Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................3
1. Ұйымның қаржылық есеп беру құрамы мен
1.1 Ұйымдағы қаржылық есеп берудің маңызы...................................................... 4
1.2 Ұйымдағы қаржылық есеп берудің баптарын бағалау.....................................9
2. Халықаралық Қаржылық Есеп Стандарты БОЙЫНША
ҰЙЫМДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1Ұйымның қаржылық есеп беруді пайдаланушылар және оны тапсырудың
мерзімі....................................................................................................................12
2.2 Ұйымның қаржылық - шаруашылық қызметінің есебін беру
2.3 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру.....................................14
Қорытынды.....................................................................................................23
Пайдаланылған әдебиеттер ТІЗІМІ...................................................24
Кіріспе
Елімізде нарықтық экономиканың қалыптасуы мен тұрақты түрде дамуына
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік - экономикалық жаңару мен
2008 жылы Ел басы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан Республикасының халқына
Курстық жұмыстың өзектілігі: Ұйымның қаржылық есептің алдына
Курстық жұмыстың мақсаты: Ұйымның қаржылық есеп берудің
Курстық жұмыстың міндеті: Ұйымның қаржылық есеп беруіне
Несиені ұсыну жөніндегі инвестициялық шешімдерді қабылдауға;
Субъектінің алдағы түсімін бағалауға және
Субъектінің ресурстар мен міндеттемелерін байланысты бағалауға;
Басшы органдардың жұмысын бағалауға;
Курстық жұмыстың құрылымы: Менің курстық жұмысым Кіріспеден,
1. Ұйымның қаржылық есеп беру құрамы мен
элементтері.
1.1 Ұйымдағы қаржылық есеп берудің маңызы.
Ұйымның қаржылық есеп беруі – бұл кәсіпорынның есепті
Нарықтық қатынастардың қалыптасуы жағдайында кәсіпорынның шаруашылық қызметін қаржыландыруды
Ұйымның қаржы жағдайы – ресурстардың қолда барын, орналастырылуын
Жылдам шешім қабылдаудың негізі – толық және маңызды
Есеп беру дегеніміз – меншіктің барлық түріндегі кәсіпорындардың
Берілетін есептің деректеріне жабдықтаушылар, бәсекелестер, қазіргі және келешектегі
Үкімет пен оның органдары берілген есеп ақпаратын сол
Ұйымның қаржылық есеп негізінде субъектінің қаржылық жағдайының нашарлай
Алайда субъектілердің қаржылық есебін пайдаланушылар мүдделерінің айырмашылықтарына қарамастан,
Жылдық есеп мынадай тұтынушыларға беріледі:
Меншік иелері немесе өкілдікті органдарға немесе құрылтайшылық құжаттарға
Кәсіпорынның тұрғын жеріндегі салық органдарына;
Жергілікті қаржы органдарына;
Мемлекеттік статистикалық органдарына
ҚР-ның президентінің 1998 жылғы 26 желтоқсандағы заң күші
Бухгалтерлік баланстан;
Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есептен;
Ақша қаражаты қозғалысы туралы есептен тұрады.
Сондай-ақ осыларға тіркелген түсініктеме хаттардан сондай ақ басқа
Бухгалтерлік баланстың, қаржы-шаруашылық нәтижелері туралы есеп пен ақша
Бухгалтерлік баланс кәсіпорынның жылдық есебінің жылдық формасы болып
Баланс «Актив», яғни «субъектінің құнды бағасы бар мүлкі,
Бұған қоса баланста сыртқары есеп шоттарға есепке алынатын
Активті;
Жеке меншік капитал және міндеттемелер;
Қалған екі элемент табыс пен шығын қаржылық шаруашылық
Осынау есеп қорытындыланған есеп шоты, табыстар мен шығындарды
ҚР-ның шаруашылық жүргізуші субъектілері үш қаржылық есептің жаңа
Ұйымның қаржылық есепте сондай-ақ түсініктеме хат, қосымша таблицалар
Ұйымның қаржылық есептің алдына қойған мақсатына қол жеткізу
ҚР-нда енгізілген қаржылық есеп негізгі параметрлері бойынша халықаралық
ҚР-ның заңдарында бұл тұғырнамалар жүзеге асырылады. Бухгалтерлік есеп
Есептеу принципі мынаны білдіреді: табыстар еңбек сіңіріліп табылғаннан
Аталған принциптердің сақталмауы шаруашылық субъектілерінің мүліктік және қаржылық
Есеп беру мен баланс статьяларының бағасын бұрмалаған, әдейі
Ұйымның қаржылық есеп ҚР-ның валютасы түрінде жасалуға тиіс.
