ЖОСПАРЫ
Кіріспе
І-тарау. Нарықтық экономикадағы маркетингтің мәні және негізгі концепциялары.
Маркетингтің мәні мен мағынасы және принциптері.
1.2. Маркетингті зерттеудің мақсаты және әдістері.
ІІ-тарау. “Рахат” АҚ маркетингті пайдалану
2.1. “Рахат” АҚ өндірісткік жағдайын талдау.
2.2. “Рахат” АҚ өндірістік маркетингтік іс
Пайдаланылған әдебиеттер
Қосымша
Кіріспе
Соңғы жылдарда Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық және қоғамдық
Ішпек – жемек өнімі адам үшін бірінші қажеттілікте
Нарықтың тауарлармен толу мөлшері бойынша кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық іс-әрекетін
Қазіргі кезде маркетинг жетілген, әрі анықталған ғылыми және
Қазақстан Республикасында маркетингтің қалыптасу қажеттілгі басқару теориясы мен
Біздің шартымызда маркетингтің классикалық схемасын енгізу процесі айқын
Осы сипатта таңдалған тақырыпта жұмыстың орындалуы өз негізіне
Осыған байланысты бұл ғылыми жұмыстың мақсаты-кәсіпорындағы маркетингтің алатын
І -тарау. Рыноктық экономикадағы маркетингтің
мәні мен ролі
Маркетингтің мәні мен мағынасы және принциптері.
Рыноктық экономика жағдайында, маркетингтің қызметі тауарлар мен қызметтерге
Осындай жағдайда, маркетингтің ролі қоғамда сатушылар мен алушылар
Маркетинг - бұл философия бизнесімен қатар белсенді процесс
Америка маркетинг Ассоциациясы (АмА) 1985 жылы терминологиялық
«Маркетингң термині ағылшынша market (рынок) сөзінен
Маркетинг-бұл адамның тұтынуын айырбас арқылы қанағаттандыруға бағытталған іс-әрекет
Маркетинг-бұл тауарға, қызметтерге, адамдарды ұйымдастыруға,
аймақтарға және идеяларға сұранымды айырбас арқылы болжау, бақылау
Маркетинг-бұл кәсіпорынның сауда өткізу іс-әрекетінің зерттейтін өндіріс процесіне
Қазіргі заман маркетинг теориясы оны басқарудың нарық бағдарын
Біздің пайымдауымызша -
тұлғалардың мақсаттарының орындалуы,жүзеге асырылуымен оның жылжуын,сонымен қатар тауар
Осыдан біраз жыл бұрын, еліміз егемендік алмай тұрғанда,
Қазір еліміз егемендік алған тәуелсіз мемлекет. Қазіргі кезеңде
Маркетингті қолдануда негізгі екі ағымы болады. Оны айта
Көптеген кәсіпорындар, ресми түрде қабылданған жоспарсыз жұмыс жүргізеді.
Маркетингтің маңыздылығын “Корея системэ” оңтүстік кореялық
Рыноктық экономикада жеке және өндірістік қажеттіліктерді қанағаттандыру, таусылмайтын
Осы тұрғыдан алып
Маркетинг экономикалық процесс ретінде, өндіруші мен тұтынушы арасындағы
Маркетингтің негізгі формуласы - өндірілген нәрсені сату емес,
Маркетингті, өндірістің шаруашылық функциясы ретінде жеткілікті жұмыс түрінің
Негізгі пункті тауарға сұраныс болатын маркетинг қазіргі бизнестің
Ресми түрде маркетингтің кең өріс алған кезі Американдық
Бір шетінен, мұндай қызмет рынокты жан-жақты, жүйелі зерттеуге,
Сонымен қатар, егер осылардың бәрі бірге
1. кәсіпорынды басқару принципі ретінде -
2. құралдар ретінде ерекше тәсілдер, құралдар арқылы тұтынушылардан
әдіс ретінде өндірушілер мен тұтынушылардың
келісуіне және үйлесуіне жетуге көмектеседі /7/.
Маркетингтің негізгі принциптері
Екіншіден, қойылған мақсатқа жетудің ыңғайын, комплексті түрде білу
Үшіншіден, таңдаған рыноктың жағдайын және талабын максималды есепке
Келесі принцип, “келешекті көру” және соған байланысты жаңа
Соңғы принцип фирманың сыртқы ортасының өзгеруіне әсер ететін
Нарықтық концепциясы ретіндегі маркетингтің негізгі принциптері мыналар /8/:
- өндірушінің түпкі нәтежиесіне жетуге ұмтылу,нарықта тауарды тиімді
- алға қойған мақсатпен міндеткежету үшін бағдарламалы
- нарыққа икемделудің стратегиясы мен тактикасын
- кәсіпорынның жұмысын шұғыл нәтежиеге емес,ұзақ мерзімді нәтежиеге
Маркетингтің негізгі принциптері
Маркетинг шаралары-кәсіпорынның рынок мүмкіндіктерін талдаудан басталады. Бұл мәселе
Кәсіпорынның маркетинг мүмкіндіктерін анықтау-ең перспективті мақсатты рынокты таңдауды
Мақсатты рынокты таңдау шаралары кейінгі маркетинг комплексін өңдеуге
тауар (product)
баға (prіce)
сату орны (place)
жылжыту, коммуникация (promotіon).
