Экономикалық талдау

Нарық жағдайында инвестициялық жобаларды басқаруды талдау
(«КазТрансОйл» АҚ мысалында)
Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................5
1. Инвестициялық жобаларды басқарудың экономикалық теориялық негізі
1.1 Инвестициялық жоба және оның тиімділігі........................................................9
1.2. Инвестициялық жобалардың мәні мен объектілері.......................................11
1.3. Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау көрсеткіштері мен критериялары.................................................................................................................17
1.4. Кәсіпорындағы инвестициялық жобалардың жіктелуі...................................22
2. Кәсіпорындарындағы инвестициялық жобалардың қызметін талдау
2.1. Инвестициялық жобаларды басқару тиімділігі және кәсіпорынның инвестициялық
2.2.. Кәсіпорынның инвестициялық қызметіне сипаттама......................................51
2.3 «КазТрансОйл» АҚ- ның инвестициялық жобасының экономикалық тиімділігін
3. Қазақстандағы инвестициялық жобаларды басқару және мұнай саласындағы инвестицияны
3.1. «КазТрансОйл» АҚ –да инвестициялық жобаны іске
3.2. Инвестициялық жобаларды мемлекеттік басқару және
3.3. Шетелдік инвестициялық жобаларды Қазақстан экономикасына тартудың жолдары
Қорытынды .........................................................................................................................78
Пайдаланылған әдебиеттер.................................................................................81
Қосымшалар.................................................................................................................83
Кіріспе
Қазақстан Республикасының мұнай және газ ресурстарын шығаруды игеру есебінен
Жоғарыда айтылғандай, негізгі қорлар Батыс Қазақстан территориясында орналасқан, ал
Қазақстан аймақтарындағы мұнай және газ потенциалының экономикалық даму динамикасының
Сондықтан мұнай саласындағы инвестициялық жобаларды басқару - өндірістік қызметтің
Инвестор, өзінің өндірістік капиталының көлемін - өндірістік негізгі қорлар
Қазақстан Республикасындағы «Мұнай саласындағы тікелей инвестицияларды мемлекеттік қорғау» Заңы
Инвестициялық іс-әрекеттердің субыектілеріне инвесторлар (инвестициялық іс-әрекет жүргізетін жеке және
Мұнай саласындағы тікелей инвестицияларды – кәсіпкерлік қызметтің нәтижесінде пайда
Мұнай саласындағы инвестициялушы елдерге шетелден басқару және техникалық тәжірибелер
Инвестиция әлемдік экономика және оның жүрегі халықаралық бизнеске елеулі
өзі үшін тұрақты нарықты тікелей қамтамасыз ету;
өзінің ішкі нарығын құру,
орналасуы мүмкін;
өз мүддесін аймақтық және
мемлекетаралық қатынастарға енгізу.
Экономиканың қай саласында болсын қаржысыз дамымайды. Оны табу, толықтыру
Қазақстандағы саясат шетел капиталын көбірек тартуға бағытталған.
Инвестициялық саясатты дұрыс шешу, кәсіпорындардың дамуына жағдай жасау, республикамыздың
Дипломдық жұмыс кіріспе, қорытынды және үш бөлімнен тұрады.
Бірінші бөлімде инвестиция, инвестицияны пайдалану, инвестиция түрлері мен
Дипломдық жұмысты жазу барысында мынадай авторлардың әдебиеттері қолданылды: В.В.
1. Инвестициялық жобаларды басқарудың экономикалық теориялық негізі.
1.1 Инвестициялық жоба және оның тиімділігі.
Инвестициялық жоба-белгілі стандарттармен бнлгіленіп бекітілген және Қазақстан Республикасының заңнамаларына
Жоғарыдағы заңнамаларды реттеп отыратын тағы бір түсіну:
инвестициялық жобаны жүзеге асыру мерзімі – инвестициялық жобаны қаржыландыру
инвестициялық жобаның тиімділігі – жобаға қатысушылырдың қызығушылығы мен жобаның
Әрбір инвестициялық жоба ақша ағымдарымен, ақша шығындары элементерінен құралады(Net
Көп жағдайда талдау жылдар бойынша жасалады, бірақта оның мерзіміне
Алайда, мұндай жағдайда ақша ағымдарының элементтерінің орналасуы мен пайыздық
Барлық капитал салымдары жылдың аяғвнда жүзеге асырылады. Барлық ағша
Диконттау коэффициентін пайдалану тәсілдердің көмегімен салынған инвестициялық жобаны жүзеге
Инвестициялық жобаны іске асыруда жобаның ұйымдық экономикалық іске асырылуын
Сызба. 1.1 Инвестициялық жобаны қаржыландыру көздері.
Инвестициялық жобаны қаржыландыру түрінде инвестициялық қызмет келесідегідей түрде болуы
қаржыландырудың ішкі көздері;
қаржыландырудың сыртқы көздері
Капитал салымдарын дәстүрлі қаржыландыру негізінен ішкі қаржыландыру көздері бойынша
таза пайданы бөлу;
амортизациялық аударымдар;
инвестициялық жобаны жүзеге асыру кезіндегі ақша құралдары
Олар инвестицияны инвестициялау жалғасып жатқан кезде , жаңа қорлардың
Инвестициялық қаржыландырудың сыртқы көздері үшке бөлінеді: субсидиялар – халықаралық
қарызға алынған ақша қаражаттары, белгілі бір мерзім ішінде қайтарылып
Мүлік түрінде қарызға немесе жалға алынған қаражаттар Бұл
Инвестициялық жобаларды іске асыруда болатын белгісіздік жағайлары мен тәуекелшілдік
Инвестициялық жоба тиімділігін арттырудың басты құралы техникалық прогрес болып
Кәсіпорын тәжірибесінде жаңа техниканы таңдау мүмкіндігі жоғарыда көрсетілген көрсеткіштермен
Қазақстан экономикасы үшін жақын арадағы он жыл мерзімге шетел
1.2. Инвестициялық жобалардың мәні мен объектілері.
Инвестиция – Қазақстан экономикасының нарықтық экнонмикаға өтуі кезінде пайда
Инвестициялар ақша құралдары, мақастты банкілік салымдар, пайлар, акциялар және
Инвестициялар нақты инвестициялық жобалар және қаржы инвестициялық жобалар болып
Нақты инвестициялық жобалар - капиталдың өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, құрылысқа
Қаржы инвестицияларық жобалар - мемлекеттен, басқа да кәсіпорындардан, инвестициялық
Сызба 1.2 Жалпы инвестициялық жобалардың жіктелуі.
Бірінші жағдайда инвестор, өзінің өндірістік капиталының көлемін -өндірістік негізгі
Сонымен қатар, инвестициялар тікелей және жанама болып бөлінеді.
Қазақстан Республикасындағы «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қорғау»
Заңы бойынша
кепілділігіне байланысты және арнайы техникалық көмек пен грантқа арналған
Жанама инвестициялар -қоржындағы инвестициялар, басқаша айтқанда құнды қағаздар мен
Инвестициялық жобалардың негізгі түрлері әрбір кәсіпорынның іс-әрекетінің маңызды бір
Сызба 1.3. Инвестициялық жоба бағытындағы капитал жобаларының жіктелуі.
Ақша активтеріне -басқа да жеке және заңды тұлғалардан ақша
Материалдық емес активтерге –кәсіпорындардың жұмысшыларының қайта жеке оқыту және
Нақты активтерге байланысты инвестициялар мынадай топтарға бөлінеді:
Тиімділікті арттыруға бағытталған инвестициялық жобалар:
Олардың негізгі мақсаты -жабдықтарды ауыстыру, персоналды оқыту және өндіріс
Өндірісті кеңейтуге бағытталған
Бұл инвестициялар кәсіпорындардың, мемлекеттік ұйымдардың
Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық іс-әрекетінің маңызды бір бөлігі өзінің өндірістік-экономикалық потенциялын
Инвестициялық іс-әрекеттердің субъектілеріне инвесторлар (инвестициялық іс-әрекетті жүргізетін жеке және
Қазақстан Республикасында кәсіпорындардың инвестициялық іс-әрекеттері «Нақты инвестициялық жобаларды мемлекеттік
Жоспарланған, іске асырылған инвестициялар инвестициялық жобалар формасын қабылдайды. Инвестициялық
Инвестиция деңгейі қоғамның ұлттық табысының көлеміне ықпал етеді, ұлттық
Инвестиция көзі – жинақ, жинақты бір шаруашылық агенті жүргізіп,
Инвестиция мынадай факторларға тәуелді:
Біріншіден, инвестиция процесі күтіліп отырған пайда нормасына немесе күрделі
Екіншіден, (мұның өзі бірінші жағдаймен байланысты) инвестор шешім қабылдау
Үшіншіден, инвестиция сол елдегі немесе аймақтағы салық салудың деңгейі
Кәсіпорынның өндірістік -шаруашылық іс -әрекетінің маңызды бір бөлігі өзінің
Кәсіпорынның бұл саладағы іс -әрекеті -инвестициялық іс-әрекет деп аталады.
Сызба 1.4. Инвестициялық жоба процесінің қатысушыларының жіктелуі.
Инвестициялық іс -әркеттердің субъектілеріне инвесторлар, тапсырыс берушілер, жұмысты орындаушылар,
Кесте 1.1.
Инвестициялық жоба түрлері мен тәуекелшілдік деңгейінің байланысты жіктеу.