Ұйымның қаржылық есепті жасау үшін есептік уақыт болып
Заңды тұлғалардың қаржылық есебі мүдделі тұтынушылар үшін жариялануға
Сөйтіп, нарықтық қатынастарға көшу жағдайында қаржылық есептің рөлі
Түсініктеме хат.
БЕС сәйкес қаржылық есеп құрамына түсіндірмелік хат та
Оның құрылымы экономика саласының ерекшеліктерін ескере отырып қарастырылуы
Ұйымның қаржылық есеп берудің деректері бойынша қорлар
Қазіргі нарықтық қатынастар жағдайында есеп беру көрсеткіштерінің рөлі
Ұйымның қаржылық беруінің баптарын бағалауда қаржылық есептердің
Барлық кәсіпорындар, мекемелер үшін есеп беру жылы болып
Қаржылық есеп беруді толтыруға қойылатын талаптар : көрсеткіштердің
Қаржылық есеп берудің жасалу дұрыстығына кәсіпорынны /мекеменің/ басшысы
Қаржылық есеп берудің мақсаттары есеп берудің негізгі
1. Несиені ұсыну жөніндегі инвестициялық шешімдерді қабылдауға;
2. Субъектінің алдағы ақшалай түсімін бағалауға және олардың
3. Субъектінің ресурстар мен міндеттемелерін байланысты бағалауға;
4. Басшы органдардың жұмысын бағалауға.
Ұйымның қаржылық есеп берудің сапалық сипаттамалары :
1. Түсініктілік - қаржылық есеп беруге ұсынған ақпарат
2. Орындылық - пайдалануға өткен , қазіргі және
3. Сенімділік – ақпараттарда елеулі қателер мен бұрмалаушылықтар
4. Шынайы көрсету – сенімділікті қамтамасыз ету жағдайы,
5. Мәннің формадан артықшылығы – операциялар мен басқа
6. Бейтараптық - қаржылық есеп берудегі ақпараттың сенімділігін
7. Байқампаздық - активтер мен кірістер, кемітілмей, міндеттемелер
8. Толықтылық - сенімділікті қамтамасыз ету мақсатында қаржылық
9. Уақыттылық - ақпарат ұсынуда ақталуға келмейтін тежеу
10. Пайда мен шығын арасындағы баланс – ақпараттан
11. Сапалық сипаттаулар арасындағы баланс - қаржылық есеп
12. Сенімді және әділ көрсету – бухгалтерлік есептің
1.2 Ұйымдағы қаржылық есеп берудің баптарын
«Материалдық емес активтер» бабы бойынша шаруашылық қызметте ұзақ
Ұтымды пайдалану мерзімін анықтау мүмкін болмайтын материалдық емес
Баланстың 2700 «Материалдық емес активтер» деген бабын қалдық
“Негізгі құралдар” бабы бойынша қолданыстағы, консервациядағы немесе
2411 – “ Жер” , 2412 - “
Ұзақ мерзімді инестициялар бөлімі бойынша баланста кәсіпорының ұзақ
“Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек” бөлімінде есеп беретін адамдарға
Бұл бапты толтыру үшін 1210– “Алуға арналған шоттар”
Есеп берудің “Тауарлы – материалдық қорлар (ТМҚ)” бабын
“Алдағы кезеңдердің шығыстары” бабын толтыру үшін 1620 –
Баланстың пассивіндегі “Бөлінбеген кіріс” бабы бойынша бөлінбеген пайданың
2. Халықаралық Қаржылық Есеп Стандарты БОЙЫНША
ҰЙЫМДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Ұйымның қаржылық есеп беруді пайдаланушылар және
тапсырудың мерзімі.
