Бағалы қағаздар

 Мазмұны:
Кіріспе 2
І. Бағалы қағаздарды шығару механизмі 3
1.1 Бағалы қағаздарды шығару және оның элементтері 3
1.2. Жекеменшіктендіру - бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізі
II. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы 8
2.1. Бағалы қағаздар туралы Қазақстан республикасының қазіргі заңдары
2.2. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының пайда болуы
2.3. Бағалы қағаз нарығының реттейтін жүйелер 15
Ш.Бағалы қағаз нарығына қатысушылар. Қор биржасы. 17
3.1.Бағалы қағаздар нарығының мамандары. 17
3.2. Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар 19
3.3. Қор биржасы және оның қызметі 20
3.4. Биржалық операциялар 21
IV бөлім. Банктің бағалы қағаздарымен операциялар есебі 23
4.1 Қазыналық міндеттемелермен операциялар есебі 23
4.3. Банктің бағалы қағаздарды айналымға шығару есебі 29
4.4.Еншілес және ассоцияциалынған компаниялардың капиталына салынған инвестиция есебі.
4.5.Мемлекеттік Ұлттық жинақ облигацияларының есебі 32
Қорытынды 35
Қосымша 36
Қолданылған әдебиеттер 38
Кіріспе
Қазахстан Республикасының жоспарлы экономикадан түбегейлі жаңа, нарықтық, мемлекет
Нарықтық экономика — адамзат өркениеттілігінің ең жоғарғы жетістігі
Қаржы нарығы — мемлекеттің бүкіл ақша қорларының жиынтығы.
1) Айналымдағы қолма-қол ақша нарығы.
2) Несие капиталының нарығы.
3) Бағалы қағаздар нарығы.
Осы үш нарықтың ішінде бағалы қағаздар нарығын қарастырайық.
Бағалы қағаздар нарығы экономиканың кез келген саласының өз
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтардан өзінің айрықша тауарымен
Экономикасы дамыған мемлекеттерде бағалы қағаздар көмегімен қосымша капитал
І. Бағалы қағаздарды шығару механизмі
1.1 Бағалы қағаздарды шығару және оның элементтері
Бағалы қағаздар — ең алдымен мүлікті иемденуде құқық
Шығаруы жөнінен бағалы қағаздар нарықтық және нарықтан тыс
Нарықтан тыс бағалы қағаздар әртүрлі қорларға немесе банктерге,
Сонымен қатар, нарықтан тыс бағалы қағаздарға басқа мемлекеттердің
Бағалы қағаздар шығарушылар.
Эмитент
Мемлекет
Мемлекет
қолдауындағы мекемелер, ұйымдар
Республикалық басқару органдары
Жергілікті басқару органдары
Акционерлік қоғам
Жеке кәсіпорын
Мемлекеттік рез.еместер
—►
Өндіріс секторының
Жекеменшіктенген кәсіпорындар Осы секторда жаңа құрылған қоғамдар
—► Несие саясындағы қоғамдар
—► Биржалар
—► Қаржы құрылымдары
Инвестициялық компаниялар Инвестициялық қоғамдар
Бағалы қағаздарды шығарып, оларды бірінші иемденушілерге сату мына
1- Қоғам құрып, олардың акцияларын құрылтайшылар арасында орналастырылғанда;
2- Қоғамның алғашқы жарғылық капиталының көлемін жаңадан акция
3- заңды тұлғалардың, яғни мемлекеттің, мемлекеттік органдардың облигация
Сонымен қоғам құрылғанда оның жарғылық капиталы құрылтайшылар арасында
- кәсіпорын құрылған кездегі оның жарғылық капиталының мөлшері;
- шығарылатын бағалы қағаздардың түрі, оның номиналы, жазылу
- акция сатуды бастау және сақтау күндері;
- бір инвестор сатып алуға рұқсат етілген акция
Эмиссия проспектісінің басқа тарауларын да бұдан бұрынғы эмиссия
Бағалы қағаздарды шығаруды мемлекет органдары қатаң бақылап отырады.
