Аймақтық экономиканы басқару әдістерінің мінездемесі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«Тұран-Астана» университеті
Алпысбекова Гульдар Муратовна
Қазақстан Республикасының аймақтық басқару экономикасын толық жетілдіру жолдары
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
050510 мамандығы – «Мемлекеттік және жергілікті басқару»
Астана 2010 ж.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«Тұран-Астана» университеті
«Қорғауға жіберілді»
Кафедра меңг. ________ С.К. Тажикенова
«____» ____________ 20 __г.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Қазақстан Республикасының аймақтық басқару
экономикасын жетілдіру жолдары»
050510– «Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандығы
Орындаған
Ғылыми жетекші
доцент
Астана 2010 ж
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ………………………………………………………………….…….. 3
1 АЙМАҚТЫҚ БАСҚАРУДЫҢ КОНЦЕПЦИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ……. 6
1.1 Аймақ әлеуметтік-экономикалық басқарудың объектісі түрінде ……… 6
1.2 Аймақтық басқарудың маңызы, мақсаттары және принциптері ……… 14
1.3 Аймақтық экономиканы басқару әдістерінің мінездемесі ……………… 18
1.4 Аймақтық экономиканы басқарудағы жүйелік тәсіл ……………………
2 Aймақтық басқарудағы халықаралық тәжірибелер 34
2.1 Ресей федерациясының аймақтарындағы жергілікті басқару жүйесі және дамыған
2.2 Ұлыбританияның жергілікті өкімет органдарының жұмыс нәтижелілігін жоғарылатуы 46
2.3 Федеративтік Германия Республикасындағы федерация мен жерлердің өзара әрекеттестігі
3 Aймақтық басқарудың нәтижелілігін бағалау 54
3.1 Қазақстанда бірлескен басқаруды дамыту проблемалары ……………… 54
3.2 Әлеуметтік - кәсіпкерлік бірлестіктер …………………………………… 64
ҚОРЫТЫНДЫ ………………………………………………………………… 88
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ……………………..................... 91
КІРІСПЕ
Мемлекеттің алдында тұрған негізгі мақсат - халықтың әл-ауқатын ұлттық
Президенттің 2007 жылғы Қазақстан халқына « Жаңа әлемдегі жаңа
Осыған байланысты, мемлекеттік басқару жүйесін толық жетілдіру проблемасын зерттеу
Қазіргі уақытта жүзеге асырылатын децентрализация саясаты жергілікті өкімет органдарының
Республиканың экономикалық ғылымы нақтылы бір облыс, аудан және қаланың
-тотальдік жүйе кезеңінде орталықтандырылған басқару жағынан республика облыстарының назарлары
-қашанда бір күшті болған салалық басқарудың қирауы болды;
-республика экономикасында өндірістің ерекше шарттарымен сипатталатын шаруашылық бірліктердің біркелкі
-тәуелсіздендіру процесі, әсіресе экономикалық, халық шаруашылығы бұтақтарының жаңа республикалық
-нарықтық механизмдер - өзегі аймақтық басқару болып келетін экономикалық
Бұл жағдайда аймақтық басқару проблемасы жергілікті өкімет органдарының ғылыми
Зерттеу объектісі - аймақтық басқару жүйесі. Зерттеуге арқау -
Қойылған мақсатққа жету үшін келесі шаралар қолданылды:
- аймақтық басқарудың теориясын және халықаралық тәжірибесін талдау;
- аймақтық басқаруға жүйелі түрде жақын келу, зерттеу;
- жергілікті мемлекеттік басқарудың халықаралық стандарттарын зерттеу;
- жергілікті өкімет органдарының нәтижелілігін бағалау жолдарын анықтау;
- аймақтық басқару жаңа түрлері мен әдістерін суреттеу және
- аймақтық басқару нәтижелілігін Шығыс - Қазақстан облысының үлгісінде
Осы проблеманы өңдеу библиографиялық және экономика - статистикалық талдау
Бұл көзқараста, осы жұмыс сөзсіз өзекті, жаңа және практикалық
Дипломдық жұмыс кіріспеден, төрт бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиет тізімінен,
1 АЙМАҚТЫҚ БАСҚАРУДЫҢ КОНЦЕПЦИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Аймақ әлеуметтік-экономикалық басқарудың объектісі түрінде
Мемлекетті дамуытуда аймақтардың және олардың өкімет органдарының ролін жоғарылату
- шешуші роль өмірдің әлеуметтік аспектілеріне, адамдық факторларға нықталып
- өзара территориялық байланыстың маңызы өсіп келеді;
- еңбек қорларының мобильділігі жоғарылайды;
- аймақтың өндіріс құрылымы және инфражүйесі күрделенеді;
- еңбектің территориялық бөлінуі тереңдетіліп, оның халықаралық аспектісінің маңызы
Бұл тенденцияның дамуы біріншіден, мемлекет пен аймақтар арасындағы басқару
Бұл мінезде Қазақстанға лайық. Себебі, республикамызда мемлекеттікті жасау экономикалық
Аймақтық басқарудың методологиялық аспектілерін қарастыра отырып, арнайы сөздікті анықтап
Шетелдік және біздің ғылыми әдебиетте аймақтық ғылымның анық анықтамасы
Аймақтық экономика облысындағы белгілі маман Некрасов Н. «өзін-өзі басқару»,
Біздің көзқарасымызша әлеуметтік - экономикалық басқару мақсаттарына келетін «аймақ»
ҚР « Қазақстан Республикасының әкімшілік - территориялық құрылғысы туралы
Тәуелсіз мемлекеттің аймақтық саясаттың айқын проблемасын анықтауы заңды болып
Аймақ экономикасын басқару және барлық шаруашылық механизмі өзімен территориясында
Аймақтардың және шаруашылық етуші бірліктердің өздігінен дамуына арналған міндетті
Аймақтау принципін және ұлттық шаруашылық ерекшеліктерін елемеу бұрынғы ССРОда
Кез-келген мемлекетте ( федералды және унитарлы ) иерархиясы ұлттық
- аралық территориялық құрылым және оларға лайықты өкімет және
- төменгі ( негізгі ) әкімшілік - территориялық бірліктер
Басқарудың аралық органының кез-келген мемлекеттегі анықтамалары - оның дербес
- автономдық бюджет;
- территориялық бөлімшелердің үстінен әкімшілік бақылау.