3-ТҮРІ 2-ТҮРІ 1-ТҮРІ 4-ТҮРІ
Жаңа өндірістерді Өндірісті Тиімділікті Мемлекеттік
салуға кеңейтуге арттыруға ұйымдардың
инвестициялық жжжжжжжжобалар инвестициялық жжжжжжжжобалар инвестициялық жжжжжжжжобалар талаптарын
жобалар жобалар жобалар орындауға бағытталған
инвестициялық жобалар
Тәуекелшілдіктің жоғарғы деңгейі Тәуекелшілдіктің төменгі деңгейі
Тапсырыс берушілерге -инвесторлар және басқа
Қазақстан Республикасында кәсіпорындардың инвестициялық іс -әрекеттері «Нақты инвестицияларды мемлекеттік
Инвестициялық жобаларды құру және іске асыру мынадай кезеңдерден тұрады:
Инвестициялық ұғымды қалыптастыру;
Инвестициялық мүмкіншіліктерді зерттеу;
Инвестициялық жобаны техникалық -экономикалық негіздеу;
Жер учаскесін алу немесе жалға алу;
Келісім құжаттарын дайындау;
Қүрылыс -монтаж жұмыстарын жүргізіп іске беру;
Объектіні қолдану, экономикалық көрсеткіштердің
Қандай да болмасын инвестициялық инвестициялық жобаны іске асыруда, соңғы
экономикалық заңдылықтар мен
тұрақсыздығынан, пайданы
пайда болған тәуекелшілдік;
стихиялық жағдайлардың мүмкіндігі;
Елдегі саяси жағдайдың белгісіздігі;
баға динамикасы техника
жайлы ақпараттың толық еместігі;
әртүрлі сауда операциялары мен жеткізушіліктерге ттиым салу
мүмкіндігінен, шекараның жабылу мүмкіндігінен туған
экономикалық тәуекелшілдік;
нарық конъюктурасы,
жағдайларының ауытқуы;
♦ қатысушы кэсіпорындардың
1.3. Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау көрсеткіштері мен критериялары.
Инвестициялық жобалардың тиімділігін анықтау және бағалауды, материалдық және заңды
Осы Методикалық нұсқауларға байланысты инвестициялық жобалардың экономикалық тиімділігін бағалауда:
Инвестициялық жобалардың тиімділігі көрсеткіштер жүйесімен анықталады. Ондай көрсеткіштерге:
таза дисконтталған құн (ТДҚ) немесе таза дисконтталған табыс (ТДТ);
инвестициялардың рентабелыділігі (ИР), табыс индексі (ТИ);
табыстың ішкі нормасы (ТІН);
қайтарым уақыты (Тқай).
Осы көрсеткіштермен – пайданың жай нормасы, капитал беру, шығындардың
КО И.К = Д N / ДИ + КИ
Мұнда: ДИ – және КИ – сәйкес ұзақ мерзімді
Инвестициялық инвестициялық жобаның коммерциялық (қаржылық) тиімділігі табыс нормасын қаржы
Инвестициялық жобалардың коммерциялық тиімділігін есептегенде инвестордың – инвестициялық, операциялық,
Нақты ақшалардың ағыны – инвестициялық жобаларды орындау барысындағы, инвестициялық
Инвестициялық жобалардың коммерциялық тиімділігін қосымша бағалау үшін, қарызды толық
Қарызды толық өтеу уақыты, инвестициялық жобаларды іске асыруда несие
Инвестийиялық жобалардың коммерциялық тиімділігіне әсер ететіндер:
жалпы инфляция – экономикадағы өндіріс ресурстарына (шикізат, капитал, қызмет,
инфляцияның әртектес болуы (яғни оның әртүрлі көлемі) - өнім
инфляция деңгейінің шетел валютасы курсынан жоғары болуы.
Тиімділіктің көрсеткіштері – инвестициялық жобаны іске асырудың нәтижелерінің жергілікті
Бюджеттік тиімділіктің негізгі көрсеткіші болып – бюджеттік әсер (эффект)есептелінеді.
Интегралдық бюджеттік әсер – жылдық дисконтталған бюджеттік әсерлердің қосындысы
Бюджеттің шығыстарының құрамына кіретіндер:
инвестициялық жобаны бюджеттік қаражаттандыруға тікелей бөлінген қаражаттар;
ұлттық, аймақтық және басқа да банкілердің инвестициялық жобаны іске
отын мен энергия тасымалдаушылардың нарықтық бағасына қосымша бөлінген тікелей
инвестициялық жобаны іске асыру барысында жұмыссыз қалған адамдарға жәрдемақылар
мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша төлемдер;
шетелдік және өз еліміздің қатысушыларына, инвестициялық тәуекелшілдіктен мемлекеттік, аймақтық
инвестициялық жобаны іске асыру барысында туындауы мүмкін қатерлердің әсерлерін
Бюджеттің кірістерінің құрамына кіретіндер:
қосымша құн салығы, инвестициялық жобаны іске асыратын шетел және
инвестициялық жобаны іске асырудың барысында қаржылық жағдайына әсер еткен
жоба бойынша шығарылған өнімдерден бюджетке түскен кедендік баж алымы
инвестициялық жобаны орындауға шығарылған бағалы қағаздардан түскен эмиссиялық табыс;
инвестициялық жобаны қаржыландыру үшін шығарылған акциялар мен басқа да
Қазақстан және шетел жұмысшыларының жоба бойынша жұмысты орындағаны үшін
жер, су және басқа да табиғат ресурстарын қолданғаны үшін;
жоба бойынша объектілер салып, іске қосуға, барлауға конкурстар мен
инвестициялық жобаны орындауға бюджеттен бөлінген несиені қайтару;
жобаға байланысты, материалдық, отын-энергия, табиғи ресурстарды дұрыс қолданбағаны үшін
Бюджеттің кірістеріне - зейнеткерлік қорға, жұмыспен қамтамасыз ету қорына
Халық шаруашылық эканомикалық тимділіктің көрсеткіштері инвестициялық жобаның тимділігін бүкіл
Экономикалық тиімділктің көрсеткіштерін халық шаруашылығы бойынша
соңғы өндірістік нәтижелер (барлық шығарылған өнімді сыртқа және ішкі
әлеуметтік және экологиялық нәтижелер (инвестициялық жобаның халықтың денсаулығына, аймақтағы
тікелей қаржылық нәтижелер;
шетелдердің, банкілер мен фирмалардың қарыздары мен несиелері.
Инвестициялардың объектілері түреріне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Капитал салымы
Өндірісте ақша қаражаттарын орналастыру нақты инвестиция түрінде,бағалы қағаздарды тарту
Инвестициялау бағыттарын таңдау кезіндегі негізгі тапсырма объектіге салынатын салымның
Сызба.1.5 Инвестициялық жоба объектілері .
Сонымен инвестицияның объектілері төмендегідей:
1. салынбақшы, құрылыстар, көлеміін ұлғайтпақшы кәсіпорындар, ғимараттар ;
2. аймақтық немесе мемлекеттік бағдарламалар;
3 Бағалы қағаздар.
Инвестициялар өндірістік циклда өнімнің қалыптауындағы және толық жағдайдағы ғылыми
Сызба.1.6 Инвестициялық объектілер классификациясы.
Инвестициялық объектілер классификациясы былай бөлінеді:
жоба масштабтары бойынша;
жоба бағыты бойынша;
инвестициялық циклдың мәні мен мінездемесі;
мемлекеттің қатысу деңгейі;
салынған қаражаттарды пайдалану тиімділігі.
Инвестиция тағыда келесі түрлерге бөлінеді:
1. ақша құралдары және оның эквиваленттері;
2. жер;
3. ғимараттар, машина құрал-жабдықтар.
Инвестициялық жобаны басқару тәсілдері төмнгі, орташа жоба деп бөлінеді.
1. жоба көлемі;
2. іске асыру мерзімі;
3. сапасы;
4. ресурстарды шектеу.
Кәсіпорындағы инвестициялық жобалардың жіктелуі.
Қаржы инвестициялары, яғни кәсіпорындардың бағалы қағаздарды алуға кеткен шығындары,
Сызба 1.7 .Қаржы инвестицияларының жіктемесі.
Капиталды берудің формасы мен табысты бөлудің әдсіне қарай бағалы
Акция - акционерлік қоғамдар, кәсіпорындар, ұйымдар, банкілер, кооперативтер шығаратын,
Қарыздық міндеттемелер инвесторлар мен
Туынды бағалы
Опцион -еңбек ұжымының мүшелеріне тегін берілген немесе жеңілдік шартымен
Қаржылық фыючерс -белгілі бір базистік активті болашақта тіркелген бағамен
Бағалы қағаздардың иелеріне акциялар мен облигациялардың орнына берілетін бағалы
Сертификаттың бір түріне -жамбо -сертификат немесе номиналдық құны өте
Ақшаларды акцияларға, облигацияларға және басқа да бағалы қағаздарға айналдыру
Инвесторлардың негізгі мақсаттарына жататындар:
Жобалардың қауіпсіздігі;
Жобалардың табыстылығы;
Жобалардың өсуі;
Жобалардың өтімділігі;
Инвестициялық жобаларды орындап, есептеп, олардың тиімділігін жобаға кеткен шығындар
Жобалық талдау дегеніміз капиталдық инвестициялық жобаның табыстылығын талдау процесі.
Техникалық талдау. Инвестициялық жобаға
келетін техника мен технологияны анықтау.
Коммерциялық талдау. Инвестициялық инвестициялық жобаны іске асырғаннан кейін,
каншалықты көлемде өнім
жобаға қажетті өнім нарығын талдау.