1.2. Жекеменшіктендіру - бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізі
Бағалы қағаздар нарығы тек әдеттегі тауар ақша қатынастары
Осы айтылғандардан басқа жекеменшіктендіру чегін мұра етіп қалдыруға,
Жекеменшіктендіру бір жағынан бағалы қағаздардың жаңа түрі —
II. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы
2.1. Бағалы қағаздар туралы Қазақстан республикасының қазіргі заңдары
Кез келген заңның мазмұны қоғамда орын алып және
1995 жылдың 21 сәуіріндегі "Бағалы қағаздар және қор
2. "Шаруашылық серіктестіктері туралы" №2255 Президенттің заң күші
3. "Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі туралы" №2155 Президенттің
4. "Акционерлік қоғамдар туралы" №281-1 "Қазақстан Республикасының заңы
5. Басқа заңдар және нормативтік құқықтық актілер.
Оған бағалы қағаздарды шығару және айналымға түсіру мәселелерін,
Басқа нормативті-құқықтық актілердің ішінде төмендегілерді атап айтуға болады:
- бағалы қағаздар нарығының кейбір мәселелерін реттейтін ережелерді
- бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссияның актілері -
- басқа орталық атқару органдарының бағалы қағаздар айналымына
Жоғарыда айтылған құқықтық негіздерге сай қазіргі кезде Қазақстанда
2.2. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының пайда болуы
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығының алғашқы нұсқаулары Кеңес Одағы
- сұраныс пен ұсыныс;
- делдалдар мен басқа қатысушылар;
- нарықтық инфрақұрылым яғни екінші деңгейдегі банктер, қор
- нарықты реттейтін және өзін-өзі реттейтін жүйелер.
Бағалы қағаздар нарығының даму деңгейі көп жағдайда халықтың
біріншіден, мемлекеттік бағалы қағаздардың элементі - Қаржы Министрлігі;
екіншіден, Ұлттық банк — оның (Қаржы Министрлігінің) қаржы
Мемлекеттік бағалы қағаздардың төмендегідей түрлері бар:
a) мемлекеттік қазыналық вексельдер;
b) мемлекеттік қазыналық облигациялар;
c) Қазақстан Ұлттық банкінің қысқа мерзімді ноталары;
d) жекеменшіктендіру купондары.
а) Вексель дегеніміз — вексель берушінің вексель иесіне
Жай вексель — бұл 2 адамның өзара келісімі,
- Ұзақ мерзімді қазыналық міндеттемелер жөніндегі табыс жыл
- Орташа және қысқа мерзімді міндеттемелер номиналға процентпен
қазыналық вексельдер номиналдан кемітіліп сатылады, бірақ вексельдер толық
Қазақстан Республикасының заңды ұйымдарының облигацияларынан басқа айналымға мемлекеттік
Орта мерзімді бондар Қаржы Министрлігімен шығарылады, ал ұзақ
Ұзақ мерзімді қазыналық бондар 5 жылдан 25 жылға
Ұзақ мерзімді бондарға қарағанда, орта мерзімді бондар 1
Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға, яғни
- ішкі мемлекеттік және жергілікті займдар облигациялары;
- кәсіпорындар облигациялары.
Кәсіпорындар облигацияларының барлық түрлерін өздерінің еңбек ұжымдары қарамағына
Ішкі мемлекеттік және жергілікті займдарды сатудан түскен қаржы
b) Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қысқа мерзімді валюталық
1. Аукцион әдісі.
2. Алғашқы агентпен келісілген баға бойынша сату әдісі.
Ноталарды орналастыруға байланысты барлық ақпарат Қазақстан Республикасы Ұлттық
Егер алғашқы агенттен белгіленген уақытқа дейін валюта ноталарының
Құнды қағаздардың төмендегідей түрлері бар:
1. Акция - үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы
Акция курсы = Д/Қарыз проценті х 100%.
Акция курсы сұраныс пен ұсынысқа байланысты үнемі ауытқуда
1 акция құны = номинал құны/шығарылған акция көлемі.
2. Варрант - ұзақ мерзімді бағалы қағаз. Әдетте,
З. Депозиттік сертификат — ол эмитенттің мерзімді салымын
атаулы чектер;
ордерлі чектер;
иесі ұсынушы чектер.
2.3. Бағалы қағаз нарығының реттейтін жүйелер
Бағалы қағаз нарығының реттеу мемлекеттің ең маңызды міндеті.
Бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссия оның төрағасы және
Дүниежүзілік тәжірбиеде бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеу екі
1) Мемлекеттік органдар уәкілі қатысуымен тікелей араласу;
2) Іс-шаралар арқылы нарыққа жанама араласу.
3) Тікелей араласу шараларына мыналар жатады:
- бағалы қағаздар нарығы мәселелері жөнінде заң шығаратын
- Осы мәселелер бойынша атқару атқарушы үкімет органдарының
- Бағалы қағаздар нарығының жұмысына жаңа ережелер енгізетін
Жанама араласу тетіктеріне мыналар жатады:
Несие үшін процент мөлшерін өзгерту арқылы айналымдағы ақша
- Мемлекеттік салық саясаты,
- Депозиттерге, несиелерге, қарыздарға үкімет кепілдігі,
- қарыз капиталы нарығына мемлекеттің араласуы арқылы мемлекет
- мемлекеттік сыртқы экономикалық саясаты,
- мемлекеттік сыртқы экономикалық іс-шаралары.
Реттеуші органдар инвесторлардың қаржысын қорғауға бағытталған негізінен 3
Біріншіден, нарықта шаруашылық субъектілері ретінде қызмет істейтін барлық
Екіншіден, экономиканың барлық субъектілерін нақты хабарлармен қамтамасыз ету.
Үшіншіден, институционалдық органдар бағалы қағаздар нарығын тексеру және
Ш.Бағалы қағаз нарығына қатысушылар. Қор биржасы.
3.1 Бағалы қағаздар нарығының кәсіби мамандары.
Бағалы қағаздар нарығының жұмысын қамтамасыз етіп, оның міндетін
І. Брокерлер — делдал ретінде келісімге қатынасатын адамдар.
2. Джобберлер — нарық коньюктурасын бақылаушылар.
3. Дилерлер - өз капиталымен келісім жасайтын делдалдар.
Осы мамандармен катар бағалы қағаздар бағалы қағаздар нарығына
Бағалы қағаздар нарығындағы брокерлер құқықтың тұлға ретінде тіркелген
1. Консалтинг (кеңес беру).
2. Бағалы қағаздарды бірінші және екінші нарыққа орналастыру.
3. Инвестициялық қорларды құру және оны басқару.
Брокерлер өз қызметінде мына түпкі бастамаларды басшылыкқа алады:
1. Клиент брокерлік фирмамен шарт жасағанда барлық тапсырма
2. Брокер клиенттің белгіленген сомасы шамасында әрекет жасайды.
3. Брокер тапсырманы орындағаны
4. Брокер мәмілені ерекше кітапқа тіркеуі қажет. Клиент
5. Клиент брокерге мәміледегі барлық тапсырманы токтатуға үнім
Сонымен бірге, брокерлік фирма мен клиент арасындағы келісім
1. Мәміледегі бүкіл сомаға вексель.
2. Мәміленің кемі 25%-тін немесе 100% құрайтын сома
3. Брокердің атына ағымдарды шот ашылуы мүмкін
4. Брокерге сақтандыру полисі және с.с. кепілдер.
Осылар жөнінде брокерлік фирма клиентке хабарлан тұруы қажет.
Ал дилерлер — олар да делдалдар. Олардын брокерлерден
- Бағалы қағаздарды шығару, олардың курсы және сапасы
- Клиенттердің тапсырмасын орындау;
- Бағалы қағаздар нарығындағы өзгерістерді бақылап отыру. Егер
- Сатып алушылар мен сатушыларды бір-біріне кездестіріп, бағалы
Бағалы қағаздар нарығында дилерлердің қызметі брокерлердің қызметінен өзінің
Джобберлер - бағалы қағаздар нарығы конъюнктура мәселелері жөнімен
3.2. Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар
Қазірге кезде бағалы қағаздар нарығына негізгі қатысушылар: мемлекет,
Екінші топ, инвестициялық институттер, немесе бағалы қағаздар операциясын
a) екінші деңгейдегі және инвестициялық банктер;
b) сақтандыру қоғамдары;
c) зейнетақы қорлары және сол сияқты ұйымдар.
