Мазмұны
Кіріспе 3
І-ТАРАУ. Кедендік тарифтер жүйесінің теоретикалық және методикалық қалыптасу мәселелері
1.1 Кедендік тарифтер жайындағы түсінік және олардың түрлері. 5
1.2 Кедендік реттеудің әдістері және халықаралық тәжірибе 16
ІІ-ТАРАУ. Қазақстан Республикасының кедендік органдарының қазіргі жағдайы 30
2.1. Кеден органдары және оның қызметінің ұйымдық - құқықтық
2.2 Кедендік тарифтерді бағалау және талдау 41
ІІІ-ТАРАУ. Қазақстан Рсепубликасының кедендік нормаларын мемлекеттік реттеу арқылы жетілдіру
Қорытынды 58
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 60
Кіріспе
Қазақстанның тәуелсіздік алып, егемендікке ие болуы жаңа өзгерістерге алып
Кеден саласын монополиялық мемлекеттік ретеудің қажеттілігі ішкі және сыртқы
Кеден ісі кеден саясатының мақсатқа жету құралы ретінде,
Кеден тарифтерінің дамуы алғашқы кезеңі оның пәнінінң тар
Қазақстанның халықаралық саяси және экономикалық қатынастарының дамуы, еліміздің интеграциялық
Беларусь Республикасы, Қазақстан Респуьбликасы, Қырғызстан Республикасы және Ресей Федерациясы
Белсенді сыртқы сауда саясатын жүргізуге байланысты Қазақстанның
Сыртқы сауда операцияларын кңеден тарифтік реттеу әлемдік
Қазақстанның өтпелі экономикасында сыртқы сауданы кеден тарифтік реттеудің мәні
І-ТАРАУ. Кедендік тарифтер жүйесінің теоретикалық және методикалық қалыптасу мәселелері
1.1 Кедендік тарифтер жайындағы түсінік және олардың түрлері.
Әлемдік тәжірибеде сыртқы сауданы реттеудің экономикалық әдістері болып тарифтік
Халықаралық ұйымдар мен бірлестіктер қызметінің көмегімен /ТСБА/ БСҰ, БҰҰ-ның
Жоғарыда көрсетілген бағыттарды іске қосу үшін көптеген елдер негізгі
Кеден тарифі мемлекеттік реттеудің белсенді құралдарының бірі, ол барлық
Импорттық және экспорттық өнімдердің бағасын өсіре отырып, ол сонымен
Одан басқа тарифтік реттеу қызметі салық жүйесімен тығыз байланыста
Кеден тарифті өзінің маңызы жағынан экономикалық сипатта деуге болады.
Кеден тарифі импорттық және экспорттық, қарапайым, күрделі болуы мүмкін.
Импорттық тарифті санау процесі кеден тарифіндегі өнімнің номенклатуралық позициясын
Экспорттық кеден тарифі сыртқы сауданы реттеудегі тек шамалы елдер
Көптеген елдерде кеден тарифтін дамыту мынадай екі әдіспен жүргізіледі
Екінші әдіс әр тауарға екі немесе одан да көп
Ал төмен, яғни конвенциялық немесе минималды мөлшерлемеге жағымды тәртіпке
Күрделі кеден тарифі – айрықша жеңілдік салығы болып табылады,
Айтарлықтай күрделі тариф Конго, Венесуэла, Мали елдерінде.
Кедендік тариф – тариф ретінде өзінің экономикалық мағынасы мен
Шикізат өнімдері тарапынан олар онша үлкен емес (0,5-2,6%), ал
Мысалы, бірдей тауарлар дамыған елдерге қарағанда дамушы елдерде жоғарылау.
Бұны дамушы елдердің ұлттық өнер кәсібінің кейбір салаларын қорғау
Адвалорлық салық. Тауар бағасына байланысты проценттік мөлшерлеме белгіленеді және
Ра(Ріm+(1+TAV)
Мұндағы: TAV – адвалорлық тариф мөлшерлемесі.
Арнайы салық. Бұл салық тауардың көлеміне, салмағына немесе санына,
Ра(Ріm Ріm +Ts
Бұл жерде: Pіm - өнімінің импорттық бағасы (өнімнің кеден
Ts – арнайы бағаның мөлшерлемесі.