Инститционалдық талдау -инвестициялық жобаны іске
мемлекеттік ұйымдардың талабына сай
басты жай кәсіпорынның ұйымдық құрылымын жобаға сай
келтіру.
Әлеуметтік талдау - инвестициялық жобаның жергілікті тұрғындарға әсерін
Қоршаған ортаны талдау - инвестициялық жобаның қоршаған ортаға
әсерін экспертиза арқылы анықтау және ондай
болғызбау әдістерін қарастыру.
Экономикалық талдау.
Инвестициялық жобалардың тиімділігін анықтау және бағалауды, материалдық және заңды
анықтаудың методологиясы мен әдістері, меншік формасына қарамастан, инвестициялык жобалардың
Инвестициялық жобалардың тиімділігі көрсеткіштер жүйесімен анықталады. Ондай көрсеткіштерге:
Таза дисконтталған құн немесе таза диконтталған табыс(ТДТ);
Инвестициялардың рентабелыділігі, табыс индексі (ИР) ;
Табыстың ішкі нормасы (ТІН);
Қайтарым уақыты.
Осы көрсеткіштермен - пайданың жай нормасы, капитал беру, шығындардың
Инвестициялық инвестициялық жобаның коммерциялық тиімділігін есептегенде инвестордың -инвестициялық және
Жобалық талдау дегеніміз капиталдық инвестициялық жобаның табыстылығын талдау процесі.
Инвестициялық инвестициялық жобаның коммерциялық тиімділігін қосымша бағалау үшін, қарызды
Қарызды толық өтеу уақыты, инвестициялық инвестициялық жобаны іске асыруда
Инвестициялық жобалардың коммерциялық
Жалпы инфляция -экономикадағы өндіріс ресурстарына (шикізат,
капитал, қызмет, еңбек т.б.) және шығарылатын өнімге
жалпы деңгейінің өсуі;
Инфляцияның әртектес болуы
ресурстары бойынша;
♦ Инфляиця деңгейінің шетел валютасының
болу;
Бюджеттік тиімділіктің көрсеткіштері -инвестициялық жобаны іске асырудың нәтижелерінің жергілікті
Бюджеттік тиімділіктің негізгі көрсеткіші болып -бюджеттік әсер есептелінеді. Интегралдық
Бюджеттің шығыстарының құрамына кіретіндер:
Инвестициялық жобаны бюджеттік
қаражаттар;
Ұлттық, аймақтық және
асыруға жеке қатысушыларға
беріледі де, бюджет арқылы жабылады.
Отын мен энергия тасымалдаушылардың
қосымшаға бөлінген тікелей бюджеттік ассигновациялар;
Инвестициялық жобаны іске асыру барысында
жәрдемақылар төлеу;
Мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша төлемдер;
Шетелдік және өз еліміздің
тәуекелшілдіктен мемлекеггік, аймақтық кепілділік;
Инвестициялық жобаны іске асыру барысында туындауы
Бюджеттің кірістерінің құрамына кіретіндер:
Қосымша құн салығы,
Инвестициялық жобаны іске асырудың барысында қаржылық
Жоба бойынша шығарылған
кедендік баж алымы мен акциздер;
Инвестициялық жобаны орындауға
Инвестициялық жобаны қаржыландыру үшін шығарылған акциялар мен басқа да
Қазақстан және шетел
Жер, су және басқа да табиғат ресурстарын
инвестициялық жобаны орындау барысында геологиялық
Жоба бойынша
конкурстар мен тендерлер өткізуден түскен табыс;
Инвестициялық жобаны орындауға бюджеттен бөлінген несиені қайтару;
Жобаға байланысты,
Бюджеттің кірістеріне -зейнеткерлік қорға, жұмыспен қамтамасыз ету қорына
Экономикалық тиімділіктің көрсеткіштерін халық шаруашылығы бойынша есептегенде инвестициялық инвестициялық
Соңғы өндірістік нәтижелер (барлық шығарылған өнімді сырткы
және ішкі нарықта сатудан
қатысушылар жасаған мүліктер мен интеллектуалдық меншікті
сатудан түскен түсімдер;
әлеуметтік және экологиялық
денсаулығына, аймақтағы
жағдайға әсерін есептеңдңр);
тікелей қаржылық нәтижелер;
шетелдердің, банкілер мен
несиелері;/35/
Кұндық өлшемге келмейтін әлеуметтік, экономикалық саяси және басқа да
Өндірісі дамыған елдерде және жаңа индустриялық елдердің экономикасының негізгі
Қазіргі кезеңде әлемдік экономиканың дамуында Халықаралық корпорациялардың ролы ерекше.
Экономиканың қай саласында болсын қаржысыз дамымайды. Оны табу, толықтыру
Инвестициялық саясатты дұрыс шешу, кәсіпорындардың дамуына жағдай жасау, республикамыздың
2. Кәсіпорындарындағы инвестициялық жобалардың қызметін талдау
2.1. Инвестициялық жобаларды басқару тиімділігі және кәсіпорынның инвестициялық
Инвестициялык жобалардың тиімділігін анықтау және бағалауды, материалдық және заңды
Осы методикалық нұскауларға байланысты инвестициялык жобалардың экономикалық тиімділігін бағалауда:
Инвестициялық жобалардың тиімділдігі көрсеткіштер жүйесімен анықталады. Ондай көрсеткіштерге:
таза десконтталған құн (ТДҚ) немесе
(ТДТ);
инвестициялардың рентабелділігі (ИР), табыс индексі (ТИ);
табыстың ішкі нормасы (ТІН);
қайтарым уақыты (Ткай).
Осы көрсеткіштермен - пайданың жай нормасы, капитал беру, шығындардың
Инвестициялық жобаның коммерциялық (қаржылық) тиімділігі табыс нормасын қаржы шығындарымеы
Инвестициялық жобаның коммерциялық тиімділігін есептегенде инвестордың - инвестициялык, операциялық,
Накгпы ацшалардың агыны - инвестициялық жобаны орындау барысындағы, инвестициялық
Инвестициялык жобаның коммерциялык тиімділігін қосымша бағалау ушін, қарызды толық
Қарызды толық өтеу уақыты, инвестициялык инвестициялық жобаны іске асыруда
Инвестициялық жобалардың коммерциялық тиімділігіне әсер ететіндер:
жалпы инфляция - экономикадағы өндіріс ресурстарына (шикізат, капитал, қызмет,
Бюджеттік тиімділіктің көрсеткіштері - инвестициялық жобаны іске асырудың нәтижелерінің
Инвестициялық жобаны іске асыру
Бюджеттің қүрамына кіретіндер:
косымша құн салығы, инвестициялық жобаны іске асыратын шетел және
инвестициялық жобаны іске асырудың барысында қаржылық жағдайына әсер еткен
жоба бойынша шығарылған өнімдерден бюджеттен түскен кедендік
инвестициялық жобаны орындауға шығарылған
Қазақстан және шетел жұмысшыларының жоба бойынша жұмысты
орындағаны үшін алған еңбекакысынан бюджетке
Жер, су және
Жоба бойынша обыектілер салып, іске қосуға, барлауға конкурстар
Инвестициялық жобаны орындауға бюджеттен бөлінген несиені
Жобаға байланысты,
Бюджеттің кірістеріне — зейнеткерлік қорға, жұмыспен қамтамасыз ету қорына
Халык шаруашылық экономикалык тиімдІліктін, көрсеткіштері инвестициялық жобаның тиімділігін бүкіл
Инвестицияның келу, келмеуін шешу үшін компания әр түрлі әдістерге
1. «Динамикалық» әдіс.
Таза еместік күн.
Инвестицияның рентабелыділік индексі.
табыстың ішкі нормалары.
- табысты модифицикалық
внутренняя норма прибыли).
- инвестицияның өтімділігінің дисконттык мерзімі (дисконтированный
срок окупаемости инвестиции)
2. «Статистикалық» әдіс.
Инвестицияның өтімділік мерзімі (срок окупаемости инвестиции)
Инвестицияның тиімділік коэффициенті(коэффициент эффективности
инвестиции)
Соңғы уақытта капитал салымдардың тиімділігін көбінесе «өндірістік» көзқараста
Екіншіден, инвестицияны өндірістік тиімділігін эшкерелеу (выявление) үшін, тиімділігін мынадай
Осыған байланысты жобаныщ қаржылық тиімділігінің бағасы мақсатка сай «динамикалық»
Бірак бұл әдістерді практикалык түрғыда колдану әсіресе Қазақстанның талаптары
Қазақстандық экономикасы үшін алдын ала ақшалай топты есептеу керек
Екіншіден, есептеу тәртібі бойынша динамикалық әдіс қолданылады. Практикада валютанытң
Әрине екі әдіс те дәл сол күйінде қолданылмайды. Бірінші
Инвестициялык жобаға баға беру үшін қабылдау мүмкіндіктері мен анықталу
Қоғам табысты инвестицияны таңдау кезінде неғұрлым максималды
Инвестициялық жобаның коммерциялық (қаржылық) тиімділігі табыс нормасын қаржы шығындарымеы
Инвестициялық жобаның коммерциялық тиімділігін есептегенде инвестордың - инвестициялык, операциялық,
Керекті көрсеткіштер Әдістің артыкшылығы Әдістің кемшіліктері
Табыстылықтың ішкі нормасының әдісі
Инвестициялық топтың Неғүрлым жиі қолданылады, Дисконттық ставка
ақшалай құралы табыстылықтың ішкі өзгермеуі тиіс, ІЯЯ
Бағалық период нормасының алытернативтік көптүрлі төленуі мүмкіи.
