Мазмұны:
Есептің қойылымы.............................................................2
Кіріспе.....................................................................................3
Теориялық бөлім.................................................................4
1.Database Desktop көмегімен кесте құру....................................6
2.ВDE Administrator программасы.............................................16
3.Delphi ортасында мәліметтер базасымен жұмыс жасайтынжобалар құруға арналған
4.Берілгендер жиынымен жұмыс істеудің негізгі әдіс-тәсілдері……………………………………………...…………………20
4.1.Мәліметтер жиынын сорттау….….………………………....….20
4.2.Жазбаларға фильтрация жасау………………………………….21
Қорытынды………………………………………………………….22
Қолданылған әдебиеттер…………………………………….23
Қосымша A………………………………………………………….24
Қосымша б..................……………………………………………31
Есептің қойылымы
Аптека жұмысының мәліметтер базасын құру келесі рет бойынша
Таңдалған тақырыпқа байланысты мәліметтер жинау
Аптекадағы дәрі–дәрмекке байланысты жалпы кесте құру.
Database Desktop программасында негізгі кестелерді байланыстыру.
BDE Administrator программасында кестелерге каталог құру.
Delphi ортасында берілген кестеге байланысты жобалар
Жазбаларға сорттау жұмыстарын жасау.
Жазбаларды іздестіру жұмыстарын жасау.
Жазбаларды өшіру жұмыстарын жасау.
Программадан шығу жұмыстарын жасау.
Кіріспе
Мәліметтер қоры кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
Иерархиялық модульге деректер бұтақ тәріздес құрылым түрінде беріледі.Деректердің
Желілік модульге деректер ерікті граф түрінде беріледі. Желілік
Объектілі – бағытталған модульге мәліметтер қорының жазбасы объект
Реляциялық модульге деректер кесте түрінде беріледі.Деректердің мұндай түрінде
Қазіргі заманға сай ақпараттық жүйеге мыналар жатады:
Есептеуіш жүйе
Бір немесе бірнеше мәліметтер қоры
Мәліметтер қорын басқару жүйесі
Қолданбалы программалар жиынтығы
Мәліметтер қоры – арнайы орталықтандырылған программалық басқарудағы және
Теориялық бөлім
Мәліметтер қорын басқару жүйесі – деректер базасын құруға,
Delphi құралы локалдық және тораптық мәліметтер қорын құрып
Локалдық мәліметтер қорын басқару жүйесінің барлық бөліктері қолданушы
Тораптық мәліметтер қорын басқару жүйесінің негізгі атрибуттары файл-серверлік,
Кесте 1 - Аптекадағы дәрі–дәрмекке байланысты жалпы мәліметтер
№№ Түрі Тіркелген № Атауы Патенттелмеген атауы Өндіруші
мемлекет Сақтау
Мерзімі Бағасы Саны Сатылу бағасы
1 Дәрі 29194 Мезим
Форте Панкреатин Германия 3 жыл 430тг 10 450тг
22 Дәрі 19255 Бисептол Ко-тримоксазол Польша 5 жыл
33 Мазь 20811 Долгит Ибупрофен Германия 3 жыл
44 Капсула 37253 Кетонал Кетопрофен Словения 3 жыл
55 Дәрі 54457 Андипал
Қазақстан 4 жыл 30тг 14 50тг
66 Ампула 20334 Циано
кабаламин
Беларусь 2 жыл 90тг 5 140тг
77 Ампула 78945 Цефалин Цефазолин Түркия 2 жыл
8 Ампула 481880 Кавинтон Винпоцетин Венгрия 5 жыл
99 Ампула 363834 Никомед Преднизалон Австрия 5
10 Дәрі 10577 Найз Нимесулид Индия 3 жыл
111 Ампула 65656 гентамицин санавита Германия 5 жыл
1.Database Desktop көмегімен кесте құру
Database Desktop программасы - кестені құруға және редактірлеуге
Database Desktop программасында аптека жұмысын келесідей қадамдар арқылы
Database Desktop программасын жүктейік.Содан кейін File / New
Сурет 1 - қосымша меню
Онда берілген командалар келесі түрде сипатталады
QBE Query – визуальды сұраныстарды құру және оларды
SQL File – SQL-де сұраныстар жасау және оларды
Table – жаңа кесте құру.