Осындай аралық органдар болып өз функцияларын орталық үкіметтің ведомствосына
Жергілікті өкімет органдары өз функциясын қалалық немесе ауылдық аудандарда
- салықтар - міндетті мемлекетке тегін төлемдер;
- салықсыз табыстар – салықтардан, жәрдем ақшадан (мемлекет немесе
- субсидия - басқа өкімет органдарының қаражаттарынан пайызсыз тегін
Қазақстан экономикасының нарықтық реформасымен байланысты маңызды проблема - біртұтас
Қазақстандағы өткізілетін негізгі өзгертулердің бірі экономикалық децентрализация, аймақтардың әлеуметтік
Біздің ойымызша облысты басқару жүйесі тек қана шаруашылық етуші
Облысты басқару жүйелерінің кіріс мінездемелері ретінде талдап, қорытындыланған, өткенді
Біздің көзқарасымызша, облысты басқару жүйесінде әрекеттестіктің негізгі элементтері басқару
Бір-бірімен әрекеттесетін облыстың дамуын басқару жүйесінің ресурстық құраушысы ретінде
Осыған орай, облысты басқару жүйелерінің қорлық элементтері екі нұсқада
Облыстың әлеуметтік - экономикалық дамуын басқару жүйесі құрастырушысының қорлық
Сондықтан облысты басқару жүйесінің қорлық құрамын барлық иерархия деңгейлерінің
Облыстың әлеуметтік - экономикалық дамуын басқарудың әртүрлі деңгейлерінің қорлық
Сондай әкіммен аймақтық деңгейде қабылданушы басқаратын шешімдерді негіздеу мақсатында,
Аймақты басқарудың лайықты өлшеммен толықтырылған функцияларының әрбірі ( жоспарлау,
Ақыр соңында, әлеуметтік - экономикалық саясат халықтың әл-ауқаттын жоғарылатуға
Аймақты басқарудың әлеуметтік жағы әлеуметтік әділеттілік және азаматтардың тең
Сайып келгенде, аймақтық саясатқа сай аймақ « дискриминациясы »үшін
1.2 Аймақтық басқарудың маңызы, мақсаттары және принциптері
Ең алдымен, қолданылатын сөздік қорымен анықталып алу керек. Аймақтық
Аймақтық менеджмент ( аймақтық басқару ) арнайы менеджменттің бір
Сонда:
- муниципальдық басқару - жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қоғам
- муниципальдық білім - қалалық, ауылдық, жалпы аумақпен біріктірілген
- муниципальдық шаруашылық - халықтың ұжымдық ( қоғамдық) қажеттіліктерін
ҚР «ҚРдағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы» заңына сәйкес «жергілікті
« Жергілікті өзін-өзі басқару »( local government ) ұғымы
Жергілікті өзін-өзі басқару – халықтың жергілікті орындарда басқарудан алыстауын
Бірнеше елдер қатарында « жергілікті мемлекеттік басқару », «
Аймақтық менеджментті нарықтық экономика шарттарында аймақтың әлеуметтік - экономикалық
Басқару ғылымы ретінде аймақтық менеджменттің алдында аймақтық дамудың мақсаттарына
Шаруашылықты басқарудың жоспарлы - нұсқаулық жүйелерінен аймақтық басқаруға көшудің
- аймақтың дамуын әлеуметтік проблемалардың шешіміне, қоғамның жоғары құндылығы
- экономикалық бостандық және шаруашылық дербестікгі принциптарын аймақтың барлық
- аймақтың инвестициялық және құрылымдық саясатын нарықтың қажеттіліктері мен
- аймақтың ағымдағы және стратегиялық дамуы бағдарламаларын өңдеу және
- аймақтағы әлеуметтік - экономикалық, саяси және экологиялық жағдайды
- аймақтың экономикалық даму деңгейі және халықтың тіршілік әрекеті
Аймақтық басқару мақсаттары әр алуан. Шаруашылықты реттеудің жоспарлық -
Аймақтық басқарудың негізгі мақсаттарының ішіне кіреді:
- аймақ халқының тіршілік әрекеті шарттарын, өмір сапасын жоғары
