Жоспар
Кіріспе.............................
Негізгі бөлім
1.1. Қарт адамдардың әлеуметтік жағдайымен оларды
1.2. Қартаю жасындағы адамдардың психологиялық ерекшелігіне ғылымда зерттелінуі
1.3. Қарттармен әлеуметтік жұмыс атқарудың моделдері мен
1.4. Қарт кісілерге интернат-үйлерде көрсетілетін әлеуметтік қамқорлық
Қазақстандағы қарт адамдармен әлеуметтік жұмыс жасау мүмкіндіктеріне
2.1. Қарт кісілерді әлеуметтік қолдау жүйесінің дамуы .........
2.2.Қарт адамдарға арналған әлеуметтік мекемелер жүйесінің қалыптасуы
2.3. Қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсетудің қазіргі жүйелері
2.4. Мемлекеттік саясат механизмін өңдеу және жүзеге асыру
Қорытынды....................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.....................
Кіріспе
Қазақстандықтардың әл- ауқатын, қауіпсіздігін жақсарту, гулдену, дамуын
Қазіргі таңда мемлекет аға буын өкілдерін, әрбір жаңа
Халықтың қартаю үдерісіне үш фактор әсер етеді, атап айтқанда
Демографиялық қартаю біздің елімізде балалардың туу санының кемуіне байланысты
Халықаралың жіктеу көрсетіп отырғандай 2008 жылы өзінде еліміздегі халықтың
1.1. Қарт адамдардың әлеуметтік жағдайымен оларды
Сонғы 10 жылда әлемнің дамыған елдерінде байқалып отырған үдеріс
Халықтың жалпы санында балалармен жасөспірімдермен үлес салмағы азайып, қарттардың
БҰҰ мәліметтері бойынша 1950 жылы әлемде ортаща шамамен алғанда,
Халықтың қартаюдың басты себептері – бала туудың кемуі, үлкен
Экономикалық бірлесіп қызмет еөрсету және даму елдерінде соңғы 30
Қарт адамдардың әлеуметтік- демографиялық категорияларға әлеуметтік жұмыстардың мамандары әртүрлі
Дүние жүзілік денссаулық сақтау ұйымының жіетеуі бойынша 60 жастағы
Демографиялық қартаю біздің елімізде балалардың ту санының
Халықаралың жіктеу көрсетіп отырғандай 2008 жылы өзінде еліміздегі халықтың
Жетпістен және одан да жоғарғы адамдар аралық халықтың 28,3
Халықтың қартаю кеңеюіне енген кейбір елдердің тәжірбиесі мыналар көрсетеді.
Зейнетақыға шыққан жеке адамдардың қоғамда бейімделуі қиын және күрделі
Сонымен бірге елімізде көптеген отбасылар әлеуметтік-
Кедейшілік;
Жұмыссыздық;
Көп балалы болу;
Ауру- сырқат болу т.б
Бәрінен бұрын жалғызбасты тұрып жатқан қарт адамдардың өсу үрдісі
Қарт адамдарға әлеуметтік көмек көрсету әр түрлі әлеуметтік теорияларды
Әлеуметтік рөлдерден айырылу теориясы;
Халықтың аз бөлігін құрау теориясы;
Адамдардың жастары боынша стратификация теориясын негіздеу.
Бірінші теорияларының мазмұнына үлкен егде жастағы адамдар жатады. Қартаю
Қазіргі уақытта бұған қарсы әлеуметтік өрісте қолдануын шектейтін белсеңділік
Бұл теорияны жақтаушылар дәлелдеп көрсеткендей қарт адамдар игерген рөлдерден
Әлеуметтік рөлі бар мәндерде белсеңді орындауды жалғастырып, еңбек ортасымен
Адамның қартаю кезеңінде бейімделу дрежесі орталықтай деңгейде алғашқы сатылардың
Енді қартаю кезеңі жақындаған сайын адам көптеген рөлдерді игерсе,
«Халықтың өз бөлігін құрау» теорияларының авторлары қоғамда
Қоғам оларды кемсітіп, оларға қарсы болып көрінеді.
Осы жастағы топқа жататын адамдардың арасында психологиялық жақындастық, бірін-
Халықтың бөтен топтармен іс- әрекет жасаудан оларды алып тастауы.
Сонымен үлкен егде жастағы адамды кемсіту, олардың бірлігі қартаю
Осы түрі, яғни теорияның пайымдауынша бұл адамдарға арналған мамандандырылған
Кейбір мамандар адамдардың жастары бойынша стратификация теорияларын
Қазіргі уақыт адамның табиғатына сәйкес келетін қартаю теориялары құралып
Адамдардың қарт адамдар тобына қосылуы оның қоғаммен қарым-қатынасын
Зейнетке шығу, әсіресе, еңбек қызметі жоғары бағаланған адамдарға
Адамдардың өмір сүру салты көбіне олардың бос уақытын ұйымдастырумен
Шет елдегі әлеуметтік жұмыс тәжірибелері көрсетіп отырғандай, қарт адамдардың
Өндірістегі еңбегінен бос уақытында қарт адамдар немерелерін тәрбиелеумен айналысады.
