ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ВАЛЮТА НАРЫҒЫ

 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
Қ. И. СӘТБАЕВ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
кафедрасы
ТАҚЫРЫБЫ: ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ВАЛЮТА НАРЫҒЫ
Оқытушы: Касимова Г. С.
Студент: Карин Ерлан
Мамандығы: менеджмент
Тобы: ММБ-03-1К
Алматы 2005
МАЗМҰНЫ
1.1 Қаржы және валюта нарығы: мәні
1.2 Қаржы және валюта нарығы түсінігі
2. Негізгі бөлім 7
2.1 Құнды қағаз түрлері 7
2.2 Қаржы және валюта нарықтары: негізгі
2.3 Қаржы нарығы: арбитраж және нарық
2.3.1 Нарық құралдары 17
2.4 Қазақстан Республикасындағы қаржы және валюта
2.4.1 Қаржы және валюта нарығының ерекшелігі
2.5 Маржа 22
2.6 Қаржы және валюта нарықтарында қолданылатын
Қорытынды 27
1.1 Қаржы және валюта нарығы: мәні
Кез-келген экономикалық игілікке тек нарықтық экононмика
Қазақстан экономикасының шаруашылық жүргізудің нарықтық қатынастарына
Ақшаны сатып алу-сату төлем қаражаттарының несие
Қазақстан Республикасының қатаң түрде орталықтанған жоспарлы
Жалпы, валюта нарығы дегеніміз шетелдік валбтаны
Қазақстан Республикасының халықаралық нарыққа шығуына кедергі
Мемлекетіміздің ішкі валюталық нарығы әлі қалыптасқан
Қаржы нарығындағы болып жатқан өзгерістер валюта
1.2 Қаржы және валюта нарығы түсінігі
Қаржы нарығы – құнды қағаздар айналысына
Қаржы нарығының ұғымы көбінесе кең түрде,
Қаржы нарығының айырмашылығы ақша нарығы төлем
Несие нарығы банктердің орташа және ұзақ
Қаржы нарығы негізінен ұзақ мерзімді сипаттаңы
Қызмет жағынан алғанда қаржы нарығы –
Нарықтардың барлық түрлерінің өзара байланысы қаржы
Реттелген тауар нарығының болуы, яғни тауарлар
Ұлттық банк тарапынан ақша айналысын дұрыс
Несие нарығын жандандыру, оны толық коммерцияландыру,
Қаржы нарығы қызметінің алғышарттары мыналар болп
Бәсекені дамытып, монополиялық үстемдікті шектеу мақсатымен
Қаржы ресурстарын қайта бөлуде мемлекеттің рөлін
Шаруашылық субьектілері мен халықтың құнды қағаздарға
Бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін несие қорын
Қаржы нарығының маңызы бос ақша
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет
Экономикалық реформа үрдісі барысында қор нарығының
Инфляция елеулі әсер ететіндіктен, құнды қағаздар
Экономикалық кеңістіктегі саяси тұрақтылық қаржыны жандандыру
Инвестиция институттары, қор биржалары, биржадан тыс
Валюта нарығы. Басқа да қаржы нарықтары
Шетел валютасы шетел ақшасы мағынасын білдіреді.
АҚШ доллары de facto дүнижүзілік валютаға
Бұл қалай іске асады? Мысалы, Барклейс
Амро құрушылардан басқа компьютерленген сауда жүйесенің
Тағы да үшінші жол – делдалдар
2. Негізгі бөлім
2.1 Құнды қағаз түрлері
Құнды қағаз – иесінің осындай құжаттар
Құнды қағазға мыналар жатады: акциялар, облигациялар,
Акционерлік қоғамдар, кәсіпорындар, ұйымдар, коммерциялық банктер
Бізге еңбек ұжымы, кәсіпорын, акционерлік қоғамдар
Еңбек ұжымының акциялары кәсіпорын қызметкерлеріне ғана
Кәсіпорындар, ұйымдар, коммерциялық банктер, кооперативтер, серіктестіктер,
Меншіктің акционерлік формасының артықшылығы акционерлік қоғамның
Акционерлік қоғам акцияларды жарғы қоры көлемінде,
Акционерлік қоғам пұрсатты акциялар да шығарады.
