Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
I - тарау. Шоқан Уалиханов тұңғыш қазақ ғалымы,
Шоқан Уалиханов: ғалымның өткен өмірінен
Шоқан Уалиханов: ғалым, саяхатшы, демократ
Шоқан Уалихановтың еңбектері
II - тарау. Шоқан Уалихановтың саяси ой-пікірлері.
Шоқан Уалихановтың саяси қоғамдық және құқықтың ой-пікірлерінің қалыптасуы
1861 жылы саяси өзгерістерге Ш.Уалиханов білдірген көзқарас.
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
Сілтемелер тізімі.
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі:
Ш Уалиханұлының тұңғыш қазақ ғалымы, ағартушы, тарихшы, этнограф
Курстық жұмыстың мақсаты:
Ш.Уалихановтың өмірі, өткен жолы, ғылыми тұжырымдары, кітаптары, демократ
Курстық жұмыстың міндеттері:
Шоқан Уалиханов-өміріне, қысқаша тоқталу
Шоқан Уалиханов тұңғыш қазақ ғалымы, этнограф, демократ екенін
Шоқан Уалихановтың саяси
Қоғамдағы өзгерістерге, жүргізіліп жатқан
Курстық жұмыстың тарихнамасы:
Курстық жұмыстың тарихнамасы курстық жұмыста Әнуар Исмағамбетовтың
«Шоқан Уалиханов, таңдамалы шығармалар» Алматы 1986 жылы кітабы
Ш.Уалихановтың төл шығармасы сот реформасы туралы жазбалар. Алматы
Курстық жұмыстың құрылымы:
Курстық жұмыс Кіріспеден екі тарау мен бес тақырыптан
Бағалаған генерал Г.Х.Гасфорт оны наградаға ұсынады, әскери
лауазымы бір сатыға жоғарылап, поручик атағын алады. Келесі
қырғыс елін жете зерттеп, Ыстықкөл аймағының қартасын жасасады.
Шоқанның Қашқарияға сапары ғалымдық, ағартушылық саласындағы еңбегінің жаңа
шаһардың, яғни Қытайдың
қаласының жайы» атты еңбеп дүниеге келеді.
Науқасы меңдегендіктен Петербургтан елге оралған Шоқан туған халқының
Тән ауруы мен жан ауруына шипа таба алмаған
Шоқанның маңдайына «жарқ етіп сөнген құйрықты жұлдыздай» қысқағана
I - тарау. Ш.Уалиханов түңғыш қазақ ғалымы, этнограф,
1.1. Шоқан Уалиханов: ғалымның өткен өмірінен.
Уалиханов Шоқан Шыңғысүлы - қазақтың ұлы ғалымы: ориенталист,
«Жеті жүрттың тілін білуге тиісті» хан түқымы болғандықтан,
Кадет корпусын бітіргеннен кейін Шоқан Батыс Сібір генерел-губернаторының
Шоқанның Қашқарияға сапары ғалымдық, ағартушылық саласындағы
еңбегінің жаңа белеске көтерілуіне жол ашты. Қоқан хаңдығының
Шоқаннан қалған мұраның бірі-бейнелеу өнеріндегі зерттеулері. Бұл еңбектер
Науқасы меңдегендіктен Петербургтан елге оралған Шоқан туған халқының
Тән ауруы мен жан ауруына шипа таба алмаған
Шоқанның маңдайына «жарқ етіп сөнген қүйрықты жүлдыздай» қысқа
1.2. Шоқан Уалиханұлы ғалым, саяхатшы, демократ.