Отбасымен тұратын зейнеткерлер көбіне үй шаруашылығымен айналысады. Таңертең ерте
1.2. Қартаю жасындағы адамдардың психологиялық ерекшелігіне ғылымда
зерттелінуі
Қартаю кезіндегі адамның психологиялық жағдайының өзгеріске ұшырауы, яғни қартаю
Ғылымда қарттардың мәселесін түрлі бағытта зерттеген. Орыс
деп сенеді. Зерттеу көрсеткендей, бұл жас ерекшеліктерінде қорғаныш
60-тан кейін денсаулық жағдайына көңіл бөлу өседі. Адам өз-
70-тен жоғары позитивті өмір сүру типіне сәйкес. Позитивті ойлау,
М.Ф. Пузиков пен А.А. Калиева қарт адамдардың гериатриялық -реабилитациялық
Томас Манның қазіргі таңда қартайып бара жатқан қоғамға деген
Еңбекке жарамды халық азаяды. Туу деңгейі азаюынан және қарт
Қарт адамдарды асырауға, күтуге, олардың шығынын ақтау үшін жұмыс
Атақты американ психологы Эриксон қартаю барысындағы дағдарысты былай
Эриксонның пікірі бойынша, кәріліктің басты міндеті – құндылықтарға жету,
Бір бүтіндіктің қалыптасуы мына себепке байланысты: өмір құрылады,
Американдық герантопсихолог Форд қарт адамдарға тән бірнеше психологиялық
Регрессия – бұрынғы іс-қимылдарға оралу, яғни «балалықты» көрсету, денсаулығына
Қиын жағдайда шешім табу үшін тұрғылықты орнын ауыстыру немесе
Қоғамдық өмірге мүлдем араласпау, бәрінен алшақтап, оңашалану.
Екі жүзді іс-қимыл көрсету – қоршаған ортадағылардың қызығушылығын өзіне
Е.И. Холостова қарттардың мәселесін кеңінен теориялық жағынан тоқталды. Оның
Автордың айтуынша, қарт адамдар көбіне қалалық жерде көп шоғырланған,
Қазір нақты қарттады қорғайтын ресми болсын құжаттар жоқ. Жаңа
Егде тартқан адамдарға ұлттық саясатты өндеу, яғни ұрпақпен сабақтастыру;
Қайырымдылық ұйымдарды қолдау;
Экономикалық құлдыраудан қарт адамдарды қорғау;
Қарт адамдар сапалы өмір сүруге жағдай жасау;
Қай жерде тұрмаса да толық қарт адамдарға әлеуметтік қызмет
Өте жақсы көрсетіп, дәлелдеп кеткені қарт адамдарға әлеуметтік
Қартайған жас- бұл қорытынды шығаратын уақыт, өмір бойы
Үлкен жастағы адамдар бұрынғы артта қалған өмірге оралғысы
Қарттарға еңбектерапиясын қолдуға болады. Индивидуалды қоғамдық ұйымдарға
Қарта дамдарды қоғамдық өмірге қатыстыру керек. Олардың еңбегі
Өкінішке орай, мемлекеттік емес қана ұйымдар қарттарға әлеуметтік
Қорытындыласақ, әлеуметтік қызметкерлер жаңа қажеттіліктерді алдын- ала
В.И. Курбатов қарт адамдарға әлеуметтік көмек көрсету әр түрлі
Әлеуметтік рөлдерден айырылу теориясы;
Халықтың аз бөлігін құрау теориясы;
Адамдардың жастары боынша стратификация теориясын негіздеу.
Бірінші теорияларының мазмұнына үлкен егде жастағы адамдар жатады. Қартаю
Қазіргі уақытта бұған қарсы әлеуметтік өрісте қолдануын шектейтін белсеңділік
Бұл теорияны жақтаушылар дәлелдеп көрсеткендей қарт адамдар игерген рөлдерден
Әлеуметтік рөлі бар мәндерде белсеңді орындауды жалғастырып, еңбек ортасымен
Адамның қартаю кезеңінде бейімделу дрежесі орталықтай деңгейде алғашқы сатылардың
Енді қартаю кезеңі жақындаған сайын адам көптеген рөлдерді игерсе,
«Халықтың өз бөлігін құрау» теорияларының авторлары қоғамда қарт адамдардың
Қоғам оларды кемсітіп, оларға қарсы болып көрінеді. Егер үлкен
Осы жастағы топқа жататын адамдардың арасында психологиялық жақындастық, бірін-
Халықтың бөтен топтармен іс- әрекет жасаудан оларды алып тастауы.
Сонымен үлкен егде жастағы адамды кемсіту, олардың бірлігі қартаю
Осы түрі, яғни теорияның пайымдауынша бұл адамдарға
Кейбір мамандар адамдардың жастары бойынша стратификация теорияларын тиімді болып
1.3. Қарттармен әлеуметтік жұмыс атқарудың моделдері
Әлеуметтік жұмысқа арнап әдебиетте қарт адамдармен жұмыс істеу моделдері
Жеке адамды, оның әлеуметтік ортасында зерделеу;
Жеке адамдардың қалыптасу және даму факторларын есепке алу.
