ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
ТУРАР РЫСҚУЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Реферат
Тақырыбы: Нарықтық қатынастар және экономиканың үлгілері.
Тексерген:
Орындаған:
Мамандығы:
Тобы:
Курс:
Алматы 2006 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Нарықтық қатынастардың теориялық негіздері.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Нарықтық қатынастардың қызметтері.
Нарықтық экономиканың элементтері, қызмет ету
Нарықтық қатынастардың шеңбері
ҚОРЫТЫНДЫ
Нарықтық экономиканың үлгілері.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
КІРІСПЕ
Нарықтық қатынастардың теориялық негіздері.
Экономикалық байланыстар өнімдердің өндірушілерден тұтынушыларға
Осындай айырбас процестері қоғамдық еңбек бөлінісімен
Осы қатынастардың мазмұны неде? Экономикалық әдебиетте
Ағылшын экономисі У. Джевонс (1835-1882 жж.)
Байқасаңыздар, келтірілген анықтамаларда нарықтың мазмұны тек
Нарықтың мәнін анықтағанда, оның екі жақты
Айналыспен қатар, нарық қатынастарына мыналар жатады:
Екі субъектің өзара байланыстары нарық негізінде
Еңбек биржасы арқылы жұмыс күшін жалдап
Шетел фирмалары мен бірлескен кәсіпорындардың айырбас
Белгілі процентке несие берудегі несие қатынастары;
Тауар, қор, валюта биржалары мен басқа
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Нарықтық қатынастардың қызметтері.
Нарық қызметтерінің белгілі шарттары болады. Ақырғы
Бүгін осы шектеулер жойылды-мыс болып отыр.
Осыған байланысты, өркениеттік нарық қатынастарының біздің
Меншіктің алуан түрлі формаларына (жеке меншікке,кооперативтік,
Мемлекеттік реттеушілерді сақтай отырып, өндірісті демократияландыру.
Үш негізгі элементтерді біріктіретін: тауар мен
Факторлардың екінші тобына құқықтық заңдарды жасаумен
Нарықтық мәні оның функциялары арқылы толығырақ
Тауар өндірісінің өзін-өзі реттеу қызметі. Бұл
Ынталандыру қызметі. Баға төмендегенде өндірушілер өндіруді
өндірілген өнім мен еңбек шығындарының қоғамдық
реттеу қызметі. Нарық арқылы экономикадағы, өндірістегі
шаруашылық өмірді демократияландыру, өзін-өзі басқару принциптерін
Нарықтық экономиканың элементтері, қызмет ету принциптері.
Нарықтық экономикасының қызмет етуі, нарықтың белгілі
Нарық экономикасының бірінші және өте маңызды
Нарық экономикасының екінші элементін өндіріс орындарының
Нарық экономикасының үшінші маңызды элементі- баға.
Нарық экономикасының тортінші, орталық буыны- екі
Нарықтық механизмінің бесінші элементі – бәсеке.
Нарықтың маңызды элементтеріне нарықтық инфрақұрылым жатады.
Нарық экономикасы әрекеттерінің механизмі үш басты
Маржиналдық (шекті) талдауға;
Балама таңдау шығындарына;
экономикалық рационалдыққа.
Маржиналдық талдау принциптері негізінде нарық
Балама таңдау шығындарының принциптері. Балама таңдау
Экономикалық рационалдық принципті табыс пен шығындары
Сирек кездесу нарық экономикасының өте маңызды
Классикалық мектептің өкілдері Д. Рикардо, А.Смит
Нарықтық қатынастардың шенбері.
Нарық теориясында нарықтық қатынастар әрекет ететін
нарық туралы информация ізлеумен және сол
келісімдердің шартіын білгілеумен және оларды жасаумен
тауарлардың сапасын анықтауға, стандарттар жүйесін жасауға,
нарықта ойланбай (опортунистік) жасалған әрекеттерден болған
Шығындардың осы формасын пайдалану өте көп
Айналыс сферасындағы шығындарды теория жағынан дәлелдеу,
Осы әсердің дережесін білу үшін А.Смит
А.Смит теоремасы, немесе, айырбас теоремасы бойынша,
Р. Коуздың теоремасының мәнін былай сипаттауға
Қазіргі заманда споттық және мерзімді нарықтар
Споттық нарық дегініміз қолма-қол жеткізілетін нақты
Мерзімді нарық – бұл мерзімді контрактар
Споттық нарыққа хеджерлер мен саудагерлер қатысады.
Саудагерлер болашақта болып қалуы мүмкін спот
Форвардтық контракт – бұл констрагенттер арасында
Әдетте, форвардық контракт шартында жеткізудің белгілі
Фьючерстік контракт – бұл контрақың предметін
Фьючерстік контракт тек биржада жасалынады. Оның
Контрактының предметі болып материалдық активтер –
Опциондық контракт. Опцион – бұл белгілі
Орындалу мерзіміне байланысты, опциондар екі типке
Дүниежүзілік практикада жасалатын контрактылардың көбі американдық
Кесте 5.1
Форвард Фьючерс, опциондардың айырмашылықтарының сипаттамасы.
