ЖОСПАР
1. Әкімшілік жаза қолдану ұғымы
2. Әкімшілік жазалардың түрлері
3. Әкімшілік жазаларды қолдану ережелері
4. Әкімшілік жаза қолдану мерзімдері және әкімшілік жазаға
тарту мерзімінің өтуі
5. Әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан
6. Әкімшілік теріс қылықтардың көптігі үшін әкімшілік жаза
қолдану
Пайдаланған әдебиеттер
ӘКІМШІЛІК ЖАЗАЛАР
1. Әкімшілік жаза қолдану ұғымы
Әкімшілік құқық нормасы қандай да бір әрекетке (әрекетсіздікке)
Әкімшілік ықпал ету шаралары құқық бұзушыға қатысты қылмыстық
Әкімшілік құқықта жаза қолдану уәкілетті мемлекеттік органның немесе
— құқық бұзушының өзінің де, басқа адамдардың
— іс-әрекет үшін әкімшілік заң, нормаларында көзделген
— құқық бұзушыны әкімшілік заң нормаларына сәйкес тәрбиелеу
— әкімшілік құқық бұзушылық жасаудан сақтандыру
Сонымен, әкімшілік жаза, көрсетілген мақсаттарға арналып, Қазақстан Республикасының
Жаза қолдаиу шараларын қолданудың мәніне баға бергенде (әңгіме,
Осы құбылыстар ғана жаза қолдану қызметінің мазмұнын көрсетеді.
Әдебиетте жекелеген авторлар іс жүргізу нормаларын материалдық нормалармен
Құқық қолданудың әкімшілік құқықтағы өзіндік ерекшелігі сонда, материалдық
ӘҚтК-де және басқа әкімшілік-құқықтық актілерде көзделген әкімшілік жазалар
I. Түрлері бойынша: 1) ескерту жасау; 2) айыппұл
Сонымен қатар ӘҚтК-нің 45-бабының 2-бөлігі занды тұлғаларға да
II. Іс жүргізуді қамтамасыз етудің (немесе
III. Жаза берілген жер бойынша: 1)
IV. Ықпал етудің сипаты бойынша: негізгі және
V. Күшінде болу уақыты бойынша: бір реттік,
VI. Құқық бұзушылықтан сақтандырудың функциялары бойынша жазалар
Жалпы - тек әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамның
Жеке - әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамның жаңа
Арнаулы - жеке жазаның бір түрі, онда кінәлі
Бұл ретте әкімшілік жаза қолдану мәжбүрлеудің (жауап беру,
Барлық жазалар бірыңғай жүйе құрайды, ол Қазақстан Республикасының
Сондықтан да, мәжбүрлеп ықпал етудің осы жазаларға ұқсас
2. Әкімшілік жазалардың түрлері.