- аймақ шаруашылығының экономикалық және әлеуметтік трансформациясы, талдау, болжау
- қаражат ағымын ықшамдау, аймақтың экономикалық базасының және муниципальдық
- аймақта экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, қоршаған ортаны қорғау;
- аймақта құрылымдық, инвестициялық және ғылыми - техникалықтың саясат
Жоғарыда көрсетілген аймақтық басқарудың құрылымы мен мақсаттарының мәнінен оның
- объектіні белгілі бір меншік түріне жатқызуға болады;
- шаруашылық ету субъектісімен шығарылатын өнімнің немесе қызметтердің мінездемесі;
- шаруашылық ету субъектісінің аймақтағы экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және
- халықтың тіршілік әрекеті шарттарын жандандыру, адамдардың өндіріс сферасы
Объектілердің келтірілген талдауы аймақтық басқару объектілеріне аймақтың барлық шаруашылық
Аймақта өтетін әлеуметтік - экономикалық процестерге әсер ететін аймақтық
Аймақтық басқарудың негізгі принциптарына жатады: децентрализация, серіктік, субсидиарность, мобильділік
Децентрализация принципінің мәні шешімдерді қабылдауды орталық басқару органыдарынан нарық
Серіктік принципі тіке қатты иерархиялық қоса бағынудан кетуді болжайды.
Субсидия принципі қаражат қорларын алдын ала айқындалған мақсатқа бөлуде
Мобильділік және адаптивтілік принципінің құрылымы болып аймақтық басқару жүйесінің
Бөлінген хабардарлық принципі ( функциялардың шек қою принципінен айырмашылығында
1.3 Аймақтық экономиканы басқару әдістерінің мінездемесі
Аймақтық басқару әдістері (менеджменттің) аймақтың нарық шаруашылығы жүйесімен ескертілген.
- әкімшілік ( ұйымдастырушылық - басқарушылық );
- экономикалық;
- әлеуметтік – психологиялық;
- тәрбиелеушілік және т.б.
Басқару қызметі ақылменен әкімшілік әдістерді қолданусыз болмайды (оларды жиі
Әкімшілік әдістер бастықтардың, меншік иелерінің өз қарамағындағыларына тура әсер
Экономикалық басқару әдістерінде қажеттілік артуы заңды. Себебі, жеке кәсіпкерлік
Экономикалық басқару әдістерінің ерекшеліктері мынада:
- қорлармен маневр жасауға мүмкіндік беруші жалпы ережелерге негізделеді;
- өндірушілерге және тұтынушыларға жанама әсер көрсетеді, арақатынас жүйесі
- барлық деңгейлерде оған бір уақытта қабылданушы шешімге және
- орындаушыларды баламалық шешімдерді дайындауға және олардан ұжым назарына
Қазіргі заманда экономика территориялық дамудың дифференцияциаланған проблемасымен сипатталады ,
Экономиканы мемлекеттік басқаруда мемлекеттік бағдарламалау жоспарлаудың бағдарламалық мақсаттық әдісін
Мемлекеттік экономикалық бағдарламалау негізінде жататын маңызды ұғымдарды қарастырайық.
экономикалық проблемаларды жою, басу, жұмсарту мақсаттарына бағытталған басқару органдарымен
Бағдарламалық - мақсаттық жоспарлауға және басқаруға келесі мінездемелер тән:
- мәселенің шешімін табу үшін жету керек мақсаттарды айқын
- жүйелік ұйымдастырушы мақсаттар жиынтығынан мақсатты жүзеге асыру әрекеті,
- берілген мерзімде бағдарламалық шаралардың жүзеге асыруына арналған құралдарды,
- басқарудың ұйымдастырушылық - экономикалық механизмдарын айқындалған іс-әрекетті орындаумен,
Бағдарламалық - мақсаттық әдіс формуласын ең қысқа түрде «мақсаттар
Қазіргі уақытта аймақ бастықтарының көпшілігі өз аумағының экономикалық даму
1 сурет Әлеуметтік - экономикалық даму аймақтық бағдарламаларының мақсаттары.