түсімі өскен уақытта жоба Ағымды нәтижелерді
қабылданады. бақылау мүмкін емес.
Таза қарастырышған құн әдісі
Инвестициялық топтың №Ү жағымды кезінде Қаржылык ставканың
ақшалай кұралы қабылданады. Қазіргі кезде өзгермеуі, абсолютті
Бағалық период тек теориялық түрде көрсеткіштердің ағымды
Дисконттық ставка ескеріледі. нәтижелерін бақылау
мүмкін емес.
Жалпыламалық скорректировтық ескерілген күн әдісі.
Метод обобщенной скоорректированной приведенной стоимости (ОСПС)
Инвестициялық топтың ОСПС түрақты жағдайда Жаңа әдіс, неғүрлым
ақшалай қүралдары. Әрбір қабылдайды. Ол үшін сол күрделі әдіс
периодтағы ақша
уақыттағы проценттік
құралдарына төленбеген ставканың өзгеруін, агымды
дисконттық ставка нэтижелерді қарау арқылы
тәуекелшілдікті талдайды.
егер кез-келген ішкі
қаржылық ресурстар
пайдалы болса: қосымша
тексеру маңызды үсынысты қамтамасыз етеді;
Тиімді әдіс
Сурет 2.1 Инвестицияға баға беру әдістері.
Қандай да болмасын инвестициялық жобаны іске асыруда, соңғы нәтижелерге
Инвестидиялық жобаларды іске қосудағы белгісіздік пен тәуекелшілдіктің маныздырақ түрлері
экономикалық заңдылықтар мен ағымды экономикалық жағдайдың
тұраксыздығышан, инвестициялық
қолданудың тұрақсыздығынан пайда болған тәуекелшілдік;
эртүрлі сауда операциялары мен
мүмкіндіктерінен, шекараның жабылу мүмкіндігінен туған сыртқы экономикалық
баға динамикасы, техника мен
нарық коныюктурасы (жағдайының), валюта курсының, несие беру жағдайларышың
өндірістік технологиялық тәуекелшілдік (жабдықтың дұрыс жұмыс
жасамауы, авариялар, өндірістік ақаулар жэне т.б.);
стихиялык жағдайлардың мүмкіндігі;
қатысушылардың мақсатының, қызығушылығының белгісіз
■ қатысушы касіпорындардыщ қаржы жағдайлары және іс
Инвестициялық жобаларға қатысушылардың инвестицияға тэуекелшілдігі әсер етуін тоқтатын екі
Инвестициялык жобаларды іске асыруда болатын белгісіздік жағдайлары мен тәуекелшілдік
Тәуекелшілік инвестициялық орта мен инвестициялык жобаны тарту кезінде жэне
Мұнай тасымалдау, мұнай және мұнай өнімдерінің экспорты мен импорты
2001 жылы «ҚазТрансОйл» МТҰК» ЖАҚ акцияларының мемлекеттік пакеті Қазақстан
Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігінің 2001 жылғы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 20 ақпандағы №811 Жарлығымен
2004 жылғы 31 мамырда «ҚазТрансОйл» ЖАҚ «ҚазТрансОйл» АҚ болып
Компанияға Қазақстанның қазіргі бар барлық магистральды мұнай құбырлары мен
Республикада қалыптасқан құбыр жүйесі Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделеріне толық
Компанияның топ-менеджерлері өте қысқа мерзім ішінде компанияны басқарудың бірыңғай
Сонымен қатар қазіргі бар құбыр жүйесін жақсарту және жаңғырту
Жаңа мұнай тасымалдау объектілерінің құрылысы, тасымалдау схемаларын ұйымдастыру жөніндегі
Компанияның ағымдағы қызметін қаржыландырудың жеткілікті көлемін қамтамасыз ету үшін,
АСПиР баға саясаты комитеті 1998 жылғы 5 маусымда «ҚазТрансОйл»
Қазақстандық құбырлар жүйесін қалпына келтіру және жаңғырту жөнінде жүргізілген
1998 жылдың өзінде ҚТО-да 24 104 мың тонна мұнай
1998 жылы «ҚазТрансОйл» ЖАҚ бюджетке 2 998 млн. теңге
Қазіргі бар жүйелерді жаңғырту жөніндегі инвестициялық жобаларды іске жарату
2004 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ жалпы сомасы 150 миллион АҚШ
Бір жыл бұрын 30 миллион АҚШ доллары сомасына 3
Компанияның 1998 – 2001 жылдарға арналған индикативті даму жоспарына
Ағымдағы және келешек қызметті қаржыландырудың жеткілікті көлемі үшін қаржылық
Осындай нәтижелер негізінен ең алдымен Компания менеджменті деңгейінде күшті
«Акционерлік қоғамдар туралы» 2004 жылғы 31 мамырдағы Қазақстан Республикасының
Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанда жұмыс істеп тұрған магистральды мұнай құбырларының
Аталған кезең ішінде жаңадан Кеңқияқ – Атырау, Әлібекмола –
«АК «Транснефть» ААҚ, «Укртранснафта» ААҚ, «Гомельтранснефть» РУП, Новополоцк «Дружба»
2001 жылы Каспий Құбыр Консорциумының (КҚК) Теңіз – Новороссийск
КҚК өткізу қуаттарына құқығы бар бірқатар мұнай компаниясы бұл
Ақтөбе облысында өндірілетін өскелең мұнай көлемін тасымалдауды қамтамасыз ету
Кеңқияқ – Атырау мұнай құбырының пайдалануға берілуі Ақтөбе мұнайын
Құмкөл мұнайын жеткізу бағыттарын тарамдау мақсатында «ҚазТрансОйл» АҚ қуаты
Солтүстік Бозащы кенішінде мұнай өндіру көлемінің ұлғаюы жоспарланып отырғанына
Атасу – Алашаңқай мұнай құбырының пайдалануға берілуі 2006 жылдың
«Атасу – Алашаңқай» жүйесі бойынша мұнайдың сенімді де іркіліссіз
Атасу – Алашаңқай мұнай құбырымен Қытайға Орталық Қазақстан мұнайы
Қазақстандық мұнай компаниялары үшін маңызды экспорттық бағыт Каспийдегі Ақтау
Қазіргі кезде кемежайдың мұнай құю терминалдарына мұнай жеткізіледі:
жұмыс істеп тұрған Қаламқас – Қаражанбас – Ақтау мұнай
Батыс Қазақстанның, Ақтөбе облысының және Құмкөл өңірінің кеніштерінен мұнай
Қазақстанның алғашқы мұнай құбыры Доссор –
Мұнай және мұнай өнімдері тұрбақұбырлары,
Танкер мен баржадағы мұнай мен
Цистерна, бункер және ыдыстарда (тараларда)
Тұрбақұбырлық транспорт көбіне жаппай сұйық
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, тұрбақұбыры транспортының
Республикамыздың оңтүстік бөлігінде құмкөлдік мұнай
1995 жылдың қазан айынан бастап
Батыс Қазақстан – Кенқияқ – Құмкөл мұнайқұбырлық
Қазақстан сонымен қатар Атыраудан Самара
АҚ "КазТрансОйл" компаниясы 1997 жылдың
Мақсаты:
Мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдау
Қазақстан Республикасының мұнай және мұнай
Кәсіпорынның басқару құрылымын оңтайландыру;
Құбырды және оған байланысты өндірістік
Қазақстанның барлық құбыр магистральдарында бірыңғай
Компания барлық құбырлық жобаларда (оның
Қорытындылай айтқанда, негізгі мақсаттары : өрлеу, қауіпсіздік,
1998 жылы жетістікке жетті : оның
Компания өздеріне балама болып келетін
Бірінші жобаға АҚ "КазТрансОйл" қазақстандық
Каспий қайраңындағы кенорындарының ашлуына орай
Атырау мен Маңғыстау облыстарының тұрғындары
ТМД елдерінде бірден – бір «ыстық»
Батыс филиалда бүгінгі таңда 4800
3 мұнай құбыры басқармасы, 5
Филиалға қарайтын мұнай құбырының ұзындығы
КазТрансОйл АҚ-ның негізгі өндірістік қызметі мұнай тасымалдау жүйесін іске
«КазТрансОйл» АҚ-ы қоғамға инвестициялық бағдарламаларды жүргізу мақсатында қаржы ұйымдарымен
Халықаралық қаржы ұйымдарымен тығыз байланыстың арқасында қазіргі күні
Негізгі технико- экономикалық көрсеткіштері болып мұнай тасымалдау көлемі, мұнай
2007 жылдың 12 айы бойынша қабылданған мұнайдың жалпы көлемі
2007-2009 жылдардағы мұнайды жөнелту мен қабылдаулар бойынша өсулер
Кесте 2.2.