Бұл топтың “4 p” деп аталуының өз себебі
қарастырылады).
Жалпы маркетинг стратегиясында “4p” моделінің маңыздылығын есепке ала
Маркетинг концепциясының негізгі мазмұны сатып алушылар нарығы жағдайларындағы
өндірістік
тауарлық
өткізу, яғни, коммерциялық әрекеттерді интенсивтендіру
маркетинг немесе тұтыну
әлеуметтік-этикалық
Жоғарыдағы концепциялар экономика дамуының әртүрлі кезеңдерін, сонымен
Концепциялардың алғашқысы - өндірістік концепция. Өндірістік концепция -
тауарға сұраныс ұсыныстан
тауардың шығынын жаппай
болады.
Ал төмен шығын төмен
қамтамасыз етіп пайданы ұлғайтады;
Өндіріс концепциясында өндіруші мен рынок байланысын
деген схемамен көрсетуге болады.
өндіріс( рынок
Маркетинг концепциясының құрылымына әсер ететін келесі концепция -
Келесі концепцияға тоқталсақ, бұл - өткізу концепциясы.
Нарықтық және өндірістік факторлардың барлық кешеніне сәйкес делдалдар
Америка және Еуропа кәсіпкерлері алдында шиеленіскен өткізу мәселесі
Қазір біздің Қазақстан Республикасы рыногында жұмыс істеп жатқан
Енді қарастырып өтетініміз-маркетинг, яғни тұтыну концепциясы.
Белгісіз рынокқа жұмыс істеу-өндірушіге өнімді өткізу туралы ешқанай
рынок(өндіріс(рынок
деп көрсетуге болады.
Кәсіпорынның рынок талабына бейімделуімен бірге тұтынушылардың мұқтаждықтарын
“Мұқтаждықты тауып қанағаттандырыңыз” деген сөйлем маркетинг
Сонымен, бір жағынан кәсіпорынның жұмысының негізі -
Бұл концепцияның мағынасын жақсы түсіну үшін, оны өткізу
Қазақстан кәсіпкерлері бұл концепцияны қолдана алуы үшін, оның
“Ммиллиондаған ақша табу үшін емес,елдің мұқтажын қанағаттандыру өмір
Маркетинг концепцияларының ең соңғысы - әлеуметтік-этикалық маркетинг концепциясы.
Әлеуметтік-этикалық маркетинг концепциясын төменгі типтік және міндетті талаптармен
1.2 Маркетингтік зертеудің мақсаты және әдістері.
“Өзіңіздің тауарыңызға қажеттілік тапқаныңызша ештеңемен айналыспаңыз”, “Тұтынушыға бүгін
Белгісіздік және тәуекелділік деңгейін төмендету үшін, кәсіпорында сенімді
Кәсіпорынның көлеміне, жұмыс жүргізілуіне байланысты әр түрлі маркетингтік
Профессионалды, біліп жүргізілген маркетингтік зерттеу, кәсіпорынға өзінің
Маркетингті зерттеу дегеніміз - маркетингтік шешім қабылдауға жалғас
Маркетингтік зерттеудің нәтижелілігі және тиімділігі келесі шарттарды сақтауына
біріншіден, бұл зерттеулер комплексті және тиымды түрде өтуі
екіншіден, оларды жинаған кезде ақпаратқа қойылған талаптармен бірге
үшіншіден, зерттеулер-маркетингтік және әлеуметтік зерттеу практикасының “
төртіншіден, маркетингтік зерттеулер жұмстарды мұқият жоспарлардан және жүйелі
Зерттелетін мәселені анықтау сатысы маркетинг зерттеулердің
Екінші ретті ақпарат көп неғұрлым аз шығынмен таза
Екінші ретті ақпаратты жинап, талдау сатысы зерттеу мәселесі
(1-үлгі)
Екінші ретті ақпараттың артықшылықтары мен кемшіліктері. /1/
Артықшылықтары
- арзан түсуі
- тез арада жиналуы
- бірнеше көздері барлығы
-фирманың өзі жинай алмайтын мәліметтердің болуы
- тәуелсіз көздерінен алынған
дәлелді мәліметтердің болуы
- зерттеу барысында зерттеу мәс-
елені алдын ала анықтауға
көмектесуі - зерттеудің
сәйкес келмеуі
- ескірген немесе ескіруге
жақындаған мәліметтердің
болуы
- жинау әдістері белгісіз болғаны
- зерттеудің барлық
қортындылары жарияланбауы
- өзара қайшы мәліметтердің
болуы
- сенімсіз мәліметтердің
ықтимал болуы
Егерде екінші ретті мәліметтері жете зерттеу үшін
2-үлгіде көрсетілген.
