Кіріспе
Тәуелсіздігімізді алғалы бері еліміздің экономикалық, әлеуметтік және саяси
Совет Одағы ыдырағаннан кейін елімізде қалыптасқан жұмыссыздық, кедейшілік
Нарықтық экономикаға өткеннен кейін шағын және орта кәсіпкерлік
Өтпелі экономика кезінде бұл бизнес түрі кез-келген кризистік
Осы мемлекетіміздің өзекті мәселелерін шешуде шағын және орта
Негізгі мақсаты – еліміздегі экономикалық, әлеуметтік және саяси
Ал жоғарыдағы мақсатына жету үшін келесідей міндеттер орындалуы
Шағын және орта бизнестің Қазақстан Республикасының экономикасындағы рөлін
Шағын және орта бизнестің дамуына әсер етуші факторларды
Шағын және орта кәсіпкерліктің даму тенденциясын талдау
Шағын және орта бизнестің өндірістік-шаруашылық қызметін талдау
Шағын және орта бизнестің даму бағыттарын қарастыру болып
Жұмыстың теориялық - әдістемелік негізін Қазақстан Республикасының Елбасының
Соңғы жылдары шағын және орта бизнес Қазақстан Республикасының
Сонымен қатар шағын және орта бизнес секторының бүкіл
Халықаралық сыртқы ортаға қатысты бүкіл потенциалды қиындық қазіргі
Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуында кедергі болып тұрған
1. ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Шағын және орта бизнес түсінігі, артықшылықтары мен
Шағын және орта бизнес түсінігінің мәнін ашпас бұрын,
Кейбіреулері болса, шағын бизнес барлық ежелгі мәдениетте дамыған
Сонымен, қазіргі ұрпақ теоретиктеріне кәсіпкерліктің алғашқы пайда болу
Кәсіпкерліктің анықтамасына тоқталмас бұрын кәсіпкерлікті қандай категорияға жатқызу
Одақтық Республикалардың тәжірибесінде экономиканы құрамдас элементтерге шартты бөлудің
Қазіргі уақытта нарықтық қатынастар жүйесінде кәсіпорындар келесідей айрықша
Сонымен кәсіпорындардың үш түрін бөліп көрсетуге болады: ірі,
Ірі кәсіпорындар – нарыққа негізгі өнім шығарушылар болып
Шағын және орта кәсіпорындар, үнемі жаңарып тұратын номенклатурасымен
Сондай-ақ шағын бизнес сферасына өздерінің тәуелсіз меншігі бар,
Қазақстанда шағын және орта бизнеске бірнеше инвесторлармен құрылатын,
Нарықтық экономиканың шаруашылық жүргізуші субъектілерде «кәсіпкерлік» және «бизнес»
Бірақ «кәсіпкерлік» және «бизнес» түсініктері экономикалық тұрғыдан қарастырғанда
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне сәйкес (жалпы бөлім): «кәсіпкерлік
Соған қарамастан, тәжірибеде «кәсіпкерлік» пен «бизнес» терминдері бірін-бірі
Көптеген адамдардың ойы бойынша, нарыққа тек ірі капиталы
Шағын және орта бизнестің жаңа жұмыс орындарын қамтамасыз
Шағын бизнестің артықшылықтары көрініп отыр. Бұл, шағын және
Шағын және орта бизнестің ерекшелігі қызмет ету сферасы
Шағын және орта бизнестің келесі бір тиімді ерекшелігі
1.2 Шағын және орта бизнестің Қазақстан экономикасындағы рөлі
Нарықтық экономикалы елдерде кәсіпкерлікті дамыту мемлекеттік деңгейде қойылмағаны
Шағын кәсіпкерлік экономикасының жинақтылығы салыстырмалы аздаған инвестициялар мен
Шын негізінде бұл бизнес біздің экономикаға икемділік қасиет
Кез келген ел үшін шағын және орта бизнесті
Әлемнің көптеген елдеріндегі сияқты біздің Қазақстанда да жаңа
Тәуелсіз кәсіпкерлер өздерінің санының көптігі жағынан әлеуметтік-экономикалық салада
Әлемдік тәжірибені зерделей зерттегенде шағын бизнестің нарықтық экономикада
Мемлекеттің шағын және орта бизнесті дамытуды ынталандыруға ден
Экономиканың құрылымдық қайта құруларында оның көріністерін жазбай тануға
Шағын бизнес нарықты тауарлар мен қызметтермен молықтыруға жағдай
Сондай-ақ, шағын кәсіпкерлік халықты жұмыспен орналастыру саласында да
Кәсіпкерлікті дамытуға мемлекет ерекше мүдделі. Өйткені, осы арқылы
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ДАМУЫН
2.1 Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнестің даму
Енді жоғарыда айтылғандардың барлығын белгілі бір көрсеткіштер арқылы
Негізгі көрсеткіштер
2005 2006 2007 2008
Тіркелген шағын және орта бизнес субьектілері, бірлік 742
соның ішінде:
Тіркелген шағын бизнестің кәсіпорындары, бірлік 157 568 172
Тіркелген орта бизнестің кәсіпорындары, бірлік 3 738 3
Тіркелген жеке кәсіпкерлер, бірлік 394 672 469 648
Тіркелген шаруа қожалықтары, бірлік 186 807 194 306
Республика бойынша тіркелген шаруашылық жүргізуші субьектілердің жалпы санындағы
Шағын және орта бизнестің белсенді субьектілері, бірлік 507
соның ішінде:
Шағын бизнестің белсенді кәсіпорындары, бірлік 50 612 47
Орта бизнестің белсенді кәсіпорындары, бірлік 2 541 2
Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлер, бірлік 297 234
Жұмыс істеп тұрған шаруа қожалықтары, бірлік 156 978
Республика бойынша белсенді жұмыс істеп тұрған шаруашылық жүргізуші
Тіркелген шағын және орта бизнес субьектілері бойынша 2005
Енді тіркелген шағын бизнестің кәсіпорындары бойынша 2005 жылғы
Тіркелген орта бизнестің кәсіпорындары бойынша 2005 жылғы мәліметтерді
Тіркелген жеке кәсіпкерлер бойынша 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Тіркелген шаруа қожалықтары бойынша 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Шағын және орта бизнестің белсенді субьектілері бойынша 2005
Енді шағын бизнестің белсенді кәсіпорындары бойынша 2005 жылғы
Орта бизнестің белсенді кәсіпорындары бойынша 2005 жылғы мәліметтерді
Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлер бойынша 2005 жылғы
Жұмыс істеп тұрған шаруа қожалықтары бойынша 2005 жылғы
Қазақстан Республикасының жеке өңірлеріндегі шағын және орта бизнестің
2005 2006 2007 2008
Қазақстан Республикасы 507 365 572 738 643 376
Ақмола 22 746 29 074 31 576 33
Ақтөбе 15 467 23 901 27 093 27
Алматы 61 101 69 089 82 391 90
Атырау 20 930 25 372 29 349 33
Батыс Қазақстан 16 377 18 895 22 258
Жамбыл 27 290 34 181 33 822 36