2007-2009 жылдардағы мұнайды қабылдау көрсеткіштері
Өндірушілер 2007 2008 Ауытқу. % 2009 Ауытқу %
тыс. тонн тыс. тонн тыс. тонн
тыс. тонн тыс. тонн
«Мангистаумунайгаз» АҚ 4785,3 5219,7 434,4 9,07 5518,8 299,1 5,73
«Өзенмұнайгаз» ӨФ 5255,7 6208,0 952,3 18,11 6530,3 322,3 5,19
«Каражанбасмунай» АҚ 1921,2 2324,7 403,5 21,002 2238,4 (86,3) (3,71)
ЖШС БК «Тенге» 14,0 16,1 2,10 15 15,1 (1,0)
«Хазар и К» ЖШС 35,6 38,8 3,2 8,98 20,9
«ТасбулатОйл Корпорэйшин» 58,2 87,4 29,2 50,17 144,8 57,4 65,67
«Каракудукмунай» БК 357,7 386,6 28,9 8,07 503,1 116,5 30,1
МаерскОйл Казахстан гмбх «Дунга» 44,6 92,9 48,3 108,29 55,3
ЖОЭК 25,4 48,5 23,1 90,94 42,0 6,5 (13,4)
«СНПС Интернешионал Бузачи Инк » 0 110,8
370,4 259,6 234,2
«Нельсон Петролиум Бузачи Б.В.» 0 116,9
370,7 253,8 217,1
«Тексако Норс Бузачи» БК 396,1 238,9 -157,2 -39,6
«Арман» БК 216,1 187,5 28,6 13,23 2238,4 2050,9
2007, 2008, 2009 жылдары Маңғыстау мұнай құбыры басқарсасы мұнай
«Мангистаумунайгаз» АҚ –мы бойынша талдаулар жасайтын болсақ 2008
5219,7– 4785,3=434,4 тыс. тонн.(2007, 2008 жылдар);
5518,8–5219,7=299,1 тыс. тонн (2008, 2009 жылдар).
Бұл жерде енді мұнайды тасымалдау қаншалықты артқанын, қаншалықты төмендегенін
4785,3 – 100%
Бұл жерде х = (4785,3*1)/100= 47,853
434,4/47,853=9,07% .(2007, 2008 жылдар);
Бұл 2008 жылы «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ боойынша 2007 жылға қарағанда
5219,7 – 100%
Бұл жерде х = (5219,7*1)/100=52,197
299,1/52,197=5,73% (2008, 2007 годы).
2008 жылы жеткізілген мұнайдың көлемі 5,73%
Сонымен қатар басқа да тапсырыс берушілер мен осылай есептеледі.
«КазТрансОйл» АҚ мұнай құбыры арқылы мұнай тасымалдау көлемі
Кесте 2.3.
2007-2009 жылдардағы «КазТрансОйл» АҚ өндірістік шаруашылық қызметін талдау.
Көрсеткіш 2007 2008 2009 Ауытқулар
2008ж.
2007ж. 2009ж.
2008ж.
Өндірілген тауарлық өнім Пт (мың теңге) 29842351 27963177 31671381
Өнеркәсіптік өндірістік адамдардың жалақы қоры, (мың.теңге.) 1449580 1488985 1649590
Өткізілген өнімнің өзіндік құны, С (мың. теңге)
23615415 18350800 21477119 -5264615 +3126319
Өндірістік шығыындар, Зт, (млн. теңге) 10173 13058 26495 +2885
Өндірістік қорлардың орташа жылдық құны, ОПФ (мың теңге) 701167966
Айналым қаражатының орташа жылдық құны, О (мың теңге) 2367107
Амортизация А (мың теңге) 1414382 4205022 3714733 +2790640 -490289
Баланстық құн,
Р (млн меңге) 4273827 5413731 95194489 +1139904 +89780758
Таза пайда,
П (млн. теңге) 2991678 3789611 21967959 +797933 +18178348
Адамдардың орташа жылдық саны, Т (адам) 1959 1894
Өндіріс тиімділігінің басты көрсеткіштерінің бірі өндіріс динамикасын талдау мақстында
Тр=Птi/Птб,
Мұнда Птi – тауарлы өндірістің көлемі мың теңге.;
Птб – базалық кезеңдегі тауарлы өндіріс құны.
1) Тр = 27963177/29842351 = 0,937 = 93,7 %-
2) Тр = 1488985/1449580= 1,133 = 113,3%- 2008
Бұл жерде 2007 жыл үшін өнім өндірісінің тауарлы құны
Қаржылық көрсеткіштерді талдау өндірістік жоспардың нақты орындаоуын тексеруді көрсетеді.
Кесте 2.4
2007-2009 жылдардағы «КазТрансОйл» АҚ қаржылық көрсеткіштерін талдау
№ Көрсеткіштер 2007 год 2008 год ауытқу. 2009 год
1 Активтердің табыстылығы, % 2,5 4,9 +2,4 7,4 +2,5
2 Айналым капиталының табыстылығы 8 14,1 +6,1 23,2
3 Активтердің баланстық қүны мың теңге 179781078 184223522 +4442444
4 Таза айналым капиталы мың теңге 47533962 49115937 +1581975
5 Таза табыс мың теңге (893312) 7239368 +6346056 15600780
6 Сату табыстылығы , % 2,0 2,17 +0,17 2,33
7 Капитал табыстылығы, % 0,035 0,066 +0,031 0,095 +0,029
8 Активтер табыстылығы, % 0,08 0,14 +0,06 0,23 +0,09
Компанияның көрсеткіштері қаржылық есеп беру негізінде KASE мамандарының көмегімен
активтердің баланстық құны = баланста бейнеленетін жиынтық активтердің құны.
активтердің баланстық құны =179781078 мың. теңге. (2007 жыл).
активтердің баланстық құны =184223522 мың. теңге.(2008 жыл).
активтердің баланстық құны =188665966 мың. теңге.(2009 жыл).
Кестеден көріп отырғанымыздай 2008 жылғы баланстық құн 2007 жылға
Таза айналым капиталы = ағымдағы активтер – ағымдық міндеттемелер.
таза айналым капиталы =58378995-10845033=47533962 мың. теңге (2007 ж).
таза айналым капиталы =64237596-15121659=49115937 мың. теңге (2008 ж).
таза айналым капиталы =60273997-19398285=40875712 мың. теңге (2009 ж).
Таза айналым капиталы 2008 жылы 2007 жылға қарағанда 1581975
Таза табыс (шығын) = салық салынғанға дейінгі – табыс
таза табыс (шығын) =7501864-8494955+99779=(893312) мың теңге. (2007 ж).
таза табыс (шығын) =14348217-6994126-114723=7239368 мың теңге. (2008 ж).
таза табыс (шығын)=21194570-493297+100493=15600780 мың. теңге (2009 ж).
2008 жылы таза табыс 2007 жылмен салыстырғанда 7239368 мың
сату табыстылығы (ROS) = негізгі қызмет бойынша өнімді өткізуден
сату табыстылығы (ROS) =48984001/24399547=2,0 %(2007 жыл).
сату табыстылығы (ROS) =53702761/24747673=2,17 %(2008 жыл).
сату табыстылығы ROS) =58424521/25095799=2,33% (2009 жыл).
Сату табыстылығы 2007 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 0,17 %-ға
Капитал табыстылығы (ROE) = таза табыс / өзіндік капитал;
капитал табыстылығы (ROE) =4653553/131272337=0,035% (2007 жыл).
Капитал табыстылығы (ROE) =9088323/138731636=0,066% (2008 жыл).
капитал табыстылығы (ROE) =13952919/146190935=0,095% (2009 жыл).
Капитал табыстылығы 2008 жылы 2007 жылмен салыстырғанда 0,031
активтер табыстылығы (ROA) = таза табыс / активтердің баланстық
активтердің табыстылығы (ROA) =4653553/58378995=0,08% (2007 жыл).
активтердің табыстылығы (ROA) =9088323/64237596=0,14% (2008 жыл).
активтердің табыстылығыROA) =13952919/60273997=0,23% (2009 жыл).
Активтердің табыстылығы 2008 жылы 2007 жылмен салыстырғанда 0,09 %
Айналым капиталының табыстылығы=Таза табыс/Айналым капиталы.
Айналым капиталының табыстылығы=4653553/58378995*100%= 8% (2007 ж).
Айналым капиталының табыстылығы=9088323/64237522*100%=14,1%(2008 ж).
Айналым капиталының табыстылығы=13952919/60273997*100%=23,2%(2008ж).
Кәсіпорынның есептік 3 жыл кезеңіндегі қаржылық жағдайына жалпы сипаттама
- абсолютті тұрақты, егер де ҚШ ( ӨАҚ
- қалыпты тұрақты, егер де ӨАҚ( ҚШ(ҚҚК
- тұрақты емес, егер ҚШ ( ҚҚК
- кризисті жағдай, егер ҚШ ( ҚҚК, сонымен қатар
ӨАҚ анықтау үшін мынадый формула қолданылады:
Өзіндік айналым құралдары ( өзіндік кпитал ( ұзақ мерзімді
ӨАҚ=5152739 +1877312 –5146054 =1883997 мың тг.
Қорлардың қалыптасу көздерін есептейік:
ҚҚК ( өзіндік айналым құралдар ( банктің ссудалары мен
ҚШ = 2253881 мың тг
ҚҚК = 2432432 мың тг
Қаржылық тұрақтылық қалыпты жағдайда деп қорытынды шығаруға болады, яғни
1883997 мың тг < 2253881 мың тг 1 болса жоба тиімдіболып табылады және оны
Бұл көрсеткіштер өзара байланысты:
Егер ИД > 1 болса, ЧДД > 0 және
ИД < 1 болса, ЧДД = 0 және
ИД < 0 болса, ЧДД < 0 және
Қазіргі жағдай кәсіпорынның қаржылық ресурстарын басқарудың жаңа жолдарын, есеп
Кесте 2.7
«КазТрансОйл» АҚ бойынша салынған инвестициялық жобаларды жүзеге асыру.