Аралас салық тауарларға байланысты адвалорлық та және арнайы да
Максималды - өнім бағасының мөлшерлемесі барлық елдер қойылады. Минималды
Автономды салық мемлекеттердің келісімі бар ма жоқ па оған
Конвенциондық (келісілген) жоғарыда айтылған келісімдер процесінде екі жақтың шешімі
Импортқа кеден салығын салу абсолютті түрде көпшілік елдерде қолданылады.
Сыртқы сауда операцияларын салықтық реттеу тарифпен тығыз байланысты, себебі
Салық пен кеден бахс салығының айырмашылығы салық салу процесімен
Шекарадағы салық жинағының мөлшерлемесі ішкі ұлттық, өнімге қойылатын
Арнайы салықтың кеден баж салығынан айырмашылығы жоқ. Оның
Кеден тіркеуі кезінде төленетін алымдар мен салықтар, олар; кеден
Жылжымалы импорттық салықтар. Әлемдік нарықтағы бәсекелесу күресі әдістерінің
Кеден баж салығымен салыстырғанда олар икемділігімен көзге түседі, сондай
Өтемақылық (компенсация) алым жылжымалы салық түріне ұқсас. Олар
Бұл ауыл шаруашылық секторында және өндірісті экспорттау мен импорттауда
Экспортқа мұнай шығаратын елдер (ОПЕК) т.б. ұйымдар кіреді. Олардың
Сыртқы сауда саясатының мынадай түрлерін қолдануды ұсынады; бір үлгіге
Бұл принциппен қоса екі шартты ұстау қажет; көп жақты
Сауданы дамытудағы халықаралық құжаттардың ерекше тізімінде кеден бағасының кодексі,
Әлемдік қауымдастықтағы елдердің қазіргі кездегі тәжірбиесінде сыртқы экономикалық байланыстарды
Шаруашылық өмірді интернационализациялауына және елдердің бір – біріне бағыныштылығының
Қазіргі таңда кедендік тарифтерді әлемдегі 100-ден астам ел қолдануда.
өнеркәсібі дамыған мемлекеттер тарифтері;
дамушы елдер тарифтері;
шығыс Европалық елдер тарифтері/5,54/.
Кедендік тарифтер қазіргі кездегі сыртқы сауданы реттеудің негізгі элементі
Өнеркәсібі дамыған елдердің кедендік тарифтері, әдетте, көп бағалы болып
Келісімді баждар бағанасы (қолайлы жағдай режимі бағанасы). Бас тарифтер
Өнеркәсібі дамыған елдердің тарифтері келісімдерді баждар бағанасын және жеңілдік
Алыну әдістеріне қарай кедендік баждар арнайы және адвалорлық деп
Өнеркәсібі дамыған елдерде мұндай шара кедендік бағалау бойынша ТСБА
Арнайы (спецификалық) баждар ұлттық валютаданақты көрсетілген мөлшерде салмақ, көлем,
Ең көп тараған баждар – адвалорлы баждар. Оның мәні
Сонымен қатар ол бағасы тез өзгеріп отыратын, техникалық жағынан
Арнайы баждардың артықшылығы – кедендік алым мөлшерін есептеу кезінде
Өнеркәсібі дамыған елдердің кеден тарифтіктәжірибесінде кейбір жеке позициялар бойынша
Қазіргі таңда Батыс елдеріндегі кедендік алым – салым қатысты
Ең жоғары кедендік баж, әдетте еңбекті көп қажет ететін
1.2 Кедендік реттеудің әдістері және халықаралық тәжірибе
Нарық қатынастары жағдайында мемлекеттік қызметтің экономикалық жиынтығы мемлекеттік реттеу
Мемлекеттік реттеу бірінші дүние жүзілік соғысқа дейін де басталғанын
Батыс елдерінде мемлекеттік реттеудің дамуы, сапалы жаңа кезеңі екінші
Ұзақ мерзімді мемлекеттік реттеу – болжау жолымен қамтамасыз етіледі,
Салыстырмалы қысқа мерзімде әлемдік нарықта көптеген өнімдік позициядан негізгі
Мемлекеттік реттеу механизмінің дамуын және оның қалыптасуын жеке мемлекеттердің
50-жылдардың ортасында Франция дирижизмнен бас тартып индикативті жоспарлауға көшті.