(2 - үлгі)
Бастапқы мәліметтердің артықшылықтары мен кемшіліктері
Артықшылықтары
- зерттеудің басты мақсатына
байланысты жиналуы
мәліметтерді жинау әдістері
әйгілі және олар бақыланады
фирма үшін зерттеу
мәліметтері мен қортындылары
ашық ,ал бәсекелестер үшін
құпиялы болуы
мәліметтердің өзара
қайшылықтығы болмауы
мәліметтердің анықтығына
сенімді болуы
егер екінші ретті ақпарат
қойылған сұраққа толық жауап
бермесе, бастапқы мәліметтер
жалғыз жолы болады
мәліметтерді жинауға көп
уақыт алуы
көп шығындарды талап етуі
кейбір ақпарат түрлерін
жинау(мысалы, тұрғындар саны)
қиынға түсуі
фирма мәліметтерді біржақты
қарастыру ықтималы
фирманың бастапқы
ақпаратты жинау мүмкіндігі
шектеулі болуы
Бастапқы мәліметтерді, негізінде төрт әдіспен жинайды:сауалдама, бақылау, тәжірибе,
Сауалдама - сұрайтын адамдардан жеке кездесу,
Сауалдама жүргізген кезде ашық не жабық сұрақтар
Бақылау қазіргі және бұрынғы іс-әрекеттердің қорытындысын нақты жағдайда
Тәжірибе бақыланатын жағдайда, бір немесе бірнеше факторларды өзгертіп,
Еліктеу ЭЕМ (ЭВМ) қолданатын әдіс. Алдымен фирмаға
Рыноктык жағдайда ұтымды шешім
мамандардың пікіріне және тәжірбиеге сүйену жеткіліксіз болады. Ол
Ақпарат - маркетинг зерттеулері барысында жиналған мәліметтердің жиындығы.
бәсекеде басымдылық алу,
шығын қаражатының қауіп-қатерін төмендету,
тұтынушылардың тауарға деген ынтасын анықтау,
сыртқы ортаны терең бақылау,
фирманың өз жұмысын дүрыс бағалау,
тұтынушылардың жарнамаға деген сенімін ,
тиімділікті көбейту,
Ақпарат әртүрлі сипатталады. Сондықтан шығу мерзіміне оған
Тұрақты ақпарат – маркетингтік ортаның ұзақ уақыт өзгермейтін
Айналмалы ақпарат - маркетинг обьктілерінің өз мәндегі
Ауық-ауық ақ парат - керек кезде ғана
Ақпарат міндетіне байланысты ол былайша бөлінеді:
Анықтамалық ақпарат - танымды сипат алады және
Кепілдемелік ақпарат - арнайы жүргізген маркетинг зерттеулері
Нормативтік ақпарат - негізінде өндіріс саларында қалыптасады,
Хабаршы ақпарат - маркетинг ортасы обьектілерінің ісжүзіндегі
Реттеуші ақпарат - хабаршы ақпараттың кемшілік себептерін
Ақпаратта өңдеуін қарай жіктеу маңызды мағына алып, мына
Бастапқы ақпарат - нақтылы мақсатты көздей бірінші
Екінші ретті ақпарат - басқа мақсатпен бұрын
Туынды ақпарат - басқа мақсатты шешу үшін бастапқы,
Ақпаратты ұйымдастыру алдында оған келесі талаптар қойылады:
1. Ақпараттың өзектілігі – маркетинг ортасының жағдайын әр
2. Ақпараттың дәлме-дәлдігі - өндірістің, рыноктың,
ортаның нақты жағдайын және даму
3. Мәліметтердің релеванттілігі - алға
4. Толық бейнеле - маркетинк ортаның
өзгерісіне әсер ететін барлық факторларды обьективті түрде
алу.
5. Мәліметтердің мақсаттылығы - тауарды өндіру оны
6. Ақпараттың біртұтастығы және сәйкестілігі- мәліметтер көрсеткіштері жиындығнда
Маркетингтік ақпараттық жүйесі тұлғалар, неше түрлі құралдар жөнідегі
Маркетинкті нақты жүзеге асыру кәсіпорынның сипаты-оның ұсынған тауарларына
жәй, тіпті қарапайым, ал кейбір кездері
Кәсіпорынның жұмысы қаншалықты көп жақты болса,соншалықты маркетинг түрлеріде
Конверсиялық маркетинг - барлық немесе бірнеше рыноктың сегментері
Кретивтік маркетинг - яғыни, (дамушы маркетинг): жасырын
Жаңа мақсатты рынокты табу, тауардың сипаттамаларын өзгерту, коммуникацияны
Ремаркетинг - сұраныс төмендеген жағдайда қолданылатын маркетинг.
Синхромаркетинг – сұраныс өндіріс күшінен бірталай асатын болса,
Демаркетинг - қанағаттандыра алмайтын сұранысты төмендетуге бағытталған маркетинг.