Үлкен егде жастағы адамдармен әлеуметтік жұмыс атқарудың қазіргі технологиясы
Бұл құжат барлық елдердің үкіметтерге қарт адамдарды әлеуметтік қолдаудың
Қарт адамдарға қатысты ұлттық саясат негізінде, осының нәтижесінде халықтың
Қайырымдылық көрсеткен ұйымдарды қолдау;
Қарт адамдарды экономикалық күзелістерден қорғау;
Қарттарға арналған мамандандырылған мекемелерде тұратын өмір сүру деңгейін жоғарлату;
Отанында немесе басқа елдерде тұратын жатқан қарт адамдарды әлеуметтік
леуметтік қызмет көрсету түрлері келесідей болып келеді:
Зейнетақылар мен жәрдемақылар;
Қарттар мен мүгедектерге арнаулы мекемелерде қызмет көрсету;
Мүгедектерге берілетін жеңілдіктер;
Жалғыз басты қарттарға көмек көрсету;
Мысалға әлеуметтік қызмет көрсету орталығының құрылымына тоқталайық. Оған
Уақытша тұру бөлімшесінде емдік-сауықтыру және реабилитациялау қызметі, мәдени және
Үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшесінде қарттармен мүгедектерге тұрақты немесе
Әлеуметтік қызмет көрсету орталығындағы жедел әлеуметтік көмек көрсету бөлімшесі
Жедел түрде ыстық тамаққа немесе азық-түлікке мұқтаж адамдарға бір
Киіммен, аяқ киіммен қамтамасыз ету;
Бір реттік материалдық көмек көрсету;
Уақытша тұрғын үймен қамтамасыз ету;
Жедел психологиялық көмек көрстеу, соның ішінде «сенім телефоны» арқылы
Заңнамалық көмек көрстеу;
Аймақтық ережеге байланысты көмектің басқа да түрін көрсету.
Атаулы әлеуметтік көмек бөлімшесі де маңызды орында
Әлеуметтік зерттеулер нәтижесі бойынша қарттардың жағдайын жақсарту
Зейнетақының көбеюі,
Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің жақсаруы;
Үйде қызмет көрсету жұмыстарының дамуы;
Қарттарға арналған үйлер мен онда тұру жағдайларының жақсаруы және
Көптеген елдерде зейнетақымен қамсыздандыру жүйесін жақсарту әлеуметтік
Кейбір елдерде зейнеткерлер зейнетақысын оның көлеміне қарамастан толықтай алады.
Қазақстанда қазіргі кезде Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан төленетін
Қарттарға әлеуметтік-тұрмыстық қызмет көрсету жұмысына баса назар аударған жөн.
Халқы аз жерлерде тұратын жалғыз басты қарттарға әлеуметтік көмек
Қарттар мен мүгедектерге әлеуметтік көмек көрсетуде әлеуметтік қызметкерлерге кең
Мұндай мүмкіндіктердің шеңбері өте кең болып келеді. Себебі,
1.4. Қарт кісілерге интернат-үйлерде көрсетілетін әлеуметтік қамқорлық
Қарттар үйінде әр түрлі жастағы денсаулық деңгейі әр түрлі,
Қарттар өз балаларынан жылу, ылтипаттылық, мейірімділік көрмегендіктен оны үнемі
Қоғамдағы қарттардың өз туған балаларынан шапағат таппай өмір лайықты
Қарттар үйінде қарт адамдарды әлеуметтік жұмыстарға араластырудың мәні зор.
Қарттардың неғұрлым жас балалармен жұмыс істеуі, оларға соғұрлым ләззат
Қарттар үйінде қарттармен бірлесе отырып, балалардың мақал- мәтелдер үйренуге
Оқушылардың қарттарға аранап концерттерді ұйымдастыру;
Қарттар үйіне арнайы бір күнді арнап, балалардың қарттарға өз
Қарттарға бірлесіп, балалар әр түрлі тақырыпқа шығармалар жаздыру;
Мереке күндері мерекені қарттармен атап өту;
Қарттармен арнайы кездесуді ұйымдастыру. Кеңесуде қарттардың өткен тәжірбиесіне, кәсіби
Әлеуметтік қызметкердің негізгі міндеті- әрқашан уақыт тауып қарттармен
«Жастық шақтың несі жақсы, өмірден адасуы әлі алда,
Қарттық шақтың несі жаман ақыл толған қалтаңда ». Әрине,
Қарт кісілерге әлеуметтік қамқорлық көрсету- әлеуметтік жұмыстың негізгі басты
Қарт кісілерге әлеуметтік қамқорлық көрсетудің негізгі түрі- интернат-үйлер
Интернат-үйлердің негізгі міндеттері мынандай:
Тұрғын қарттарға материалдық-тұрмыстық қызмет көрсету;
Оларға үй жағдайларымен сәйкес өмір сүрудің қолайлығын қамтамасыз ету;
Мәдени іс-шаралар жүргізу;
Қарттарға медициналық және әлеуметтік көмек көрсету;
Интернат- үйлерді ұйымдастыру мен қалыптастырудағы негізгі қағида- қарт кісілердің
Қазіргі кезде, интернат-үйлеріне әсіресе, қозғалу қабілеттілігін толықтай жоғалтқан және
Әлеуметтік зерттеулер бойынша, қарттардың мұндай мекемелерге келуіне мәжбүр ететін
Интернат-үйлерінде тұратын қарттардың арасынан 3 топты бөліп көрсетуге болады:
қалайтындар-жалғызбастылар;
отбасымен тұратын- қалайтындар;
қаламайтындар, бірақ әр түрлі себептерге байланысты интернат-үйлеріне келуге мәжбүр
Соңғы кездері, елімізде қарттардың үйлеріне барып әлеуметтік қызмет көрсету
Қазақстан Республикасындағы қарттар мен