Индикативті жоспарлау. Мемлекетті позицияны және жеке меншіктік секторды бір
Бірінде үкімет ірі жеке меншік фирмалармен контракт жасай бастады.
Индикативті принцип сақталуда; 1993 жылы оныншы мемлекеттік индикативті жоспар
Ал, мемлекеттік реттеудің қысқа мерзімдік әдісі икемді, жылдам сипатта
Экономикалық әдістер мемлекеттік реттеу механизмін қолдану ішкі шаруашылықтағы экономикалық
Экономикалық әдістерден басқа халықаралық тәжірибеде тікелей әкімшілік араласу да
Аталған әдістерден басқа әлемдік тәжірибеде ұйымдастыру - құқық әдістері
Монополияға қарсы реттеу механизмі. Нарық экономикасы дамыған елдерде шағын
Монополияға қарсы заңдардың бірінші рет қабылдануы өткен жүз жылдықта
Айырықша ерекшеліктерінің бірі болып, оның әмбебап сипатта болуы, сондай
Біріншісінің ерекшілігі – монополиялық тәжірибенің кей түрлеріне тиым салынды,
Мысалы, кей критерийлер бойынша (Франция, Германия, Жапония, Ұлыбритания) нақты
Сонымен, монополияға қарсы реттеу тек ішкі аспекте ғана емес,
Кеден шекарасы арқылы өтетін барлық тауарлар сыртқы экономикалық қызмет
Мысалға екі фирма арасындағы келісімді қарастырайық:”ХНГ – Хандельсконтор Нарунгемиттель
Халықаралық мәмілелерді жүзеге асыру кезінде екі жоқ сыртқы экономикалық
“Қазақстан Республикасындағы Кеден ісі туралы” Қазақстан Республикасы Президентінің заң
Ұлттық Банк ресми бағамы бойынша барлық азаматтарға 1000 АҚШ
Спирттік ішімдік өнімдері 1 адамға шаққанда 1,5 литрден аспайтын,
Халықтық тұтыну тауарларын шетел мемлекеттері азаматтарының әкетуі, тиісті чектер
Шетелден шетел валютасын, өзге валюталық және басқа құндылықтарды әкелу
Қазақстан Республикасынан әкетуге тыйым салынатын заттар:
барлық әскери түрдегі қару – жарық, оған оқ
көркем, ғылыми, мәдени зор құндылығы бар өнер туындылары, көне
ақбокен, марал, алабұға және зубр мүйіздері, сонымен қатар алабұғы
есірткі, психикаға әсер ететін заттар;
құны жойылған құнды қағаздар.
Қазақстан Республикасына әкелуге тыйым салынған заттар:
түрлі әскери үлгідегі қару – жарақ және оқ
есірткі және психикаға әсер ететін заттар, сонымен қатар оларды
мемлекеттік және қоғамдық құрылысты әлсіретуге бағытталған соғыс, терроризм, күштеу,
Қазақстан Республикасына әкетуге және одан әкетуге тыйым салынған тауарлардан
а) жүк кеден декларациясын тапсыру немесетауарларды белгіленген тәртіпке сәйкес
ә) егер тауар лицензиялануға тиіс болса, лицензияны тапсыру;
б) біріншіден, заңмен көрсетілген кеден баждарын төлегенін, екіншіден, кеден
тауарды әкелу үшін лицензия беріледі/10,152/.
Соңғы жылдары көптеген елдер импортталатын тауарлардың тису алдындағы инспекциясына
Тиеу алдындағы инспекцияны мамандануырылған фирмалар жүзеге асырады. Олаврдың ішіндегі
Бұл фирмалар халықаралық инспекция федерацисына кіреді. Фирмалар үкіметтер тапсырысы
Тиеу алдындағы инспекция бойынша келісім ТСБА (ГААТ)-94-ке сәйкес оның
Алдымен тиеу алдындағы инспекцияның физикалық және құндылық түрлерін ажыратады.