млн.теңге
№ Көрсеткіштер 2008 жыл % 2009 жыл %
1 Инвестициялық салымдар барылығы: 25000.0 100 30000.0 100 1,2
2 Жер құбырымен тасымалдау құрылыс жобалары 8500.0
3 130 км мұнай желісіне күрделі жөндеу 3000.0 15
4 Өндірістік техникалық желілерді қайтадан жаңғырту 4000.0 17 4600.0
5 Алибекмола-Кенкияк резервуар паркімен мұнайгаз құбырын жөндеу 5400,0 22
6 Әләуметтік мәденибағыттағы жобаларға инвестициялық салымдар 4500.0 20 4500.0
2009 жылы мынадай инвестициялық жобалар жөніндегі іс-шаралар іске асырылды
Кеңқияқ–Құмкөл магистральды мұнай құбырын салу:
– Қазіргі уақытта «ҚазТрансОйл» АҚ пен Қытайдың CNODC компаниясының
«Кеңқияқ – Құмкөл» мұнай құбыры Қазақстан – Қытай экспорттық
«Кеңқияқ – Құмкөл» мұнай құбырының жалпы ұзындығы 793 километрді
Атырау – Самара магистральды мұнай құбырының өткізу қабілетін кеңейту
Қазақстан мен Ресей президенттері Нұрсұлтан Назарбаев пен Дмитрий Медведевтің
Осыған байланысты «ҚазТрансОйл» АҚ пен «Транснефть» ААҚ келіссөздер жүргізіп,
Осы жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі 2009 жылдың соңында аяқталғаннан кейін
Батуми мұнай терминалы мен Батуми теңіз кемежайын жаңғырту және
2008 жылдың 1-тоқсанында Қоғам Батуми мұнай терминалын (бұдан әрі
BIHL сатып алудағы стратегиялық мақсат – көмірсутектерді нарыққа жеткізудің
БМТ Каспий мұнайын экспортқа тасымалдау кезінде пайдаланылатын теңіз бекеті.
Сондай-ақ БМТ Қара теңіздің кавказдық жағалауындағы сұйытылған мұнай газын
БТК Қара теңіздің Грузия батыс бөлігіндегі жағалауында орналасқан әрі
Мұнай терминалының ең жоғары өткізу қабілеті жылына 15 млн.
«ҚазТрансОйл» АҚ терминалдың ағымдағы өндіру деңгейін және жаңғыртуды ұстап
Батуми мұнай терминалын одан әрі тиімді пайдалану мақсатында қазіргі
Осыған байланысты «ҚазТрансОйл» АҚ пен «Транснефть» ААҚ келіссөздер жүргізіп,
«ҚазТрансОйл» АҚ аса маңызды инвестициялық жобаларының бірін іске асыруды
Қотару-құю аспақұярлығы мұнай тасымалдаудың кез келген ықшам үлгідегі бағдарының
1969 жылы салынған Атырау МАС №1 қотару-құю аспақұярлығында алғашқы
Аталған инвестициялық жобаның тиімділігін көрсету үшін келесідегідей операциялар қолданылады:
Сызба 2.1 Инвестициялық жоба тиімділігін анықтау.
Инвестициялық жобаны іске асыру мерзімі сол мерзімде іске асырылатын
Кесте 2.8
"КазТрансОйл" АҚ-ның Атырау-Өзен-Ақтау тұба құбыры желісі құрылысы бойынша
Жыл Салымдар (К)
млн.тг Өндіріс көлемі
(N)млн
м2/ жылына Баға
(Ц)
тг/м2 Тұрақты шығындар
(Спос)
тг./м2 Үзілісті шығындар
(Сп)
тг./м2 Салықтар(Н) млн.
тг/жылына С,
тг
на м2 Пб, млн.
тг/жылынагод Д, млн.
тг/жылына
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 8,5
2 15,3
3 19,55
4 16,15
5
15,8 7,1 35,5 2,3 17,0 4,546 40,34 23,34
6
17,064 7,526 36,56 2,415 20,06 4,557 50,65 30,59
7
18,17 7,881 37,27 2,484 23,12 4,535 60,79 37,67
8
19,118 8,165 37,98 2,576 25,5 4,563 68,87 43,37
9
19,908 8,52 38,69 2,691 29,58 4,634 77,35 47,77
10
20,54 8,804 39,4 2,737 37,4 4,655 85,22 51,22
11
21,014 9,017 39,76 2,806 37,4 4,698 90,76 53,36
12
21,33 9,159 40,47 2,852 39,1 4,749 94,06 54,96
13
21,488 9,23 40,82 2,921 39,1 4,821 94,75 55,65
14
17,38 9,443 41,18 2,967 30,6 5,336 71,37 40,77
15
12,64 9,585 41,89 3,036 17,85 6,35 40,89 23,04
Кестені қорытындылай келе келесідей қорындыға келуге болады:
Бірінші көрсеткіш – өнім бірлігінің құны
С = Сп + Спос : N = 2,3
Екінші көрсеткіш – кәсіпорынның баланстық құны
Пб = N (Ц -С) = 15800 (7,1
Үшінші көрсеткіш – таза пайда
Д = Пб – Н = 40340 – 17000
Алынған мәліметтердің көмегімен біз инвестициялық салымдардың қорытындыларын көрсете аламыз:
Кесте 2.9
Инвестициялық жоба қорытындылары.
Инвестициялық салымдар Жыл Таза пайда
8,5 1
15,3 2
19,55 3
16,15 4
5 23340
6 30590
7 37670
8 43370
9 47770
10 51220
11 53360
12 54960
13 55650
14 40770
15 23040
1. Ішкі табыстылық көлемі көрсеткішін анықтаймыз. Оның есебі
Ч = ∑ В \ (1+g )¹
g = 0,3078 тең болған жағдайда инвестициялық салымдар мен
2Таза табыс көрсеткіштерін анықтаймыз:
Чп.д = ∑ (Чпр \ 1,225) ³ -
Мұндай жағдайда жобаны іске асырудан түскен таза табыс
3. Инвестициялық жобаның өтімділік көрсеткіштерін анықтаймыз:
Таза табыстың жиынтық құны 67190000теңгеге тең
Инвестицияның жиынтық құны 42770000 теңге тең.
Осы мәліметтерді пайдалана отырып инвестициялардың өтімділік көрсеткіштері табыстарға қатынасы
67190000 : 42770000 = 1,571
Бұл жобаның өткізілу кезінде кеткен шығындарды қайтарып алып үстіне
4. Инвестициялық жобаны іске асыру мерзімін анықтаймыз
Келтірілген мәліметтер көмегімен капитал салымы сомасын анықтаймыз:
∑ Кi = 8500000+ 15300000 + 19550000 + 16150000
Тза табыс қорытындысымен кәсіпорын табысын анықтаймыз: 5-ші жыл аяғында
Кесте2.9
Инвестициялық тиімділік көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштер Есептеу формуласы
1 Ішкі табыстылық нормасы Ч = ∑
2 Таза табыс Чп.д = ∑ (Чпр \
3 Кәсіпорынның өтімділігі R = ∑ (Чпр \
∑ (В \ 1,225) ¹ 1,571
4 Инвестициялық жоба өтімділігі ∑ Кi 6 жыл
Инвестициялық жобаның коммерциялық тиімділігін есептегенде инвестордың -инвестициялық және операциялык
3. Қазақстандағы инвестицияны басқару және мұнай саласындағы инвестицияны пайдалануды
3.1. «КазТрансОйл» АҚ –да инвестициялық жобаны іске
«ҚазТрансОйл» АҚ магистральды мұнай құбырлары жүйесімен мұнай тасымалдау көлемі
Компания қызметінің бүкіл тарихындағы мұндай рекордты жылдық деңгейдің негізгі
2009 жылғы 12 айының қорытындылары бойынша «Атасу – Алашаңқай»
«ТОН-2» мұнай құбыры қазақстандық учаскесі бойынша ресей мұнайының транзиті
Өткен жылы Каспий теңізі арқылы одан әрі тасымалдау үшін
«ҚазТрансОйл» АҚ Қазақстанның Атырау және Маңғыстау облыстарының тұтынушыларына Астрахань
Жалпы алғанда, «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай тасымалдау саласындағы қазіргі заман
Тұрбақұбыры тасымалы құрылыс жобасын жүзеге асыру өзінің келесі ерекшелігімен
жоғары капиатал салымымен;
еңбек өнімділігімен;
қашықта орналасқан жобаны жүзеге асырумен байланысты қосымша инфрақұрылымды қалыптастыру;
аймақтың әләуметтік және экономикалық ортасына әсер ету;
тәуекелділіктің ең төмен деңгейде болуын байланысты.
Жүзеге асырылатын жоба анықталып, бағаланып жүйелі элементтерді анықтаудың басты
«КазТрансОйл» АҚ-ы инвестициялық жобаны іске асыруда әртүрлі жүйелерді қолданылады,
-іске асырылатын жоба көлемі;
жобаның күрделілігі;
табиғи немесе жергілікті органдардың шарттары;
құрылыс шарттары мен мерзімі;
құрылыс монтаждау жұмыстарын тікелей орындау мен жобалау жұмыстары бойынша
«КазТрансОйл» АҚ-да инвестициялық жобаларды іске асыру этаптары.
Жоба идентификациясы. Жоба бойынша алдын ала зерттеулер.
Жобалық алдын ала зерттеулер.