ӘҚтК-нің 46-бабында әкімшілік теріс әрекет жасағандық үшін жаза
Республика заңнамасында, сонымен қатар, әкімшілік құқық бұзушылық не
Ескерту жасау елеусіз әкімшілік теріс әрекет жасағандық үшін
Ескерту жасау тәрбиелік ықпалдың мәжбүрлеу шараларының бірі болып
ӘҚтК-нің 47-бабына сәйкес ескерту, әкімшілік жазалау шарасы ретінде,
Сонымен қатар, заң шығарушының ескерту жасаудың жазбаша түрде
Құқық бұзушыға әкімшілік жазаның осы шарасын қолданғанда істің
Айыппұл салу — ақшалай жаза қолдану, белгілі бір
Әкімшілік тәртіпте салынған айыппұл әкімшілік жазалау шараларының ішіндегі
Айыппұл салу, әкімшілік құқықта, мемлекеттің әкімшілік құқық бұзушылыққа
Айыппұл заңда белгіленген жағдайларда және шектерде салынатын, айлық
Айыппұл мөлшері салықтық міндеттемелердің орындалмаған немесе тиісті дәрежеде
Әкімшілік айыппұл салудың мәнін талдай келе, бірнеше негізгі
1) қоғамның әлеуметтік жікке бөлінуінің және басқа экономикалық
2) кәсіпкерліктің әртүрлі, оның ішінде мемлекеттік формасын дамыту
1) тараптардың құқықтық жағдайының теңсіздігінде (теңдігінде);
2) билікті органдар анықтаған міндеттерде, және әкімшілік
Лауазымды адамдарға салынатын әкімшілік айыппұлдың мөлшері құқық бұзушылықтың
48-бапқа сәйкес айыппұл:
1) ақшалай жаза ретінде;
2) ӘҚтК-де көзделген жағдайларда және шектерде;
3) айлық есептік көрсеткіш санына сәйкес келетін
4) азаматтарға салынатын айыппұл, әдетте, айлық
Сонымен қатар, заң шығарушы заңдарда белгіленген салықтық міндеттемелердің
Айыппұл, әдетте, азаматтарға, лауазымды адамдарға, занды тұлғаларға әкімшілік
Әкімшілік жаза қолдану практикасы кәсіпкерлсрдің өз қызметінің ерекшеліктеріне
Айыппұлды құқық бұзушы өзіне айыппұл салу туралы қаулы
Заң шығарушы айыппұл өндіру туралы қаулының ерікті және
Қорытындысында облыстық, аудандық, қалалық мәслихаттар — депутаттар жинасы
Мұндай ережелердің қолданылуына қатысты көптеген сыни пікірлер бар
Әкімшілік теріс әрекет үшін салынатын айыппұлдарды талдағанда ӘҚтК
Бұл міндетті ережелер тиісті аумақта қажетті тәртіпті қамтамасыз
Әкімшілік құқық бұзушылық қаруы болған немесе тікелей объектісі
Заттар адамды ұстағанда, оның үсті-басын қарағанда, заттарын қарағанда
Алынған заттар затты алуға құқық берілген органдар (лауазымды
Аңшылық қаруды, атыс оқ-дәрілерін және аңшылықтың басқа да
Затты өтемін төлеп алып қою әкімшілік жазалау шарасы
Сонымен қатар заттарды алып қою мен тәркілеу бірдей
Тәркілеу - мүліктік сипаттағы әкімшілік жаза, ол құқық
Тәркілеу, әдетте, мүлікті қазынаға алып қою деген ұғым
Біріншіден, тәркілеудің мәні затты мемлекет меншігіне мәжбүрлеп тегін
Қазақстан Республикасыңда мемлекеттік және жеке меншік танылады және
Заң шығарушының болжауы бойынша тәркілеу әкімшілік құқық бұзушылықты
Тәркілегенде әкімшілік құқық бұзушылық жасаудың құралы болған немесс
Әкімшілік құқық бұзушылық жасаудың құралы немесе тікелей объектісі
Шекара арқылы алып өту көзделген контрабанда тауарларын тәркілеу
Кеден заңнамасына сәйкес кеден ережелерін бұзғандық үшін жазаның
Мемлекеттің экономикалық мүдделерін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарып
Тәркілеу туралы қаулының контрабандалық заттарға қатысты бөлігін орындау
Әкімшілік ықпал етудің қаралып отырған тәртібін анықтай келе,
Белгілі бір тарихи кезеңдерде бұл ережелердің, әрине құндылығы
Жаңа ӘҚтК (50-баптың 3-бөлігі) толықтыру енгізді, онда проблеманы