Контракттың элементтері Мерзімд контракттар
Форвард Фьючерс Опцион
Келесім түрлері Контракт биржадан тыс жасалады
биржада
биржадан тыс парақта
Келесім шарттары Келісім шарттары контрагенттердің бір-бірімен
Биржада:
биржа өзі баға білгелейді
котировка өтетін опциондар үшін құнды қағаздар
биржадан тыс нарықта:
- нарықтық қүн негізінде
Контрактың көлемі Келісім бойынша Стандартты Келісім
Жетқізу датасы Келісіммен белгіленгін Стандартты Келісім
Контракт жасау контрагенттерден қандай болмасын шығын
Кенілдік Міндеттемелер Биржаның есен палатасы
ҚОРЫТЫНДЫ
Нарықтық экономиканың үлгілері.
Қазіргі уақытта Қазақстанда барша шаруашылық жүргізудің
Осы жағдайда нарық экономикасы жоғары дамыған
географиялық орналасу;
табиғи ресурстардың бар болуы;
тарихи даму жағдайлары;
халықтың дәстүрі, әдет – ғұрыпы;
өндіргіш күштердің даму дәрежесі;
қоғамның әлеуметтік бағытталуы.
Шаруашылық жүргізудің нарықтық шарттарының әр елдердің
Сонымен қатар барлық нарықтық үлгілердің ортақ
Меншіктің әр алуан формаларының болуы;
Тауарлар мен қызметтерге көбінесе еркін баға
Еркін бәсекенің дамыған жүйесі;
Кәсіпкерлік әрекеттердің кең тарауы;
Экономиканы мемлекеттік реттеудің белгілі жүйесі.
Қазіргі заманда қолданылатын нарықтық үлгілердің бірнешесін
Американдық үлгі. Бұл үлгі «капитализмнің либералдық
Мемлекеттің экономикадағы реттеуші рөлі өте төмен.
Кәсіпкерлікті барынша қолдау (ХХ ғ. 80-ші
Халықтың бай, кедей болып әйгілі бөлінуі;
Жалақы айырмашылығының тым алшақтығы. Фирманың бастығының
Жетімді түрде қамтамасыз етілмеген топтардың әл-ахуалы
Жапониялық үлгі. Осы замандағы шаруашылық жүргізу
Ұлттық экономиканың негізгі бағыттарына мемлекет әсері
өзін өзі қорғаудың дамуы мен
фирмалардың басым көпшілігі жұмысшыларды барлық өмірлік
жалақа дәрежелерінің айырмашылықтары көп емес –
үлгінің әлеуметтік бағытталуы. Әлеуметтік мәселелерді шешу
Неміс үлгісі. Әлеуметтік – экономикалық мазмұны
Неміс үлгісінің негізгі ерекшіліктері.
Экономикаға мемлекеттің зор әсер етуі. Бұл
ХХ ғ. 70-ші жж. басында Германияда
Неміс үлгісінде, Жапониялықтай, банктер шешуі рөл
Жапондық үлгідегідей, жалақы дәрежесінің айырмашылығы елеулі
Шведті үлгі. Бұл үлгінің айырмашылықтары: әлеуметтік
Француздық үлгі. Бұл үлгінің елеулі ерекшелектері
Оңтүстік Кореялық үлгі. Осы үлгі Оңтүстік
Оңтүстік Кореяда көп уақыт несие-қаржы сферасында
Экспорт мәселелері ерекше бақылауға алынған.
Осының алдындағы бесжылықта (1987-1991жж.) экономикаға реанимация
Қытайлық үлгі. Қытайда экономиканы реформалау
Қазіргі жағдайда ауылдың ілгері дамуы талқыланып
Реформа 1984 жылдан қалада басталды. Қытай
Теориялық зерттеулерге сүйене отырып, ККП XVIIсъезі
Экономикалық реформалар ауылда өнеркәсіптің дамуын жандандырды
Өнеркәсіптегі экономикалық өзгерістердің нәтижесінде, меншіктің әртүрлі
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
С.Әкілібеков. «Экономикалық теория». 72-75 беттер
Әубәкіров «Экономика теория негіздері»1998/300-301
А.Смит «Халықтар байлығы»,556-557 беттер
А.Смит «Халықтар байлығы» 1962,1990з/480,491 беттер
В. Крылова «Учебное пособие»
Жанайдаров «Экономика теория негіздері»
Журавлев «Основы экономической теории».
«Континент» журнал из Казахстана №21 (131)
«Континент» журнал из Казахстана №22 (134)
А. Смит. «Халықтар байлығы». М., 1962,
К. Маркс пен Ф. Энгельс шығ.
W. R. Scoot Adam Smith as
Дж. С. Милль. «Основы политической экономии».
I.A. Schumpeter Historu of Economic Analysis,
J. F. Bell. A. Historu of
18