Қазақтың ұлы ғалымы, ағартушы-демократ Ш.Ш.Уалиханов отандық ғылым мен
Шоқан (шын аты - Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы Уалиханов 1835
1847 жылы 12 жасар Шоқанды экесі Омбыға әкеліп,
Омбының көзі ашық оқыған адамдарының семьяларымен араласуы, көп
«Корпуста ой-өрісі, білімі жағынан Шоқан тез өсті, орыс
Шоқан Уалиханов 1853 жылы кадет корпусын бітіріп, атты
Сібір өлкесінің Бас басқармасы оған айрықша тапсырмаларды орындайтын
1854 -1857 жылдары Ұлы жүз қазақтары мен кейбір
Ержүрек саяхатшы бүл сапарда талай-талай қиындықтар мен кедергілерден
Қашғарияда Шоқан 1858 жылдың 1 октябрінен 1859 жылдың
Ш.Уалиханов Қашқарияның экономикалық-саяси қүрылысын, тарихын, этнографиясын рухани өмірін
Қауіп-қатері мен қиыншылығы мол сапардан ауырып қайтқан Шоқан
келеді. Ш.Уалихановтың Петербургке келу кезі әр-түрлі жазылып жүр,
Қашғария сапарының нәтижелі жемісі - Ш.Ш.Уалихановтың «Алты шаһардың
географиялық жаңалық, ал Қашғарияға салар нағыз ерлік деп
Қашғария сапарының ғылыми нәтижелері туралы Ш.Ш.Уалиханов
Орыс география қоғамында мэлімдеме жасағаннан кейін-ақ, оның материалын
ағылшын тілінде жарияланды. Бұл Ш.Ш.Уалиханов еңбектері Батыс Европада
Қашғария экспедициячының қорытындылары нәтижелері ресми үкімет
тарапынан да аталып өтті. Оған дэлел 1860 жылғы
бойынша «...пооручик сұлтан Шоқан Уалихановқа штаберотмистр әскери атағы,
1860 жылы астанада болғанда, Бас штабтың әскери-ғылыми комитетінде
Ш.Ш.Уалиханов Петербургте болғанда өнімді ғылыми жұмыс жүргізеді. Бас
жылдары Петербургте Шоқанның «I Жоңғария очерктері», «Алты шаһардың
жылдың көктемінде денсаулығы тым нашарлап кетуіне байланысты Шоқан
Мүнда да ол творчестволық, ғылыми ой толқындарын өрістете
Ол Омбыға барьіп, сол кезде қазақстанда сот реформасын
1864 жылдың көктемінде Ш.уалиханов Оңтүстік қазақстанды Россияға қосу
Шоқан Уалиханов өзінің қысқа өмірінде қоғамдық ғылымдардың алуан
Ш.Ш.Уалихановтың шетелдің Шығыс туралы еңбектері мен зертеулері -бір
Ш.Ш.Уалиханов -қазақ және қырғыз халықтарының бай әдебиет қорын
Шоқаннан қалған мұраның енді бір алуаны-бейнелеу өнері саласындағы
Ш.Ш.Уалихановтың көп салалы, әр қырлы бай мұрасы оның
1.3.Шоқан Уалихановтың еңбектері.
Бұл сапар Шоқан Уалихановтың қазақ халқының тарихы мен
Омбыда ол жинаған материалдарын қорытып, солардың нгізінде қазақтардың
Ш.Уалихановтың П.П.Семенов-Тян-Шанскиймен танысып, араласуы оның өмірінен ерекше орын
Жас Ш.Уалихановтың 1856-1857 жылдардағы алғашқы сапарларының ғылыми нәтижелері
Ш.Уалихановтың ғылыми ағартушылық қызметінің гүлденген кезеңі -XIX -ғасырдың
Ш.Уалихановтың ғылыми қызметінің ең басты нәтижелерінің бірі «Алтышардың
Оның замандастары - ғалымдар, жазушылар - Ш.Ш.Уалихановтың еңбегін
1859 жылдың аяғында Уалиханов Петербургке келді. Орыс ғалымдары
Ш.Уалиханов Петербургте бірнеше мекемелерде: Бас шатбтың Әскери-ғылыми комитетінде,
Ол географиялық қоғамда Қазақстан мен Орта Азияның географиясы
Оның лекциялары өте қызықты да тартымды болды, олардың
Ш.Уалиханов орыстың шығыс зерттеуші ғалымдарымен, алдымен «Орыс географиялық
Уалиханов өмірінің Петербургтегі кезінің тамаша беті оның орыс
жазушыларымен, әсіресе Н.Г.Чернышевскийдің пікірлестері ағайынды В
және Н.Г. Курочкиндермен достық жағдайда араласуы болды. Ол
Я.П.Полянскиймен, сыншы Н.Н.Сраховпен және басқалар мен танысты.
1861 жылдың көктемінде ауыр науқас Шоқан Уалихановты Петербургтен
Ш.Уалиханов 1865 жылдың апрелінде тезек ауылында, Алтынемел жотасының
Ш.Уалихановтың қазақ халқының тарихы мен этнографиясы жөніндегі зерттеулерінің,
туралы жазба», «Қырдағы мұсылманшылық туралы», «Қырғыздардағы шамандықтың іздері»,
Ш.Уалихановтың философиялық көзқарастары, оның ішінде адамдардың діни түсініктерінің
П-тарау. Ш.Уалихановтың саяси ой-пікірлері.