жалпы үлгідегі мүгедектерге арналған интернат-үйлер
Облыс/қала
Үйлердің саны
Интернат-үйлерде тұратындардың саны
Ақмола облысы
7
458, оның ішінде қарттар – 240
Ақтөбе облысы
1
245, оның ішінде қарттар – 153
Алматы облысы
3
590, оның ішінде қарттар – 451
Атырау облысы
1
122, оның ішінде қарттар – 92
Шығыс Қазақстан облысы
8
1132, оның ішінде қарттар – 778
Жамбыл облысы
3
449, оның ішінде қарттар – 367
Батыс Қазақстан облысы
4
580, оның ішінде қарттар – 233
Қарағанды облысы
5
637, оның ішінде қарттар – 476
Қызылорда облысы
1
166, оның ішінде қарттар – 77
Қостанай облысы
6
582, оның ішінде қарттар – 473
Маңғыстау облысы
1
130, оның ішінде қарттар – 87
Павлодар облысы
3
526, оның ішінде қарттар – 397
Солтүстік Қазақстан облысы
2
419, оның ішінде қарттар – 287
Оңтүстік Қазақстан облысы
1
258, оның ішінде қарттар – 162
Астана қаласы
1
233, оның ішінде қарттар – 148
Алматы қаласы
1
340,оның ішінде қарттар – 310
Барлығы
48
6867
2006 жылғы 1 қаңтардағы жай-күй бойынша қарттар
2002-2005 жылдардағы қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерді
2005 жылы қарттар мен жалпы үлгідегі мүгедектерге арналған
Әлеуметтік қызметкердің басты ерекшелігі мемлекеттің әр түрлі саласындағы әр
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында өзінің тәуелділіктерін нығайту мақсатында қоғам
Қазіргі қоғамдағы қарттар өткен жастық өмірлерінде белгілі бір қоғмдық
Үкімет тарапынан, соғыс еңбек ардагерлері туралы хаң жобасы жасалып,
Сондай- ақ заң жобасында соғыс кезінде және мемлекеттің
ҰОС қатысушылар;
ҰОС мүгедекетер;
ҰОС қатысушыларға теңестірілетін адам;
ҰОС мүгедектеріне теңестірілетін адамдар;
ҰОС тыл еңбеккерлер
Қарияларды, жасы үлкендерді құрметтеу, олардың киелі кеңестерін, ежелден келе
Қарттар үйіндегі қарттар жөнінде, оларды қорғау, көмек көрсету әлеуметтік
Әлеуметтік қызметкер әр қашанда өзі атқаратын жұмыстарға жауапты әсіресе
Әлеуметтік қызметкердің қарттар үйімен жүргізілетін әлеуметтік –педагогикалық- психологиялық жұмыстары
Қарттар үйіндегі қарттарғамектерпгі оқушыларды ұйымдастырып алып барып, мерекелермен құтықтап,
Әлеуметтік қызметкер қарттармен атқаратын жұмысын ұйымдастырып, ірқашан уақыт тауып,
Әлеуметтік қызметкер қарттардың еңбегін асыл мұра деңгейінде қарап,
Еңбекке тәриелеу отбасынан бастау алып, мектепте жалғасады. Мемлекет қарттарды
Әлеуметтанушылардың пайымдауы бойынша қазіргі қоғамдағы әлеуметтік қызметкердің қызметі- жастарды
Қазақ халқы «Бірлік бар жерде, тірлік бар»- деп бекер
Мемлекет қарттардың мінез- құлқын, өзіне және қоғамға көз қарасын
Қарты бар үйдің пірі бар,- дегендей қарт адамдарға тәрбиелі
Қарттар өзін іздейтің өздерін ұғынатын қоғамда жас буындар бар
Бәріміз, ертең қартаямыз : мәңгілік жастықты ешкімге жазбаған. «Қарттық
Қарттарға әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің дамуы.
ҚР 1457-2005 енгізілген күні 2006.07.01
Үйде әлеуметтік қызмет көосету бөлімшелерінде, аумақтық әлеуметтік қызмет
Мынадай Мемлекеттік стандарттар:
«Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау
«Мүгедектер мен қарттарға үйде әлеуметтік қызмет көрсету бөлімшелерінде, аумақтық
Әлеуметтік қызмет көрсетудің негізгі түрлері
Әлеуметтік қызмет көрсету қарттарға көиек көрсетуді және оларды
Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлеріне сипаттап, топтастыру
Материалдық көмек ақшалай қаражаттар, тағам өнімдері, медикаменттер, денсаулық
Бөтен біреудің стандарттық емес мұқтаж боып отырған азаматтар мен
Жартылай және толық өзін- өзі қамтамасыз етуге, қабілеттіліктерін жоғалтқан
Тұрақты тұрғын үй пәтері жоқ азаматтарға және қорғансыз қалған
Өз бетінен жүріп тұратын қабілетііг сақтаған қарт адамдарға, мүгедектерге,
Азаматтар мен отбасыларға әлеуметтік – экономикалық салада консультациялық көмек
Реабилитациялық қызметтер: азаматтарды кәсіби, әлеуметтік- психикалық, реабилитациялауда көмек көрсету,
Әлеуметтік қызмет көрсету түрлеріне жеке – жеке топтастыру
Әлеуметтік экономикалық қызметтер
Клиенттерге тиеселі алименттерді, Қазақстан Респбликасының заңдарына сәйкес әлеуметік
Клиенттерді стационарлық мекемелерден шығарған кезде оларды сәйкес маусымдық киіммен,
Әлеуметік- құқықтық қызметтер
Әлеуметтік қызметтер көрсету құқығыеа және өздерінің мүдделерінқорғауға байланысты мәселелер
Әлеуметтік төлемдерге байланысты мәселелер бойынша көмек көрсету.
