құқықмирасқорлықты реттеуде заңды нормаларды
Осылайша, ХҚК алдыңғы мемлекеттің қарызы жаңа мемлекетке көшпеу туралы
Жаңа тәуелсіз мемлекеттер жиі капитал салымын қажет етеді, сондықтан
Берілген анықтама мемлекеттік жекеменшікке қатысты құқықмирасқорлық жөніндегі басқа (13,
Екі жақта 36-шы баптың 1-ші пунктісінде айтылған келісімді еркін
ХҚК жобасына жарты территория басқа мемлекетке өтсе де, екі
Мысалы, 2 немесе бірнеше мемлекет бірігіп жаңа мемлекет құрса,
Халықаралық құқықты кодификациялау және оның прогрессивті дамуына оның саяси,
КСРО-ның құлдырауына байланысты құқықмирасқорлық. Ресей континуитеті
Халықаралық құқық нормаларының шеңберінде өтетін КСРО-ның құлдырауына байланысты ие.
Халықаралық қатынастағы мемлекеттер Ресей континуитетін қажет деп тапты, ол
Бұл континуитеттің құқықтық бекітілуінің негізі 1991 жылы 24 желтоқсанындағы
Жолдауда "Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы" деген атаудың орнына "Ресей
Оның алдында ТМД-нің аталған шешімін ескере отырып Еуропалық бірлестік
1991 жылы 25 желтоқсанда ЕО прецедателі (сол кезде Нидерланд)
Кейін Ресей СІМ-нің БҰҰ-ға және шет мемлекеттерге нотификациялары
а) КСРО-ның елшіліктермен консулдықтары "Ресей Федерациясының дипломатиялық және
ә) Ресей "КСРО-ның халықаралық келіссөздерден туындайтын құқық-тарын жүзеге
б) Ресей үкіметі Одақ үкіметтерінің орнына сәйкес халықаралық
Олардың қатарына ең алдымен Ресейдің БҰҰ қауіпсіздік кеңесінің
КСРО-ның ядролық потенциялының көп бөлігі Ресей территориясында орналасқандықтан
Ресей континуитетіне жағдай туғызатын тағы бір фактор анықталған келіссөздерге
Ресейге қатысты жалғастырушылық тұжырымдамасы Ресейдің мемлекет-тігінің тарихи дамуындағы құқықмирасқорлығына
Мұндай объективтік факторлар болмаса, бұрынғы Югаславия тәжірбиесі көрсеткендей, континуитет
Ресейдің бұрынғы КСРО-ның жалғастырушы ретінде тұжырымдауы Франция мен Италия,
1997 жылғы Ресей мен Нидерланд СІМ біріккен жолдамасында КСРО
Ресей континуитеті қарастыра отырып, бұл құқықмирасқорлыққа қарсы емес, керісінше
Ресей континуитеті, бұдан былай, КСРО-ның құлауы нәтижесінде пайда болған
Қорытынды
Дипломдық жұмысты қорытына келгенде төменгі нәтижелерді шығара аламыз.
Қазіргі заманда дүние жүзі интеграция мен дезинтеграция процесстерге толы,
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы екі өзара байланысты бөлімнен тұрады: фактілі мен
Белгілі бір заңды факторлары бар фактілі құқықмирасқорлығы дегеніміз территориядағы
Мемлекетпен өз территорияның бір бөлікті басқа мемлекетке беру.
Мемлекет территорияның бір бөлігінің бөлінуі және басқа мемлекетке бірігуі.