Қарағанды 31 877 33 763 38 463 40
Қостанай 30 138 34 495 41 838 43
Қызылорда 13 816 15 952 15 647 19
Маңғыстау 14 249 18 369 21 928 24
Оңтүстік Қазақстан 98 339 104 423 105 109
Павлодар 21 614 23 427 26 213 28
Солтүстік Қазақстан 21 921 21 210 18 858
Шығыс Қазақстан 45 834 49 967 59 287
Астана қаласы 21 214 22 964 28 826
Алматы қаласы 44 452 47 656 60 718
Енді әр қаланың өсім қарқынын есептесек, келесідей көрсеткіштерді
Ақтөбе өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Алматы өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Атырау өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Батыс Қазақстан өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Жамбыл өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Қарағанды өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Қостанай өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Қызылорда өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Маңғыстау өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Оңтүстік Қазақстан өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Павлодар өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Солтүстік Қазақстан өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Шығыс Қазақстан өңірі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Астана қаласы бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Алматы қаласы бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
2.2 Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнестің өндірістік-шаруашылық
Экономикалық қызмет түрлері бойынша еліміздегі шағын және орта
2005 2006 2007 2008
Барлығы 507 365 572 738 643 376 706
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 161
Балық аулау, балық өсіру 626 640 754 754
Өнеркәсіп 13 978 14 653 16 621 17
кен өндіру өнеркәсібі 384 431 500 503
өңдеу өнеркәсібі 12 936 13 782 15 662
электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс 11 184 11 887 16 432 16
Сауда; автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар 13 927 15 328
Көлік және байланыс 39 576 48 058 57
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру 1 088 1 375 1 321
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету 5 620
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету 45 873
Енді әр саланың жекелеген өсім қарқынын есептесек:
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шарушылығы бойынша,
Балық аулау, балық өсіру бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді
Өнеркәсіп бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Кен өндіру өнеркәсібі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Өңдеу өнеркәсібі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Сауда; автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді
Көлік және байланыс бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер көрсету бойынша, 2005
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету бойынша, 2005
Экономикалық қызмет түрлері бойынша шағын және орта бизнес
адам
2005 2006 2007 2008
Барлығы 1 875 525 1 951 887 2
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 624
Балық аулау, балық өсіру 3 348 2 935
Өнеркәсіп 167 778 167 016 166 319 145
кен өндіру өнеркәсібі 10 270 10 971 11
өңдеу өнеркәсібі 137 812 139 630 139 121
электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс 144 452 157 953 177 837 146
Сауда; автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар 56 564 58 337
Көлік және байланыс 104 187 111 330 126
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру 6 042 6 658 6 925
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету 20 485
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету 112 276
Жоғарыдағы кестені пайыздық қатынаста көрсетсек, ауыл шаруашылығы, аң
Балық аулау, балық өсіру бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді
Өнеркәсіп бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Кен өндіру өнеркәсібі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Өңдеу өнеркәсібі бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Сауда; автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді
Көлік және байланыс бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру бойынша, 2005 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер көрсету бойынша, 2005
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету бойынша, 2005
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА КӘСІПКЕРЛІКТІ ДАМЫТУ
3.1 Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнес дамуының
Шағын және орта бизнестің дамуы мен қалыптасуындағы бағыт-бағдар
Негізгі әсер етуші факторлардың бірі ретінде салықты алып
Салық салумен қатар негігі әсер етуші фактор деп
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытуға кері әсер ететін бірқатар
Сонымен қатар кәсіпорындардың қорымен жарақтануының төмен деңгейі оның
Осы себептен де біраз жылдар бойы сауда делдалды
Кәсіпкерліктің дамуына кері әсер ететін басқа да факторлар
Кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақұрылымы үйлесімінің жеткіліксіздігі кәсіпкерлердің жарыққа кіруі
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау, бірінші кезекте, оны тұрақты
Шағын кәсіпкерліктің экономикалық нәтижесі бәсекелік ортаны қалыптастыру және
Қол жеткен оң үрдістерді бекіту және дамытуға кедергі
құрылып жатқан шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының пайдаланылу тиімділігін
шағын кәсіпкерлік қызметін реттейтін нормативтік құқықтық кесімдерді жетілдіру
қаржы-несиелік және инвестициялық қолдау;
шағын кәсіпкерлікті кадрлық, ғылыми-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз ету.