Қарсы әрекет жасайтын маркетинг - тұтынушыны
қоғамның жағдайын
Ынталандыратын маркетинг - ұтымды әдіс табу жолында әрекет
Көтермелейтін (қолдайтын) маркетинг - сұранысты бір деңгейде қалыптастыратын
Кәсіпорынның сұранымның өзгеру жағдайна байлансты,ішкі және сыртқы нарықта
Қанағаттандырылмаған сұраным, айқын және жасырын сұраным деп
Айқын сұраным -нарықта өткізілу мүмкіндігі болмай тұрғандардың болуы
Маркетиінгтің әдістері:
А) Тауарды немесе қызыметін белгілі бір тұтынушыларға “бекітіп
Б) Тауардың тұтыну құндылығын көрсетуге қолайлы жағыдай
В) Сұранымның болмашы - нарықта қажетті тауарлардың болмауыннан
Маркетинг комплексінің элементтері тауар, баға, өткізу және коммуникация
Тауар – рыноктағы негізгі тұлға. Ол өндірушінің экономикалық
Тауар - қажеттілікпен мұқтаждықты қанағаттандыруға және назар аудару,
Рынокта әр тауардың таңбасы, аты, белгілері болады.
Тауар таңбасы – басқа тауарлардан айыру және ажырату
Таңбалық ат – атаулы тауардың таңбасының бөлігі.
Танбалық белгі – суреттеп беруге болатын тауар таңбасының
Тауарлық белгі – заңға сүйенген (праволық) қорғаумен қамтамасыз
“Тауар белгілері, белгінің қызмет көрсетуі, тауар шығарылған жерлердің
Таңбасы бар тауарлар, таңбасы жоқ тауарларға қарағанда, 15-25%
белгілеріне лицезия сату мүмкіншілігі үшін қолданылады Жоғарыда айтылғандай,
Баға. Маркетинг комплексін кұрайтын бір тәсіл болса
Бағаға әсер ететін факторлар. Фирма баға стратегиясын
Бағаның атқаратын қызыметтері: 1. Есеп жұргізу 2. Ынталандыру
3. Бөлу қызметері 4. Сұраныс пен ұсынысты тепе-теңдеу
Шығындар тұпкі бағаға қатты әсер етеді. Ол шикізат
Тұтынушылар. Баға және сатып алу көлемінің өзара тәуелділігін
Баға қабылдау және сатып алу бағыты бойынша тұтынушыларды
үнемді сатып алушылар –
бағасына, сапасына, түр-түсіне, яғни ассортиментіне
дербестендірілген сатып алушылар –
сатушылардың қызмет көрсету деңгейіне көңіл бөледі;
этикалық сатып алушылар - өздерінің сатып
фирмаларды қолдайды және солар үшін тауарға қымбат баға
көңілсіз сатып алушылар – дегенде тауарды
ыңғайлығын және қолайлығын жоғары бағалайды (баға көлеміне қарамайды).
1. Тауар бағасы алдын ала келісіп белгіленсе;
2. Бөлшек саудасы аз болса;
Консинация шарттарын пайдаланса;
Тауар қозғалсына қатысушылар пайда көлемін жеткілікті алса;
Көтерме және бөлшек саудадағы тауар қозғалысының негізгі қатынасушылары
өндірушіге өзінің маңызды екенін көрсете білсе;
пайдасыз тауарды өткізуден бас тартса;
бәсекелес өнімді қоса
адалдығын қалыптастырса;
Бәсекелестер. Маркетинг тұрғысыннан фирма
талданады. Баға бақылауының жағдайына байлансты
Бағаны рынок бақылайтын орта.
Бағаны фирма бақылайтын орта.
Бағаны мемелекет бақылайтын орта.
Мемелекет. Кәсіпорынның бағаны белгілеудегі еркіндігін мемелекет шектейді. Бұл
Мемелекет бағаны өзі белгілейді. Ол үшін келесі әдістерді
Мемелекет баға қою ережелерін бекітеді (реттелген бағалар қалптасады).
Арамзалық бәсеке және рынокты монополиялауға шек қою үшін
Өткізу. Маркетинг талаптары тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын жоғарғы сапалы
Маркетинг қызметінде өткізудің ролі келесі шарттармен белгілінеді:
өндірстің дамыуын және табысқа жетуге арналған кәсіпорын әрекеттерінің
өткізу каналдарын тұтынушылардың қажеттіліктеріне жақындатып, оларға тауарды сатып
Тауарды дәл кезінде ұтымды өткізу арқасында өндірісті ары
өткізу кезінде тұтынушылардың талғамы мен қалауы тиімді анықталады.
Өткізудің негізгі түрлерін және әдістерін зерттеу өндірушіден соңғы
Тауар өткізу каналдарын таңдау маркетингтің қиын шешімі болып
Өткізу (тарату) каналдары -ол өндірушіден тұтынушыға
Өткізу каналдарының жұмысы өзінің атқаратын қызыметімен сипатталады. Маркетингте
өндірілген өнімді тарату және өткізу;
өндіріс процесіне қажет шикізат және материалдар сатып алу;
маркетингтік зерттеу жүргізу (рынокты және тұтынушылардың қажеттіліктерін зерттеу)
тауар тұтынушыларымен және түпкі сатыпалушылармен байланыс құру, келіссөз
сауда келісімдерін дайындау және жасау, олардың сапалы орындалуын
тауарды тұтынушыға жылжытудың ынталандыру саясатын жүргізу қызыметін;
тауар ассортиментін таңдауға қатысу және жоспарлауға көмектесу
жұмыстарын;
тауарды белгілі рынок тұтынушыларының қажетті талап деңгейіне
жеткізу кезіндегі қосымша жұмыс түрлері;
өткізу
жұмыстарын;
тауар сатылғаннан кейін тұтынушыға қызмет көрсету жұмыстарын;
тауарды тұтынушыға жеткізу қызметін;
тауарды қоймалау және сақтау жұмыстарын;
тауарды сорттау жәен орау жұмыстарын;
сауда мәмілесінің тәуекелін өзіне алу қызметін;
тауардың баға
жұмыстары;
Коммуникация. Маркетингтіктік коммуникация кәсіпорынның өндірісті-өткізу жүйесінде белгілі орын
Коммуникация дегеніміз – тұтынушыларды тауарлар, қызметтер жайлы
Кәсіпорын тұтынушыларға тиімді әсер ету үшін коммуникацияның
Коммуникацияның әр элементіне ерекше тәсілдер мен әдістер сай.