Бұл командалар ішінен Table командасын таңдап аламыз.Төмендегі суретте
Сурет 2 - сұхбат терезесіСурет 3 - мәліметтер
Сурет 4 - көрсетілгендей кестенің құрылымын құрушы терезе
Мәліметтер қорын құрайтын кестелер негізінен дискілердегі каталогтарда орналасады.Кестелерді
4- суретте көрсетілгендей әр өріске ең алдымен ат
Содан кейін өрістің типін (Type) анықтау керек.Өріс типін
Alpha – 1-255 аралығында берілетін жолдық өріс.(белгіленуі -A
Number – (аралығындағы) нақты сандар.(белгіленуі -N);
Money – оң және теріс сандар, Number-ден берілу
Short – (-32767 мен 32767) аралығындағы қысқа бүтін
Long Integer – (-2147483648 мен 2147483647) аралығындағы ұзын
BCD – BCD форматтағы сандар. Жоғарғы нақтылықты қажет
Data – датаны көрсететін мән.( белгіленуі-D);
Time – уақытты көрсететін мән.( белгіленуі –Т);
Timestamp – (0-32) аралығындағы датаны және уақытты сақтайтын
Memo – (1-240) аралығындағы ұзындығы шектелмеген мәтіндерге арналған
Formatted Memo - (0-240) аралығындағы форматталған мәтіндер сақталатын
Graphic – bmp форматтағы файлдағы суреттер (белгіленуі-G);
OLE – осы типті мәліметтер – суреттер, дыбыстар,
Logical – логикалық өрістер. Қалыпты жағдайда – true
Autoincrement – 1 мөлшерге өсіп отыратын ұзын бүтін
Сурет 5 – типтер
Кесте 2 - тапсырмамда бұл типтер келесі түрде
№ Виды Регист.№ Торговое
название Непатентованное
название Производитель Срок
годности Условия отпуска из аптек Стоимость Количество Цена
+ А I A A A D A
20
20 20 25
20
Кейбір типтерге, мысалы, Alpha типіне қосымша өлшемін беру
Сурет 6 - файлдың атын,типін, өлшемін, кілттік өрісін
6- суретте берілгендей файлдың атын,типін, өлшемін, кілттік өрісін
Жоғарғыда берілген кестені құрып, сақтап болғаннан кейін, негізгі
8- суретте берілген.
Сурет 7 - Бұл кестеге өрістің атауын, типін,
Сурет 8 - кестеге (apt2) деген атау береміз
Сурет.9 – Берілген кесте
Берілген кестенің қасиеттерін беру үшін локалдық диск
Сурет.10 – Сырғымалы тізім
10- суреттің терезесінің оң жағында кестенің қасиеті берілген,яғни
1.Validity Checks – мәндердің дұрыстығын тексеру үшін қолданылады.Бұл
Required Field – бұл индекатор арқылы әр жазбада
Minimum value – ең кіші мән. Бұл қасиетті
Maximum value - ең үлкен мән. Бұл қасиетті
Default value – қалыпты жағдайдағы мән. Бұл қасиетті
Picture – мұнда мәліметтерді енгізу шаблоны беріледі.Мысалы, телефон
Assist – Picture шаблонын беру үшін сұхбат терезесін
2. Table Lookup – көру терзесі.Бұл қасиет кестедегі
Сурет 11 – Өрістер тізімі
Secondary Indexes – екінші индекс. Secondary Indexes қасиетін
Unique –бірдей атпен берілмеуді қамтамасыз етеді.