Халықаралық құқықтың субъектісі жаңа мемлекеттің пайда болуы:
бұрыңғы тәуелді территориядағы жаңа дербес мемлекеттің пайда болуы;
мемлекеттен бөлініп шыққан территорияның бөлігінде жаңа мемлекеттің пайда болуы;
екі немесе бірнеше мемлекеттердің бір мемлекетке бірігуі;
мемлекеттің ыдырауы және оның территория бөлімдерінде екі немесе бірнеше
Заңды мирасқорлығы дегеніміз халықаралық құқық қағидаларға негізделіп белгілі бір
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығының объектілері мемлекеттік территория (фактілі мирасқорлықтың объектісі), халықаралық
Мемлекеттердің құқықмирасқорлықтың мәнің зерттеу нәтижесінде құқықмирасқорлықтың жаңа анықтамасын шығарып
Мемлекеттердің құқықмирасқорлығы туралы Вена конвенциялардың кемшілігі дауларды шешу процедурасы
ҚСРО ыдырағаннан кейін мемлекеттердің құқықмирасқорлығы Вена конвенцияларда бекітіліген процедураларға
Мұрагер мемлекеттің шетелдерде орналасқан сыртқы мемлекеттік қарызы және мемлекеттік
Өзгеріс және интеграция процесстеріне толы қазіргі заманда халықтардың өзін
Мемлекеттердің мирасқорлығы екі бір бірімен байланысты бөлімнен тұрады: фактілік
Фактілі мирасқорлық юридикалық факт, яғни фактілік жағдай болғанды қажет
Юридикалық мирасқорлыққа жетелейтін фактілік жағдайлар:
бір мемлекеттің өз территорияларының бөлігін өзге мемлекетке беруі;
мемлекеттердің территорияларының бөлігінің бөлініп өзге мемлекетке қосылуы;
халықаралық құқықтың жаңа мемлекет субъектілерінің пайда болуы:
а) бұрынғы бодан территорияда тәуелсіз мемлекеттердің қалыптасуы;
ә) өмір сүріп жатқан мемлекеттен бөлінген территорияда мемлекеттердің қалыптасуы;
б) өмір сүріп жатқан мемлекеттен бөлінген территорияда мемлекеттердің қалыптасуы;
в) бірнеше мемлекеттердің бір мемлекет болып бірігуі;
д) мемлекеттердің бөлінуі және өмір сүруін тоқтатуы және территорияның
Юридикалық мирасқорлық дегеніміз - мұрагер мемлекетке мирасқор мемлекеттің халықаралық
Мирасқорлық объектілері: мемлекеттік территория (фактілік мирасқорлық объектілері), халықаралық шарттар,
Зерттеу нәтижелерінен түйгеніміз, мемлекеттердің мирасқорлыққа жаңа анықтамасы қалыптасты:
Мемлекеттердің мирасқорлығы - нақты фактілік жағдайда белгілі бір территория
КСРО-ның құлауымен мемлекеттің мирасқорлығы көбіне мемлекеттің мирасқорлығы туралы 1978
КСРО құлауымен байланысты мемлекеттің мирасқорлық процесінің ерекшелігі болып Ресейдің
КСРО құлауымен мемлекеттің мирасқорлық тәжірибесі мирасқорлық институтында қауыпты жағдай
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Халықаралық-құқықтық құжаттар
1. Устав ООН от 26 июня 1945 г.
2. Договор о нераспространении ядерного оружия от 1 июля
3. Венская конвенция о праве международных договоров от 23
4. Венская конвенция о правопреемстве государств в отношении договоров
от 23августа 1978 г.
5. Венская конвенция о правопреемстве государств в отношении государс-твенной
6. Конституция Российской Федерации от 12 декабря 1993 г.
7. Конституция Республики Казахстан от 30 августа 1995 г.
8. Декрет о мире от 26 октября /8 ноября/
9. Меморандум о взаимопонимании относительно долга иностранным креди-торам Союза
10. Договор о правопреемстве в отношении внешнего государственного долга
11. Соглашение о механизме погашения и обслуживания задолженности /обязательств/
12. Протокол о методике определения долей суверенных государств в
13. Соглашение о создании Содружества Независимых Государств от 8
14. Протокол к Соглашению о создании Содружества Независимых Государств,
15. Алма-Атинская Декларация от 21 декабря 1991 г.
16. Соглашение о совместных мерах в отношении ядерного оружия
17. Соглашение глав государств Содружества Независимых Государств о собственности
18. Соглашение о дополнениях к Договору о правопреемстве в
19. Соглашение о принципах и механизме обслуживания внутреннего долга
20. Соглашение между государствами-участниками Содружества Независимых Государств в отношении
21. Меморандум о взаимопонимании по вопросу правопреемства в отношении
22. Решение об участии государств-участников Содружества в Договоре о
23. Соглашение о распределении всей собственности бывшего Союза ССР
24. Соглашение о правопреемстве в отношении государственных архивов бывшего
25. Соглашение о взаимном признании прав и регулировании отношений
Ғылыми әдебиеттер
Аваков М.М. Правопреемство Советского государства. М.,1961.
Аваков М.М. Правопреемство и границы государства. - В кн.:
Аваков М.М. Правопреемство освободившихся государств М., 1983.
Алиев Н.И. Признание и правопреемство в отношении международных договоров.
Вилков Г.Е. Национализация и международное право. М., 1962.
Власова Л.В. Правопреемство государств в отношении договоров. Минск, 1982.
Джела Ж. Вопросы правопреемства в связи с возникновением новых
Действующее международное право. В трех томах. - Т.1. -
Дурденевский В.Н. Главные правовые вопросы при образовании нового государства.
Есаян А.А. Некоторые вопросы правосубъектности и правопреемства в теории
Жильберт Д. Вопросы правопреемства в связи с возникновением новых
Захарова Н.В. О международно-правовой правосубъектности государства при социальной революции
Захарова Н.В. Правопреемство государств. М., 1973.
Клименко Б.М. Критика теории международных сервитутов. - Сов. ежегодник
Козлов А.Е. Право на самоопреление как принцип международного права
Кофман Б.И. Вопросы о "приобретенных правах" и правопреемство государств
Лебедев М.А. Особые территориальные режимы (международно-правовые вопросы пользования иностранной
Лукашук И.И. Конституции государств и международное право. М., 1998.