Тиеу алдындағы инспекция бойынша келісімге сәйкес (ТСБА-94) оны пайдалану
Қазақстан Республикасы азаматтары және азаматтағы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының
Жоғарыда келтірілген келісім – шарттарға сәйкес, сатып алушы тауарлардың
Өнімді индификациялау үшін мәліметтер – тауар атады; орындар саны;
Тауардың тамаққа жарамдалығы туралы куәлік, онда төмендегілер жазылады: мен,
сүт тағамдары неміс ветеринар қызметінің тұрақты бақылауының атында қызмет
сүт және сүт тағамдары келесі талаптарға сай аудандардан шыққан:
ресми мәліметтер бойынша сүт алынған жандарлар табиғи немесе жасанды
Сүт тағамдары адамның тамаққа пайдалануына жарамды;
қораптау материалы бірінші рет қолданылуда;
ФРГ ережелеріне сәйкес тауарды тасымылдауда қолданылған көлік құралдары ветериналы
Сатып алушы әкелудің ветеринарлы және санитарлы немесе фитосанитарлы шарттарын
Сатып алушы оны сатушыға жазбаша түрде тасымал басталғанға дейін
Кедендік бақылау - Қазақстан Республикасы кеден заңдылығын сақтау және
Кедендік бақылау - Қазақстан Республикасы кеден органдарының маңызында тұлғаларымен
кедендік бақылауға қажетті құжаттар мен мәліметтерді тексеру;
тауарлар мен транспорттық құралдары кедендік тексеру;
жеке тексеру;
республика кеден шекарасы арқылы өтетін заттарды есепке алу;
жеке және лауазымды тұлғаларды ауызша сұрау;
есептілік және құжаттылық жүйесін тексеру;
кедендік бақылауға жатқызылатын заттар орналасатын уақытша сақтау қоймасы, кеден
кеден баждары мен өзге төлемдерді жинау.
Кедендік бақылау механизмі кедендік комитетпен анықталады және кеден органдары
ІІ-ТАРАУ. Қазақстан Республикасының кедендік органдарының қазіргі жағдайы
2.1. Кеден органдары және оның қызметінің ұйымдық - құқықтық
Мемлекеттік басқару 1995 ж. 30 тамыздағы жалпы халықтық референдумда
өз құзыреті шегінде экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
сауда – экономикалық қатынастарды кедендік реттеу жүйесін жетілдіру, республикалық
контрабандамен, кеден ережелері мен кеден салықтары туралы заңдарды бұзумен
сыртқы экономикалық байланысты дамытуды қолдау;
мемлекеттік органдарды, кәсіп орындарды, мекемелерді, ұйымдар мен азаматтарды кеден
сыртқы экономикалық қызмет саласында мамандарды дайындау, қайта даярлау және
республикамыздың кеден ісі саласында халықаралық ынтымақтастыққа қатысуын қамтамасыз ету;
оның ішінде есірткі айналымы және психотроптық заттарды, қару –
1991 жылғы 12 желтоқсандағы ҚР Кеден комитеті құрылған кезінен
Кеден органдарының мақсаттары кеден құқығының кеден саясаты, кеден ісі
Аймақтық кеден басқармаларын, Орталық сараптау қызмет жүйелерін құру қажеттілігіне
Кеден органдарына бақылау функциясы, фисқалды сипаттағы функциялар және құқық
Сонымен кедендік әкімшіліктендіру деп кеден саласындағы тапсырмаларды жүзеге асыру
Мысалы, кедендік рәсімдеу тауарлар мен көлік құралдарын белгілі кедендік
Кедендік бақылау осы шаралардың белгілі аймақта, қажетті құжаттар мен
Кедендік әкімшіліктендіру – редендік құқықтың қатынасқа түсушілердің мүддесін қозғайтын
Кеден заңының маңызды бөлімдерін құрайтын кеден құқының келесі институтына
Кедендік рәсімдеуі нақты анықталмаған кеден режимі бойынша тауарлар мен
Қазақстанның кеден шекарасы арқылы өткізілетін барлық тауарлар мен
Құжаттар мен мәліметтерді тексеру, тауарлар мен көлік құралдарын тексеру,
Кеден рәсімдеуі кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік
Кеден бақылауының мақсаты экспорттық ақша түсімдерінің өз уақытында түсуін
Кеден рәсімдеуі кеден органына кеден рәсімдеуіне бөлініп берілген орынға
Кеден рәсімдеуін жүргізуде (кеден органының талап етуі бойынша міндетті)
Кеден рәсімдеуін жүргізу барысында заңдарда көзделген тиісті органдар жүзеге
Рәсімделген немесе рәсімделуі аяқталмаған тауарлар мен көлік құралдары пайдалану
Арнайы экономикалық аймақта (АЭА) кеден реттеулерін, соның ішінде кеден