Түсініктеме хат түрінде жобаны зерртеу вариантын қалыптастыру мен іске
Акционерлік қоғамның жоба комитетінің қарауымен жоба туралы нақта ақпаратты
Қоғам басқармасының инвестициялық жоба бойынша ұсыныстары
Жобаны іске асырудағы қоғам басқармасының шешімі және инвестициялық жобаны
Жобаға инвестициялық түсіндірмені қосу.
Жоғары министерствалар мен ведомоствалар сәкестендірілген жобаны талдап іске
Инвестициялық жоба түсініктемесіне тезхникалық тапсырма дайындау. Іске асырылмақшы жобаны
Тендерді өткізудің негізгі этаптары:
Тендерлік құжаттар дайындау;
Тендер туралы жарнамалар шығару
Тендерлік құжаттарды сату
Қатысушылардан бағалық ұсыныстар қабылдау
Бағалық ұсыныстарды бағалау
Әләуетті ұсыныстарды ұсынушы ұйымдармен келіссөз жүргізу
Жеңімпазды анықтау
Келіссөз жүргіу барысында келісім шарт жасақтау
Инвестициялық жоба түсініктемесі
Қоғамның ішкі бөлімшелерімен жоба аспектісі іске асырылып тексеріледі
Жоба Комитетінің қарауына толық ақпаратты дайындау
Белгіленген тәртіпте жобаны мемлекеттік сараптаудан өткізу, Мемлекеттік сараптау қорытындысын
Жоба бойынша жұмыстарды жалғастыру туралы қоғам басқармасының шешімі.
Бизнес-жоспарды әзірлеу (қажет болған жағдайда
Бизнес-*жоспар жобасын әзірлеуге дайындық тапсырмасы
Бизнес-жоспардың көмегімен тендер жариялау
Жобаның бизнес-жоспары
Әзірлнген бизнес-жоспарды қоғамның ішкі бөлімшелерімен келісе отырып жүзеге
Жоба бойынша жұмыстарды жалғастыру бойынша қоғамның шешімі.
Қаржыландыру көздерін анықтау.
Қаржыландыру көздерін анықтау(қарыздық және меншіктік).
Жоба бойынша әләуетті серіктестіктермен және инвесторлармен келіссөз
ҚазТрансОйл» АҚ мынадай халықаралық қаржы мекемелерімен белсенді ынтымақтастықта:
Еуропа қайта құру және даму банкі;
Қазақстан Citibank,
HSBC Қазақстан банкі,
ABN AMRO Қазақстан банкі,
Dresdner Kleinwort Wasserstein,
Deutsche Bank, UBS,
Calyon,
J.P. Morgan және көптеген тағы басқалары.
«ҚазТрансОйл» АҚ Қоғамның инвестициялық бағдарламаларын іске асыру үшін қаржы
Халықаралық қаржы мекемелерімен тығыз ынтымақтастық нәтижесінде бүгінгі күні Қоғамның
Қаржы құралдарын шығару және қарыз қаражат тарту
2010 жылғы 10 наурызда
2010 жылғы 10 наурызда "ҚазТрансОйл" АҚ «клубтық қарыз» бойынша
Сонымен Қоғам Natixis, ING Bank N.V. және BTMU банктерімен
Бұдан бұрын 2009 жылдың қыркүйегінде Қоғам осы қарыз бойынша
Компанияға тиімді шарттармен тартылған қаражат «Batumi Industrial Holding Limited»
Мәмілені табысты аяқтау "ҚазТрансОйл" АҚ-тың несиеге қабілеттілігінің жоғары екенін
3.2. Инвестициялық жобаларды мемлекеттік
ерекшеліктері.
Республикасының әлеуметтік- экономикалық дамуын басқарудың түпкілікті жаңа жүйесіне көшу
Қазақстандағы мемлекеттік инвестициялар жүйесін оңтайландыру мақсаты мен инвестицияларды басқарудың
Бұл құжаттар елдегі инвестициялық процесті басқарудың негізін қалады; жұмыс
Өткен кезеңдердің инвестициялық саясатын талдау экономикаға инвестицияларды тарту бойынша
Инвестицияларды мемлекеттік басқару жүйесіне инвестициялық белсенділікті қамтамасыз ету кіреді.
отандық инвесторлар үшіш қолайлы климат жасау; жалпы ішкі өнімен
Инфрақұрылымға салынған капиталдағы инвестициялық жобалардың экономикалык өсуі мен өндіріс
Жоспарының жорамалы бойынша отандық пен шетел инвесторларының жеке капиталын
Орталықтандырылған капитал салымдары есебінен әлеуметтік сала объектілерінің құрылысын мақсатты
Мемлекеттік инвестицияларды басқару 4 жеке кезеңде жүзегс асырылуы қажет:
Жоспарлау;
Бағдарламалау;
Бюджетті дайындау;
Орындау;
Жоспарлау кезеңінде әлеуметтік -экономикалык дамудың орта мерзімді бағдарламасы мен
Бағдарламалау кезеңіндегі басты мақсат -жоспарда бекітілген мақсаттарды қызметтің мемлекеттік
Қаражат бөлу жөніндегі шешімдер мынандай факторларды ескеруі қажет:
Бюджет орындалатын, макроэкономикалық жағдай;
Инвестициялар бойынша ұсыныстардың нақты аспектілері, соның ішінде экономикалық
Егер инвестициялық жобаларды жүзеге асыру бюджеттік мекемелердің міндеті болып
Жаңа экономикалық қатынастар негізінде нарықтық экономикаға көшу сапалы жаңа
Шетелдік инвесторлар кеңесінің Қазақстанда жұмыс істей бастағанына жеті жыл
1993 жылдан бастап казіргі күнге дейін елімізге келген тікелей
2003 жылы Бүкіләлемдік Банк Қазақстанды инвестиция салуға неғұрлым қолайлы
Салыстырмалы түрде алғанда, қысқа мерзім ішінде Шетелдік инвесторлар кеңесі
Соңгы уақыттары, өңдеуші сектордағы инвестициялық қызмет жандана түсуде. Егер
Бүгінде өңірде жұмыс Істеп жатқан шетелдік инвесторлардың өндіруші салалардағы
Инвестициялық процесті басқару Қазақстан экономикалық дамуының тарихи тәжірибесін, сондай-ақ
Қазақстан тікелей шетел инвестициясының көлемі жөнінен ТМД елдерінің арасында
Бүгінде Қазақстан күніне 1 млн баррелы мұнай көлемін өндіріп
Президент еліміздің соңғы жылдары адам танымастай өзгергенін, оның тұрақты
«Біз бүгін ТМД арасындағы көп елдерден әлеуметтік - экономикалық
Әлемдік атақты қаржыгер Джордж Сорос Қазақстан жалайрықта тұр деп
Негізгі капиталға салынған инвестициялық жобалардың жалпы көлемі 1,6 триллион
3.3 Шетел инвестициясын Қазақстан экономикасына тартудың
жолдары мен бағыттары
Шетел инвестицияларын тартудың тарту арналары мен нысандары бар. Шетел
экпорттық несиелер: инвестициялық және тауарлық;
дамуға ресми көмек: қаржылық және техникалық;
инвестициялар: тікелей және портфелыдік.
Кредитор -елден тауарларды немесе қызметтерді сатып алу шарты бар
Инвестициялық несиелер технологияны, жабдықты және басқаны жеткізіп беру мақсатымен,
Инвестициялар республика экономикасына шетел капиталының ағымы ретінде түсіндіріледі. Олардың
Тікелей;
Портфелдік;
Олардың біріншісі, кәсіпкердің өзіне тәуекел ала отырып, республика экономикасына
Алушы ел үшін тікелей инвестициялардың басқа нысандармен салыстырғанда бірталай
Біріншіден, олардың кейбір нысандары алатын жаққа ескірген технологиялар мен
екіншіден, олар елдің сыртқы қарызын құру және өсірумен байланысты
үшіншеден, олар ең бастысы, тауарлар мен қызмет көрсетулер өндіруге
Соңында олар республика экономикасының әлемдік интеграциясына, халықаралық экономикалық қатынастардың
Барлық сфералар мен салаларда қолданатын тікелей инвестициялардың ең таралған
Тікелей шетел инвестициясының нысанын өнім бөлінісі атқарады. Бұл нысан
Республикада шетел кәсіпорындарын кұру сияқты тікелей инвестициялардың басқа да
Бұрын айтылғандай, тікелей инвестицияларды тарту үшін тартымды жағдайлар жасау
Қазақстан Республикасының Президенті тұжырымдауынша халқының жан басына шаққандағы тікелей
Шетел инвестицияларын тартудың басқа нысандары шетел компанияларына республика кәсіпорындарының
Ең бірінші кезекте, шетел инвестицияларының иегізгі бағыттары капитал сыйымдылығы
Шетелдік тікелей инвестициялық жобалардың Қазақстан экономикасына салыну көлемі
Тікелей инвестициялық жобалардың
Жеке елдер мен аймақтардыщ тікелей
Жыл сайынғы өзгерісінің серпіні;
Өзгеру себептері және үрдістері;
1-ші пункке қатысты айтсақ, барлық елдер тікелей инвестициясының экспортшылары
Кесте 3.1
Тікелей инвестициясының экспорттаушылары және импорттаушылары.