Заңнамада белгіленген әлеуметтік төлемдерді алуда заңгерлік көмек және жәрдем
Сотта өздерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін өкілдігін қамтамасыз
Заңдарда белгіленген тәртіппен адвокаттың көмегін алуға жәрдемдесу.
Жұмысқа орналасу, жеке куәлік, төлқұжат және заңды маңызы бар
Сенімхат бойынша зейнетақыларды, басқа да әлеуметік төлемдерді алу.
Әлеуметтік психологиялық қызметтер
Психологиялық көмек көрсету, оның ішінде әңгімелесу, қарым – қатынас,
Өзіне- өзі қызмет көрсету дағдаларын үйрету.
Әлеуметтік проблемалардан шығу жолын анықтау,оны шешуге байланысты кеңес беру,
Қарттардың денсаулығын жақсарту үшін, олардың әлеуметтік мәртебесін көтеріп, іс-әрекетке
Қарттардың қанағатану сезімдерін тұғызу, яғни әлеуметтік және психологиялық сферада
Клиенттерге жеке және мемлекеттік ұйымдармен мекемелерде психологиялық қызмет
Психологиялық диогностикалық;
Психологиялық кеңес беру;
Психологиялық оңалту;
Психологиялық түзету;
Психологиялық профилактика;
Психологотерапиялық.
Әлеуметтік педагогикалық қызметтер
Клиенттерге тәрбие теориясы мен әдістемесін нақтылай отырып, жеке адам
Қоғамдағы әділетсіздікті, теңсіздікті, (әйелдер мен балаларға, қарттарға ,
Клиенттердің мүдделерін қалыптастыру және дамыту үшін клубтар мен үйірмелер
Жеке адамды қалыптастыру және оның жан жақты толық қалыптастыруды
Клиенттердің жағымсыз мінез – құлықтарын түзету, қарым- қатынас дағдыларына
Анимациялық қызметтер ( экскурсиялар, иеатрлар, мерекелер, мүшел тойлар, мен
Әлеуметтік еңбекпен оңалтуға байланысты қызметтер қалған еңбек мүмкідіктерін
Әлеуметтік медициналық қызметтер
Адамның денсаулығын қолдауға және жақсартуға бағытталған. Бұл қызметер МӘМ
Медициналық әлеуметтік мекеме (МӘМ)- клиенттерге ( мүгедектер, қарттар, отбасылар,
Медициналық әлеуметтік ұйым (МӘҰ)- клиенттерге ( мүгедектер, қарттар, отбасылар,
МӘМ ( медициналық әлеуметтік мекеме) және МӘҰ ( медициналық
Әлеуметтік- тұрмыстық қызметтер;
Әлеуметік – медициналық қызметтер;
Әлеуметтік педагогикалық қызметтер;
Әлеуметтік- психологиялық қызметтер;
Әлеуметтік экономикалық қызметтер;
Әлеуметтік – құқықтық қызметтер;
Үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелері көрсететін қызметтер;
Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсететін орталықтары көрсеттетін қызметтер.
Әлеуметтік –медициналық қызметтер
денсаулық жағдайын ескере отырып, күтімді қамтамасыз ету, оның ішінде
алғашқы медициналық тексеру және алғашқы санитарлық өндеу
медицинаолық- әлеуметтік зерттеуді ұйымдастыру
денсаулық жағдайын қадағалау( температурасын, артериалық қан қысымын өлшеу, бойын,
алғашқы медициналық көмек көрсету
білікті медициналық, оның ішінде медициналық ұйымдар мамандарының консультациияларын ұйымдастыру
дене жаттығуларын орындауға көмек көрсету
медициналық - әлеуметтік бейімделу және оңалту ұйымдастыру
әлеуметтік- медициналық мәселелер ( отбасын жоспарлау, тамақтану гигиенасы, зиянды
емдеуші дәрігердің тағайындауына сәйкес медициналық рәсімдерді жүргізу
( дәрі қабылдау, дәрі тамызу, тері астына, күре
Әлеуметтік медициналық сипаттағы оңалту, оңалтудың жаңа бағдарламасын әзірлеу
емдеу- сауықтыру іс- шараларын ұйымдастыру
емдеу- өндірстік шеберханаларда, қосалқы ауыл шаруашылықтарында, бақшада еңбекпен емдеу
медициналық ұйымдардың мамандарымен бірлесе отырып, клиенттерді кешенді медициналық тексеруді,
қажет болған кезде, медициналық ұйымға жатқызу
дәрігерге дейін жедел көмек көрсету, медициналық ұйым дәрігерін шақыру,
жедел медициналық- психолгиялық көмек көрсету
қажетті топтарды оңалту және жеке бағдарламаларға сәйкес сауықтыру қызметтерін
ауруханаға жатқызуға жәрдемдесу
техникалық, медициналық құрал жабдықтарды алуға көмектесу
Әлеуметтік- тұрмыстық қызметтер:
Санитарлық гигиеналық, өртке қарсы талаптарға, қауіпсіздік техникасы талаптарына сәйкес
пайдалануға жиһаздар беру;
диеталық тамақтандыру қоса, тағам әзірлеу және беру
киім- кшкек, аяқ- киім, ішкиім және төсек жабдықтарын беру
қадағалау, төсектен тұрмайтын режимдегі және денсаулық жағдайы бойынша өзіне
Хат жазуға және оқуға көмек көрсету
Телефон байланысы қызметтерін қалалық ( қалалық қызметі- клиент қаражаты
Егер денсаулық жағдайы бойынша немесе клиентке қоғамдық көлікті пайдалану
ішкиімді және төсек жабдықтарын жуу немесе жәрдемдесу
діни –салт ғұрыптарды орындауға жағдай жасау
салт- дәстүр қызметтерін (қайтыс болған клиенттердің туыстары болмаса немесе
2.2. Қарт адамдарға арналған әлеуметтік мекемелер жүйесінің қалыптасуы
Қарт адамдарға қатысты мемлекеттік- саясаттың бағыттары. 1-ден, елімізде жүріп
ҚР қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің инфрақұрылымы әлеуметтік
80 жылдардың ортасында қалыптасқан тұратын үйіне барып қызмет көрсету,
Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің стационарлық торабының дамуы
Тұрақты өмір сүрудің ең бір қолайлы жақсы жағдайларын жасау;
Медициналық, әлеуметтік көмек көрсету және реабилитациялаудың қайта қалпына келтірудің
Әлеуметтік мәдени бағыттағы қызметтерді беру;ъ
Өзара қарым- қатынастарындағы байланыстарды ығайту;
интернат үйлер, герантологиялық орталықтар.