Арнайы экономикалық аймақты еркін кеден аймағы деп жариялау, осы
Әр түрлі елдерде түрлі атауларға және жеңілдек режимдерге ие
Экономикалық аймақтың сипатты белгілері халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, уақытша
“арнайы экономикалық аймақ туралы” жарлық арнайы экономикалық аймақты еркін
Еркін кеден аймағы режимі аумақ шегінде шаруашылық қызмет жүргізетін
Кедендік рәсімдеуге қажетті тауарлар мен көлік құралдарымен байланысты тиеу
Осы көрсетілген операциялар бойынша шығындар мен жұмсалған қаражаттар тауарлар
Кеден рәсімдерін жүргізу, көбінесе, тауарлар мен көлік құралдарын зерттеуді
Мүдделі тұлғаның тілегі бойынша кеден органдары нақты тауардың немесе
Егер алдын – ала шешім шығаруға негіз болған фактілер
Кеден аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу кезінде (немесе
1995 жылы Кеден комитеті “Кедендік жүк декларациясын толтыру тәртібі
Кеден декларациясы кекден органы рәсімдеген сәттен бастап заңдық құжат
Декларация берілуі үшін кеден органына ұсынылатын декларацияны толтыруға негіз
кеден рәсімдеуіне жататын тауарлар мен көлік құралдарына меншік (билік
декларанттың кеден декларациясын өз атынан беру өкілеттігі;
тауарларды өткізу фактісі;
кеден құны мен тауарлардың шығуы;
кеден төлемдері мен салықтарын төлеу және тарифтік жеңілдіктер мен
стандарттаудың міндетті талаптарға сәйкестігі;
Қазақстан Республикасының заңында және халықаралық келісім – шарттарда қарастырылған
Бұдан басқа, кеден органы кеден декларациясының мазмұнындағы және кеден
Кеден бақылау анықталған кеден бақылауы аймағында, кедендік рәсімдеу немесе
Бұдан басқа, кеден органдары банктер мен ұйымдардан осы тұлғалардың
Кеден төлемдерін төлеу уақытын өткізіп алуына байланысты берешек кеден
Кеден төлемдерін төлеуден жалтарған жағдайда банктік операциялардың жеке түрлерін
Салық төлеушінің есепшотында берешек кеден төлемдерін және төлемақы өсімін
Кеден органдары салық заңдарында қарастырылған шарттар мен тәртіптер негізінде
Кеден органдары салатын салықтардың есептеу тәртібі салық заңдары орнатқан
Осы топтан –17 түрлі салықтар, алымдар мен міндетті төлемдерден
Төленген кеден төлемдері мен салықтарын қайтарып беру жағдайы кеден
Мысалы: егер төленген кеден төлемінің сомасы есептелген сомадан асып
Егер төленген салық сомалы есептелген сомадан асып кетсе, асқан
Кеден төлемдерін және салықтарын қайтарып беру кезінде пайыздар төленбейді,
2.2 Кедендік тарифтерді бағалау және талдау
Кедендік реттеу құралдарының дамымағандығы халықаралық сауда бойынша әріптестермен жаңа
Қазіргі кезде біздің кедендік органдардың негізгі мақсат – міндеттері
Біздің кедендік заңдылықта жаңадан кедендік бақылау жүргізудің нақты құқықтың
Кедендік бақылау тұжырымдамасының өзі толық өзгерді. Кедендік бақылау мақсат
Қазақстан Республикасындағы Кеден төлемдерінің жағдайын Алматы қаласы және Алматы
Кеден табыс бөлімшесі Алматы қаласы және Алматы облысы кеден
Бөлімше өз жұмысын атқаруда Конституцияны, Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан
“Астана”, “ Жүк автомобилі”, “Терминал” кедендерінің кедендік төлемдерді және
Бөлімшенің құрылымы және штат саны бөлімшенің атқаратын жұмысының көлемі
Бөлімше – бөлімше басшысымен басқарылады, ол басқару басшысы ұсынысымен
Бөлімшенің негізгі құрылымы жоғары экономикалық және заңды білімі бар,
Бөлімше жұмысының негізгі бағыттарына жататындар:
- кедендік төлемдер және салықтардың дұрыс есептеуіне бақылау
тауарлар кедендік құнының дұрыс төленуіне бақылау жасау;
кедендік төлемдер және салықтар бойынша кедендік органдардан түсетін мәліметтерді
төлемдер және салықтарды жинаудың, сыртқы экономикалық қызметті, тарифтік реттеу
кедендік төлемдер және салықтар жинау мәселелері бойынша кедендік мекемелерді
СЭҚ-қа қатысушылар экспорттық - импорттық және басқа сыртқы экономикалық
Бөлімшенің негізгі міндеттері және қызметтері.
