Жоспар
Қіріспе ----------------------------------------------------------------2бет
I. Банк жүйесі.----------------------------------------------------2бет
1.1 Банк жүйесіндегі инновасиялар.----------------------------4бет
1.2 Банктердің нарықтық экономикадағы ролі- -------------7бет
II.ҚР-ғы Ұлттық банктер міндеттері.-------------------------15бет
2.1 Ұлттық банктің құрылымы мен басқару органдары –15бет
2.2 Банктердің несиелік саясатын бағалау ------------------24бет
III.Қорытынды ----------------------------------------------------28бет
VI.Әдебиеттер -----------------------------------------------------30бет
Кіріспе.
Банктер — несие беруге, ақша есептері мен құнды
Паситвті операциялардың көмегімен Банк. өз қызметіне қажетті ақша
Банктің өз қаржысы
Активті операциялар пайда алу мақсатымен құралған ақша қорын
Несие оның кімдерге берілетініне қарай да бөлінеді, мәселен,лкәсііпкерлерге,
Инвестициялық банк операциялары құнды қағаз-дарды сатып алудан тұрады.
Активті және пассивті операциялар бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл,
Активті және пассивті операцияларға қоса банк делдалдық (комиосиялық)
1.1.«Инновация» деген сөзді алғаш естігенде үсіндірме өздікке жүгініп
«Халық банкі» Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктер арасынан бірінші
Қаржылық жаңа қызметтер банк жүйесіне үлкен серпіліс әкедді
Басқа банктерге қараған жиі баспасөз өткізетін «Халық топ-менеджменті
1.2 Банктік жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды
Банктердің және тауарлы-ақшалай қарым-қатынастардың дамуы тарихи тұрғыдан қатарлас
Қаржылық делдалдар осылай қоғамға ақша капиталын салааралық, ауданаралық
Банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады.
Қаржылық институттар: банктер, сақтандыру компаниялары, зейнетақылық қорлар,
Депозит түрінде және
басқа жолмен берілетін
ақша қаражаттары
Ақша қаражаттарының жабдықтаушылары: (формалар, компаниялар, үкімет, жеке тұлғалар)
Тікелей инвестициялар жолымен Нарықта акциялар, обли-
акциялар, облигациялар және гациялар және басқа да
басқа да қаржы құралдарын
сатып алу арқылы ұсынылатын арқылы алынған ақша
ақша қаражаттары қаражаттары
Қысқа мерзімді капитал-дардың қаржылық нарығы (ақшалай нарық), ұзақ
сызба. Қаржылық-несиелік институттардың қаржылық делдалдар ретіндегі ролі.
Осы жаңа міндеттемелер мен талаптарды жасау үрдісі қаржылық
Әр түрлі көздерден ақша капиталын жинау арқылы банктер
Шаруашылық органдар мен тұрғьшдардың қаржылық-несиелік қызмет көрсетуін ұйымдастыру
Нарықтық экономикада банктер монополистерге айналады және барлық қаржылық
Банктік жүйенің мақсаты мен міндеттері негізінен экономиканы жалпы
Экономиканы басқару процесінде банктер негізінен басқарудың экономикалық қатынастарын
Банктер есеп айырысу операциотарын жүргізудің тәртібін бұзғаны үшін
Банктер өз қызметтерін орындау кезінде функционалдық (экономикалық), салалық
Банктер экономикалық басқарудың органы болғандықтан, оның өз клиенттерінің
Банктерде басқарудың басқа органдарында жоқ ағымдағы ақпараттар болады.
Ақша айналымы бірлікпен сипатталады. Қолма-қол және қолма-қолсыз ақша
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорларды шо-ғырландырған: мемлекеттік
Қоғамда белгілі-бір класқа ие коммерсанттар, кәсіпкерлер пайда болуда.
Бұл жағдайларда экономикада инфляцияның төмендеуінде және олардың нарықтық
Инфляцияның төмендеуінің нәтижесі қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің 300-ден 250%-ға
Ұлттық банк үкіметтің шығындарына несиелер беруді максималды төмендетуде.
Мемлекеттік меншікке реформа жүргізуде банктердің ролі маңызды. Банктердің
Банктік реформа кәсіпорындарды жекешелендіруді қайта құруға және көп
Банктік жүйенің реформасы инвестициялық қорлардың ролін жоғарылату және
Банктік жүйенің реформасы жеке кәсіпорындардың банктен несие алуларын
Жекешелендіруіші кәсіпорындарға республикада банктік реформаны құрудың барысында қажетті
Банктік жүйенің реформасы инвестициялық қорлардың ролін жоғарылату және
Банктік жүйенің реформасы жеке кәсіпорындардың банк-тен несие алуларын
Жекешелендіруіші кәсіпорындарға республикада банктік реформаны кұрудың барысында қажетті
2.1Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін бақылаушы әрі
Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік және кае-салық орталығы,
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкіге кең өкілеттік
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне экономикадағы
"Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы" Заңы бойынша Қазақстан
Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық банкке шоғырланады
Ұлттық банк - ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен,
Заңның 9-бабына сәйкес, Ұлттық банк жарғылық қорын 10
Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық банкінің жұмысын
оның капиталының қалыптасуы 100%
қаражаты есебінен болатын унитарлық банк;
акцияларының бөлігі мемлекетке тиеселі (немесе мем-
лекеттің қатысуынсыз) акционерлік қоғам;
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен неме-
се қатысуынсыз);
- Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз банктер
АҚШ-та орталық банктердің капиталына мемлекет қатыспайды, олардың капиталы
Негізі Ұлттық банк унитарлық орган болып табылады. Мемлекет
Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол жылға жатқызылатын
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды құрғаннан қалған
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасының ішкі және сыртқы тұрақтылығын
Сонымен қатар, Қазақстан Реепубликасының
Қазақстанның экономикалық дамуы жане оның дүниежүзілік экономикаға интеграциялануы
ақша-несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу.