Шаруашылық субъектілері тоқсандқ және жылдық қаржылық есептемені құрылтай
банктерге және басқа шаруашылық субъектілерімен келісімдердің негізінде басқа
Бюджеттік мекемелер айлық , тоқсандық және жылдық қаржылық
Қаржылық есептемені пайдаланушылар қатарына нақты қазіргі және әлеуетті
Кәсіпорынның , ұйымның , мекеменің жылдық қаржылық
Есепті жыл аяқталғаннан кейін ашық түрдегі акционерлік қоғамдар
Ұйымның қаржылық есеп беру мен бухгалтерлік есепке
2.2 Ұйымның қаржылық - шаруашылық қызметінің есебін
Қаржы шаруашлық қызметтің нәтижелері туралы есеп беру Қазақстан
-негізгі қызметтен ( өнімдерді , жұмыстарды , қызметтерді
- сатылған өнімнің , жұмыстың , қызметтің өзіндік
-жалпы кіріс ;
-кезең шығындары . Оған енетіндер : жалпы және
-негізгі қызметтен алынған кіріс немесе зиян ;
-салық салуға дейінгі әдеттегі қызметтен алынған кіріс немесе
- табыс салығы ;
- салық салудан кейінгі әдеттегі қызметтен алынған кіріс
- таза кіріс немесе зиян (№1 – кесте
Қаржы – шаруашылық қызметтің 1996 жылғы 31 желтоқсандағы
Баптардың атауы Сомасы
Кірістер
Таза сату 14000000
Процент түріндегі кіріс 500000
Кірістердің жиыны 14500000
Шығындар мен шығыстар :
Сатудың өзіндік құны 9000000
Тауарларды жеткізу жөніндегі көлік шығыстары 250000
Ескірген ТМҚ бойынша шығындар 500000
Өндірістік үстеме шығындар 250000
Сатудың өзіндік құнының жиыны 10000000
Жалпы кіріс 4500000
Сату жөніндегі шығындар 1000000
Жалпы және әкімшілік шығындар 500000
Процент төлеу шығындары 500000
Өзге шығындар 0
Шығындардың жиыны 2000000
Табыс салығына дейінгі және төтенше баптардың кірісі
Табыс салығы бойынша шығындар 750000
Төтенше табыс немесе зиян 0
Таза кіріс 1750000
Қайнар көзі: Баймуханова С.Б. 97 бет
Осы баптардың барлығның сомасының өзгерісі түсіндірме жазбада ашылып
Стандарт төтенше жағдай деп аталып жүргендерге түсінік береді
Яғни олар жиі қайталанбайды немесе тұрақты болып отырмайды.Төтенше
Стандарт сондай – ақ тоқтатылған операцияға анықтама береді
Түсіндірме жазуда мыналар ашылуға тиіс : тоқтатылған операцияның
Стандарт бақылауды өзгертудің әдістерін және олардың кіріске немесе
* есепті кезеңге , егер өзгеріс осы кезеңге
* өзгеріс болған есепті кезеңге және келесі есепті
Кірістер мен зиянға әсер ететін есептік бағалаудағы өзгерістердің
2.3 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру
Бұл есепте кәсіпорынның қаражат көздері анықталып, олардың қалай
Кейбір мемлекеттерде бұл есепке ерекше мән беріледі. Инфляция
Ақша құралдарының қозғалысы туралы есептің негізгі мақсаты –
субъектінің ақша құралдарының алдағы тиімді ағымдарын генерациялау қабілетін
таза табыс пен ақша құралдарының түсу (кету) көлемі