Биологиялық көптүрлілік туралы Конвенцияға сәйкес биологиялық ресурстар экономикалық
Сондықтан да, әкімшілік ықпал ету шаралары да жаңа
Нақты адамға берілген арнаулы құқықтан айыру дегеніміз —
ӘҚтК-нің 51-бабының негізінде белгілі бір қызметпен айналысудың немесе
а) көлік құралын масаңдау күйде басқарғанда, жол қозғалысы
Көлік құралын масаңдау күйде басқарпш жағдайлардан басқа реттерде
Басқару құқығынан айырумсн қатар, күшіндегі заң, көлік құралын
— жүргізуші куәлігі күшінің белгіленген мерзімінің өтуі;
— көлік құралын қауіпсіз басқаруға кедергі келтіретіндсй жүргізушінің
Қаулының орындалуы жүргізуші куәлігі мен оның талонын алу
Арнаулы құқықтан айыру — ұзаққа созылатын разрядқа жататын
Тиісті органдар (лауазымды адамдар) азаматты құқықты өрескел бұзғаны
ӘҚтК-нің 51 бабының 5 бөлігіне сәйкес аң аулау
Әкімшілік жазалардың бір түрі лицензиядан, арнаулы рұқсаттан, біліктілік
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 52-бабының 3-тармақшасы бойынша
Жеке кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның қызметін тоқтата тұру
Заңсыз салып жатқан немесе салынған құрылысты мәжбүрлеп бұзуды
Әкімшілік қамауға алу — әкімшілік жаза қолданудың негізгі
Осы әкімшілік жазаға тартылған адамдар ішкі істер органдары
Әкімшілік қамауға алу туралы қаулы орындаларда қамауға алынатын
Әкімшілік ұстау мерзімі әкімшілік қамауға алу мерзіміне кіреді,
Шетелдіктерді немесе азаматтығы жоқ адамдарды ҚР-ның шегінен әкімшілік
Құқық бұзушылық жасаған үшін әкімшілік жаза шарасы ретіндегі
Мемлекеттік шекараны бұл көрсетілген бұзушылықтар бойынша қылмыстық іс
3. Әкімшілік жазаларды қолдану ережелері
Әкімшілік жазаларды қолданудың негізгі ережелері ӘҚБтК-тің жеке тарауында
Әкімшілік құқық бұзушылық үшін жаза нақты құқық бұзушылық
Әкімшілік жаза – осы адамның кінәлілігін анықталған өкілетті
Әкімшілік жазаларды қолданудың жалпы ережелерін заңдылық, адамгершілік (гуманизм),
ӘҚБтК-те бекітілген Заңдылық принципі бойынша осы Кодексте белгіленген
а) ӘҚБтК-тің 45-б.-да әкімшілік жазалардың түрлері бекітілген, олардың
ә) әрбір құқықтық нормада (кодекстің бабында) жазалардың түрі
б) әкімшілік құқық бұзушылық үшін құқықтық норманың санкциясымен
в) әкімшілік жазаны қолдану тек жазаның түрімен және
д) заңмен бір әкімшілік құқық бұзушылық үшін кінәліге
Әкімшілік жауаптылықты жоятын немесе жұмсартатын заңның кері күші
Әкімшілік жаза әділ, құқық бұзушылықтың сипатына, оның жасалу
Жеке адамға әкімшілік жаза қолдану кезінде жасалған құқық
Бір құқық бұзушылық үшін ешкімді де екі рет
Жазаны жекелеу барлық мән-жайларды және кінәлінің жеке басын
Әкімшілік жауаптылықты жеңілдететін мән-жайлар: кінәлі адамның өкінуі; кінәлі
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі шешетін орган немесе
Әкімшілік құқық бұзушылық үшін жауаптылықты ауырлататын мән-жайлар болып
Жеңілдететін мән-жайларды тізімі шамамен берілген ӘҚБтК-тің 61-б.-мен салыстырғанда
Бір адам екі немесе одан көп әкімшілік құқық
Құқық бұзушыны әкімшілік жазаға тарту туралы мәселені шешкен
Қылмыстық істермен байланысты әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік
Құқық бұзушының іс-әрекетінде әкімшілік құқық бұзушылық белгілері болған
ӘҚБтК (66-б.) адамның әкімшілік жазаға ұшырады деп есептелетін
Әкімшілік жазаларды қолдану ережелері құқық бұзушының келтірген зиянды