Ұлттық банкінің басқару құрылымы мен қызметін ұйым-дастырудың басқа
Ұлттық банкі өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат,
Ұлттық банкінің ең жоғарғы басқару органы Ұлттық банк
мемлекеттік ақша-несиелік саясатын жасайды;
Ұлттық банкі шығарған, банктер ісіне қатысты нор-
мативтік актілерді бекітеді;
Парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар
мен монеталардың номиналдық құнын және әшекейлік пішінін бекітеді;
Ұлттық банкінің банктермен және Қазақстан Респуб-
ликасының бюджетімен операциялар бойынша пайыз-
дық мөлшерлемесін бекітеді;
Қазақстан Республикасының валюталық айырбас бағамын анықтау тәртібін белгілейді;
сыртқы резервтерде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін бекітеді;
Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді, жылдық
жиынтық балансты қарастырады;
Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді
банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады.
Басқарма Директорлар кеңесі Төраға Төрағаның
Ұлттық банкінің оталық аппараты
Департаменттер, дербес басқармалар және бөлімдер
Облыстық (аумақтық) басқармалар
Ұлттық банкінің тәуелсіз бөлімшелері Мемлекеттік сақтау орыны Банкноттық
ҚР Ұлттық банкнің басқару құрылымы.
Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына бір рет
Валютаны өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының Парламентінің құқы
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерінің
Қолма-қол ақшаның айналымы, олардың банкінің кассасына үздіксіз оралып
Қазақстан Республиқасында ақша банкноталарын өндіру жәңе коммерциялық банктерге
Эмиссня - бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы қағаздардың
Қолма-қол ақша түріңдегі эмиссия - айналысқа банкноталар мен
Қазақстанды теңгенің көп мөлшерде эмиссиялануының негізгі себептерінің бірі
Бірақ 1995 жылы жағдай жақсара бастады, бұл кассалық
Депрзиттіқ банктердің эмиссңясы депозиттік қарыздық операциялардың поцесінде іске
Сонда айналымдағы ақша массасы: 100+85=185 ақша бірлігі болады.
Депозиттік банктердің эмиссиясын реттеу Ұлттық банкінің ақша базасы
Ақша базасы - бұл Ұлттық банк шығаратын ақшалары.
Артық резервтер дегеніміз банктердің Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шоттардағы
Ол ақша-несие саясатының құралдарын пайдаланумен іске асады. Бұл
Ақша мультипликаторының мөлшері міндетті резервтеу нормасына байланысты, өйткені
Бұл - айналымдағы қолма-қол ақшалардың банктерден тыс (болғанда)
Экономикадағы ақша айналысының жылдамдығы (бұл жағдайда банк жүйесі
Ақша айналысының жылдамды экономикалық монетаризация деңгейіне байланысты болады,
Монетаризация деңгейі 1989 жылы Францияда 68,5%,
Германида - 64,5%, Ұлыбританияда - 89,1%, АҚШ-та -
77,5%, Жапонияда - 116,7%! болды. Қазақстанда 1995 жылы
монетаризация деңгейі 12%-ға жуық болды, бұл әрине
жеткіліксіз.
2.2Несиелік саясат банктің несиелік қызметінің міндеттерін, оларды іске
Несиелік саясат — банктің несиелік жүмысын ұйымдастыру негізін
Несиелік саясат банктің несиелік жүмысын, оның жалпы стратегияларына
Несиелік саясат банктің стратегиясын, оның тәуекелді басқару облысындағы
несиенің берілуіне және несиелік портфельді басқаруға жауап беретін
несиелеу облысындағы
шешімдерді қабылдайтын тұлғалардың басты іс- әрекеттерін;
сыртқы аудит қызметтерінің жұмысын және банктегі несиелік қызметінің
ішкі бақылау қағидаларын.
Несиелік саясат банк қызметін диверсификациялаудағы іс-әрекеттердің тізбектелуін қамтамасыз
Несиелік саясат банк қызметкерлерінің бүгінгі таңда несиелеуге болатын
Несиелік саясаттың маңызды элементі банктегі бақылауды ұйымдастыру болып
Ішкі несие саясатын жасау банк жетекшілерінің несиелеу мақсатын
Несиелік стандарттар мен нұсқаулықтарды жасаудың бастапқы кезеңі аяқталуына
Несиелік саясат несиелеу лимиттерін, тәртібін, кейде несиелеу бойынша
Несиелік саясатта несиелік комитет туралы ереже де қамтылады.