Қазақстан Республикасының заңдылықтары, Қазақстан Республикасының Үкімет шешімдері, Комитет бұйрықтары
Бөлімшенің басқару бөлімдері және басқа ведомстволармен бөлімше жұмысының негізгі
Кедендік төлемдер мен түсуі және уақтылы республикалық бюджетке түсуі
Құқық қорғау және басқа компонентті органдармен бірге Қазақстан Республикасының
Сәйкес құрылымдық бөлімдерге әдістемелік ұйымдастырушылық және практикалық көмек көрсету.
Бөлім құзырына кіретін мәселелер бойынша азаматтар мен ұйымдарға кеңес
Бөлім құзырына кіретін мәселелер бойынша бағынышты кеңендер мен мемлекеттік
Бөлім құжаттары.
Бөлім құзырына жататын мәселелер бойынша бағынышты кедендермен ұйымдастырушылық әдістемелік
Бағынышты кедендерден қажетті қадырт (оперативті) мәліметтер жинау.
Қазақстан Республикасының кедендік заңдылықтарын орындауы жағынан бағынышты кедендер жұмыстарын
Ұлттық Банкпен, оның бөлімдерімен, қаржы министрлігі басты салық инспекциясының
Комитетке, кедендік төлемдерге, құнның нормативтік негізіне өзгерістер енгізуге ұсыныс
Бөлім құзырына жататын мәселелер бойынша кедендік және басқа ұйымдармен
Тексеру немесе жұмыс барысында ұйымдар жағынан кедендік заңдылықты бұзу
Басқарудың басқа құрылымдық бөлімдерімен әсерлесу, мәлімет алмастыру.
Басқару басшысы талабымен ұйымдарда бөлім құзырына кіретін мәселелер бойынша
Жұмысты ұйымдастыру.
Бөлім басқармасын бөлім басшысы жасайды, ол Басқару басшысына және
Бөлім басшысы бөлім жұмысын ұйымдастырады, қызметшілер арасында міндеттерді бөледі,
Басқару басқармасына бөлім қызметкерлерін ауыстыру, жалақыны жоғарылату, сыйлық беру,
Бөлім қызметкерлерінің біліктілік деңгейін арттыру бойынша жұмысты ұйымдастырады.
Бөлім алдында тұрған мақсаттар мен міндеттер, жұмыс өзгеруіне қатысты
Бөлім қызметкерлерімен жұмыстық алдағы әдістерін үйренуді ұйымдастырады.
Бөлім басшысы – бөлім қызметтері мен мақсаттарының орындалуына персоналды
ІІІ-ТАРАУ. Қазақстан Рсепубликасының кедендік нормаларын мемлекеттік реттеу арқылы жетілдіру
Қазақстан қазіргі кездедүние жүзілік сауда ұйымына кіру босағасында тұр.
Осыған байланысты. 1995 жылы 20 қаңтарда Қазақстан Республикасы, Ресей
Бұл келісім бойынша бір тұтас кеден кеңістігін құру және
Қазақстан Республикасының Кеден одағына кіру қажеттілігі және экономикалық тиімділігі
ТМД елдері экономикалық ынтымақтастығы мен өзара бағыныштылығының жоғары көрінісі;
Шаруашылық құрылымының артта қалуы;
әлемдік рынокта өнімдердің бәсекелесу мүмкіндігінің төмендігі;
рыноктық инфрақұрылымының нашаор дамуы;
халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеуі т.б.