Акциялар атаулы және талапкерлік болып шығарылады.Атаулы
Облигацияның акциядан айырмашылығы,олар – кесімді пайыз
Облигациялардың мынадай түрлері болады:
ішкі мемлекеттік және жергілікті займдар облигациялары;
кәсіпорындар облигациялары.
Атаулы, талапкерлік пайыз мөлшерлемесімен, пайыз мөлшерлемесінсіз
Кәсіпорындар облигацияларын барлық түрлерін өздерінің еңбек
Ішкі мемлекеттік және жергілікті займдарды сатудан
Кәсіпорындар облигациялары олардың жарғыларына және қолданылып
Вексель дегеніміз, вексель берушінің вексель иесіне
Вексель тек есеп айырысу формасы ғана
Мемлекеттің қазыналық міндеттемелері – халық арасында
Ұзақ мерзімде қазыналық бондар үкіметтің шешімі
Қазына бондары бойынша табыс төлеу жыл
Құнды қағаздар шығару және олардың айналысы.
Қаржы нарығында инвестициялық қордың орны айрықша.
2.2 Қаржы және валюта нарықтары: негізгі
Ең басты қаржы нарықтарының негізгі сипаттамаларын
Үй шаруашылықтарының ұсынытары, көбінесе ағын (поток)
Жеке тұлғалардың көбі қаржы нарығында үлкен
Әр қаладағы қор биржаларының айналымы. ЖҰӨ-нің
Лондон
Франкфут
Париж
Цюрих
Милан
Амстердам
Мадрид
Брюссель 43,8
8,6
7,1
37,7
3,8
13,0
6,2
7,0
Қайнар көз: Pagano and oell (1990),
Жоғарыдағы кестені қарастырғанда мынаны ескеріп отыру
Нарық түрлі формаларға ие. Ең алдымен
Тәуліктің кез-келген уақытында дүниенің бір жерінде
Қор биржаларының жұмыс істеу уақыты
Велингтон
________
Сидней ________
________
Токио ________
Хиросима
________
Гонконг
_______
Сеул
______
Бангкок
__________
Афины
_______
Амстердам
______
Брюссель
_________
Копенгаген
________
Франкфурт
______________
Мадрид
_______
Париж
________
Лагос
___________
Лондон
_______________
Цюрих
_____________
Нью-Йорк
_______ ________
Мехико
_______
Рио-де-Жанейро
_________
Буэнос-Айрес
___________
Уақыт гринвич бойынша 0 3 6
Қайнар көзі: de Caires (1998)
Қор биржасы – бұл құнды қағаздардың
Қор биржасы құнды қағаздардың екінші нарығын
Қор биржасы жабық акционерлік қоғам формасында
Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларды жүзеге асыру
Делдалдар (брокер) – мәміле жасау барысындағы
Дилер – құнды қағаздарды сатып алу
Қор биржасының қаржы қызметі мыналардың есебінен
қор биржасының оған мүшелікке ену құқығын
қор биржасы мүшелерінің мүшелік жарналары;
биржада жасалған әрбір мәміледен алынатын биржа
биржа қызметінен түсетін басқа табыстар;
Биржаның табыстары оның қызмет ауқымын ұлғайту
2.3 Қаржы нарығы: арбитраж және нарық
Жақсы жұмыс атқарып жатқан қаржы нарығының
1978 – 1998 жж. Үш айлық
Суретте Франкфурт пен Лондондағы неміс маркасын
Активтер арасында аздап сәйкессіздік пайда болғанда
Ал енді үш бұрышты арбитраж: бағалары
Арбитраж тәуекелге қарсы. Анықтама бойынша арбитраж
(0.5)·15%+(0.5)·5%
құрайды, яғни баяғы 10%. Адамдардың көбі
Нарық тиімділігінің принципі. Қаржы нарығында тартылған
Егер нарық тиімді болса, онда нарықтан
Нарық тиімділігін дәлелдейтін фактілер күдіксіз, нақты,
Валюта Биржа Мәміле сомасы
Неміс маркасы Чикаго сауда биржасы
Жапон иенасы Чикаго сауда биржасы 12.5
Австралия доллары Чикаго сауда биржасы 100
Швейцария франкісі Халықаралық ақша нарығы 125
Кестеде үш қор биржасындағы 1990 ж.
Неліктен және қай жағдайларда нарық тиімділігінің
Осы нәтиженің түсіндірмесін нарықтың иррационалдығына жатқыза
Саудагерлердің барлығы оңтайлы болуы керек емес.