Жоғарыда суреттелген бағдарлама құрастыру әдісі өмірге бейімді аймақтық бағдарламаларды
- бағдарлама бастаушысынан тәуелсіз, оның табысы маңызды серіктердің тең
- даму стратегиялық бағыттарының таңдауы аумақтың жалпы проблемаларын шешуден
- аймақтық бағдарлама - бұл мақсаттардың және олардың орындауына
Аймақтық басқару механизмдарының бірі жоспарлау болуы тиісті. Тарихта мемлекеттік
Осы позиция президентің Қазақстан халықына жолдауында қайта көрсетілген болатын
Бұл жерде іс мемлекеттік жоспарлардың қатты, тотальдық жүйесін қайтару
Қоғамның әлеуметтік - экономикалық даму мақсаттарына жетуі басқару алғашқы
Республикада нарықтық қатынастардың құрылу шарттарында іс жоспарлау микроэкономика деңгейінде
Облыстарда жоспарлаудың міндетті элементтері болуы тиісті : халық санының
Қазақстанда Германия үлгісімен, облыстардың және аудандардың басқару органдары арасын
Аймақтық басқару әдістерінің бірі «секторлық әдіс». Аумақтың бөлек учаскелері
Бұл әдісте барлық іс-әрекет жағымсыз аймақтық процесті немесе сектордағы
Аймақтық саясат концепциясында республика аймақтарының дамуын жөнге салудың әртүрлі
Республика экономикасын макроэканомикалық тұрақтандыруда оның негізгі параметрлерінің (өндіріс көлемдері
Өтпелі кезеңде мақсаттық әдіс бағдарламасы маңызды болып келеді. Аймақтың
Халық шаруашылығының әр түрлі деңгейлерінде мақсаттық әдісті қолданудың өз
Аймақтық басқаруда мақсаттық территориялық бағдарламалар әдісін қолдану бірқатар шек
Аймақ приоритеттеріне кейбір құрастырушылармен көрсетілетін оның жұмыс жасау механизмін
- сыртқы нарыққа арналған өнім шығаруының орталықтандырылған тапсырмаларын орындайтын
- халыққа қызмет көрсетуге және халыққа арналған тауарларды шығаруға
- өндіріс құралдарының бірге қолдануы;
- әлеуметтік инфражүйенің жұмыс жасау механизмі және т.
Басқаратын процестерді жүзеге асыруда аймақтың дамуы өлшенерлік категория екенін
1.4 Аймақтық экономиканы басқарудағы жүйелік тәсіл
Аймақтық экономиканы басқару күрделі және көп қырлы проблема болып
Жүйелік талдау әдістері ғылымдарда жиі қолданылады. Рационал емес әрекеттерді
Жүйені бірнеше белгі мінездемелейді: эмердженттілік; синергеттілік; мультипликаттілік, сыйысушылық, құрылымдардың
Эмердженттілік жүйе мақсатының оның бөлімдеріне кіруші бөліктердің мақсаттарымен сәйкес
Синергеттілік әрекеттердің бірбағыттылығын анықтайды, жүйе рамкаларында тырысу интеграциясын болжайды,
Мультипликативтілік жүйе жасаушы белгі ретінде жүйе нәтижелілігін көбейтуге бағытталған
Жүйе бөлімдерінің өзара икемделушілігін және адаптивтілігін сәйкестілік мінездемелейді. Мемлекет
Жүйенің келесі белгісі обьектілер және элементтердің реттілігін, олардың арасындағы
Басқарудың аймақтық құрылымы жататын күрделі жүйелердің түпкі қасиеті кері
Аймақтық экономиканы басқаруға жүйелік жақын келудің негізгі мазмұны болып
Жүйелік талдау бірінші белгісі болып проблеманы дұрыс қою болып
- проблеманы ойластыру қажет;
- оның қаншалықты терең қойылу керектігін анықтау;
- сәйкес мақсаттарды келістіру;
- баламалық шешімдердің бағалау белгісін анықтау.
Аймақтық даму көзқарасынан келесі проблемаларды белгілеп қоюға болады:
- толық құнды баспана нарығын жасауы;
- азық базасының жақсаруы және онан ары дамуы;
- елдің өнеркәсіпті - иннервациялық бағдарламасының орындалуы;
- халық өмірі сапасының және әл-ауқаттының жоғары дәрежеге жетуі;
- нарықтық инфражүйелер институттарының дамуы - құнды қағаздар нарығының,
Аталған проблемалардан ең бастысын алып қою керек, ол таңдау
Екінші белгісі - талдаудың жүйелік бағыттылығы. Бұл проблеманы зерттеу
Үшінші белгі анықсыздық есебі қажеттілігінде. Бұл құбылыстардың болу мүмкіндігінен
Төртінші белгі бар альтернативаларды жақсартуда емес, жиынтығын максималды кеңейтуде.
Бесінші белгі нақты жүйеде шешім өңдіруде тәжірибе жасау мүмкінсіздігімен
- тексеру - процедуралардың және әдістердің негізінде алынған нәтижелер
- айқындық - есеп-қисаптарды, алғы шарттарды, тексерілген деректер, сын,
- объективтлік - қорытынды адамдардан, абырой немесе жеке назардан
Жүйе мақсаты - бұл объекті және оның параметрлерінің болашақтағы
Бір жүйеде әр алуан мақсаттар бола алады . Кез-келген
Күрделі жүйелерде бір-бірін толықтырмайтын көптеген мақсаттар бола алады .