Сонымен, осындай жағымсыз фактордың болуы аймақтық интеграциялық дамудың қажеттілігі
Кесте1
Кеден одағына мүше елдердің (2002 жылы) негізгі экономикалық даму
№ Көрсеткіш Ресей Қазақстан Беларусь Қырғыстан
1 Ж/ө;% 6-ға төмендеген 1-ге көтерілген 3-ке көтерілген 6-ға
2 өндірістің көлемі% - 0,3-ке көтерілген 3,2-ге көтерілген 10,8-ге
көтерілген
3 Адам басына капитал салудың көлемі, АҚШ есебінде
4 Бюджет тапшылығын ж/ө-ге % есебінде. 4,2 1,3 2,6
5 Мемлекеттік бюджеттің табысы, адам басына шаққанда, АҚШ есебінде
6 Сыртқы қарыз, ж/ө-ге % есебінде 28,4 18,1 7,2
7 Инфляция, % есебінде 70 - 50 -
8 Салық түсімінің үлесі, % есебінде 83 63,5 85
Мысалы: Жалпы ішкі өнімнің (ж/ө) адам басына шаққандағы өсуі
Бірақ 2000 жылы өндірістің өсуі Беларусь – 3,2% ,
2001 жылы капитал салудың көлемі 1999 жылымен салыстырғанда Беларусь
Кеден одағына мүше елдердің монетарлық қатаң саясат жүргізу арқылы
Кеден одағына кіретін елдердің негізгі экономикалық көрсеткіштері, күштің қосылуының
2-кесте
Кеден одағына мүше елдердің сыртқы экономикалық байланысының дамуындағы негізгі
Көрсеткіш 1999 ж. 2000 ж. 2001 ж.
Барлығы Кеден одағына мүше елдер Барлығы Кеден одағына мүше
Тауар айналымы 6724,6 2959,4 8755,4 4198,3 3546,1 1957,6
экспорт 3830,8 1542,1 4974,7 2233,3 2224,8 1143,7
импорт 3493,8 1417,5 3781,0 1985,0 1321,3 813,9
Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауда операциясының 55% –і
Нәтижесінде Қазақстан Республикасы Кеден одағына мүше елдермен сыртқы сауда
Қырғызстан Кеден одағына мүше елдерге: дайын тамақ өнімдерін экспорттайды:
Ресей Кеден одағына мүше елдерге; энергия (53%), машина, құрал
Беларусь Республикасы достастық елдерінен энергия (45%), түсті металл (14%),
Кеден одағына мүше елдер алыс шетелдерден (20-30%), машина, құрал
Беларусь Республикасының негізгі сауда серіктестері оның достастық елдері болып
Қырғызстан Республикасының тауар айналымында достастық елдерінің үлесі 66%, оның
Көрсеткіштерді талдау нәтижесінде достастық елдерінің ынтымақтастығы нақты мүмкіндіктерінен туған
Бұның өзі кеден одағын құрудың дұрыстығын дәлелдейді бұл жерде
Кеден одағының мақсаты және принципі сыртқы сауданы тарифтік және
Тарифтік және бейтарифтік реттеу құралы болып бір тұтас кеден
Кеден одағына мүше елдер арасындағы өзара саудада тарифтік және
Тауарлар мен қызмет көрсетудің экспорты мен импорты бірдей тәртіп
Бірінші топты лицензия арқылы шығаратын экспорттық тауарлар құрайды, яғни
Ал, осы өнім түрлерін кеден одағынан тыс жерге экспорттау
Қазіргі кезде бұл топ тауарларының номенклатурасы 11-ден 15-ке дейін
Сонымен бірге,дамушы елдерге қатысты бір тұтас жеңілдік жүйесі қабылданады,
Кеден одағы келісімге қол қойғаннан бастап кеден тарифтік шектеулері
Бұл жерде кеден тарифтік реттеу комиссиясының рөлін айта кету
Дегенмен, кеден одағы құрылуымен бірге, салық акциз саясатының жақындауынан
Қазіргі кезде қосымша бағаға қойылатын салық Кеден одағына мүше
Бірақ бұл идея қолдау таппай отыр, себебі қосымша баға
3-кесте
Кеден одағына мүше елдер арасында сауда құнға үстеме салық
Елдер Салықтың стандартты мөлшерлемесі,%. Экспорттайтын тауарларға салық салу. Импорттайтын
Кеден елдері Кеден одағы. Кеден елдері Кеден одағы.