көзделген шаралар жүйелі түрде орындылуы тиіс;
коммуникация комплексін құру кезінде тауардың
және оның өміршеңдік кезеңдері есепке алынуы тиіс;
Коммуникацияның элементтеріне жеке тоқтап өткеніміз жөн.
Американдық Маркетинг Ассоциацияның анықтамасы бойынша алып қарасақ “жарнама
Жарнама ерекшеліктері:
қоғамдық сипаттама алады;
үгіттеуге қаражат қабілеттілігі бар сатушы жарнама арқылы өзінің
хабарландыруын бірнеше рет қайталау;
мәнерлік - түс, дыбыс,
көрсетуге болады;
иесіз жарнама монолог ретінде ғана жасалады;
Жарнаманың атқаратын қызыметтері:
Рыноктағы жарнама бернесі:
экономикалық бернесі -
ынталандыру тұтынушыларға тауарды алғызуды тездеу
ақпарат бернесі - тұтынушыларды өндірушілер
олардың тауарлары туралы ақпарат ағымдармен қамтамасыз ету;
коммуникациялық бернесі – маркетинг
қолданылатын сауалдама, тұтынушылар пікірлерін жинау, тауар
бақылау бернесі - рыноктағы өнімдердің
мүмкіндік беру;
түзетім бернес - өткізу саясатын және жарнама қызыметін
жағына өзгерту жағына мүмкіндік жасау;
сұранысты бақылау бернесі - нақты
көзделген әсер тигізу жолдарын табуға мүмкіндік ашу;
Қоғаммен байланыс (паблик рилейшнз), дегеніміз – ол
Қоғаммен байланыс – фирманың табысты қызметінің тәуелді болатын
Қоғаммен байланыс саясатының негізгі мақсаттары:
ішкі саясатты жүзеге асыру;
сыртқы саясатты жүзеге асыру;
фирма беделін көтеру;
Қоғаммен байланыстын ерекшеліктері:
түсінігі жоғары - жарнамаға
баяндамалар тұтыншыларға шынайы , сенімді
тұтынушылар кеңінен қамтылуы–бұрын сатушыларға, жарнамаға
сеніңкіремей жүргендерге жариялау
көзге тартымды да жағымды келеді;
Қоғаммен байланыс шараларының түрлері:
қөпшілік ақпарат құралдармен байланыс жүргізу;
басылған өнімдерді шығару;
кәсіби және қоғамдық
өкілдерінің қатысуы;
оқиға түрдегі әр түрлі шараладды ұйымдастыру;
қоғамда маңызды мәдени
Арнайы сату дегеніміз - тауар
1. сатушы сатыпалушы қатынастарының
екі жақты байланыс тұтынушыларды
3. сатып алушы жағынан
4. тауарды тікелей сатып алумен аиақталатын
Өтімді ынталандыру - тауарды сатуға немесе өткізуге
1) рынокта ұқсас тұтыну қасиеттерімен бәсекелес тауарлар
2) рынокқа жаңа тауарды ұсынғанда, немесе
3) тауар “құлдырау” өмір кезеңіне келген кезде;
4 ) төмендеген сұранысты жандандыру үшін;
5) ұсынған тауарларға тұтынушылардың ақпараттығын күшейту үшін;
Өтімді ынталандырудың ерекшеліктері:
Тауарға деген тартымдылықты
тұтынушылар арасында лотерея, купондар таратылады және бағаны төмендету
сатып алуға шақырушыларды көбейту – ол үшін тез
алуға шақырулар әдіс қолданылады;
сатып алуға тұтынушыларды талаптандыру –ол үшін тұтынушыға
құнды болып табылатын
Өтімді ынталандырудың үш жолы бар:
Сауда саласында (делдалдарды) ынталандыру. Бұл жол
өткізу арналарын пайдаланады. Делдалдарды ынталандыру үшін мына
Өткізумен айналысатын фирма
Жұмыс сапасын жақсарту мақсатымен
Мысалы, ақшалай , заттай
Тікелей тұтынушыларды ынталандыру. Мұнда
баға жеңілдіктері, купондар, кепілдемелер
ІІ-тарау. “Рахат” АҚ маркетингті пайдалану
және дамыту жолдары
2.1. “Рахат” АҚ өндірстік жағдайын талдау
Акционерлік Қоғам “Рахат” бұрынғы кондитер кәсіпорыны ретінде Алматыда
Қазақстан Республикасы өз алдына тәуелсіздік жариялауымен бірге 1991
Ал 1994-95 жылдары кәсіпорын мүлдем жаңа және жаңартылған
Кәсіпорын атмосфераны ластауға қарсы әрекет жасайды және қоқыс
“Рахат” акционерлік қоғамдағы жабдықтың бекітілген қуаттылығы 32,2 тонналық
Кәсіпорында 2000- нан астам адам жұмыс істейді. Соның
“Рахат”Акционерлік Қоғам кондитерлік тағамдарын шамамен барлық түрлерін шығарады.