қолма-қол және ақшасыз ақша ағымдарының барлық аспектілерні, субъектілердің
Шаруашылық субъектілерінің қызмет ерекшеліктерінің бірі – бүкіл кәсіпкерлік
табыс алумен байланысты операциялық (негізгі) қызмет;
инвестицялық-құралдарды акциялар және басқа да құнды қағаздарға салу,
қаржылық-алынған дивидендтер, проценттер есебі. Жеке капитал мен қарыз
Субъект қызметін түріне қарай топтастыру қаржылық жағдайына олардың
Қызметтің осы түрлерінің барлығы ақша құралдарының түсу мен
Тура әдіс ақша түсімдері мен төлемдері түрлерінің мазмұнын
Тура әдісті қолдануда операциялық қызмет нәтижесінде пайда болатын
тауарларды сату мен қызмет көрсетуден;
тауарлы-материалдық запастар мен қызмет көрсету аванстары;
процент, дивидендтер, роялти, әр түрлі сыйақы түрінде;
басқа да түсімдер.
Жанам әдіс таза табысты немесе шығындарды өзгертулерді көздейді.
Бұл әдіс негізінде бухгалтерлік баанстың қаржылық-шаруашылық қызметі нәтижесі
Операциялық қызметтен түсетін ақша құралдарының келіп түсу негізі
Ақша құралдарының түсу және кету негізгі каналдарының бірі
Қаржылық-шаруашылық қызмет нәтижелері туралы есепте инвестициялық қызмет акциялар,
Қаржылық қызмет – ақша құралдарының түсу және кетуін
Ақша құралдарының түсуі:
акциялар мен басқа құнды қағаздарды шығарудан;
банк кредиттерін алу;
басқа түсімдер.
Ақша құралдарының кетуі:
банк кредиттерін өтеу;
жеке акцияларды алу;
дивидендтер төлеу;
басқа төлемдер.
Ақша қаражаттары-кассадағы қолма-қол және банк шотындағы ақша қаражаты.
Кесте-4 Ақша қаражаттарын тексеру программасы
Аудит процедуралары Мәлімет көзі
Баланс көрсеткіштерін Бас кітап
салыстыру
Синтетикалық және аналитикалық
Кассаны түгендеу және кассалық операцияларды
Банк операцияларын тексеру
Жеке балансында белгіленбеген аккредитивтік форма есептеулердің дұрыстығы
шоттарын ашу
Жолдағы ақша
Баланс,Бас кітап мына шоттар
1010,1020
Жоғарыдағы шоттар бойынша Бас кітап;№1,№2,№3,№4 Журнал
ордерлері;№1,№2,№3 кассалық журнал ордер ведомствалары. Кассалық
Шаруашылық субъектінің басшысы үнемі жұмыс істейтін комиссия мен
Банк көшірмесі мен бастапқы жаттар, оларға тіркелген:
Қайнар көзі: Ажибаева З.Н. Аудит.- Алматы: Экономика, 2004.
Ақша қаражаттармен жүргізілетін операциялар, әсіресе қолма-қол ақшалар (еңбек
Жалпылама тексеруді бастамас бұрын дайындау жұмыстарын жасау керек,
Кесте-5 Ақша қаражаттарын аудит бағдарламасы
Қайнар көзі: Дюсембаев К.Ш. Аудит и анализ в
Егер кәсіпорынның жарғысы,бухгалтерлік есебі орнатылған шарттарға сай келмесе,аудитор
Касса мен кассалық операциялардың аудиті 3 бағытта жүреді:
-қолма-қол ақша қаражаттарын түгендеу
-кассаға түскен ақша қаражаттарының уақытында және толық көлемінде
Ақшаны шығынға шығарудың дұрыстығын тексеру.
Аудитор тексеру орнына келгенінен бастап кассаны түгендеуге кіріседі.
Ақша құжаттарының аудиті кезінде келесіленрді: бұл ақша құжаттарының
Түгендеу кезінде кассада жартылай төленген төлем тапсырмалары болуы
Кассалық операцияларды бақылаудың негізгі міндеті-мүмкін болатын жетіспеушіліктерді табу,осымен
Аудитор акшалардың чек түбіршегіндегі,жазылған сәйкестік сомаларын салыстыру арқылы
Кассалық операциялардағы қолма-қол ақшаларды кірістеу мен шығаруды бас
Кассалық операцияларды тексергенде кассалық құжаттардың дұрыс толтырылуын қадағалау
Тексерудің келесі этабында мыналарды : мекемеде шығыс және
Істегі заңдарға сәйкес шаруашылық субъектілердің ақша қаражаттарын банкте
Банк шоттарын ашу мен қолма-қолсыз ақша қаражаттармен байланысты
Есеп айырысу операцияларына көп көңіл бөлу керек. Ең
Есеп айырысу шоты бойынша операция кезінде келесілерге көңіл
-көшірмелерге бекітілген бастапқы құжаттарда банк штампы бар ма.
-банкке қолма-қол өткізілген ақшаның дұрыс кірістелуін;
-банктің қай мекемесінде есеп айырысу шоты ашылғаны;
-бастапқы құжаттағы сома банк көшірмесіндегі сомаға сәйкес келе
-почта бөлімшесі арқылы акцептелген төлем тапсырмасының көмегімен ақша
-теңгені айырбастаумен байланысты операция есебінде дұрыс көрініс табу;
-бантегі операциялар бойынша бухгалтерлік проводкалардың дұрыстығын анықтау және
-банк көшірмелері мен олардағы құжаттардың толык көлемді мен
Банк көшірмелерін нақтылы банк құжаттармен қоса тексеру керек.
Аудитор жабдықтаушылардың қарыздарын өтеу үшін аударылған ақша қаражаттарын
Валюта шотындағы операцияларының аудиті кезінде келесілерді белгілеу керек:
-банктің қай мекемесінде валюталық шот ашылды;
-банк көшірмесіндегі сома оған бекітілген бастапқы құжаттардағы сомасымен
-сыртқы экономикалық қызметте шоттар формасы дұрыс қолданды ма;
-ашылған валюталық шотқа комиссиондық сыйақылар төленді ме;
-валюта сату мен сатып алу операцияларындағы есептің дұрыстығы;
-курстық айырма есебінің дұрыс көрінуі мен анықталуы;
-№2 журнал ордері мен Бас кітаптағы банк көшірмесіне
-резидент болып саналатын экспортер-ұйымның
-экспортердың Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің рұқсатынсыз шетел банкінде
-экспортердің жеке валюталық түсімнің дұрыс қолдануы мен шетел
Аудитор ақша қаражаттарының арнайы банк шоттарында дұрыс ұйымдастырылуына
1070 «Банктегі арнаулы шоттардағы ақшалар»:
- «Аккредитивтегі ақшалар»;
- «Чек кітапшаларындағы ақшалар»;
- «Банктегі арнаулы шоттардағы ақшалар»;
- «Банктердегі өзге де шоттардағы ақшалар»;
Бұл бөлімнің шоттары мемлекет территориясы мен шетелде аккредитив
Аудитерге келесілерді тексеру керек:
-келісім-шартта қолданылатын және жабдықтаушы сатып алушыны аккредитивтік форма
- аккредитивті жабу бойынша құжаттарды жабу және оларға
- чек кітапшаларының чектермен төленген операцияларды құжатпен толтырылуының
- ата-аналар мен басқа да көздерден әлеуметтік мекемелерге
- тұрғылықты орны бойынша бөлінбеген жеке баланстың құрылымдық
- жеке баланспен бөлінген құрылымдық бөлімшелерден баланс және
- банктен алынған депозиттік сертификаттардың бар болуы;
- банк көшірмелеріндегі бухталтерлік проводкалардың дұрыс құрастырылуы, «Банктегі
Аудитор шетел және ұлттық валюта түріндегі жолдағы ақша
Қорытынды
Ұйымның қаржылық есебі – бұл шаруашылық қызметтің нәтижелерін
Ұйымның қаржылық есебінің мақсаты – тұтынушыларды қандай да
Қаржылық есеп субъект (кәсіпорын, ұйым) қызметіндегі жасалған жұмыстар
Ұйымның қаржылық есебі негізінде субъектінің қаржылық жағдайының нашарлай
ҚР-нда енгізілген қаржылық есеп негізгі параметрлері бойынша халықаралық
ҚР-ның заңдарында бұл тұғырнамалар жүзеге асырылады. Бухгалтерлік есеп
Есептеу принципі мынаны білдіреді: табыстар еңбек сіңіріліп табылғаннан
Ұйымдағы қаржылық есепті жасау үшін есептік уақыт болып
Пайдаланылған ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы,
ҚР-ның Президентінің «Бухгалтерлік есеп туралы» 1995ж. 26
Стандарт бухгалтерского учета ЗО «Представление финансовой
Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп
Назарова В.Л., Жапбарханова М.С., Фурсов Д.А., Фурсова С.Д.
Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт О.И.
Карпова Т.П. Управленческий учет. Мосвка: ЮНИТИ, 2002 [88].
Кондратьева Н.С. Основы управленческого учета. Алматы: Финансы и
Назарова В.А. Бухгалтерлік іскерлік корреспонденция. Алматы:
Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. Минск:
Дүйсенбаев К.Ш., Толегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Т. Кәсіпорынның
Чечерицына Л.Н., Чуев И.Н. Анализ хозяйственной деятельности.
Макаарьева В., Андеева Л.В. Анализ хозяственной дятельности. Москва,
Назарова В.Л. Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік
Субъектінің қаржы-шаруашылық қызметі бухгалтерлік есеп шоттарының
Николаева О., Шишкова Т. Управленческий учет, Москва: УРСС,
Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и
Баймұханова С.Б. Бухгалтерлік есеп. Алматы: Издат – Маркет,
Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері
Әділбекова А. Әлеуметтік салықты есептеудің ерекшеліктері. \\ Бухгалтер
Ткач В.И., Ткач М.В. Упровленческий учет. Москва: Финансы
Юсупова А. Корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық
Смургина М., Айрих Н. Жер учаскісін өткізген кезде
Куртер М.М. Теория бухгалтерского учета. Учеб. Пособие. –
Митюгина Г. Қызметкерлердің еңбек демалысына ақы төлеу жөніндегі
Митюгина Г. Азаматтық – құқықтық сипаттағы шарттар бойынша
Николаева Г.А., Блицау Л.П. Бухгалтерский учет
Сейдахметова Ф.С. Современный бухгалтерский учет. Алматы: Экономика 2000
12
Аудит процедурасы Анықтама көзі
Кассадағы ақша қаражаттары мен басқа да
Операцияны құжаттаудың дұрыстығын тексеру
Қолма-қол ақша қаражаттарының уақытында
Ақшаны қолданғандағы есептен шығаруының,
Бухгалтерлік есеп шоттарындағы операциялар
көрінісінің дұрыстығын тексеру Шаруашылық субъект басшысының
Тағайындау бұйрығы; материалдық жауапкершілік туралы кассирмен келісім- шарт;
Банк көшірмесі,чек кітапшалары, жеке және заңды тұлғалармен келісім-шарт,банк
Бастапқы құжаттар,№1 ведомост №1 кассалық журнал