Лунц Л.А. О национализации собсвенности иностранных монополий в государствах,
Ляхс М. Национализация и развитие международных экономических отношений. В
Мартенс Ф.Ф. Современное международное право цивилизованных народов. Т.1.М., 1996.
Марухян В.А. Правопреемство государств в современном международном праве. Автореферат
Международная правосубъектность (некоторые вопросы теории). М., 1971.
Моджорян Л.А. Основные права и обязанности государств. М., 1965.
О`Коннелл. Правопреемство государств. М., 1957.
Пустогаров В.Эрозия Союза. Международно-правовые последствия // Международная жизнь. -
Пустогаров В. Советские республики в мировом сообществе // Международная
Пустогаров В.Международно-правовой статус СНГ // Государство и право. -
Романов В. Правопреемство государств // Международное право /Отв. ред.
Талалаев А.Н.История международного права и его науки// Международное право
Талалаев А.Н.Виды государств как субъектов международногоправа// Международное право /Под
Талалаев А.Н.Правопреемство государств// Международное право /Подред. Г.И.Тункина. - М.:”Юридическая
Тиунов О.И.Правопреемство государств//Международное право /Под ред. Г.В.Игнатенко. - М.:
Ульянова Н.Н. Правопреемство государств в отношении многосторонних договоров. -
Шанкити М.К. Правопреемство государств в отношении договоров. Автореферат канд.
Цибуков В. Проблемы правопреемства в СНГ. - Изд. МГИМО
Янгонго Б. Правопреемство государств в отношении имущественных и долговых
Аваков М.М. Правопреемство освободившихся государств М., 1983.
Аваков М.М. Правопреемство Советского государства. М.,1961.
Венская конвенция о праве международных договоров от 23 мая
Kelsen H. Principles of international law.New York, 1953.416 p.
Дурденевский В.Н. Главные правовые вопросы при образовании нового государства.
Захарова Н.В.О международном правопреемстве и его объекте// Советское государство
Захарова Н.В. "О международной правосубъектности государства при социальной революции.
См., например, Worterbush der Auzenpolitik und des Volkerrechts. В.,
Броунли Я. Международное право, т. 2. М., 1977, с.373.
См. Захарова Н.В. Правопреемство государств. М., 1973, с. 20.
См. Захарова Н. Курс общего международного права. Пг., 1917,
См. Игнатенко Г.В. От колониального режима к национальной государственности.
См. Власова Л.В. Правопреемство государств в отношении договоров. Минск,
См. Аваков М..М. Правопреемство государств в отношении договоров (Венская
См. Вилков Г.Е. Национализация и международное право. М., 1962,
См. Аваков М.М. Правопреемство и границы государства. - В
Лебедев М.А. Особые территориальные режимы (международно-правовые вопросы пользования иностранной
Менса Э. Основные проблемы ликвидации колониализма в Африке и
Есаян А.А. Некоторые вопросы правосубъектности и правопреемства в теории
Лебедев М.А. Особые территориальные режимы (международно-правовые вопросы пользования иностранной
Пустогаров В. Советские республики в мировом сообществе // Международная
Джела Ж. Вопросы правопреемства в связи с возникновением новых
Марухян В.А. Правопреемство государств в современном международном праве. Автореферат
Захарова Н.В. Правопреемство международных договоров: Авторефе-рат диссертации на соискание
Меморандум о взаимопонимании по вопросу правопреемства в отношении договоров
Лукашук И.И. Конституции государств и международное право. М., 1998.
Кофман Б.И. Вопросы о "приобретенных правах" и правопреемство государств
Власова Л.В. Правопреемство государств в отношении договоров. Минск, 1982.
Жильберт Д. Вопросы правопреемства в связи с возникновением новых
Романов В. Правопреемство государств // Международное право /Отв. ред.
Ульянова Н.Н. Правопреемство государств в отношении многосторонних договоров. -
Шанкити М.К. Правопреемство государств в отношении договоров. Автореферат канд.
Договор о нераспространении ядерного оружия от 1 июля 1968
Янгонго Б. Правопреемство государств в отношении имущественных и долговых
Цибуков В. Проблемы правопреемства в СНГ. - Изд. МГИМО
Пустогаров В.Эрозия Союза. Международно-правовые последствия // Международная жизнь. -
Соглашение о дополнениях к Договору о правопреемстве в отношении
Игнатенко Г.В. Проблемы правопреемства в связи с образованием новых
Abelian de Velasco V. Reflexiones sobre la llamada "sucesion
Ляхс М. Национализация и развитие международных экономических отношений. В
Пустогаров В.Международно-правовой статус СНГ // Государство и право. -
Цибуков В. Проблемы правопреемства в СНГ. - Изд. МГИМО
О'Коннелл Д. Правопреемство государств, с. 33.
См. Международное право. М., 1981, с. 88; Моджорян Л.А.
См. Ушаков Н.А. Суверенитет в современном международном праве. М.,
О значении международного договора см. Талалаев А.Н. Право международных
1
3