Шағын кәсіпкерліктің табысты дамуын айқындайтын басты шарттардың бірі
Құнның бәрі мемлекет тарапынан кәсіпкерлікке көмек қажеттігін көрсетеді.
Қажетті рыноктың құрылымдармен өзара байланыстарды құрмай кәсіпкерлік дұрыс
Біріншіден, экономиканы басқарудың командалық-әкімшілік жүйесін қирату кезінде кәсіпкерлерді
Екіншіден, коммерциялық банктер, сақтандыру және биржалық мекемелер, аудиторлық
Үшіншіден, кәсіпкерліктің уәждік базасын құру үшін экономика әрекет
Төртіншіден, өркениетті кәсіпкерлік үшін жағдай жасау туралы айтқан
Осылардың барлығынан Қазақстанның өркендеген экономикасында кәсіпорындардың орны ерекше
3.2 Шағын және орта бизнесті басқарудың экономикалық механизмдерін
Шағын бизнес кәсіпорнының дамуы Қазақстан экономикасындағы жүзеге асырылған
Қазіргі кезде бұл кәсіпорындарды дамыту, алдымен қаржылық қамтамасыз
Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың «өз ісіне» деген табиғи
Қазіргі жағдайда капитализмге ауысу жолында қоғамдық меншікті жекешелендіру
Шағын кәсіпорындардың дамуы нарықты тауар және қызметтермен толықтырады,
Шағын бизнестің басты проблемасы - ол несие
Шағын кәсіпорындар кадрларды даярлау, банктік несие алу және
Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы жаңа заңдар
Қазіргі күрделі жағдайда аймақтарда әртүрлі ұйымдық-құқықтық пошымдағы шағын
Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген заңдар бойынша шағын кәсіпкерлік
Айта кетейік, қызметкерлерінің жылдық орташа саны 50 адамнан
Аймақтарды дамытуға қаражат жұмсайтын инвесторлар үшін тікелей қаражат
Жеңілдіктер мен преференциялардың мөлшері тікелей инвестиция көлеміне, инвестордың
Кәсіпкерлік қызмет субъектілері заңдық тұлға құрмай тұрып, азаматтық
Бүгінде аймақтарда кәсіпкерліктің бәрінен көп кездесетін субъектілері әзірге
Қорытынды
Байқағанымыздай, шағын және орта кәсіпкерліктің экономиканың тұрақты дамуында
Қазіргі уақытта нарықтық қатынастар жүйесінде кәсіпорындар келесідей айрықша
Сонымен кәсіпорындардың 3 түрін бөліп көрсетуге болады: ірі,
Ірі кәсіпорындар-нарыққа негізгі өнім шығарушылар болып табылады. Ірі
Шағын және орта кәсіпорындар, үнемі жаңарып тұратын номенклатурасымен
Сондай-ақ шағын бизнес сферасына өздерінің тәуелсіз меншігі бар,
Қазақстанда шағын және орта бизнеске бірнеше инвесторлармен құрылатын,
Шағын және орта бизнестің ерекшелігі қызмет ету сферасы
Шағын және орта бизнестің келесі бір тиімді ерекшелігі
Айтылғандарды бір сөзбен айтқанда, шағын және орта бизнес
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Наржан Н. Бәсекелестіктің басты буыны. - Егемен Қазақстан,
Смагулова Н.Т. Конкурентность от малого бизнеса: фактор стратегического
Чумаченко Ю. Малый бизнес в Казахстане. - Предприниматель
Исахова П.Б. Орта және шағын кәсіпкерлікті дамытудағы салық
Мынбаев С. Большие перспективы малого бизнеса. - Промышленность
Джолдасбаева Г.У., Аманиязова Г.Д. Особенности развития малого и
Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнес. Статистикалық жинақ.
Аташева Д.О. Шағын кәсіпкерлік: тәжірибесі, өзекті мәселелері. Автореф.
6