Еліміздің еңбек және әлеуметтік министірліктің 2006-2008 жж арналған жоспарларында
Әлеуметтік қызмет көрсету стационарлық мекемелерде 2000-4000 жаңа орындарды
Жүзден астам әлеуметтік қызметтің бөлімдерін ашу;
Үйге, тұрғын үй жайға әлеуметтік- медициналық қызмет көрсету қосымша
Үйге барып қызмет көрсету үлесін 10-12 пайызға көтеру.
Қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету жүйесі негізінен тұрақты
Атаулы көмек көрсету әлеуметтік қызметтердің орталықтары маңызды рөл атқарылып
Республиканың Солт. Шығыс облыстарында орталықтар кешенді қызмет көрсету негізінде
герантологиялық бөлімдер,
психикалық бөлімдер,
психикалық жүктемені кеміту кабинеттері,
сенім телефондары,
қарым- қатынас клубы
Қарт адамдардың өмірінің қамтамасыз етудің болашақтағы моделі деп,
2.3. Қарт адамдарға әлеуметтік қолдаудың қазіргі жүйелері
Егде жастағы ерлер мен әлеуметтік жұмыс атқарудың қазіргі технологиясының
Өзара көмек көрсету топтары өмірдің әр түрлі саласында мәселелерді
Өзара көмек ұйымдастыруда топтардың әр түрлі міндетті қызметтері іске
Бірінші, туындап отырған қиыншылықтарды шешу жөнінде ұсыныстар алады;
Екінші, керек болған жағдайда материалдық көмек алады;
Үшінші, өздеріне деген ықыласты қолдауды сезінеді;
Төртінші, Қарт адамдарға өзара көмек көрсететің қалыптасуына және дамуына
Бесінші, өзара көмектің және мемлекеттік қолдаудың әлеуметтік саясаттың тиімділігіне
Алтыншы, әлеуметтік жұмыстың практикасында қарт адамдарға байланысты проблемалар болуы;
Жетінші, әлеуметтік терапия мен реабилитацияға жұмсалатын қаржылардың ұдайы өсуі;
Сегізінші, мүмкіншіліктерді іске асыруда қарт адамдардың бірдей жағдайда болмауы.
Өзара көмек- бұл жалпы қажеттіліктерді және проблемалары бар қарт
Өзара көмек әлеуметтік қолдаудың түрі ретінде өзінің құрамына
рухани қолдау;
ақпараттық көмек;
статустық қолдау;
әдістемелік көмек.
1-сурет.
Қарттардағы өзара көмек
1-суретте көрсетілген қолдаулардың ішінде, қазіргі таңда ең маңызды
Инструменталды қолдау дегеніміз- қарт адамдарды қажетті материалдық көмек
Өмір сүрудің субьективтілігін қолдау үшін- ақпараттық және
Ал эмоционалдық қолдау-әлеуметтік қолдаулардың басқа түрлерін қабылдау үшін маңызды.
Қарым-қатынас жасау-егде жастағы қарт кісілердің қызметінің жетекші түрі және
Қарым-қатынас жасау-егде жастағы қарт кісілердің қызметінің жетекші түрі және
Өзара көмек мазмұны бір жағынан үлкен егде жастағы
Өзара көмек тобының қалыптасуы және даму процесінің
Даярлап қалыптасу кезеңі;
Алғашқы жұмыс істеу кезеңі;
Іс- әрекеттерді іске асыру кезеңі.
