МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
Бейбіт және соғыс уақытындағы Төтенше жағдайлар
Төтенше жағдайлар аймағының зілзала, авария, апат
Пайдаланылған әдебиеттер 12
Кіріспе
“Тіршілік қауіпсіздігі”- адамның төтенше жағдай кезіндегі
Тіршілік қауіпсіздігі - адамның өмір сүру
Азаматтық қорғаныс- бұл басқару органдарының мемлекетік
Шаруашылық объектілері- өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы өндірісі
Ұйым- бағдарлама немесе мақсатты бірігіп жүзеге
Бейбіт және соғыс уақытындағы Төтенше жағдайлар
Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 5 шілдедегі
Заңда төтенше жағдайға, дүлей зілзалаға, анықтама
Дүлей зілзала бұл әдеттегідей тұрғындардың қалыпты
Дүлей зілзала – төтенше жағдайдың пайда
Төтенше жағдайлардың көбісі адамға бағынышты емес
Әрбір дүлей зілзаланың өзіне ғана тән
Дүлей зілзалалар бірінен-бірінің елеулі айырмашылықтарына қарамастан
Авария – технологиялық процестің бұзылуы, механизімдердің,
Авариялар зардаптарының сипатты түріне, көлеміне және
Көбінесе авариялар ауаның газдалуы, мұнай өнімдерінің
Апат – бұл адамның тұтқиыл пайда
Апаттар көлемі мен түрі бойынша бөлінеді:
Көлемі бойынша: кіші, орташа, үлкен болады.
Көлемді анықтау кезінде белгіге екі көрсеткіш
Түрі бойынша: табиғи (табиғи немесе дүлей
Табиғи:
Метеорологиялық (дауыл, циклон, құйын, құрғақшылық,
Тектоникалық және теллурлық (жанартаудың атқылауынан болған
Топологиялық (сел, сырғыма, қар көшкіні, тастың
Космостық (метеориттердің және басқа космостық денелердің
Жасанды:
Көліктік (космостық, авиациялық, автомобилдік, теңіз, өзен,
Өндірістік (радиациялық, механикалық, химиялық, термиялық).
Спецификалық (бактериологиялық, эпидемиялық).
Әлеуметтік (соғыс, аштық, қоғамдық және ұлттық
Әрбір апат ошақ құруға алып келеді,
Төтенше жағдай – адамдардың қаза табуына
Төтенше жағдайлардың басты көрсеткіші бүлдіру процестсрінің
Төтенше жағдайлар үш негізгі белгілері бойынша
Пайда болу саласы бойынша
Ведомстволық қатыстылығы бойынша
Аймақтық таралуы бойынша
Пайда болу саласы бойынша төтенше жағдайлар:
-табиғи;
-техногенді;
-жанжалды болып бөлінеді.
Табиғи төтенше жағдайларға:
-геофизикалық қауіпті құбылыстар (жер сілкінісі, вулкан);
-геологиялық қауіпті құбылыстар (көшкіндер, сел, сырғыма,
-метеорологиялық және агрометеорологиялық қауіпті құбылыстар (дауыл,
-теңіздегі гидрологиялық қауіпті құбылыстар (теңіз деңгейінің
-гидрологиялық қауіпті құбылыстар (су басу, тасқындар,
-табиғи өрттер (ормандық, далалық, шымтезектік);
-адамдардың жұқпалы ауруға шалдығуы (эпидемиялар);
-ауылшаруашылық малдардың жұқпалы ауруға шалдығуы (эпизоотиялар);
-ауылшаруашылық өсімдіктердің ауруға және зиянкестерге шалдығуы
Техногенді сипатты төтенше жағдайлар:
-өндірістік;
-транспорттық авариялар (темір жол поездары, теңіз
-өрттер (жарылыстар);
-ҚӘУЗ тасталуымен (тасталуы ықтимал) авариялар;
-РЗ тасталуымен (тасталуы ықтимал) авариялар;
-СҚЗ тасталуымен (тасталуы ықтимал) авариялар;
-ғимараттардың кенеттен құлауы;
-электр-энергетикалық жүйелердегі авариялар;
-коммуналдық тіршілікті қамсыздандыру желілердегі авариялар;
-тазартқыш құрылыстардағы авариялар;
-гидродинамикалық авариялар (платиналардың, бөгеттердің бұзылуы) жатады.
Жанжалды сипатты төтенше жағдайлар:
-қарулы шабуыл;
-кейбір аймақтардағы толқулар;
-соғыс уақыттағы әскери әрекеттерде қазіргі зақымдау
Ведомстволы қатыстығы бойынша төтенше жағдайлар мыналарға
-құрылыста;
-өндірісте;
-халыққа үй-жайлылық және комуналды-тұрмыстық қызмет көрсету
-көлікте;
-ауылшаруашылықта;
-орман шаруашылығында;
-көліктік байланыста (газөткізгіштер, мұнайөткізгіштер).
Аумақтық таралуы бойынша төтенше жағдайлар мыналарға
-объектілік (зардаптардың таралуы қондырғыда, цехта, объектіде
-жергілікті (таралуы елді мекендерде, аймақта, облыста
-аймақтық (таралуы бірнеше облыста шектеледі);
-кең ауқымды (зардаптардың Қазақстан Республикасының және
Қазақстан Республикасына табиғи және техногенді сипаттағы
төтенше жағдайлардың, вулкандардың қопарылуынан, цунамиден, тайфуннан
Төтенше жағдайлар аймағының зілзала, авария, апат
“Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар
Осы заң бойынша ҚР үкіметі табиғи
Жергілікті атқарушы органдар төтенше жағдайлар саласында
Қазақстан Республикасының біршама аумағында жер сілкінісі
Осы зілзала әдетте үлкен аймақты қамтиды,
Жер сілкінісі кезіндегі зақымдаудың қайталама факторлары
-коммуналдық-энелгетикалық және газ желілерінің бұзылуы, өндірістік
-сел тасқынының, қар көшкіні мен сырғымалардың
-тоғандардың бұзылуы нәтижесінде елді мекендер мен
-химиялық және радиациялық қауіпті объектілердің қирауы
Сел тасқындарының бастапқы факторларының арасынан, ең
Апатты су басудың негізгі зақымдағыш факторлары
Өрттің негізгі зақымдағыш факторы оттың жанып
Жарылыстың зақымдағыш факторларының әсерінің нәтижесінде (ауа
Химиялық қауіпті объектідегі авария кезінде химиялық
Химиялық зақымдау ошағы – ҚӘУЗ-дің зақымдағыш
Аварияның ықтимал салдарының көлемі белгілі бір
Соққы толқыны – негізгі зақымдағыш әсер
Соққы толқыны ғимаратты, техниканы, өндірістік қондырғыны
Жарықтың сәуле шығаруы – ядролық жарылыс
Пайдаланылған әдебиеттер
“Тіршілік қауіпсіздігі” курсы бойынша жоғары оқу
Өмір-тіршілік қауіпсіздігі: Оқулық, Алматы 2004
1