Өзге уәкілетті органдар (лауазымды адамдар) қарайтын әкімшілік құқық
Іскерлік беделді қорғау немесе әкімшілік құқық бұзушылықтан келтірілген
4. Әкімшілік жаза қолдану мерзімдері және әкімшілік жазаға
тарту мерзімінің өтуі
ӘҚтК-нің 65-бабына сәйксс әкімшілік жазалардың мерзімі жылдармен, айлармен
Айыптыны әкімшілік жауаптылыққа тартудың ескіру мерзімін есептеумен қатар,
Мысалы, ӘҚтК-нің 66-бабының диспозициясыңца: "әкімшілік құқық бұзушылық үшін
Әкімшілік теріс әрекет жасағанда айыпты адам ұйымға, заңды
Бұл мәселені аудандық (қалалық) сот та шеше алады,
Мүліктік зиянды өндіру туралы мәселені оң шешкенде сот,
Алқалы орган (лауазымды адам) әкімшілік құқық бұзушылық туралы
Алқалы органның қаулысы сол органның мәжіліске қатысып отырган
Заң шығарушы іс бойынша қабылдануы мүмкін қаулылардың мынадай
1) әкімшілік жаза беру туралы
2) іс бойынша істің жүргізілуін тоқтату туралы;
3) істі жазаның басқа түрін немесе мөлшерін белгілсуге
4) айыппұл салу туралы қаулыны мәжбүрлеп орындату туралы.
Егер, әкімшілік құқық бұзушылық үшін жаза беру туралы
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексте қаулыны басшылардың (жұмыс,
Өзіне қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулыға прокурор
Белгіленген мерзімде шағым беру жөне прокурордың наразылық келтіруі
Шағымның немесе наразылықтың қаралу мерзімі — он күн.
— занда әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулыға келтірілген
Наразылықты қараудың нәтижесі прокурорға хабарланады.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қысқарту жөнінде қаулы
— өндіріп алынған ақша қайтарылады;
— алынған және тәркіленген заттар алынады;
— бұрынғы қабылданған қаулыға байланысты шектеулер алынады.
Егер заттың қайтарылуы мүмкін болмаса, оның құны төленеді.
5. Әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босатудың түсінігі.
Әкімшілік-деликттік құқық пен әкімшілік заңнама бойынша әкімшілік құқық
Сонымен, әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілік пен
Заңнама демократизм, гуманизм принциптерін ескере отырып, мемлекеттік мәжбүрлеу
Іс-әрекетімен өкінгендігін білдіруіне байланысты әкімшілік жауаптылықтан босату (67-бап);
Құқық бұзушылық елеусiз болған жағдайда әкiмшiлiк жауаптылықтан босату
Ескiру мерзiмiнiң өтуiне байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (69-бап);
Әкiмшiлiк жауаптылықтан және әкiмшiлiк жазадан рақымшылық жасау актiсi
Жағдайдың өзгеруiне, науқастануға байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (71-бап);
Тараптардың бiтiмгершiлiкке келуiне байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (71-1-бап);
Мұнда заң шығарушының әкімшілік құқық бұзушылық жасаған тұлғаны
Біздің ойымызша, заң шығарушының мұндай әкімшілік жауапкершіліктен және
Біріншіден, қабылданған рақымшылық актісі негізінде;
Екіншіден, егер тиісті тәртіпте қабылданған рақымшылық жасау туралы
Бұл жайында профессор А.А.Тарановтың айтуынша: «мұндағы қолданылып отырған
Сонымен қатар, егер рақымшылық жасау туралы акт әкімшілік
Бұл айтылғандардан мынаны айтуымызға болады: қазіргі әкімшілік құқық
Әкімшілік құқық бұзушылықтармен күресте мұның маңызы – құқық
Тұлғаны қайтадан тәрбиелеу тұлғада қалыптасқан құндылықтар жүйесімен байланысты
Енді әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босатудың негіздеріне