Бұл институттардың көпшілігі әртүрлі инвесторлардың, яғни занды және
Үшінші топ, және инвесторлар, яғни жеке адамдар, оның
Төртінші топ, бағалы қағаздар нарығы кәсіби мамандары, яғни
Әрбір елде бағалы қағаздар нарығына қатысушыларды және оған
Эмитент — заңды тұлға, ол мемлекеттік орган немесе
3.3. Қор биржасы және оның қызметі
Қор биржасы деген бағалы қағаздар сатып алатын және
- қор биржасы;
- тауар биржасы;
- еңбек биржасы.
Сонымен, биржа —нарықтың ұйымдасқан түрі, онда сұраным мен
Қор биржасы жеке кәсіпкерлік принциптерде жүмыс істейді. Қор
Сонымен, қор биржасы — бағалы қағаз иелерінің биржа
3.4. Биржалық операциялар
Биржада жеке компаниялардың, мемлекеттік органдарын немесе шетелдердің бағалы
Биржа операциялары кассалық және мерзімді болып ірі екі
Кестеде көрсетілгенде мерзімдік мәміле түрлерінің бір-бірінен түбегейлі айырмашылығы
Мерзімдік мәміле бойынша есеп айырысу, жоғарыда айтылғандай бір
Қор биржасындағы стеллаж, пролонгация, репорт, депорттың мәмілелер алып-сатушылардың
Стеллаж — бағалы қағаздар бойынша мерзімді мәміленің түрі,
Пролонгациялық мәміле — бағалы қағаздар бойынша жасалатын мәміленің
Репорт — мерзімді мәміленің түрі, мұнда бағалы қағаздың
Депорт — оған белгілі бір мерзімінен кейін төмен
Қор биржасы акционерлік қоғамдардың жұмысын қадағалап, оны көрсетіп
IV бөлім. Банктің бағалы қағаздарымен операциялар есебі
4.1 Қазыналық міндеттемелермен операциялар есебі
Банк портфелінде ұсталынатын бағалы қағаздар есепте келесі категориялар
1. қазыналық міндеттемелер және Ұлттық банктегі қайта қаржыландыруға
2. сатуға арналған бағалы қағаздар, яғни басқа мекемелермен
3. сатуға жарамды бағалы қағаздар;
4. өшіруге дейінгі ұсталынатын тұрақты кірісі бар бағалы
5. капиталға инвестиция, бұл басқа компаниялардың
қазыналық міндеттемелер Қаржы Министрлігімен қосымша қаржыландыруды жинап алу
Оларды орналастыру Ұлттық банк пен Қаржы Министрлігінің тапсырысы
Ұлттық банк аукционды жүргізгеннен кейін банктерге сұранысты қанағаттандыру
Әрбір дилерге "А" және "Б" типтері бойынша карточкалар
"А" типі бойынша карточка әрбір инвесторға ашылады және
Бастапқы дилер бойынша "Б" типті карточкалар жүргізіледі. Онда
Ұлттық банкте сұраныстың қанағаттандырылғаны туралы хабарлама алған кезде,
Дт - 031, 711, ағымды шоты (1001, 2211,
Екінші деңгейлі банк міндеттеме бойынша өзінің корреспонденттік шотынан
Дт - Банктік корреспонденток шоты (36214)
Кт - қазынашылықтың корреспонденток шоты (36214)
Алынған қазыналық міндеттемелердің есебі үшін екінші деңгейлі банкеттерде
Егер банк өзі үшін міндеттемелер алса, онда бағасындағы
2802 "Сатып алынатын бағалы қағаздар бойынша жеңілдіктер"
Дт - 195 (1152) бастапқы құнына
Кт - 1051 сатып алу сомасына
Кт - 943 (2802) дисконт сомасына
Екінші деңгейлі банк төлем тапсырысын жазып келесі күннен
Дт - 36214 банктің корреспонденттік шоты
Кт - 36214 қазынашылықтың корреспонденттік шоты
Ұлттық банктің есептеу кассалық орталығында қазынашылықтың корреспонденттік шотынан
Дт - 36214 қазынашылықтың корреспондент шоты
Кт - 36214 банктің корреспонденттік шоты
Келесі күннен кешіктірмей бастапқы құны бойынша инвесторлармен есеп
Дт-1051 банктің корреспонденттік шоты
Кт-711, 031 (2211, 1001, 2203) Егер иесі болып
Дт-1051
Кт-195_(1152) бастапқы құнына
Дт-943 (2802)
Кт-960 (4152) дисконт сомасына
Сатып алынған қазыналық міндеттемелер сомасына банкте баланстан тыс
Kipic-9992 (7363)
Айналым мерзімі аяқталу бойынша өшірілген кезде және екінші
4.2. Банктердің құрылтай - эмиссиялық қызметтерінің есебі.