- белгілі бір әл-ауқаттылыққа жету;
- қоршаған ортаны сақтау;
- аймақ аралық жеткізу жоспарларын орындау;
- өнеркәсіптік - инновациялық даму бағдарламалары шегінде өнеркәсіпті жаңарту;
- ядросыз аймаққа айналу;
- қорғаныс бұтақтарының конверсиясы және т.б.
Бұл мақсаттарды бағалай және салыстыра отырып, зерттеушіге негізгі, бүгінгі
Ішкі жүйелердің алдыңғы деңгей мақсаттары ішкі жүйелердің келесі деңгей
1) Негізгі ақпарат талдауы . Ол үшін нұсқаулық құжаттар
2) Сценарий жазу . Ақпарат талдауы нәтижесінде жүйенің келешек
Қазіргі заман жай-күйі үлгісіне кіреді : проблеманы, сыртқы және
Жұмыстағы тенденцияларда көптеген белгілер толығымен ашылмағанын ескере кеткен жөн
Мақсаттар ағашы- дедуктивті-логикалық жүйеге келтіру және жүйе мақсаттарын тәртіпке
О – ұлттық мақсат;
1 – аймақтық даму бағдарламасының негізгі мақсаты;
2 - негізгі мақсаттың орындалуын қамтамасыз ететін қызмет түрлері;
З - қызмет түрлерінің орындалуын қамтамасыз ететін мақсаттар;
4 -мақсатты нақтылаушы тапсырмалар ;
5 - тапсырмалардың орындалуын қамтамасыз етуші жүйелер;
6 – ішкі жүйелер;
7 - ішкі жүйе элементтері.
Мақсаттар ағашын құру - творчестволық процес , сондықтан зерттеуші
1 қадам. Мақсаттардың декомпозициясы жүзеге асатын иерархия деңгейлерін орнату.
- бірінші деңгейде мақсаттар бекітіледі, оларды орындаудың жалпы бағыттары
- екінші деңгейде нәтижелерге, сонымен қатар баламаға жетуді қамтамасыз
- үшінші деңгейде құралдар және мақсаттарды жету әдістері сипаттайтын
2 қадам. Жоғарырақ келтірілген деңгейлермен сәйкес артынша әрбір деңгейдің
Мақсаттар декомпозициясын дұрыс қамсыздандыру үшін әрбір деңгей мақсатына қатысты
- «Мақсат қай қызмет түрін айқындайды?»;
- «Нақты мақсат қай деңгейде орналасуы қажет?»;
- «Мақсаттар дұрыс ретте орналасқан ба, жалпыдан жекеге принципі
- «Мақсатты құруда барлық аспектілер есепке алынған ба?»;
- «Бұл процесстің логикалық схемасы ескерілген бе?»;
Мақсаттар ағашын өңдеуді аяқтайтын саты болып мақсаттардың сандық бағалауы
Көптеген мақсаттар өз табиғатымен формалауға берілмейді , сондықтан оларды
Қорытындылай келе , аймақтық проблемалардың зерттеуінде жүйелік талдауды қолдану
2 АЙМАҚТЫҚ БАСҚАРУДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕЛЕР МЕН СТАНДАРТТАР
2.1 Ресей федерациясының аймақтарындағы жергілікті басқару жүйесі және дамыған
Дамыған елдерде жергілікті басқару түрлері және үлгілері. Аймақтық экономика
Англосаксондық түр жергілікті органдардың терең автономиясымен және айқын орталыққа
Жергілікті өзін-өзі басқарудың англосаксон типі қолданылатын АҚШ үшін, әлеуметтік
Жергілікті басқарудың француз үлгісі . Францияда жергілікті органдардың статусын
Департамент жергілікті орган бас кеңес сияқты келесі өкілеттіктермен үлестірілген:
- департаменттік қызмет жасауды ұйымдастыру және оларды басқару;
- департамент мүлігін басқару;
- департамент қаражатын қабылдау және оның атқарылуын бақылау ;
Коммунаның ең жоғарғы органы - муниципальдық кеңес , өз
Жергілікті басқарудың аралас үлгісі , жоғарыда айтылғандай , Германия
Жапонияда жергілікті басқару екі буынды: ең жоғарғы буын -
Осылайша , нарықтық экономикасы дамыған елдерде жергілікті басқару түрлерінің
2.2 Ұлыбританияның жергілікті өкімет органдарының жұмыс нәтижелілігін жоғарылатуы
Ұлыбританияның мемлекеттік жүйесі тұрақтылықты және нәтижелілікті демонстрацияласа да, ел
Мемлекеттік басқару жүйесін жаңарту . 1999 жылғы Ұлыбритания премьер
Бұл мақсаттарға жету үшін мемлекеттік басқару органдарының жұмысын сайлаулы,
« Ақ кітапта » мемлекеттік аппараттың кейбір буындарының жұмысының
Ақ кітап мемлекеттік басқару органдарының жұмысын реформалаудың басты бес
- конъюктурлы факторларды емес, жалпыұлттық назарды және стратегиялық мақсаттарды
- әртүрлі әлеуметтік топтарды назарға ала отырып мемлекеттік қызметтерді