Descending – кесте кему ретімен реттеледі(қалыпты жағдайда өсу
Case Sensitive – символдардың енгізілу регистірі есепке алынатын
Maintained – бұл опция белгіленулі тұрған кезде кесте
Secondary Indexes қасиет арқылы мен өз тапсырмамдағы аптека
Сурет 12 -аптека товарын номері бойынша реттеу
3.Referential Integrity – сілтеме деңгейіндегі бүтінділік.Сілтеме деңгейіндегі бүтінділік
Сурет 13 - каталогты баптау Сурет 14 –Ат
Сурет.15 -кіру паролі
4.Рassword Security – кіру парольдері.Бұл қасиет арқылы кестеге
2.BDE Administrator программасы
BDE Administrator программасы - мәліметтер қорын бабына келтіруге
Сурет 16 -Псевдоним параметірі
Локалдық кесте үшін Standard типін таңдаймыз және ОК
Оның типі (Standard)
Драйвердің типі (кесте параметрі = Paradox)
BCD форматы үшін санның аударылуының тура мәнінің қажеттілігі.
Path – мәліметтер қорынан каталогқа жол.
Псевдоним параметірін өзгертуге болады (мысалы: атын, жолын). Path
3. Delphi ортасында мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын жобалар
Мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын, берілген кестеге байланысты
Main Menu – бұл компонент программаның бас менюі
TDBGrid – ешқандай кодсыз жазбаларды редактірлеуге, өшіруге және
TDBNavigator – мәліметтер топтамасымен байланысқан көрсетілімдерді басқаруға мүмкіндік
First – бірінші жазбаға өту.
Prior – алдыңғы жазбаға өту.
Next – кейінгі жазбаға өту.
Last – ең соңғы жазбаға өту.
Insert – көрсетілген бағыт бойынша жазба
Delete - көрсетілген бағыт бойынша жазбаны
Edit – берілген жазбаны редактірлеу.
Post – мәліметтер қорының кестесінің жаңа өзгерісін сақтау.
Cancel – жаңа енгізілген өзгерісті болдырмау.
Refresh - мәліметтер қорындағы жаңа деректертерді сақтай
Table –мәліметтер қорының кестесіне арналған берілгендер жиынтығы.Бұл компонент
Data Source – мәліметтер қорының негізгі көзі.Кестелер арасындағы
4.Берілгендер жиынымен жұмыс істеудің негізгі әдіс-тәсілдері
4.1.Берілгендер жиынын сорттау
Берілгендер жиынындағы жазбамен қолайлы жұмыс жасау үшін
Сорттау бағытын басқару сол уақытта берілген индекс ixDescending
4.2.Жазбаларға фильтрация жасау
Фильтрация – мәліметтер жиынының ішіне кіретін жазбаларға шек
Атауы бойынша фильтрация жасау – жазбаға қойылатын талап
Диапазоны бойынша фильтрация жасау – мәліметтер жиынында жолдың
Қорытынды.
Қорыта келгенде, аптека жұмысын жеңілдету үшін мәліметтер қорын
Жалпы курстық жұмыстың мақсаты: аптека жұмысын
Қолданылған әдебиеттер:
С.Бабровский «Описание системы и языка программирования Delphi 7»,
Л.М.Климова «Основы программирования .Решение типовых задач», Москва 2006г.
Валерий Фаронов «Разработка приложений для баз данных и
Эндрю Возневич «Визуальное программирование на Object Pascal»,Издателство «Бином»
В.Гофман, А.Хомоненко «Delphi 5 в подлиннике»,Санкт-Петербург 1999г.