Шоколад, Карамел Печенье, Вафли, Мармелад, Зефир (тәтті-қақ), Ирис,
түрлері 7 обылысқа таратылған/49/.
“Рахат”Акционерлік Қоғамдағы негізгі құралдардың құны 1999-2001жылдар аралығында 1494.689
(1-кесте)
“Рахат” Акционерлік Қоғамынің негізгі техника-экономикалық
көрсеткіштері
Көрсеткіштер Өлшеу
бірлігі
шылық өсу
қарқы
1999ж. 2000ж.
1. Кондитер
өнімдері Тонна 3444 5489 +2045 159,4
2. Өнім көлемі
(бар бағамен) Мың
теңге 332658 621506 +288848 186,8
3. Өнім көлемі
(салстырмалы
бағамен) Мың теңге 211712 281912 +69200 132,7
1 Тоннаның
орта бағасы теңге 61473 51177 -102296 83,2
Жұмысшылар-
дың орта саны Адам 1087 942 -145 86,7
Орта айлық
жалақы теңге 6053 12189 +6136 2 есе
Ақшалай
көрсеткіш теңге 216474 327785 +111311 151,4
8. Өнімнің
өзіндік құны Мың
теңге 548054 699149 +151095 68,3
“Рахат” Акционерлік Қоғам негізгі экономикалық
көрсеткіштерінің нәтижесінде кондитер
3444 тонна, яғни, 332.658 мың
(2-кесте)
Акционерлік Қоғамның қаржы көрсеткіштері
Көрсеткіштер 1999ж.
млн теңге 2000ж.
млн теңге өсу қарқыны
%
01 Қорлардың барлығы 290143
02 Соның ішінде шикзат пен материалдар
03 Дайын өнім 9018
Дебиторлардың барлығы
Ақша құралдары
06 Барлық ағымдағы
активтер(01+04+05)
Негіззгі активтер
Инвестициялар
Барлық активтер
(06+07+08) 63317
1192
354652
4806662
19044
5180358
63925
353865
4223654
32345
4609864 100,9
779,9
99,8
87,9
169,8
88,9
“Рахат”Акционерлік Қоғамның соңғы мерзімдегі қөрсеткіштерін жоғарғыдағы кесте бойынша
(3-кесте)
Акционерлік қоғам нәтижесі мен пайдалылығы
Көрсеткіштер 1999ж. 2000ж. 2001ж. өсу қарқыны
2000/
1999 2001/
2000
1. Сатудан түскен табыс 3153,2 4308,4 5049,4 136,6
2. Өткізілген өнім құны 2647,9 3722,3 4331,2 140,6
3. Жалпы табыс 388,7 586,2 718,2 151 122,5
Жалпы шығындар
оның ішінде: 216,0 378,4 406,6 144,9 107,5
Жалпы және әкімшілік
Шығындар 134,3 276,7 247,4 206 111,8
6. Өткізу шығындары 56,2 78,7 127,4 140,0 162,1
7. Пайызды төлеу шығындары 19,7 23,0 31,6 116,7
Негізгі қызметтен
түскен табыс 196,4 207,8 311,6 105,8 149,9
9. Негізгі емес қызметтен
түскен табыс
10. Салыққа дейінгі қызмет-
тен түскен табыс 196,4 207,8 311,6 105,8 149,9
11. Табыс салығы
12. Салықтан кейінгі қызмет-
тен түскен табыс 196,4 207,8 311,6 105,8 149,9
13. Төтенше жағдайлардан
түскен табыс
14. Таза табыс 196,4 207,8 311,6 105,8 149,9
15. Тарату пайдалығы 75,2 54,9 76,6 73,0 139,5
16. Сату пайдалығы 50,5 35,4 43,4 70,0 161,3
Жоғардағы кестеден Акционерлік қоғамның нәтижесі мен пайдалығын
406,6 млн теңгеге жетіп,өсу қарқыны 107,5 пайыз құраған.