Беларусь 20 салынады Басқа елдерге нөлдік мөлшерлемемен Ресей импорты-ның
Қазақстан 20 салынады Нөлдік мөлшерлемемен Ресей мен Қырғызстан импортынан
Ресей 20 салынады Нөлдік мөлшерлемемен Стандартты мөлшерлемеден несиеленеді Салынады
Қырғыз-стан 20 салынады Салын-байды Стандартты мөлшерлемеден несиеленеді Салын-байды
Дегемен, қосымша салық салу заңдарының айырмашылығына қарамастан, Кеден одағына
Айта кететін жағдай, кез келген қауымдастық бірлігінде серіктестердің тең
Қазіргі кезде Қазақстан кеден ісі өкілетілігін құру жұмысы жүріп
Қазақстан Республикасының келесі қадамы кеден ісі өкілеттілігін Брюссельде ашу,
Сонымен бірге, алыс шетел кеден ісімен де байланысты тереңдету
Халықаралық кеден ісіне араласу мақсатында көптеген дайындық жұмыстары жүргізіліп
Кеден одағынан басқа бұл аймақта Орталық Азияда құрылған. Бұл
Бұл жағдай екі жақты салық салу деп құтылу келісімін
Кеден статистикасы бойынша Орта Азия одағы елдері арасында 2001
Соған қарамастан Орталық Азия одағының дамуына бірнеше объективті себептер
Қорыта айтқанда, сыртқы сауда саясатын тиімді қалыптастыру достастық ауқымында
Қорытынды
Қазақстан өзінің 2030 стратегиясын әлем қауымдастығында өз орнын
Оларды шешу үшін ұзақ мерзімді басымдықтар анықталған,
Әлем қауымдастығы шеңберінде Қазақстанның интеграцияға ұмтылу тенденциясы мен
1998 жылы Президентіміз Н.А.Назарбаев Кедендік одақтың төрағасы бола
Қазақстан кеден смаласындағы проблемаларына назар аударудың объективті
Баршылық білетіндей ҚСРО кезіндегі республикалыр одағында мемлекеттің элементтері
Кеден саласын кейде тек қаан дербес мемлекеттің өзіне ғана
Кеден саласындағы дамуды, кеден саясаты мен кеден ісі
Соңғы кедегі кеден ісі мемлекеттік басқару құралы ретінде жетілдіре
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
І. Нормативтік актілер мен заңдар
,,Салықтар мен бюджетке міндетті төлемдер туралы,, ҚР заңы
Указы президента РК ,,О таможенном тарифе Республики Казахстан на
Закон «О таможенном деле в Республике Казахстанң от 16
Закон РК Омерах защиты внутреннего рынка при импорте товаров,,
ІІ. Әдебитетер мен оқулықтар
Аксенов И.Я. Транспорт и история, современность, перспективы, проблемы. М.1995.
Аксенов И.Я. Единая транспортная система. М., 1997
Алибеков С.Т. Таможенное право: (Уебное и практическое пособие). А.
Әлібеков С.Т. Қазақстанның кеден құқығы. Жалпы және ерекше бөлім.,
М. Байгалиев. Халықаралық экономикалық қатынастар: Оқу құралы, - Алматы,
Дмитриев В.А. Транспортные тарифы. М. Транспорт, 1990.
Гребенщикова Л.В. Кубасова И.А., Сарсембаев М.А. Таможенное законодательство Казахстана
Мауленов К.С. Основы таможенного законодательства//основы государства и права Республики
Микеев Ю.В. Таможенный валютный контроль7 М., 1997.
Кеден ісін ұйымдастыру және басқару. Ред. Мадиярова Д.М., Қалдыбаева
ҚазМБА Экономикалық саясат. Әлеуметтік саясат: Лекция /Д.Қ.Қабдиев, Т.К. Оралтаев,
Лавриенко И. Телекоммуникационные и транспортные сети Казахстана, //Аль-Пари, август-сентябрь
Н.Ә. Назарбаев. Ғасырлар тоғысында – Алматы: Өнер, 1996
Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның болашағы - қоғамның идеялық бірлігінде – Алматы:
Неруш Ю.М. Грузовые перевозки и тарифы. М.; Транспорт, 1998.
Садықов Т.С. тарих тағылымы (Ұлтаралфқ қатынастар мәдениеті) – Алматы:
Сарсембаев М.М. Международное право А., 1986
1
2
1 êåñòåíi» æàë¹àñû