Қосымша А
А 1
А2
А3
А4
А5
А 6
А 7
А8
А9
А 10
А 11
А12
А 13
қосымша б
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, Menus;
type
TForm1 = class(TForm)
MainMenu1: TMainMenu;
N1: TMenuItem;
N2: TMenuItem;
N3: TMenuItem;
N4: TMenuItem;
N5: TMenuItem;
N6: TMenuItem;
N7: TMenuItem;
N8: TMenuItem;
N9: TMenuItem;
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm.N1Click(Sender:TObject);
begin
form1:=tform1.create(self);
end;
procedure TForm.N1Click(Sender:TObject);
begin
form2:=tform2.create(self);
end;
procedure TForm.N1Click(Sender:TObject);
begin
form3:=tform3.create(self);
end;
unit Unit2;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls, Mask, DBCtrls, DB, DBTables, ExtCtrls, Grids,
type
TForm2 = class(TForm)
DataSource1: TDataSource;
DBGrid1: TDBGrid;
DBNavigator1: TDBNavigator;
Table1: TTable;
Table1Num: TAutoIncField;
Table1Vidi: TStringField;
Table1RegistNum: TIntegerField;
Table1Torgnazvania: TStringField;
Table1NePatnazvania: TStringField;
Table1Proizvoditel: TStringField;
Table1Srokgodnosty: TDateField;
Table1Usloviaotpuskaizaptek: TStringField;
Table1Stoimost: TSmallintField;
Table1Kolichestvo: TSmallintField;
Table1Sena: TSmallintField;
Label1: TLabel;
DBEdit1: TDBEdit;
Label2: TLabel;
DBEdit2: TDBEdit;
Label3: TLabel;
DBEdit3: TDBEdit;
Label4: TLabel;
DBEdit4: TDBEdit;
Label5: TLabel;
DBEdit5: TDBEdit;
Label6: TLabel;
DBEdit6: TDBEdit;
Label7: TLabel;
DBEdit7: TDBEdit;
Label8: TLabel;
DBEdit8: TDBEdit;
Label9: TLabel;
DBEdit9: TDBEdit;
Label10: TLabel;
DBEdit10: TDBEdit;
Label11: TLabel;
DBEdit11: TDBEdit;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
procedure FormCreate(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form2: TForm2;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm2.Button1Click(Sender: TObject);
begin
Table1.Close;
Table1.Exclusive:=true;
Table1.Open;
Table1.AddIndex('indPost', 'Post ',
[ixDescending,ixCaseInsensitive]);
Table1.Close;
Table1.Exclusive:=false;
Table1.Open;
end;
procedure TForm2.FormCreate(Sender: TObject);
begin
close;
end;
end.
unit Unit3;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, ExtCtrls, DBCtrls, Grids, DBGrids, DB, DBTables, StdCtrls,
type
TForm3 = class(TForm)
Table1: TTable;
DataSource1: TDataSource;
DBGrid1: TDBGrid;
DBNavigator1: TDBNavigator;
Table1Num: TAutoIncField;
Table1Vidi: TStringField;
Table1RegistNum: TIntegerField;
Table1Torgnazvania: TStringField;
Table1NePatnazvania: TStringField;
Table1Proizvoditel: TStringField;
Table1Srokgodnosty: TDateField;
Table1Usloviaotpuskaizaptek: TStringField;
Table1Stoimost: TSmallintField;
Table1Kolichestvo: TSmallintField;
Table1Sena: TSmallintField;
Label1: TLabel;
DBEdit1: TDBEdit;
Label2: TLabel;
DBEdit2: TDBEdit;
Label3: TLabel;
DBEdit3: TDBEdit;
Label4: TLabel;
DBEdit4: TDBEdit;
Label5: TLabel;
DBEdit5: TDBEdit;
Label6: TLabel;
DBEdit6: TDBEdit;
Label7: TLabel;
DBEdit7: TDBEdit;
Label8: TLabel;
DBEdit8: TDBEdit;
Label9: TLabel;
DBEdit9: TDBEdit;
Label10: TLabel;
DBEdit10: TDBEdit;
Label11: TLabel;
DBEdit11: TDBEdit;
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form3: TForm3;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm3.Button1Click(Sender: TObject);
begin
close;
end;
end.
2