Тиімділіктің ауытқуының келесі түсіндірмесі көпіршіктермен байланыстырылады
r – қазынашылық вексельдің мөлшерлемесі;
d – мерзім ішіндегі акция дивиденді;
q – акция бағасы.
Сонда дивиденд табыстылығына (d /q) капитал
Арбитраж өткізгеннің нәтижесінде:
r=d / q +∆q / q
Болашақта акция бағамының өзгеруі:
Шын мәнінде берілген пайыз мөлшерлемесі
q' = d / r және
q' мәні акцияның терең бағалылығы. Ол
Сол уақытқа мерзімінде көрсеткені бойынша, ∆q
Тарихта «көпіршікке» байланысты көп мысалдар бар.
«Көпіршік» қызғалдақтардың экзотикалық түрлерін қозғады, демек
Суретте 1637 ж. алғашқы екі айдағы
«Қызғалдаққа қызығушылық» 1637 (Қайнар көзі: Garber
Тағы бір мысал, қызғалдақтың кейбір сортына
2.3.1 Нарық құралдары
Валюталық бағам екі ұлттық валютаның салыстырмалы
Қолма-қол ақша мәмілелері. Мәміленің ең жайылған
Бірінші бағанда, ең төмеңгі ұсыныс және
Қолма-қол және форвардтық валюталық бағам
Мемлекет валютасы Бір күн ішіндегі айырма
АҚШ 1,7785-
-1,7855 1,7845-
-1,7855
1,03-1,01cpm 6,86 2,78-2,75pm 6,20
Канада 2,1150-
-2,1125 2,1215-
-2,1225 0,70-0,66 cpm 3,85 2,00-1,90 pm
Форвардтық мәміле. Коммерциялық банктер өз клиенттерінің
Тек банктер ғана форвардтық келісімшартқа ие
Валюталық фьючерс. Нарық валюталық тәуекелден қорғану
Валюталық опцион. Валюталық тәуекелді хеджерлеудің тағы
2.4 Қазақстан Республикасындағы қаржы және валюта
2.4.1 Қаржы және валюта нарығының ерекшелігі
Нарықтық экономика – адамзат экономикасының жоғарғы
Бүгінде отандық бағалы қағаздар нарығын дамытудың
Бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық комиссия Ұлттық
Қазіргі кезең бағалы қағаздарға деген сұраныстың
Нарықты дамыту мақсатында инвестроларға валютамен бағаланған
Жинақтаушы зейнетақы қорлары пайда болған уақыттан
Қазақстандағы капиталды нақты секторға еркін бағыттай
Өкінішке орай, еліміздегі көптеген кәсіпорындар мен
Корпорациялық бағалы қағаздармен операция кезінде тәуекелдің
Біздің акционерлік компаниялардың акцияларын тартымды ету
Қор нарығы – нарықтық экономикаға бет
Сөйтіп инвестор қыры-сыры беймәлім, «айдалада ақ
Екіншіден, қор нарығы субьективті факторлардан толықтай
Үшіншіден, дамыған қор нарығы трансферттік менеджментті
Осы секілді жөнсіздіктер салдарынан акциялар пакеті
Төртіншіден, қор биржасы ғана халықтың ақщасын
2.5 Маржа
Маржа – делдалдарға делдалдық операциялары үшін
Пайда нормасы валюта айырбастау пункті 5
«Кіші қатысушылардан» түсетін маржы неліктен үлкен
Маржа
Маржа және валюта бағамының құбылмалылығы: 1983
Суретте швед кронасына байланысты банкаралық операциялардағы
2.6 Қаржы және валюта нарықтарында қолданылатын
Негізгі ақша агрегаттарында қазіргі кезде ақша-несие
Ақша жиыны Ұлттық банк пен екінші
М0 (айналыстағы қолма-қол ақша немесе банк
М1, М0 + банктік емес тұлғалар
М2, М1 + теңгедегі басқа депозиттер
М3 (ақша жиыны), М2 + банктік
«АҚШ долларының айырбас бағамы» кестесіндегі, KASE-де
Мұнда: К1... Кn – n мәміле
Q1... Qn – n мәміленің
Кезеңдегі орташа ресми айырбас бағамы Ұлттық
Мұнда: К1... Кn – n кезең
N1 ...Nn – n кезең
Орташа жылдық бағамдар орташа жай арифметикалық
Мұнда: К1... Кn – n
N – жыл ішіндегі айлар саны.