бұл кестеден шығындар табыстан аспайтындығын,
әсерлігін көрсетумен бірге , тауар пайдалығы
2.2 “Рахат” АҚ өндірістік маркетингтік іс-әрекеттерін дамыту
Жалпы бүгінгі таңда “Рахат”Ашық Акционерлік Қоғамы Қазақстандағы
-қазыргі заманның талаптарына сәйкес кондитерлер мен технологтардың білігтілігін
Солардың бірі - жұмыскерлердің біліктілігін көрсету-кәсіпорынның ең басты
Менеджментті дамыту.Әрбір кәсіпорынның қызметін жүзеге асыруда басты мәселе
Жарнаманы қалыптастыру мәселесі.Сонымен қатар, бұл кәсіпорында негізінен жарнама
Бұл жағдайда жарнаманы пайдалану және және оны үнемді
“Рахат” Ашық Акционерлік Қоғамның өнімдері біздің елде айтарлықтай
(1-үлгі)
Нарықтағы “Рахат” АҚ жарнамалық шараларының дәйектілігі
№
п/п Сатып алушылар назарын
жұмылдыру кезеңдері Негізгі шаралар
І Тауар жәйлі білім алу Нарықта “Рахат” АҚ
Тауарларының пайда болуы және бар болуы туралы ақпараттарды
ІІ Тауарға қатынас
ІІІ Сатып алуға ниет Потенциялды тұтынушылар мақсатты тобын
V Сатып алу Бірінші сатып алуды және келесі
Сыртқы экономикалық байланысын жетілдіру жолдары
“Кондинаф” ,Голландия (какао бұршақтары);
“Драгоко” , Австрия (жемс иістендіргіштер);
“Кроклан” , Нидерланды ( кондитерлік майлар);
“Нагема” , Германия (құрал-жабдықтар мен саймандары);
“Сакада” , Франция (мұздатқыш құралдары);
“Шнейдерэлектик” , Франция (электр құралдары);
Міне , жоғарыдағы аталған ірі кампаниялар негізінде “Рахат”
(2-үлгі)
“Рахат”АҚ тауарларының артықшылықтары мен кемшіліктері
тауар түрлері факторлар артықшылықтары кемшіліктері
Шоколад
конфеты
Карамель конфеты
Ирис конфеты
Мармелад Тұтынушылардың
талаптары
Бәсекелестердің
тауарларды салстыру:
Сапа мен қасиеттері.
Орналасқан аймағы.
Ынталандыру жолдары.
Жаңа тауар шығару мүмкіншілігі.
Тауарды Бәсекелестерден қорғау жолдары. денсаулыққа
зиансыздығы.
сапасы жоғары деңгейде:
демографиялық жағдайға
байлансты.
Базар орталығы- ның жанда орналасқан.
Жарнама тарату,
Көрме ұйымдастыру.
Жаңа технология енгізу. Білікті мамандар дайындау.
Фирманың, стратегиялық, тактикалық жоспарлануы.
Тауар атының танымалығы. кейбір кезде
мезгілге қарай сұранстың азайуы.
Базар орталы-ғында саудан-ың көптігі.
Қазақ тіліндегі ақпараттың аздығы.
Базардағы барлық тауарды қадағалай алу.
Қорытынды
Қазақстан Республикасы өз алдына тәуелсіздік жариялауымен бірге 1991
Ал 1994-95 жылдары кәсіпорын мүлдем жаңа және жаңартылған
Кәсіпорын атмосфераны ластауға қарсы әрекет жасайды және қоқыс
“Рахат” акционерлік қоғамдағы жабдықтың бекітілген қуаттылығы 32,2 тонналық
Маркетинг қызыметін функционалды сипатында таңдалып алынған тауар
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
С.Н Нысанбаев., Г.А. Садыханова «Маркетинг негіздерің
Алматы“Қазақ университеті”. - 2002ж. 8-120 бет.
Котлер Ф.,Армстронг Г.,Сондерс Дж., Бонг В.«Основы маркетингаң.
Пер. С анг.2-е издание М., С-Пет. Изд. 1999ж.
Котлер Ф. «Основы маркетингаң. - Пер. С анг.
Ф.Котлер. «Маркетинг негіздерің.- Алматы: Жазушы, 2000ж,550 бет.
Кожанаваров К. «Маркетинг негіздеріңң. - Л. 1997ж.
Маркова В.Д.«Маркетинг услугң . - М.Изд-во БЕК.
7.Жүнісов Б.Ж «Нарықтық экономика негіздерің.- Алматы, 1994. 2
8.Сеитжан Сатыбалды ұлы. «Маркетинг нарықтануң.-Алматы:
“Білім”,1999ж,283 бет.
9. Хожаназаров Қойлыбай. «Маркетинг негіздерің. (оқулық) –Алматы.
“Экономика” , 1995ж.
10. Қаржы-қаражат. Ф.Сейдахметова. «Маркетингтің ерекшелігің.1997ж
-№ 9.-36-38 бет.
11. ҚазМУ хабаршысы. «Экономика сериясың, - И4(26). –2001ж.
М.: Есимжанова С.Р. «Становление маркетинга в экономике.
Қазахстанаң 123-127 бет.Менеджмент, 1996ж.
12. ҚазМУ хабаршысы. «Экономика сериясың, -И2( 24-25).-2001ж.
Есимжанова С.Р. «Особенности развития маркетинга в переходной
экономике Қазахстанаң,117-121бет.
13. Моррис Р.«Маркетинг. ситуации и примерың.
14. Дихтль Е., хершген Х. Практический маркетинг.- М.:
15. Аникеев С.А. «Методика разработки плана маркетингаң. -
16. Голубков Е.П. «Маркетинг: стратегия, Планы, струтурың.
17.Коволев А.И. «Маркетинг анализң. - М. 1997ж.