Даярлау кезеңі көмектерден құрылады оның құрамына 2-3 зейнеткерлер немесе
Топты ұйымдастыруды мамааннан күш жігерді жұмсауды, қаражаттарды қажет
Қарт адамдарға қолдау қоғамдық түрлерінің дамуында әлеуметтік қызмет көрсету
Қарт адамдармен әлеуметтік жұмыс атқару қазіргі технологияның ішінде ортақ
Жалпы клубтың міндеті- әр түрлі рухани қажеттіліктерді қанағаттандыратын қарт
-жұмыс орны бойынша;
- тұрақты мекен жайы бойынша
Клубтың бірінші түрі бұрынғы кәсіпорындардың жұмыскерлері қазір зейнетақы үшін
Мекен жайы бойынша ұйымдастырушылық клубтың артылықшылықтары олардың
Клубтың табысты жұмыс істеуі. Оның бағдарламалық іске асуына болып
Қажеттіліктерге, іске асырылып жатқан жұмыс түрлеріне және ғимараттың мүмкіншіліктеріне
Мемлекеттік саясат механизмін өңдеу мен жүзеге асыру
Әлеуметтік саясат- әлеуметтік дамудың мақсаттары, олардың талаптарына сәйкес келетін
Қазақстанның қазіргі әлеуметтік саясаты 50 бәсекеге барынша қабілетті
Қазақстан Республикасының саясаты халықтың нашар қорғалған қатарларын әлеуметтік қолдауға
Әлеуметтік саясаттың мазмұның қарастырған кезде өте кең мағынада қолдануға
Оның бәрі адамға арналған әлеуметтік саясаты іске асыруға процесіне
БҰҰ әлеуметтік сясаттың көрсеткіштері келесідей бөлімдерін тұрады:
Халық;
Қоғамның әлеуметік құрылымы;
Отбасы және тұрмыс;
Табыстар және жинақталған қаражаттар;
Өмір сүру деңгейі;
Денсаулық сақтау;
Азық- түлік тағамдарын қажетсіну;
Тұрғые үй жағдайы;
Білім беру және мәдениет;
Еңбек және жұмыспен қамту;
Елді мекендерде тұратын халықтың өмір сүру деңгейі;
Әлеуметтік қамсыздандыру;
Балаларды өсіріп жетілдіру және тәрбиелеу;
Мүгедектердің жағдайы;
Қарт адамдар мен зейнеткерлер;
Рухани статистика;
Қоғамдық қорлар.
Сонымен әлеуметтік саясат шекараларына адамдардың қоғамдық өміріндегі кең көлемді
Қоғамдық дамудың саясаты- бәрі жеке адамдар үшін әлеуметтік қызмет
Жалпыға мәлім, әлеуметтік саясат қызмет көрсетудің шығындарын талап ететін
Әлеуметтік саясат мазмұны, оның мақсаттары мен міндеттері
Қоғамның әлеуметтік топтары
-жеке адамның мүдделерін қорғау шиеленістерін үйлестіру;
2. Әлеуметтік өрістегі қоғамның қайшылықты оңтайлы шешу
-адамдар мен мемлекет арасындағы диологты орның іске
3. халықтың әр түрлі қатарларын интеграциялау олардың
4.Халықты әлеуметтік қорғау;
5. Әлеуметтік процестерді басқару.
Функцияның көмегімен әлеуметтік саясаттың басты міндетін жүзеге асырылады- қоғамдық
Кең мағынада әлеуметтік саясат- қоғам мүшелерінің барлық жақтан ықпал
Бұл товарлар мен тұрғын үймен, әлеуметтік құрылымның қызмет көрсету
Өзіндік әлеуметтік саясат- оның нақты түрлері: отбасы саясаты, жастар
Мемлекеттің әлеуметік саясаты әсіресе өзгерістер кезіңде айқындала түседі. Бұл
ҚР қазіргі әлеуметтік саясаттың құрамына кіретіндер
Халықтың неғұрлым (әл- жуас) топтарына қолдау көрсету;
Әлеуметтік қолдау жүйесінің нарықты экономикалық талаптарын сай қайта бағдарланну;
Тұрғын үй құрылысы және жылжымайтын мүлік рыногын дамыту;
Денсаулық сақтау саласында ұйымдастыруды осы заманғы қағидаттар мен стандарттарға
Халықаралық стандартқа сәйкес қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің халықаралық стандартты еңгізу;
Еңбек ресурстардың дамытудың тиімді жүйесіне көшу.
Егде адамдардың құқықтарын қорғау саласындағы әлеуметтік заңнама
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы егде адамдардың көптеген құқықтарын
Қазақстан Республикасының жоғарыда аталған конституциялық нормаларды іске асыруға
Бірінші топқа көптеген заңнама актілерінде: Азаматтық кодексте, Жер кодексінде,
Екінші топтағы нормаларға «Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамтамасыз
Үшінші топқа, мысалы, «Қазақстан Республикасындағы мүгедектік бойынша,
Аға буын өкілдерінің заңнама актілерінің бірінші тобы бойынша
Қорытынды
Қазақстан бірқалыпты дамып келе жатқан елдердің қатарына жатады, сондықтан
Қартаю үрдісі қарт кісілердің өмір сүру салтын өзгертеді.
Қоғамда қазір қарттар өз туған балаларының шапағатын таппай
Аталған мәселелерді шешу үшін, оған қатысты теориялар негізінде
Халықтың қартаю кеңеюіне енген кейбір елдердің тәжірбиесі мыналар көрсетеді.
Зейнетақыға шыққан жеке адамдардың қоғамда бейімделуі қиын және күрделі
Бәрінен бұрын жалғызбасты тұрып жатқан қарт адамдардың өсу үрдісі
Қартаю адамның құлдырауына себеп болмау керек, бұл жастың қызығы
Қарттарды әлеуметтік қорғау, оларды кедейліктен арылтуды, өмір сүру деңгейін
Қазіргі қарттардың ең бір ауыр кезеңі - ол
Қоғамдағы қарттардың өз туған балаларынан шапағат таппай өмір лайықты
Қарттар үйінде әр түрлі жастағы денсаулық деңгейі әр
Қарттар үйінде қарт адамдарды әлеуметтік жұмыстарға араластырудың мәні зор.