- мемлекеттік қызметтердің сапасын жақсарту және нәтижелігін жоғарылату ,
- мемлекеттік басқаруда азаматтардың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру және қызметтерді
- мемлекеттік қызметті қызмет етушілерді ынталандыру жүйелерін өзгерту жолымен
Жергілікті басқаруды толық жетілдіру механизмдері . Өзін-өзі басқару әкімшілік
Жергілікті басқару органдарының бастықтары және қызметкерлері өз қызметінде ұлттық
1998 жылғы үкімет жергілікті басқаруды жаңарту туралы демократия дамуына
Жергілікті басқаруды толық жетілдіруге тырысу көптеген каналдармен іске кіріседі
- жергілікті ұйымдардың жұмысына сапамен басқарудың әртүрлі үлгілерін енгізу;
- қоғамдық секторлардың барлық топ өкілдерінен құрылатын 25 жергілікті
- жергілікті ұйымдардың прогресшіл тәжірибелілерін таратуға және инновациялық ойларды
- қазіргі заман тәжірибесін зерттеуге және ұйымдардың жақсы жұмыс
Жергілікті өкімет органдарының қызмет сапаларын жоғарылату үлгілері арасында (
- «жұмыста басымдық» үлгісі, стратегиялық құндылықтарға тұрақты бағытталған ұйым
-« Хартия белгісі »- өзін-өзі бағалау және тексеру негізде
-« Қызметкерлерге инвестиция»- оқуға құралдарна және қызметкерлердің дамуына салымдар
- «ISO - 9000» үлгісі - жұмысшы процестердің және
-« жергілікті басқаруды толық жетілдіру бағдарламасы »- мамандар тобымен
Ең жалпы механизм « жұмыста басымдық » үлгісі болып
1 сурет- Жергілікті басқару органдарындағы жұмыс сапасын жоғарылату моделдері
1999 жылы осы үлгілердің қолдану тәжірибесін әртүрлі құрылымдарда жалпылау
1 сурет Жергілікті басқару органдарындағы жұмыс сапасын жоғарылату моделдері
1999 жылы осы үлгілердің қолдану тәжірибесін әртүрлі құрылымдарда жалпылау
- тұтынушыларға бағытталу және ақырғы нәтижелер ;
- әрқашанда өз ісін ұштау және жаңалышылдық енгізу;
- шешім қабылдауға қызметкерлерді араластыру;
- ақпаратты талдау негізінде процесстерді басқару;
- стратегиялық көзқарас;
- ішкі бөлімшелер, сондай ақ сыртқы ұйымдар арасында серіктестіктің
- ұзақ уақыттық жоспарлау;
- жұмыс нәтижесіне ұжымдық жауаптылық, уақыт факторын есепке алу.
Қолданылатын сапа үлгілерін жақсылап қарастырайық. «Жұмыста басымдық» үлгісі басқару
Осылайша, « жұмыста басымдыққа » жету үшін тұтынушыларға, сондай
2 сурет «Жұмыста басымдық» үлгісі
Қорыта келе, «Жұмыста басымдық» үлгісін қолдану өкіметтің жергілікті органдарына
Тұрғындарға қызмет көрсетумен байланысты, оның ішінде жергілікті басқару органының
Бұл мәртебелі сыйлыққа ие болу үшін ұйымдарға іріктеудің үш
1) анық жасалған стандарттар;
2) ашық және толық ақпарат;
3) консультация және халықпен кері байланыс;
4) таңдау мүмкіншілігі және қызметтер жетімділігі;
5) қызмет пайдалылығы және азаматтар хұқығын сыйлау;
6) қызмет жеткілікті сапалы болмаса апелляция мүмкіндігі;
7) ресурстарды тиімді пайдалану;
8) жаңашылдық енгізу;
9) қызмет провайдерлерімен бірлескен жұмыс;
10) тұтынушылар қанағаттануының деңгейі.
Екінші кезеңде эксперттер берілген мәліметтердің дұрыстығын тексереді. Үшінші кезеңге
Таңдау және «Хартия белгісі» сыйлығын марапаттау механизмі конкурсқа қатысушыларға
- олар көрсететін қызметтерді ең жақсы ұйымдар жұмыс стандартымен
- өз жұмысының деңгейі жайында эксперттер мәліметін алуға;
- жалпыұлттық мойындауға қол жеткізіп, абыройын бекітуге;
- қызметкерлердің адамгершілігі мен қызығушылығын жоғарылатуға;
- жұмыс нәтижесін жақсартуға (зерттеулер көрсеткендей, 97% конкурстың жеңімпаз
«Қызметкерлерге инвестиция» ұлгісі өз құрамы бойынша ұлттық стандарттар мен
- жоғарғы басшылықтың қызметкерлердің профессионалды дамуына қатысты міндеттемесі;
- жүйелі қызметкерлердің оқытуға, дамытуға қажеттілігін зерттеу және қажетті
- қызметкерлердің жеке дамуы мен оқуын ұйымдастыру;
- ұйым қызметкерлеріне инвестиция нәтижелігін бағалау.