Банктің меншікті қаржыларының құрау көздерінің бірі ретінде -
Акциялар жай және ерекшелігі бар акциялар болып бөлінеді.
3001 "Жарияланған жарғылық капитал, жай акциялар" кредиті бойынша
3002 "Жарғылық капиталдың төленбеген бөлігі, жай акциялар"
Бұл шот орналастырылмаған, яғни төленбеген жай акциялардың есебі
3025 "Жарияланған жарғылық капитал, ерекшелігі бар акциялар"
3026 "Төленбегн жарғылық капитал, ерекшелігі бар акциялар"
Осы шоттар бойынша барлық акциялар бастапқы құнымен есептелінеді.
Егер банк мекемесі шығарылған акциялардың есебін қағаз формасында
7339 Акциялардың жасалған бланкілік құны" 970 (5802) "Басқа
Акция бланкісін алған кезде және қаржы аударғанда оларды
Дт 970 (5802)
Кт-36214
кіріс-9973 (7339)
Акционерлер келісім шарт мерзімінде, яғни бір жылдан үзақ
Дт-2203, 031, 16 (1001, 1051)
Кт-010 (3001, 3025)
Егер акциялардың құны толық төленбесе, онда төленбеген бөлігі
а) жарғылық капиталдың төленбеген бөлігі, түскен төлемдер есебінен
Дт-3001, 3025 Кт-3002, 3026
б) Түскен қаржылар жарғылық қорының төленбеген бөлігін көбейтуге
Дт-2203, 1001, 1051
Кт-3001, 3025
Егер банктерге жарғылық капиталды төлегеннен кейін, қосымша эмиссия
Дт-1001, 2203, 1051
Кт-3100
Басқарма мен бас банк кеңесінің шешімі бойынша, екінші
3003 "Сатып алынған меншікті жай акциялар"
3027 "Сатып алынған меншікті ерекшелігі бар акциялар"
Егер акцияларды сатып алу кезінде құнында айырма болса,
а) Егер акция бастапқы құнына темен бағамен сатып
Дт-034 бастапқы құны бойынша
Кт-031 ағымды шот, 711
Кт-028 баға айырмасына
Дт-3003, 3027
Кт-1001, 2203, 2211
Кт-3101
б) Меншікті акциялар бастапқы құнынан жоғары бағамен сатып
Дт-034 бастапқы құнына
Дт-028 баға айырмасына
Кт-031, 711
Дт-3003, 3027
Дт-3101
Кт-1001, 2203, 2211
Егер сатып алынған акциялар талап етілмесе, онда жарғылық
Дт-010 (3001, 3025)
Кт-034 (3003, 3027)
Әрбір акционер салынған қаржылардан белгілі бір дивиденд алуға
Дт-980
Кт-904
Дт-3599 "Таратылмаған таза кіріс, жабылмаған зиян"
Кт-2853
Егер жыл қорытындысы бойынша банк зиянмен шықса, онда
Дт-011
Кт-904
Дт-351.0
Кт-285.3
Дивидендті төлеу кезінде 904 (2850) шот жабылады: Дт-904
4.3. Банктің бағалы қағаздарды айналымға шығару есебі
Өзінің қызмет процесінде банк айналымға акциядан басқа да
- жағымсыз, шығарылған бағалы қағаздар бойынша жеңілдік ретіндегі
- жағымды шығарылған бағалы қағаздар бойынша сый-ақы ретіндегі
2250 - "Айналымға шығарылған депозиттік сертификаттар"
2301 - "Айналымға шығарылған облигациялар"
2303 - "Айналымға шығарылған басқа да бағалы қағаздар"
Егер оларды сатып өткізу кезінде баға айырмашылығы қолданылса,
1803 - "Айналымға шығарылған бағалы қағаздар бойынша жеңілдіктер"
2803 - "Айналымға шығарылған бағалы қағаздар бойынша сый-ақылар"
Бағалы қағаздарды бастапқы құнмен шығарған кезде:
Дт-2203, 1051, 2211, 1001
Кт-2250, 2301, 2303
Егер айналымға бағалы қағаздар жеңілдікпен шығарылса:
Дт - 2203, 1051, 1001, 2211 сату құнына
Дт - 1803 жеңілдік сомасына
Кт - 2250, 2301, 2303 бастапқы құнына
Егер айналымға бағалы қағаздар сый-ақы белгіленіп шығарылса:
Дт-2203, 1051, 1001, 2211 сату сомасына
Кт-2803 сый-ақы сомасына........()()
Кт-2250, 2301, 2303
Бағалы қағаз бойынша сый-ақымен жеңілдік сомасына олар өшірілгенге
5250 - "Айналымға шығарылған депозиттік сертификаттар бойынша сый-ақы
5301 - "Айналымға шығарылған облигациялар бойынша сый-ақы төлеумен
5303 - "Айналымға шығарылған басқа да бағалы қағаздар
Және олар төленгенге дейін алдағы кезең шығындары ретінде
2725 - "Айналымға шығарылған депозиттік сертификаттар бойынша қосылған
2730 - "Айналымға шығарылған басқа да бағалы қағаздар
Амортизациялық сый-ақыларды белгілей есептей отырып пайыздарды қосу кезінде:
Дт-525.0, 530.1, 530.3
Дт-2803 сый-ақы амортизация сомасына
Кт-272.5, 2730
Амортизациялық жеңілдіктерді белгілей отырып:
Дт-5250, 5301, 5303
Кт-180.3
4.4.Еншілес және ассоцияциалынған компаниялардың капиталына салынған инвестиция есебі.
Екінші деңгейдегі банктер өздерінің бос ресурстарын еншілес компаниялар
1471 — "Еншілес компанияларға инвестициялар".
1472 — "Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар".
Сатып алу кезінде есеп айыру бас банктің корреспонденттік
Дт-1471,1472.
Кт-1051.
Бағалы қағаздар бойынша нарықтық құнын есептеу капиталдар класының
Қайта бағалаудағы жағымсыз сомаға компания акциясын құны азаяды:
Дт-3560.
Кт-1471,1472.
қайта бағалаудағы жағымды сомаға:
Дт-1471,1472.
Кт-3560.
Екінші деңгейлі банктер таза кірісті бөлуге байланысты компанияда
4471 - "Еншілес компаниялардың акциялары бойынша алынған дивидендтер".
4472 - "Ассоциацияланған компаниялардың инвестициялары бойынша алынған дивидендтер".
Кірістері қосу кезінде;
ДТ-1051.
Кт-1747.
Бағалы қағаздарды сату кезінде немесе өшіру кезінде, қайта
Дт-1051.
Дт-3560.
Кт-1471,1472.
Жағымсыз қортындыға:
Дт-1051.
Кт-3560.
Кт-1471,1472.
Егер сату кезінде белгіленген сый-ақылар алынбаған болса, онда
Дт-1051.
Кт-1747.
4.5.Мемлекеттік Ұлттық жинақ облигацияларының есебі
Ұлттық жинақ облигациялары 364 күндік мерзіммен айналымға қосылады,
кіріс —7363.
Ұлттық жинақ облигацияларының иесі занды және жеке тұлғалар,
Дт-2860.
Кт-1351.
Облыстық басқарма филиалдан түскен қаржыларды 2860 шотқа жинайды
Дт-2151.
Кт-2Я60.
Бас банк төлем тапсырыс бойынша облигациялардың төленген сомасын
Дт-2860.
Кт-1050.
Ұлттық банкте:
Дт-36214 II деңгейлі банкте.
Кт-36214 Қазынашылық банкте.
Қаржы министрлігінің келісім шартына сәйкес II деңгейлі банктер
4603 - "Банк қызметінің бағалы қағаздарды сатып алу,
Дт-1051 жалпы сомаға.
Кт-4603.
Кт-2860.
Сый-ақылар бойынша кредиторларға тиісті соманы аударған соң бұл
Дт-1351.
Кт-2860.
Банк филиалы сый-ақыларды алған соң ішкі корреспондеттік шотты
Дт-1351.
Кт-2860.
Айналым мерзімі аяқталған соң, яғни төрт тоқсан үшін
Дт-1051.
Кт-4603.
Кт-2860.
Шығын - 7363.
Банк филиалы алынған сый-ақылармен бастапқы құнды 2860-шы шоттан
Дт-2860.
Кт-2203,2211.
Инвестордың алғашқы келуімен одан квитанция қайтарып алынады, "А"
Дт-2211.
991 S
Қорытынды
Қазіргі кезде Республикада бағалы қағаздар нарығы қалыптасу шағында.
А) нарықты реттейтін механизмінің жоқтығы;
В) бағалы қағаздар нарығын дамытатын бірыңғай көзқарас жүйесінің
С) зандардың мүлтксіз орындалмауы;
О) салымдарды тіркеу жүйесінің жоқтығы;
Е) бағалы қағаздар нарығының материалдық-техникалық негізінің аздығы;
F) нарық инфрақұрылымы өсу деңгейінің төмендігі жатады.
Бағалы қағаздар нарығына мамандарды бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының ерекшелігі — кіші
Бағалы қағаздар нарығының нарықтық үлгісінің банктік үлгіден айырмашылығы
1. Нарықта акционерлік капитал үлесінің көптігі.
2. Үлестік бағалы қағаздардың қарыздық қағаздардан көптігі.
3. Өндірісті қаржыландырудағы тура банктік несиенің аздығы.
4. Нарықтағы банк емес мекемелерінің көптігі.
Бұлардан басқа мемлекеттің бағалы қағаздар нарығының нарықтық үлгісін
1. Өндірісті өркендету үшін шығарылып сатылған акциядан түскен
2. Әлі көп уақытқа дейін Қазақстан нарығында өндіріс
3. Саясат факторы — дүниежүзіндегі сияқты Қазақстанда бос
Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасында қалыптасып келе жатқан бағалы
Қосымша
Аваль — вексель бойынша кепілдік. Аваль беруші банк
Акцептант (трассат) — төлем уақыты келгенде аудармалы вексельге
Дивиденд — акционерлердің меншігіндегі акция санына пара-пар бөлініп
Дилер — бағалы қағаздарды өз есебінен сатып алып
Дисконт (баға төмендету) қаржы инструментіне төленген нақты бағамен
Индосамент — басқа адамға табыстау жөніндегі жазу. Құжаттың
Индоссант — бағалы қағазға аудару белгісі өз пайдасына
Реверс — кепілге берген вексельді қайта сатып алуға
Ремитент — аударма вексель соның пайдасынан жазылған адам.
Рендит — бағалы қағаздың табыстылығының салыстырмалы көрсеткіші.
Трассант — вексель беруші вексель ұстаушыға вексельде көрсетілген
Трассат — аударма вексель тратта бойынша төлеуге міндетті
Эмиссия — компанияның бағалы қағазды шығаруы және оларды
Эмитент — эмиссияны жүзеге асыратын компания.
Бағалы қағаздардың жіктелуі
Бағалы қағаздар
Кіріс төлеу жөнінде
Мемлекеттік
Жергілікті әкімшіліктерді
қазыналық вексельдер
қазыналық облигациялар
Кәсіпорындардың облигациялары
Эмитенттің сипатына қарай
Сатылу жеріне байланысты
Қарызды, үлесті
ААҚ-дың,
әртүрлі қорладың
Банктердің
Кәсіпкерледің
чектері
акциялар
облигациялар
Фьючерстері
Депозиттік сертификаты
Коммерциялық вексельдер
қарызды
үлесті
облигациялар
акциялар
әртүрлі эмитенттердің
Депозиттік сертификаттар
қазыналық вексельдер
Ақша нарығындағы
опциондар
Капитал нарығындағы
Қарызды, үлесті
әртүрлі эмитенттерің
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының банктермен банк қызмет туралы заңдары
2. Бағалы қағаздар нарығы. Б.А.Көшенова, Алматы, Экономика,
3. Банковское дело. Г.С.Сейткасымов, Алматы, Каржы-Каражат, 1998.
4. Бухгалтерский учет и отчетность в банках. Г.С.Сейткасымова,
5. Банктегі бухгалтерлік есеп және есеп беру. Н.А.
6. Ценные бумаги и их регулирование в
7. "Банки Казахстана" журналы №5 2000ж.
8. Банк хабаршысы. 2000