«Ішкі валюта нарығындағы операциялар» мен «АҚШ
«АҚШ долларының айырбасталу бағамы» кестесіндегі доллар
Мемлекет ішіндегі айналымдағы шетел валютасының көлемі,
Қазақстандық теңгенің әлсіздігі тағы да үкіметтің
Олардың жалпы көлемі қазіргі уақытта теңгенің
АҚШ долларының айырбасталу бағамы (теңге 1
Ресми айырбастау бағамы Биржалық айырбастау
Кезеңде орташа Кезеңнің соңында
1993 5,26 6,31 5,31 6,31
1994 35,64 54,26 36,35 54,26 759,9
1995 60,95 63,95 61,12 63,97 17,9
1996 67,3 73,3 67,76 73,8 15,37
1997 75,44 75,55 75,56 75,89 2,83
1998 78,3 83,8 78,58 84 10,69
1999 119,53 138,2 120,09 138,25 64,58
2000 142,13 144,5 142,26 145,4 5,17
1,98 76,09 76,4 76,32 76,4 0,67
2,98 76,4 76,4 76,4 76,38 -0,03
3,98 76,44 76,5 76,51 76,61 0,3
4,98 76,5 76,5 76,6 76,67 0,08
5,98 76,58 76,6 76,82 76,86 0,25
6,98 76,75 76,95 77,01 77,2 0,44
7,98 77,18 77,3 77,37 77,6 0,52
8,98 77,83 78,6 78,43 78,88 1,65
9,98 79,39 80,2 79,68 80,63 2,22
10,98 80,96 81,45 81,52 81,9 1,57
11,98 82,21 82,9 82,61 83 1,35
12,98 83,31 83,8 83,68 84 1,2
1,99 84,4 84,9 84,57 85,12 1,33
2,99 85,18 85,4 85,71 86,45 1,56
3,99 86,75 87,5 87,42 88,1 1,91
4,99 111,05 114,5 113,8 114,8 30,31
5,99 118,5 128 119,14 129,03 12,4
6,99 130,36 131 131,88 132,31 2,54
7,99 132,2 132,2 132,45 131,91 -0,3
8,99 131,95 132 131,81 132,26 0,27
9,99 135,21 140 135,78 140,11 5,94
10,99 140,86 140,6 141,21 140,22 0,08
11,99 139,63 138 139,16 137,9 -1,65
12,99 138,22 138,2 138,19 138,25 0,25
1 139,02 139,45 139,06 139,38 0,82
2 139,77 140,15 139,9 140,44 0,76
3 141,25 141,8 141,42 141,95 1,08
4 142,17 142,15 142,21 142,01 0,04
5 142,3 142,35 142,29 142,3 0,2
6 142,5 142,6 142,65 142,86 0,39
7 142,7 142,7 142,79 142,71 -0,1
8 142,66 142,65 142,6 142,52 -0,13
9 142,72 142,75 142,69 142,58 0,04
10 142,64 142,65 142,57 142,58 0
11 143,56 144,1 144,01 144,15 1,1
12 144,31 144,5 144,98 145,4 0,87
Ішкі нарықта бүкіл тұрақты валюталармен операцияларда
Қазақстанның халықаралық валюта нарығы операцияларына барынша
Қазақстанның Халықаралық валюта қорына кіруі еліміздің
қазақстандық фирмалардың халықаралық мәмілелер бойынша есеп
Қазақстанның Халықаралық валюта қорына енуі инвестиция
жақын елдермен валюта қорын құру мәселесі
Осы жоспарлардың орындалуы қазақстандық теңгенің халықаралық
Басқа да қаржы нарықтары сияқты валюта
Қорытынды
Қаржы нарығы болашақ пен тәуекелді бағалайды.
Өкінішке орай, еліміздегі көптеген кәсіпорындар мен
Валюта нарығының сауда обьектісі – әр
Форвардты мәмілелер, фьючерс, опцион және басқа
28
%/жыл
1978 1980
14
12
10
8
6
4
2
Франкфурт банкаралық нарығы _____
Лондон банкаралық нарығы
9 ақпан
5 ақпан
1 ақпан
Баға/құн
1
қаңтар
0.18
0.16
0.14
0.12
0.10
0.08
0.06
0.04
0.02
0
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0
Маржа/жыл 1983