Бұл жүйені әр типтегі ұйымдарға енгізу 6 айдан екі
Келесі схема бойынша жұмыс жасау ұсынылады. Ең алдымен жергілікті
«ISO – 9000» үлгісі жергілікті басқару органдарында оларды стандарттау
Бірінші кезеңде процедураларды стандарттау жұмысы жүргізіледі. Ол ресми құжаттарда
«ISO – 9000» үлгісін ендіру 6-9 ай алады, Сол
- сапа облысындағы саясат;
- сапа стандарты бойынша анықтама;
- процедуралар бойынша жұмыстық нұсқаулықтар.
Бұл жүйе уақыт пен ресурсты тиімді пайдалануға, қызметтерді жетілдіруге
«Жергілікті басқаруды жетілдіру бағдарламасы» әдетте «Жақсы құндылықтар »
Бағдарламаға бір топ қызметкерлер мен қалауынша таңдалған бір сыртқы
Барлық көрсетілген үлгілердің іске асырылуы жүргізілген есеп бойынша
Қорытындылай келе, Ұлыбритания тәжірибесі нәтижелі болатын жергілікті өзін-өзі басқару
2.3 Федеративтік Германия Республикасындағы федерация мен жерлердің өзара әрекеттестігі
Германия өзіндік әрі күрделі жүйесі бар федеративтік мемлекет ретінде
-федеративтік мемлекет ретінде федерация секілді жерде де республикалық конституциялық
-халық мемлекеттік үкіметтің жаршысы болып есептеледі. Мұның астарында үкіметтің
-жер еркін іс-әрекетке ие. Мысалы, олар Президентті өз
- федерация мен жерде әлеуметтік конституциялық құрылым болу қажет.
- мемлекет озбырлыққа жол бермей, қолданыстағы заңнаманы сақтауға
Федералдық жер қауымдарға және олардың одақтарына
Федерация мен жер арасындағы міндеттерді бөлісу. Федеративтік Германия
Міндеттері көлемі мен типіне байланысты төмендегідей жіктеледі:
-заң өкілеттілігі қызметінің көп саласы федерацияның қолында;
- әкімшілік басқару, негізінен, жердің құзіретінде;
-сот әділдігі мәселесін федерация мен жер бір-бірімен өзара бірлесіп
Бөлісудің мұндай түрі федерацияға басымдылықты кепілдік етеді. Федерация
Жерлердің мүддесін қорғайтын федералдық заңдар тек бундесраттың келісімі болғанда
Федерацияның заң шығару құзіреті. Мемлекет пен азаматтардың мүдделері бір
Көптеген облыстарда бәсекелестік заң шығару жұмыс істейді. Шындығында, мұнда
Федерация жерлердің шығармашылық мөлшерінің негізгі мазмұны мен бағытын көрсетіп,
Федерацияның территориясын реттейтін заң туралы жалпы ережелер ғана бар,
Жерлердің заң шығару құзіреті. Федерацияның Конституциясына байланысты болмаса,
-бірінші кезекте білім беру, радио мен телевидение сияқты мәдениет
-коммуналдық саланың дамуы;
-мемлекеттік және қоғамдық тәртіпті ұйымдастыру мен қолдауға қатысты жалпы
Жерлер мұнда әр түрлі мақсаттарды көздеп, өз жолымен жүруі
Жер өкілеттілігі тек аймақтарға ғана таралмайды. Мысалы, телевидение толығымен
Басқару міндеттері. Германия үстел үстінде, кабинетте шешілетін, болып жатқан
Басқарудың көп бөлігі коммуналдық өзін-өзі басқаруға негізделген жерлерге жүктелген.
Федерацияның тапсырмасы бойынша, мысалы федералдық автострад пен автомобиль жолдары
Мұндай жағдайда федерация өз нұсқамаларын беруге құқылы. Федералдық заңдардың
Жер кіріспесінде тек тікелей әкімшілік міндеттер туралы шешімдер (мектептерді
Басқару кең мағынада үкіметтік қызмет ретінде белсенді мемлекеттік саясат
Бөлісу шығындары. Бөлісудің ұстанымдары мен өкілеттікті бөлу ережелері тек
Мемлекеттік аппаратты пайдалану мен қолдауға қажетті әкімшілік шығындарға жауапкершілікті
Материалдарды төлеу шығындары мен қызмет көрсету осы сектор
Егер мұндай құқыққа тек федерация ғана ие болса, онда
Мектеп құрылыстары, керісінше, жерлердің (немесе қауымның) әкімшілік мәселесі, сондықтан
Федералдық заңдарды өз күшімен жүзеге асыру үшін жерлер
Азаматтарға ақшалай ақы төлеуге бағытталған заңдарға келгенде, федерация оларға
Жерлерге студенттердің шәкіртақысы федерацияның бюджетінен ішінара өтемақы ретінде
Салықтарды бөлу. Салық заңдарының барлығын дерлік федерация қабылдайды, елдің
Федерация мен жерлердің қажеттіліктері өздерінің шығындарын жабуда әділ төлемақы
Жалпы салық көлемінің 70%-ын құрайтын федерация мен жерлердің
Қаржылық-төлемақы механизмі. Германияның қаржы заңнамасы федерация мен жерлердің арасындағы
Жаңа жерлерде қаржы мәселелерінің шешімі келісімшартта Германия бірлестігі туралы
Бундесрат – федеративтік мемлекеттік орган. Жерлер жер үкіметінің мүшелерінен
Бундесрат – ландтагиден кейінгі сайлаулардан соң уақыт өткен сайын
Бундесрат бундестагқа халық сайлаған парламенттің заң жобаларын ұсынуға құқылы.