Елдер тобы Импортшы Экспортшы
Бүкіл әлем Өнеркәсібі дамыған ел Дамушы елдер
Әлемнің және әрбір елдер тобының орны екі көрсеткішпен сипатталады:
Инвестициялардың негізгі бөлігі және оны іске асырушы Трансрыттық корпорация
Шетелдік тікелей инвестициялық жобалардың өсу себептері және күтілетін үрдістері
жылжуының негізгі қатысушылары жеңілдікті инвестициялы режимммен
ерекшеленетін елдерге емес, нарықтық үрдістері белсенді дамыған елдерге
жатады. Бұл себептерге келесілер жатады. Бәсекенің қысымы, жаңа
технологиялар, жекешелендіру, үкіметтің
инвестициялардың келуіне белсенді әсер ететін аймақтық елдер тобын айтуға
Аса ірі инвесторлардың жоспарларын талдағанда мынадый мәселелерді талдаймыз. Барлығы
Жапон Трансұлттық корпорациялары басылымдылықты Азия елдеріне береді. Дамушы елдердің
2007 жылы республикада 995 біріккен кәсіпорындар шетелдерімен бірігіп жұмыс
Халықаралық валюта қорының мәліметтері бойынша 2007 жылдары қазақстан инвестиция
Кесте 3.2.
2007-2009 жылдары Қазақстан Республикасына шетелдердің
2007 -2009ж.ж 2009 ж.ж
игерілгені % игерілгені %
Барлығы 7229,2 100 1799,3 100
Оның ішінде
Мұнай-газ кешені 3764,5 47,5 1529,5 84,7
Түсті металлургия 1907,5 24,1 51,2 2,8
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы екі біріктіруден анықталады: көлемі және ресурстар
Қорытынды
Инвестиция экономиканың дамуының негізі. Шетел инвестициясын мұнай –газ саласына
Экономикаға 30 миллиард АҚШ долларындай тікелей шетел инвестициясы тартылды.
Бүгін экономикалық өсудің негізгі көзі болып еліміздің шикізат әлеуетін
Бүгін экономикалық өсудің негізгі көзі болып еліміздің шикізат әлеуетін
Қазақстанның қаржы жүйесі топжарғандар қатарында танылды, мұны жетекшІ халықаралық
Бүгінде Қазақстандағы жеке кәсіпорындардың саны 130 мыңды құраса, жеке
Әлемдік қоғамдастық көшбасшылары елімізді неғүрлым серпінді дамығап елдердің бестігі
Бүгінде Қазақстандағы жеке кәсіпорындардың саны 130 мыңды құраса, жеке
Әлемдік қоғамдастық көшбасшылары елімізді неғүрлым серпінді дамығап елдердің бестігі
Бүгін экономикалық өсудің негізгі көзі болып еліміздің шикізат әлеуетін
Қазақстанның қаржы жүйесі топжарғандар қатарында танылды, мұны жетекші халықаралық
Инвестициялар ақша құралдары, мақастты банкілік салымдар, пайлар, акциялар және
Инвестициялық жобаларды құру және іске асыру мынадай кезеңдерден
Инвестициялық ұғымды қалыптастыру;
Инвестициялық мүмкіншіліктерді зерттеу;
Инвестициялық жобаны техникалық -экономикалық негіздеу;
Жер учаскесін алу немесе жалға алу;
Келісім құжаттарын дайындау;
Қүрылыс -монтаж жұмыстарын жүргізіп іске беру;
Объектіні қолдану, экономикалық көрсеткіштердің
Қандай да болмасын инвестициялық инвестициялық жобаны іске асыруда, соңғы
Кәсіпорын тәжірибесінде жаңа техниканы таңдау мүмкіндігі жоғарыда көрсетілген көрсеткіштермен
Қазақстан экономикасы үшін жақын арадағы он жыл мерзімге шетел
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
« Егемен Казақстан» журналы 2007 № 8;
« Инвестиционная деятелыносты предприятия» А.М. Сейтказиева,
А.Б. Байкадамова, Ж.И. Сариева.
« Кәсіпорын экономикасы» Джолдасбаева.Г.У.
«Инвестиционное процессы в развитии экономики» Университет
Улагат.
«Халықаралық экономикалық қатынастар» Е.Н. Нәбиев.
«Қазақстан экономикасын басқару негіздері» К.Б.Бердалиев.
«Планнрования на
промышленности»А.Д. Бренц.
Окаев О., Дюкова Е.М. Нарық жағдайындағы өнеркәсіптік кәсіпорын экономикасы.
Қалдыбаев О., Темірбаев А. Кәсіпорын экономикасы. Оқу құралы, Алматы:
Грузинов В.П. «Экономика предприятия» — М., 1998г.
Экономика предприятия. Под. ред. Волкова О.И. — М., 2002г.
Экономика предприятия. Под. ред. В.М. Семенова, — М., 1998г.
Экономика предприятия. В.Я. Горфинкеля, Е.М. Куприянова, — М., 1996г.
Экономика предприятия. Под. ред. В.Я. Горфинкеля, В.А. Швандра
Экономика предприятия. Под. ред. Н.А. Сафронова — М., 1998г.
Ворст И., Ревернтлоу П. Экономика фирмы — М., 1994г.
Сейтказиева А.М., және басқалар «Кәсіпорынның инвестициялық іс-әрекеті», Алматы, Экономика,
Булатов А.С. «Экономика», М, «Бек», 1994г.
Ашимбаев Т. «Экономика Казахстана на пути к рынку», Казахстан,
Шмален Г. Основы и проблемы экономики предприятия — М.,
Томпсон А., Экономика фирмы. Теория и практика — М.,
Зайцев Н.Л. Экономика промышленного предприятия — М., 1998.
Карлик А.Е. Управление экономикой предприятия: зарубежный опыт в деятелыности
Круглов М.И. Стратегическое управление компаний — М., 1998.
« Экономика предпрития» К.А. Райцкий.2003г.
« Инвестиционный менеджмент» В.В. Бочаров. М. 2001г.
«Халықаралық экономикалық қатынастар»Д.М.Мадиярова,
А.Е. Калдыбаева.
Грузинов В.П. «Экономика предприятия» — М., 1998г.
Экономика предприятия. Под. ред. Волкова О.И. — М., 2002г.
Экономика предприятия. Под. ред. В.М. Семенова, — М., 1998г.
Экономика предприятия. В.Я. Горфинкеля, Е.М. Куприянова, — М., 1996г.
Экономика предприятия. Под. ред. В.Я. Горфинкеля, В.А. Швандра
Экономика предприятия. Под. ред. Н.А. Сафронова — М., 1998г.
Ворст И., Ревернтлоу П. Экономика фирмы — М., 1994г.
Сейтказиева А.М., және басқалар «Кәсіпорынның инвестициялық іс-әрекеті», Алматы, Экономика,
Булатов А.С. «Экономика», М, «Бек», 1994г.
Ашимбаев Т. «Экономика Казахстана на пути к рынку», Казахстан,
Шмален Г. Основы и проблемы экономики предприятия — М.,
Томпсон А., Экономика фирмы. Теория и практика — М.,
Зайцев Н.Л. Экономика промышленного предприятия — М., 1998.
Карлик А.Е. Управление экономикой предприятия: зарубежный опыт в деятельности
Круглов М.И. Стратегическое управление компаний — М., 1998.
« Экономика предпрития» К.А. Райцкий.2003г.
« Инвестиционный менеджмент» В.В. Бочаров. М. 2001г.
« Халықаралық экономикалық қатынастар»Д.М.Мадиярова,
А.Е. Калдыбаева.
52
82
и
рентабельност
Коэффициент
бность
Платежеспосо
ликвидности
«быстрой»
Коэффициент
2009
Қаржылық фыючерс
Акциялар
жамбо –
сертификат
облигациялар
Инвестициялық қаржы жобаларының жіктелуі
2008
я
Инвестициялық жобаны қаржыландыру көздері
2007
60
50
40
30
20
Борыштық бағалы кағаздар
облигациялар
Инвестицияның ішкі көздері
Инвестицияның сыртқы көздері
Кәсіпорынның қызметіндегі таза пайданы бөлу кезінде,
Амортизациялық аударымдар
Инвестициялық жобаны жүзеге асыру кезіндегі ақша құралдары.
Субсидиялық ақша қаражаттары
Қарызға алынған ақша құралдары
Жалға берілген мүліктер
Инвестициялық жоба объектілері
Салынбақшы, құрылыстар, көлеміін ұлғайтпақшы кәсіпорындар, ғимараттар
Аймақтық немесе мемлекеттік бағдарламалар
Бағалы қағаздар
Инвестициялық объектілер классификациясы
Жоба масштабтары
Жоба бағыты
Инвестициялық циклдың мәні мен мінездемесі
Мемлекеттің қатысу деңгейі
Салынған қаражаттарды пайдалану тиімділігі
Инвестициялық жобалардың жалпы белгілері бойынша жіктелуі
Нақты инвестициялық жобалар
Жанама инвестициялар
Тікелей инвестициялық жобалар
Қаржы инвестициялық жобалар
Коммерциялық бағыттағы инвестициялық жобалар
материалдық емес активтерге
инвести циялар
ақша активтеріне
инвестициялар
табиғи активтерге инвестициялар
Инвестициялық жоба процесінің қатысушылары
инвесторлар
тапсырыс берушілер
тапсырыс берушілер
инвестициялық іс -әрекет тің объекті лерін қолданушылар
Тапсырыс берушілер
заңды тұлғалар
10
0
Қаржылық көрсеткіштері
Инвестициялық жоба тиімділігін анықтау
Ішкі табыстылық көлемі көрсеткіші анықталады
Өндірілген таза табыс көрсеткіштері анықталады
Инвестициялық өтімділік көрсеткіші анықталады
Инвестицияны жүзеге асыру мерзімі анықталады.