2.1. Шоқан Уалихановтың саяси қоғамдық және құқықтық ой
Шоқан Уалиханов - дүние жүзілік географиялық ғылымда Тянь-Шань
Ш.Уалихановтың шығармашылығын зерттегендер әділ түрде, оның Шығыс Түркістан
1859-1861 жылдары Ш.Уалиханов Петербургте тұрып, жұмыс жасады. Осы
Әдебиеттегі жанама куәгерлер арқылы, оның ішінде А.Врангельдің Ш.Уалихановты
ақша тек тамақтануға жетеді». Оның шетелге сапары жайлы
Шоқан уалихановтың жол жүруін терске шығаратын дәлелі-оның Лондонға
Біршама байқасақ, әдебиетте ойшылдың саяси-құқықтық көзқарасы кей кездерде
Уалихановтың либералдығын оның жақын достары айқындайды. Г.Н.Потаниннің баяндауынша
Десекте, жорамалдың бірін,оның көзқарасы мен орныққан пікірінің эволюциясы
Ш.Уалихановқа либералдық көңіл-күйіне орай Атбасар аймағының сұлтан басқарушы
Осы орайда барлығынан бұрын өз үлгі ісіммен, жерлестеріме
адамнан, орыс чиновнигінің іс-әрекеті арқылы орыс тәрбиесіне қалыптасқан
Ш.Уалихановтың консерватитвтік дұрыс мағыналы айқын ойы және «Алаш»
2.2.1861 жылы саяси өзгерістерге Ш.Уалиханов білдірген көзқарас.
Тарихи дамудың ең бір басты бағыты, ол қоғамның
«Қандай да болмасын өзгерісті ұластырып, орын тептіріп, әрі
Адамзат, оны қоршаған әлем мен қоғам
1973 жылдан бастап Еуропада болған революцияның бәрі де
Уалихановтың ойлауындағы халықтың табиғи өмір мен дәстүрінің басталуына
Қорытынды
Қазақтан шықан тұңғыш ғалым , ориенталиет , фальклоршы
Пайдаланылған әдебиеттер
1.Әнуар Исмағанбетов, Ш. Уалиханов. Тыңдамалы шығармалар.
2.Ш. Уалиханов. Сот реформалары жайындағы
3.Қазақстан тарихы. Көне заманнан
4.Қазақстан тарихы. Көне заманнан
5.Ч. Мусин «Қазақстан тарихы» Алматы
6.Қазақстан тарихы. Көне заманнан
7.Мәлімбетов «Қазақстан тарихы» Алматы 2004 ж
8.Х.Әбіжанов. «Қазақста тарихы». Алматы 2000 ж.
9.Қазақстан тарихы. Оқу әдістемелік журналы. Алматы
10.Қазақ ССР тарихы. Алматы 1982 3
11.Ш. Уалиханов. Қашқарияға саяхат. Алматы 1999 ж.
13.Қазақстан тарих очерктері. С. Асфендияров
14.Ж. Таймағанбетов. «Қазақстан тарихы дәріс
15.М. Қозыбаев Қазақстан тарихы «Дәуір» Алматы
16.Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін.
Әнуар Исмағанбетов, Ш. Уалиханов. Тыңдамалы шығармалар.
Ш. Уалиханов. Сот реформалары жайындағы
Қазақстан тарихы. Көне заманнан
Қазақстан тарихы. Көне заманнан
Ч. Мусин «Қазақстан тарихы» Алматы
Қазақстан тарихы. Көне заманнан
«Мәлімбетов Қазақстан тарихы» Алматы 2004 ж.
Х.Әбіжанов. «Қазақста тарихы». Алматы 2000 ж.
Х.Әбіжанов. «Қазақста тарихы». Алматы 2000 ж.Бұлда
Қазақстан тарихы. Оқу әдістемелік журналы. Алматы
Қазақ ССР тарихы. Алматы 1982 3
Ш. Уалиханов. Қашқарияға саяхат. Алматы 1999 ж.
Қазақстан тарих очерктері. С. Асфендияров
Ж. Таймағанбетов. «Қазақстан тарихы дәріс
М. Қозыбаев Қазақстан тарихы «Дәуір» Алматы
Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін.