Жоспар
Кіріспе …………………………………………………………...…… 3
І-тарау Әлеуметтік жұмыстың түсінігі
1.1 Әлеуметтік жұмыстың институциолануы және әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі.........
4
1.2 Әлеуметтік қызмет көрсету түрлері................. 6
ІІ-тарау Әлеуметтік жұмыс тәжірибесінің институттандырылу ерекшеліктері
2.1 Әлеуметтік институттардың тұрпаттары мен міндетті қызметтері............... 7
2.2 Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік ұйымдар мен олардың
ІІI-тарау Қазақстандық әлеуметтік ұйымдар секторының негізгі мәселелері
3.1 Институттандырылған әлеуметтік жұмыс мәселелерін іске асыру жолдары………………………………………...
Қорытынды...............
Пайдаланылған әдебиеттер............
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі: әлеуметтік – бағдарланған нарықтық экономика
Қазақстанда 18 мыңнан астам үкіметтік емес ұйым бар. Олардың
Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс беру жүйесін жетілдіру мәселесі, мәселен, 2007
Курстық жұмыстың мақсаты: Институттандырылған әлеуметтік жұмыс мәселелерін
-Қазақстан Республикасындағы институттандырылған әлеуметтік жұмыстың өзекті де маңызды мәселелерін
-олардың қоғамда алар орнын айқындау.
-жастарға арналған қызмет көрсету жүйесін анықтау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан
І Әлеуметтік жұмыстың түсінігі
Әлеуметтік жұмыстың институциолануы және әлеуметтік
жұмыстың ажырамас бөлігі
Жер бетінде адамзат пайда болғаннан бастап "әлеуметтік жұмыс” қоғамдық
Әлеуметтік жұмыс түсінігінің көптеген мағыналық түрлері бар. Осы түсініктердің
Қазіргі менеджмент негізін қалаушылардың бірі Анри Файоль былай дейді:
Әлеуметтік жұмыстың ең бір маңызды міндеттерінің бірі ол қоғамдағы
Ғылым ретінде әлеуметтік жұмыстың дамуының ғасырлық тәжірибесі шетелдерде тек
Қазіргі өтпелі экономикалық жағдайда дамуды келесі сатысына өту барысында
Институттандырылу үдерісі айтарлықтай күрделі де көпнұсқалы. Алайда, жекелік жағдайда
Бірінші фактор- орталық, ол «ерікті көмекшілердің» қызмет сипатының өзгерістерімен
Біріншіден бастау алатын екінші маңызды фактор, қоғамдық
Үшінші фактор жаңа идеологемдердің, тәжірибе түрлерінің, теориялық көріністердің институциоланған
1.2 Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі
Әлбетте, өзге факторлар да рөл ойнады: «әлеуметтілік» идеологемы
Жаңа тарихи жағдайларда бұл мемлекеттің жалпы әл-ауқат моделінің және
Әлеуметтануда институттандырылу, әлеуметтік әс-әрекеттер өздерінің тұрақты әлеуметтік-құрылымдық ерекшеліктерінде анығырақ
Ұйымдық құрылымдардың институционалдануының өздерінің ерекшеліктері бар. Ол ұйымдық құрылым
Ғылым арнайы әлеуметтік институт ретінде қарастырылатын ғылыми танымға сәйкес,
Ғылым ретінде әлеуметтік жұмыстың дамуының ғасырлық тәжірибесі шетелдерде тек
Әлеуметтік жұмыстың ең бір маңызды міндеттерінің бірі ол қоғамдағы
ІІ Әлеуметтік жұмыс тәжірибесінің институттандырылу ерекшеліктері
2.1 Әлеуметтік институттардың тұрпаттары мен міндетті
қызметтері
Әлеуметтік жұмыстың институционалдануының ерекшеліктерінің мәні оның институционалдануының іске
Сондықтан да , егер біз әлеуметтік жұмыстың тәжірибесі жайлы
Әлеуметтік жұмысты теория ретінде айтқанда, оның қазіргі кезеңі
Біз негізделетін теориялық болжаудан шығатын болсақ, онда
Әлеуметтік институттың алғашқы толық анықтамасын берген американдық әлеуметтанушы –Т.Веблен.
Әлеуметтік институттар жұмыстарды орындаудың мәдени заңдастырылған амалы болып табылады.
Әлеуметтік институт ол адам қызмет ететін белгілі салады өмір
Әлеуметтік институттың пайда болуы мен оның міндетті қызмет атқаруының
Сөйтіп, әлеуметтік институттар- ол аса маңызды және терең, берік
Осыған байланысты әлеуметтік институттарды біршама жоғары ұйымдастырылған әлеуметтік жүйе
Әлеуметтік институттарды басты немесе іргелі, негізгі және басты емес
Отбасы институтына туысқандық жүйесі (әкелік, аналық, нағашылық, құдалық
Әрбір институт өзіне байланысты әлеуметтік міндетті қызметті атқарады. Осы
Қоғамның мүшелерін жаңғырту. Ең басты институт болып осы міндетті
Әлеуметтендіру мақсатын іске асыру. Жекеліктер, отбасы, білім,дін т.б. арқылы
Өндіру және тарату міндеті қызметін атқару. Ол биліктің экономикалық
Басқару және бақылаудың міндетті қызметін атқаруы. Ол тәртіптердің тұрпаттарын
Сонымен әлеуметтік институттың әлеуметтік ортамен өзара әрекетінің негізін оның
Адам қоғамы бірте-бірте қалыптасып, үнемі даму үстінде. Қоғам даму
Ағылшын социологы Г.Спенсер ғылымға алғашқы болып «әлеуметтік институт» терминін
Әлеуметтік институт (лат. құрылым) – қоғамның негізгі қажеттіліктерін қанағаттандырып,
Әлеуметтік қызметтер – ізгілік пен теңдік қағидаларына, адам өмірінің
Әлеуметтік қызметкерлер Халықаралық Федерациясының анықтамасы бойынша әлеуметтік жұмыс қоғамдағы
Бағдарлама міндеттері:
Бекітілген халық ішіндегі әйелдер денсаулығының психоәлеуметтік жағдайын зерделеу.
Өмір сапасын жақсарту бағдарламасын түрлі әлеуметтік топтардың 20 әйелдерінен
Өмір сапасын жақсарту үшін әйелдердің мұқтаж бен қажеттіліктерін анықтау,
«Қиын өмірлік жағдайларда өзіңді қалайша ұстау және уақытылы көмек
Отбасында әлеуметтік-психологиялық мәселелер шешуін үздіксіз үйрететін бапкерлерді даярлау.
Бағдарламаны іске асыру механизмі, іс-шаралар жоспары, күтілетін нәтижелер жобасы
Әлеуметтік институт қандай да бір салада қызмет ететін адамдардың
1) саяси институт – қоғамды басқарып, оның тұрақтылығын, тұтастығын,
2) экономикалық институт – қоғамның қажеттіліктерін, сұраныстарын қанағаттандыруға, экономикалық
3) отбасы институты – қоғамның биологиялық үздіксіздігін қамтамасыз етуге,
4) діни институт – адамдардың рухани жан дүниесін байытып,
5) білім институты – жастарға білім беріп, тәрбиелеуге, білікті
Әрбір институт өздеріне тиесілі қызметтерді дұрыс атқарған жағдайда қоғам
2.2 Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік ұйымдар мен олардың
Әлеуметтік ұйым – белгілі бір мақсатқа жету үшін құрылатын
Әлеуметтік ұйымның маңызды сипаттары:
1) ұйым табиғи мақсатта құрылады, яғни нақты бір мақсаттарды
2) ұйымдар әрдайым адамдар бірлестігінің қызметін қамтамасыз ететін құрал
3) ұйымдар адамдар бірлестігінің қандай да бір мақсатты іске
4) ұйым мүшелері иерархиялық саты бойынша атқаратын рөлі мен
5) ұйым еңбек бөлінісі негізінде және функционалдық белгісіне қарай
6) ұйым басқармасы барлық элементтердің іс-әрекеттерін бағыттап отыратын, оның
Қайырымдылық дегенiмiз,ол адамға материялдық көмек көрсету,жақсылық жасау, яғни филантропия.Филантропия
Ертеде грек тiлiнде мағынасы игi қайырымдылық кiшiпейiлдiк, рақымшылық деген
Иерусалимде және одан басқа жерлерде,алғашқы христиандар ең әуелi шағын
Қазақстан Республикасының Конституциясында белгiленгендей, Қазақстан Республикасы әлеуметтiк мемлекет. Яғни
Осынау қоғамдық және ұлттық мәселелердi шешу мақсатында оған қол
1.Балалар қайырымдылық қорлары:
а)Республикалық ''Бөбек'' балалар қайырымдылық қоры.
б)Елiмiздiң облыс орталықтары мен iрi қалаларда ашылған балалар қайырымдылық
2.Мүгедектерге қайырымдылық көмек қорлары:
- Тұрмысы төмен азаматтарды қолдау Жалпы ұлттық қайырымдылық қоры.
- Республикалық “Бибi-Ана” мүгедек әйелдер қоры.
3.Рухани қорлар:
- “Шапағат” қоғамдық қайырымдылық қоры.
- ''Иман'' қайырымдылық қоры.
- ''Қазығұрт'' қайырымдылық қоры.
4.Халықаралық қайырымдылық қорлар.
- “Сорос-Қазақстан” қоғамдық қайырымдылық қоры.
- Халықаралық американ қайырымдылық корпусы.
5.Тұрмысы төмен азаматтарға қайырымдылық көмек қорлары.
- Тұрмысы төмен азаматтарды қолдау жөнiндегi жалпы ұлттық қор.
Республикадағы халықаралық ''Бөбек'' балалар қайырымдылық қорының тындырып жатқан iсiн
1-кесте
Халықтың тұрмыс деңгейінің индикаторлары
пайыз
№ Индикаторлар 2006 2007 200 2008 2009
1 Табысы күнкөрістің ең төменгі деңгейі шамасынан төмен халықтың
қала 13,6 6,9 8,1 4,1
ауыл 24,4 18,1 15,9 12,1
2 Табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халықтың үлесі1), %
қала 1,8 0,7 0,6 0,2
ауыл 3,8 2,1 1,7 0,9
3 Кедейліктің тереңдегі 1), % 3,9 2,4 2,3 1,3
4 Кедейліктің өткірлігі 1), % 1,3 0,8 0,7 0,3
5 Үй шаруашылықтарының (тұтынуға пайдаланылғын) табыстары, орта жан басына
қала 16 121
ауыл 10 527
6 Тұтынуға пайдаланылған табыстың күнкөрістің ең төменгі шамасымен арасалмағы,
7 Халықтың жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыстары, теңге
8 Нақты ақшалай табыстар индексі, % 111,7 118,9 111,83)
9 Жан басына шаққандағы халықтың ақшалай шығыстары, теңге
қала 15 535
ауыл 8 691
10 Халықтың 10% ең аз және 10% ең көп
11 Табыс концентрацияның коэффициенті (Джини индексі) 0,312 0,309 0,288
12 Үй шарауашылықтарының орта мөлшері, адам 3,4 3,4 3,3
қала 3,0 2,9 2,9 3,0
ауыл 4,1 3,9 3,9 4,0
Дерек көз: www. Stat.kz ҚР сандары айдарынан
1-кестені талдайтын болсақ, отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне
Республикаызда құрылған қайырымдылық қорларымен қоса елiмiзде халықаралық қайырымдылық қорлары
Қоғамда келісім мен тұрақтылықты сақтау, сондай-ақ, елдің қауіпсіздігін нығайту
Осындай әріптестік – бұл саяси әлеуметтендірудің барынша тиімді арналарының
Қазақстандық ҮЕҰ-дар туралы мынадай фактілер де қызықты:
- Қазақстанда үкіметтік емес қозғалыс ірі облыс орталықтары мен
- үкіметтік емес сектор орыс тілді халық көп өңірлерде
- үкіметтік емес секторларда қызмет атқаратын әйелдер саны ерлер
- үкіметтік емес секторда сервистік ұйымдар саны мүшелік ұйымдар
- донорлық құрылымдардың ресурстарына кіруге басымды құқығы бар үкіметтік
- Мұның жетік және кемшін тұстары бар. Үлкен қалаларда
ІІI Қазақстандық әлеуметтік ұйымдар секторының негізгі мәселелері
3.1 Институттандырылған әлеуметтік жұмыс мәселелерін
іске асыру жолдары
Қазақстандық әлеуметтік ұйымдар секторының тағы да бір проблемасы –
Бұл бүгінгі күнде үкіметтік емес ұйымдардың елдің қоғамдық-саяси кеңістігінде
Сондай-ақ, көптеген үкіметтік емес ұйымдардың қызметі маңызды ортаның екі
Бұл ретте тіркелген ҮЕҰ саны елде 6 мыңнан 12
Осылай үкіметтік емес ұйымдардың тізілімі керек. Бұнымен мемлекеттік тапсырыстардың
ҮЕҰ секторының белгіленген олқылықтарын жою үшін елде ҮЕҰ-дың өздері
Республиканың 500-ден астам ҮЕҰ-ын біріктіретін Азаматтық Альянс, сондай-ақ, нақты
Мемлекеттің үкіметтік емес сектормен өзара іс-қимылының оңтайлы құқықтық моделі
Азаматтық қоғамды одан әрі дамытудың проблемалық мәселелеріне де айрықша
Әлеуметтік жұмыстың маңызды мәселелерін шешуде әлеуметтік сала ұйымдарының
Ұлттық экономикамыздағы үрдістер барлық қатынастарды күшейтуге байланысты оның нарық
Әлеуметтік институт әлеуметтануда іргелі түсініктердің бірі болып танылған. Э.Дюргеймнің
Сөйтіп, әлеуметтік институттар- ол аса маңызды және терең, берік
Әлеуметтік институттың жиынтық бейнесіне мынадай анықтама беруге болады. Әлеуметтік
Әлеуметтік институт әлеуметтік өмірдің жоспарланбаған қоғамның ірі өнімі ретінде
Институттандырылу деп әлеуметтік мөлшерлерді, ережелерді, мәртебелер мен рөлдерді белгілеу
Классикалық түсінікте институттандырылу жекеліктер жиынтығының күшті сезімділік ықпалына бағынатын
Жаңа әлеуметтік талаптардың шығуын қанағттандыру үшін бірлескен ұйымдық әрекеттердің
Әлеуметтік институттқа кіретін адамдардың бірлескен және ұйымдасқан әркеттері арқылы
Стихиялық әлеуметтік өзара әркеттердің және әлеуметтік институттың пайда болуы
Әлеуметтік институттың табысты қызмет етуі үшін қажетті ұйымдық құрылымдарды
Әлеуметтік мөлшерлер мен ережелердің іс-қимылдарының ( процедураларының) институционалдануы, яғни
Әлеуметтік мөлшерлер мен ережелерді қолдану, жеке жағдайларда жіктеп
Институт мүшелерінің бәрін қамтитын мәртебелер және рөлдер жүйесін жасау.
Сауда жүргізетін кәсіпкерлер қауымының ортасында жазылмаған қарыз міндеттемелерін қатал
Институттандырылу үдерісінің қорытындысында бұл әлеуметтік үдеріске қатысушылары әлеуметтік мақұлданған
Әлеуметтік институт құндылықты-мөлшерлік кешен ретінде өмірдің маңызды салаларында-экономикада, саясатта,
1-сызба Әлеуметтік қызмет функциялары
(Дереккөз: Нұсқабаев О., Қарабаев Ш.Қ.Әлеуметтану.Түркістан,2001.б.33)
Жоғарыдағы 1-суретте көрсетілгендей, Әлеуметтік қыфзметтің
Адамдардың бәрі бала кезінен отбасында немесе мектепте және қызметкерлер
Өмірде институциондық рөлдер тұрақты сипатта болады және әркім
Әлеуметтік институт адамдардың бірлескен іс- әрекетінің орнықты нысаны ретінде
Социологтар әлеуметтік институттардың әр түрлі белгілерін атайды. Е.М.Бабосов институттарды
Олар өз қызметінің азды-көпті анық белгіленген міндетін иеленеді;
Оларға алдарында тұрған міндетіне қол жеткізуге атқаратын белгілі қызметтер
Оларға дәл осы институтқа тән әлеуметтік тұғырлар мен рөлдерді,
Әлеуметтік институттар оның қызметіне қатысушы жекеліктер ұстануға тиісті өзара
Әлеуметтік институттың ерекше белгісі қажеттіні қолдап дем беруді және
С.С.Фролов институционалды белгілер, яғни барлық институттарға ортақ нышандары туралы
Мінез-құлықтың ұстанымдары мен үлгілері.Мысалы, отбасында бұл құштарлық, адал болу,
Рәмізді нышандық мәдени белгілер. Барлық институттар өзі туралы шоғырланған
Тәжірибелік-мәдени белгілерге отбасылық үй, пәтер, қоғамдық Мемлекетті жалау, елтаңба,
Мінез-құлықтың ауызша және жазбаша заңнамасына отбасылық, діни тыйымдар, құқықтық
Идеологияға отбасындағы романтикалық махаббат, мемлекеттегі демократизм, экономикадағы еркін сауда,
Иделогия маңызды мәдени кешен ретінде институттың ықпалына қолдау береді
А.Г.Эфендиев көрсеткендей, әлеуметтік институт мына белгелермен сипатталады:
Институционалды өзара әрекеттерге қатысушылардың атқаратын қызметтерінің, құқықтары мен міндететерінің
Белгілі міндеттерді орындау шеңберімен анықталатын еңбек бөлінісі және міндетті
Өзгеше тұрпаттағы тәртіпті белгілеу. Кез келген әлеуметтік байланыс
Реттеу тетіктерінің тым айқындығы, жиірек ұтымды негізделген, қатал және
Әлеуметтік институттың белгілеріне Г.Ландберг, С.Шрег пен О.Ларджен көрсеткен
Қоғамның негізгі институттарының міндетті қызметтері мен құрылымдық бөлшектері.
1-кесте
Қоғамның негізгі институттарының міндетті қызметтері мен
Міндетті қызметтер Институттар Негізгі рөлдер Физикалық
белгілер Рәміздік
белгілер
1.Балаларды тәрбиелеп өсіру Отбасылық-некелік Әке, шеше, бала Үй, жиһаз
2.Тамақ, киім табу, тұрғын үй жасау Экономи-калық Жұмыс беруші,
3.Заңдарды, ережелерді және стандарттарды қолдану саяси Заң шығарушы, құқық
4.Діни қатынастар мен ұстанымдарға көмектесу, дінді тереңдету діни Имам,
5.Адамдарды әлеуметтендіру, іргелі құндылықтарға және тәжірибелерге тарту білім Мұғалім,
Дерек көзі: Фролов С.С «Основы социологии» Минск. 1997.б.149-153
Жоғарыдағы кестеде көрсетілгендей әлеуметтік институттың сыртқы белгілеріне, яғни адамның
Әлдебір институттың қызметін ұйымдастыратын, басқаруын, оның қызметін бақылауды өз
Әлеуметтік институттың сыртқы белгілеріне, яғни адамның оларды қабылдау бойынша
Қоғамдық өмірдің кез келген саласының әлеуметтік реттеуші жүйесінің қалыптасуы
Осы курстық жұмыста келтірілген институттандырылған әлеуметтік жұмыс мәселелерін шешудің
Қоғамның әр тұлғасының жапон, неміс немесе американдық ұлттармен
Қоғамның қозғаушы күшін жеке тұлғаның табиғи-әлеуметтік әлеуетін тиімді пайдаланудың
Мемлекеттің тәлім-тәрбие жүйесін өскелең ұрпақтың әлеуметтік бағытталған дайындығын қоғамның
Демек, әлеуметтік институттарды жетілдіру олардың арасындағы үйлесімділік тепе-теңдігін сақтауды
Қорытынды
Жер бетінде адамзат пайда болғаннан бастап "әлеуметтік жұмыс” қоғамдық
Әлеуметтік жұмыстың ең бір маңызды міндеттерінің бірі ол қоғамдағы
Институттандырылу үдерісі айтарлықтай күрделі де көп нұсқалы. Алайда, жекелік
Курстық жұмыс теориялық - әдістемелік негізі болып әлеуметтік жұмыстың
Курстық жұмыста айтылып өткен, тағы да бір өзекті мәселенің
Пайдаланылған әдебиеттер
Дюргейм Э. «Социология» предмет, метод предназначение М.Канон
М.В. Фирсов «История социальной работы» Учебное пособие. Москва 2009.
Нұсқабаев О., Қарабаев Ш.Қ.Әлеуметтану.Түркістан,2001.б.33-
Әлеуметтану негіздері.1-кітап.Алматы,ҚазҰУ,2005, 31-39 бб.
Бобосов Е.М. М.,2005. с. 109-120.
ҚР Конституциясы (2007ж.өзгерістерімен)
Социальная защита населения. Учебный курс. Под. Ред. Кукушина В.С.
Социальная работа. Учебное пособие. Курбатов В.И. Москва, 2007
Социальная работа. Учебное пособие. Курбатов В.И. Москва, 2003
«Заң» газеті. 2010ж. №12
«Социальная работа» Холостова, Москва,2004
«Социальное государство» Москва 2004
«Технология социального обслуживания» Москва,2002
« Социальное государство» Москва,2004
Веблан Т. Теория праздного класса. Москва 1984. б. 200-201
Социальная работа: теория и технологии. А.Н.Агафонов,
С.Ғаббасов. «Халық педагогикасының негіздері» Алматы 1995 б.82-84
А.Н. Агафонов, Қ.Н. Меңлібаев «Жастармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстар» Астана
Холостова Е.И. «Социальная работа» Москва, 2007 б. 530-532
М.В. Фирсов, Е.Г. Студенова. «Теория социальной работы» Москва 2009
Н.Сәрсенова «Әлеуметтік жұмыс» (оқу құралы) Алматы 2009, б.48-51
Сейтқұлов Н.А. «Психология и социология» 2005. б.34-37
www.yandex.kz ҮЕҰ туралы ақпарат көзі.Г.Әбдіқалықова «Әлеуметтік қорғау министрі»
Назарбаев Н.Ә Халыққа жолдауы.2011 «ҚР Жаршысы» журнал.б.5-7
К.Н.Менлибаев, К.М.Туганбекова, Г.Г.Черная.,Астана-2005
1