Созылып кеткен әкiмшiлiк құқық бұзушылық кезiнде, сондай-ақ қоғамның
Заңнама әкімшілік құқық бұзушылықтарға «икемділікпен» қарауды бекіткенмен, барлық
Мұндай жағдайда судья, әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi
Мұндағы әкiмшiлiк құқық бұзушылықтың елеусiздiгi дегеніміз – басқа
Заң бойынша ауызша ескерту деген әсер ету шарасының
Мұнда бастысы құқық бұзушыны әкімшілік жауаптылықтан босату мәселесін
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған адам әкiмшiлiк жауаптылықтан немесе
Рақымшылық жасау туралы актiнi Қазақстан Республикасының Парламентi жеке
Жағдайдың өзгеруiне, науқастануға байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату деп
Әкімшілік жауапкершіліктен босатудың келесі жолы – тараптардың бiтiмгершiлiкке
Кейбір заңда көзделген әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер
Сонымен қатар заңнама кәмелетке толмағандарды әкімшілік жауаптылықтан және
Сөйтіп, «әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік жазадан босату» институтының
6. Әкімшілік теріс қылықтардың көптігі үшін әкімшілік жаза
қолдану
Әкімшілік занда бірнеше әкімшілік құқық бұзушылық (теріс қылық)
Әкімшілік теріс қылықтың көптігін анықтаудың критерийлері қандай?
1.Көптік дегеніміз, бәрінен бұрын — әкімшілік құқық бұзушылықтардың
Сонымен, егер іс-әрекет құқық нормасының диспозициясында көзделген тұтас
2.Бірнеше өзінше бөлек құрамдардың болуы олардың субъектісі болғанда
3.Әкімшілік теріс қылықтың көптігі үшін жаза қолданғанда айыптыны
Қайталап жасау дегенге әкімшілік құқықта азаматтың өзіне бұрынғы
4. Көптікті анықтауда субъект көрсеткен мінез-құлықтың да
Субъектің әкімшілік құқық бұзушылықтың бір уақытта бірнеше құрамын
Әкімшілік құқық бұзушылықтың көптігі үшін жаза қолданғанда жазаның
Егер бұл санаттағы іс әртүрлі органдардың немесе лауазымды
Егср істі бір судья, орган (лауазымды адам) қарайтын
Жаза қолдану ережесіне баға бергенде бірнеше әкімшілік құқық
Әкімшілік құқық бұзушылық қаралғанда мүліктік зиянды өндіру мәселесі
Баяндалғандарды қорыта келіп әкімшілік заңдарының дамуына қатысты кейбір
а) заңнаманың әртүрлі салаларының кейбір нормалары мен институттары
б) нормалардың салалық "тазалығын" сақтауға ұмтылу заң шығарушыларды
в) мәселелерді шешудің талдамасы, көбіне, реттеу әдістерімен анықталады,
г) мәжбүрлеудің "мәнін" ғана
д) алдағы уақытта жазалау шараларын заңцы тұлғаларға да
Пайдаланған әдебиеттер
1.Административное право РК. Общая часть. Отв. ред. А.А.
2. Таранов А.А. Административная ответственность в Республике Казахстан.
3.Таранов А.А. Административный штраф: состояние и перспектива законодательного
4. Таранов А.А. Конфискация //Предпринимательство и право, 1997,
5. Таранов А.А. Предпринимательство и административная ответственность //
6.Таранов А.А. Комментари к Кодексу об административных правонарушениях.
7. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексі.
8.Жетписбаев Б.А. Административная ответственность в Республике Казахстан: Учебное
9.Жетписбаев Б.А. Теоретические проблемы административного-правового принуждения в Республике
10.Баянов Е. Әкімшілі құқық. – Алматы: 2007. –
11.Бахрах Д.Н. Административная ответственность. Учебное пособие. – Москва,
12.Бахрах Д.Н. Административное право. - Москва: издательский дом
13.А.И.Мурзинов. Административная ответственность. Учебник для вузов, Москва: 1994.