Отандық банктер тәжірибесіндегі несиелік комитеттің шешетін мәселелері мынадай:
несие алуға берген клиенттің өтінішін және несиелік қызметкердің
формаларын анықтайды; несие сомасы мен мерзімін анықтап, пайыз
мөлшерлемесін бекітеді;
несиені қайтаруды қамтамасыз ету тәсілдеріне талаптар белгілейді;
несиелеу шартын бекітеді (несиелік лимит,несиелік желі);
берілген несиелерге мен тәртібін бекітеді;
банктің несиелік стратегия
несиелеу бойынша бөлімі талдайды;
— несиелік комитеттің мәжілісінің хаттамаларына қол қояды және
Несиелік саясатта қарыз алушылардың негізгі қызметіне байла-нысты тәуекелдігі
Несиелік саясат несиелік қызметтің басты бағыттарын анықгай- "
ды. Оларды, өз кезегінде, несиелік саясаттың қабылданған бағыттарын
Несиелік саясатта мынадай элементтер көрсетілуге тиіс:
несиелік қызметті ұйымдастыру;
несиелік портфельді басқару;
несиелеуге бақылау жасау;
құзыретті бөлу принциптері;
несиелеуді таңдаудың жалпы критерийлері;
□ несиелеудің жекеленген бағыттары бойынша шектеулер;
П несиелермен жасалатын ағымдық жұмыстардың принциптері;
0 несиелер бойынша зиян шегу жағдайларына резерв жасау.
Іс жүзінде несиелік саясатты іске асыру тәсілдері мен
1. несиелеу саясаты;
2 несиелеу стандарты;
3. несиелеу нұсқаулықтары.
Сондай-ақ аталған үш құжат ерекше бір құжатта —
Несиелеу саясатында несиелеуді жүзеге асыратын бөлімшелер жұмыскерлерінің қызметтерін
Несиелеу стандартында мынадай сұрақтар қарастырылады:
□ қарыз алушының қаржылық ақпараттарын жинау және талдау
и несиенің кепіяхаттар және кепілдемелермен қамтамсыз етілуіне қойылатын
П қарыз алушының несиелік қабілетін талдау тәртібі;
П құжаттардың толтырылуына қойылатын талаптар;
□ несиелеудің айрықша түрлері бойынша ережелер (мысалға, ипотекалық
Барлық банктер бойынша құжаттар айналымын стандарттау максатында несиелеу
Несиелік саясат мынадай қызметтерді атқарады:
□ банктегі несиелеу процесін ұйымдастыруға ба|қылау жасауға негіз
П несиелеуді жүзеге асыратын бөлімдердің қызметкерлері үшін анықтама
несиелік бөлімдердің жетекшілері үшін нұсқаулықтардың, талаптардың орындалуына бақылау
П несиелік талдау және аудит бөлімі жұмыскерлерінің тексеруді
Қорытынды
Халықаралық валюта қоры, мүше болған елдердің төлем балансының
Еуропалық қайта құру және даму банкісінің негізгі мақсаты
Азияның даму банкісіне
Дүниежүзілік банктің негізгі міндеті - экономикалық
амуды қаржыландыру, яғни соғыс кезінде қираған елдерді
алпына келтіру, халықаралық сауда жасау үшін ықпал ету.
банкі инвестициялық банкі боп есептеледі. Инвестиция алушылар арасында
Әдебиеттер.
1.Банк ісі- Экономика негізі,2006, N2
2..Бағалы бағаздар нарығын зерттеуду ұйымдастыру-Ізденіс,2004, N4.
3.Бағалы қағаз нарығы.-Қаржы –Қаражат,1999,N7.
4.Банковское дело. Учебник. / Под ред. Сейткасымова Г.С.—
Алматы: Қаржы-қаражат, 1998
5.Банковское дело / Под ред. Сейткасымова Г.С. —
6.Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. —
7.Банки и банковские операции в России / Под
8.Банковское дело / Под ред. Колесникова В.И. —
9.Банковское дело: стратегическое руководство / Под ред.Платонова В.,
10.Банки и банковские операции / Под ред. Жукова
11.Екінші деңгейдегі банктер
дің несиелік саясаты.-Аль-Пари,2004,N6.
12.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03.
13.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының
№ 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арнал-
ған пруденциялық нормативтер туралы» ереже.
14..«ҚР Үлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
15.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
30.03. 1995.
16.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының
№ 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арнал-
ған лруденциялық нормативтер туралы» ереже.
17.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N6.
18.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N6.
19.Қазақстандағы банк саясаты.-Ақиқат,2006,N3.
20.Ұлттық банк жүйесі.- Государства парва ,2001, N4.
21.Ұлттық банктің 2002 ж. есебі.-Қаржы-Қаражат,2005,N 77
22.Усоскин В.М. Современный коммерческий банк: управление и операции.
23..Хамитов Н.Н. Банковский надзор и его эффективность.—Алматы, 2001.
2