Әлеуметтік қызметкердің негізгі міндеті- әрқашан уақыт тауып қарттармен
«Жастық шақтың несі жақсы, өмірден адасуы әлі алда,
Қарттық шақтың несі жаман ақыл толған қалтаңда »
Әрине, әр жастың өз ерекшеліктері мен құндылықтары өзгеше.
Қарт кісілерге әлеуметтік қамқорлық көрсету- әлеуметтік жұмыстың негізгі
Қарт кісілерге әлеуметтік қамқорлық көрсетудің негізгі түрі- интернат-үйлер
Мемлекет қарттардың мінез- құлқын, өзіне және қоғамға көз қарасын
Қорытындылай келе, қарттарға қамқорлық көрсету- біздің ортақ парызымыз! Күнделікті
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Социальная работа: теория и практика. А.Холостова,
Социальная работа. В.И. Курбатов Москва
Основы социальной работы. Под ред. Басова
Введение в социальную работу С.В. Тетерский
Социология рождаемости А.И. Антонов
Теория, история и методика социальной работы П.Д. Павленок
Технология социальной работы. Под ред. А.А. Чернецкой
Ростов на\Д 2006.
8. Социальная работа: теория и технология А.Н.
9. Бұқаралық ақпарат құралдары.
10.Теория социальной работы М.В. Фирсов
11.Русско-казахский словарь Алматы 2005.
12.Егемен Қазақстан 2007 жылғы, 29 қыркүйек.
Қарттар мен мүгедектерге арналған интернат үйлер
адам
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Республика Казахстан 52 53 56 58 122 61
Акмолинская 4 4 4 4 8 4 8 8
Актюбинская 2 2 2 2 4 2 2 2
Алматинская 4 4 5 5 10 5 2 3
Атырауская 1 1 2 2 4 2 1 1
Восточно-Казахстанская 8 9 10 10 22 11 11 11
Жамбылская 3 3 3 3 8 4 4 4
Западно-Казахстанская 2 2 2 2 4 2 5 5
Карагандинская 5 5 5 5 10 5 11 11
костанайская 5 5 5 6 12 6 9 9
Кызылординская 2 2 2 2 6 3 1 1
Мангистауская 2 2 2 2 4 2 1 1
Павлодарская 3 3 3 3 6 3 2 5
Северо-Казахстанская 4 4 4 4 8 4 3 4
Южно-Казахстанская 5 5 5 5 10 5 2 2
г.Астана 1 1 1 1 2 1 2 0
г.Алматы 1 1 1 2 4 2 4 4
Интернат үйлердегі тұратын Мүгедектер мен қарттар саны
адам
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Республика Казахстан 12163 12883 13648 14391 29913 15032
Акмолинская 676 795 855 872 1733 862 987 957
Актюбинская 442 501 511 572 1129 554 570 596
Алматинская 1295 1277 1390 1427 2934 1477 275 394
Атырауская 189 208 258 317 652 333 122 129
Восточно-Казахстанская 1711 1901 2061 2225 4679 2348 2371 2376
Жамбылская 636 633 641 625 1467 753 753 764
Западно-Казахстанская 695 734 760 870 1758 887 943 988
Карагандинская 1281 1342 1441 1457 2956 1492 1787 1761
костанайская 869 951 992 1071 2083 1017 1149 1150
Кызылординская 383 403 440 446 987 501 166 167
Мангистауская 205 221 233 230 504 270 136 134
Павлодарская 865 926 950 1001 2049 1033 514 661
Северо-Казахстанская 998 1047 1131 1202 2515 1265 779 791
Южно-Казахстанская 1049 1068 1112 1105 2284 1143 302 304
г.Астана 248 242 239 242 501 251 263 0
г.Алматы 621 634 634 729 1682 846 937 959
Зейнетақы алушылар саны
Мың адам
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Қазақстан Республикасы 1877646 1786758 1749126 1690566 1659958 1640718
Акмолинская 115119 108406 104364 100790 98774 97725 97820 96557
Актюбинская 76946 72608 70092 67302 65967 65366 66305 66009
Алматинская 171431 163769 160644 155812 152874 151472 153493 154759
Атырауская 44028 42262 41655 40574 40259 40129 40870 40528
Восточно-Казахстанская 272810 256877 249563 237321 154295 219438 211349 205851
Жамбылская 97833 94054 91123 87989 86305 86413 88178 88628
Западно-Казахстанская 82087 78671 77131 74985 229373 72257 72509 71743
Карагандинская 212053 201122 194217 186448 73274 178686 177750 175335
костанайская 147425 139441 135086 130600 181859 124940 123839 121634
Кызылординская 52793 50473 50648 47313 48194 46585 48403 48948
Мангистауская 23271 22390 22528 22157 125806 24300 25128 25818
Павлодарская 108177 102615 100455 98589 95975 95282 96276 95406
Северо-Казахстанская 110956 105439 101941 155624 96143 94774 94456 92154
Южно-Казахстанская 169185 162270 159084 97558 23528 154680 158652 160322
г.Астана 32842 32308 32443 32106 146222 33348 34753 36052
г.Алматы 160690 154053 158152 155398 41110 155323 156125 157318