18. «Все о маркетингең. - М.: Азимут-центр, 1992ж.
19. Дурович А.П. «Маркетинг в предпринимательской деятельностиң.
Минск, 1997ж.
20. Карлоф Б. Деловая стратегия. М. Экономика, 1991ж.
21. Жан-Жак Лонбен «Стратегический маркетинг. Европейская
перспективаң. С-Пет. Наука. 1996ж.
22. Маркетинг. Под ред. Романова А.Н. - М.:
23. Нысанбаев С.Н.,Садыханова Г.А. Маркетинг негіздері.-А.,2002 ж.
24. Пешкова Е.П. Маркетинговый анализ в деятельности фирмы.
М. 1997ж
25. Хойер В. Как делать бизнес в Европе.
Маркетинг. Эванс Дж. Берман Б. – М.: Экономика,
Дихтль Е., Хершген Х.Х. «Практический маркетингң. М. 1995ж.
Маслова Т.Д., Божук С.Г., Ковалик Л.Н. «Маркетингң.
Учеб. Пособие. С.-Пет. 1999ж..
Ноздрева Р.Б., Крылова Г.Д., Соколова М.И. «Маркетингң.
М. 2001ж.
Моррис Р. «Маркетинг : ситуации и примерың. -
«Справочник по маркетингуң. -М. 1998ж.
Тим Амблер «Практичекий маркетингң.Пер.с англ. С-пет. 1999 ж.
«Исследования рынка: выбор главного направленияң.
М. Дело. 1996ж.
Социалистік нарық шаруашылығы жаңа формасын құру туралы Үрімші.
Реформа және даму. Пекин. – 1998ж.
Шыңжаң жоғары ғылми журналы. Пекин. – 1996ж.
Ильин А.И.« Планирование на предприятииң. Минск. 2000ж.
Кретов И.И. «Маркетинг на предприятииң. - М.
Стати М. «Методика планирования маркетинговой деятельности
фирмың. Маркетинг ,1998ж. - №2-Бет.
Воитоич С. Медиальная стратегия в маркетинговой комиуникации// маркетинг.
Назарбәев Н.Ә.ғасырлар тоғысында. – Алматы, өнер, 1996-272 бет.
Нұрсейіт А.Ш. нарық ілімінің игеру, қоғамдық тәжірбие бастауы//қаржы
Сергеев И-В. Экономика предприятия: Учеб. Пособие.
М.: финансы и статистика. 2000ж.
Экономика предприятия /под. Ред.в.Я.Хрипача.
Минск: эконом пресс. 2000ж.
45.Аяпова т.т. Арысов. Е.м. іскер адамның орысша-қазақша
экономикалық түсіндірме сөздігі. - Алматы, 1993ж.
46.Экономикалық предприятия: учебник. Под ред. Н.А. Сафронова.
М.:Юрист.2000.
47. Экономика предприятия / Под ред. Академика в.т.
М.: 1998ж.
48. Экономика предприятия: учебник для вузов, Под ред.В.Я.
49. Маркетинг: Учебное пособие /Под ред .д.э.н. проф.
50. « Пищевя промышленность ң. Журналь.-№ 2 .-№
Қосымша
(1-кесте)
Тауар ассортименті және сату мөлшері
№
млн.
т үлесі
% млн.
т үлесі
% млн.
т үлесі
% 2000/1999 2001/2000
1
2
3
4
5 Шоколад
конфеттері
Карамель
Конфеттер
Ирис
Конфеттері
Печенье
Торттар 28,4
91,0
10,6
49,7
- 13,4
43,0
5,0
23,5
- 33,2
130,6
8,7
80
- 11,8
46,5
3,1
28,5
- 40,4
141,4
15,0
84,9
- 12,9
45,1
4,8
27,1
- 116,9
143,5
82,1
160,9
- 121,7
108,3
172
106,1
-
Барлығы 211,7 100 280,9 100 313,6 100
(2-кесте)
Тауар ассортиментінің орта бағасы
№ Тауар ассортименті 1999 жыл 2000 жыл
1
2
3
4
5 Шоколад конфеттер
Карамель конфеттер
Ирис конфеттер
Печеньелер
Торттар 380
250
200
130
350 400
280
220
140
400 105,3
112
110
107,7
114,3
(3-кесте)
Тауар ассортиментінің өзіндік құны
№
п/п Тауар ассортименті 1999 2000 өсу қарқыны
1
2
3
4
5 Шоколад конфеттері
Карамель конфеттері
Ирис конфеттері
Печенье
Торттар 360
230
175
110
280 370
220
197
115
320 102,8
95,7
112,6
104,5
114,3
(4-кесте)
Орта есеппен тауар ассортиментінің пайдалылығы
№ Тауар ассортименті 1999 жыл 2000 жыл
Баға Өзіндік
құны % Баға Өзіндік
құны %
1
2
3
4
5 Шоколад конфеттер
Карамель конфеттер
Ирис конфеттер
Печенье
Торттар 380
250
200
130
350 360
230
175
110
280 105,6
108,7
114,3
118,1
125,0 400
280
210
150
380 370
220
190
130
310
108,1
127,3
110,5
115,3
122,3