-Конституцияны өзгертетін. Оларды қабылдау үшін көпшілік қауымның 2/3 дауысы
-Жерлерге қаржылық түсімге қатысты. Алдымен мұның қатарына жерлер мен
-ол заңдар жерлердің әкімшілік егемендігіне қатысты болады.
Бундесраттың маңызы оның келісімі бойынша заңдарды қабылдау құқығына байланысты
Жерлер бундесрат бекітпейтін заңдарды жер палатасы арқылы қалыптастыруға ықпал
Бундесрат басқару саласында бірінші кезекте үкіметтің жұмысын бундесратқа
Федерация мен жерлер өз міндеттерін орындауда өзара бақылау мен
-өз тараптарынан федерацияға өздерінің мүдделерін тікелей танытады;
-федералдық заң шығару үдерісіне қатысып, заң шығару өкілеттілігінен айырылғандықтан
-өздерінің саяси және әкімшілік тәжірибелерін федерацияның заң шығару мен
Бундесратта федеративтік және партиялық саяси элементтер өзара әрекеттесіп, жер
Ішкі жақындасулар федерацияның жұмысы болып табылады, ол ішкі істер
Халықаралық ұлттық келісімшартқа отырмас бұрын федерация жерлердің көзқарастарын тыңдап,
Заң шығару құзіреттілігі жердің қолында болса, әр жер шетел
Жерлер бундестаг арқылы федерацияның ішкі саясатын қалыптастыруда жанама түрде
Саясаттағы федерализм екі элементті- жарыстар мен келісімге келуді күшейтуге
3 АЙМАҚТЫҚ БАСҚАРУДЫҢ ЖАҢА ТҮРЛЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ
3.1 Қазақстан Республикасында бірлескен басқаруды дамыту проблемалары
Елбасы басқару жүйесі мәселесі бойынша өзінің 2007 жылғы Қазақстан
Тәуекел факторларының арасында жетекші венчурлық бизнеске – мемлекеттің қолдауы,
Заманауи менеджментті әрі қарай дамытуға, компаниялардың әлеуметтілігін нығайту үшін
Бірлескен менеджмент – бүгінгі таңда бұл меншікті басқарудың
Бірлескен басқарудың жұмысы салалық, салааралық және трансұлттық білім берудің
Қазақстанда бір-бірінен көлемімен, меншік құрылымымен, ұйымның типімен және
Бірлескен басқару жүйесін сипаттайтын негізгі белгілер деп мыналарды атауға
Меншікті бірлескен басқарудың қатысушысы болып акционерлер, менеджерлер, банктер, кәсіподақтар,
Қазақстандық бірлестіктердің талдауы тиімсіз меншіктік құрылымды, бірлескен басқарудың
Ұлттық іскерлік идеологияның, корпоративтік нормалар мен құндылықтардың болмауынан,
-меншік иесі және менеджмент табысының жетекші факторы ретіндегі бірінші
-ұйымның бірінші басшысы лауазымына орналасқан кезде менеджменттің теориясы мен
-ұйымдастырушылық аудитке аудит менеджмент бөлімін аудио жүйесін енгізуі;
-Қазақстандағы бірлескен басқару мен менеджментті дамытудағы мәселелерді зерттеу бойынша
-жаңа нарыққа шығуға мүмкіндік беретін ұтымды аса ірі бизнестермен
-елдің транснационалдық компаниялар үдерісіне әлемдік технологиялық тізімде еңбекті
-елдегі компаниялардың бірлескен басқару жағдайын тыңғылықты зерттеу үшін және
-корпорацияның нормативтік-құқықтық база жұмысын, акционерлер құрылымын, ашықтың деңгейін, екінші
Сонымен менеджмент саласындағы мәселелерді талдай келе, бірлескен басқарудың бәсекеге
3.2 Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар
Тиімсіз мемлекеттік кәсіпорындарға, сондай-ақ мемлекеттің қатысуымен кәсіпорындарға жүргізілген
Мемлекеттік меншік жайына келсек. 2005 жылдың қорытындысы бойынша жұмыс
Коммуналды меншік турасында айта кетер болсақ. 2004 жылдың қорытындысы
Мемлекеттік меншікті тиімді басқаруға қол жеткізу, өңірлік дамуға баса
Кооперативтердің құрылуы шағын және орта бизнес өндірістері мүшелерінің халықаралық
Табысты кооперативтер ауыл шаруашылығынан , тамақ өнеркәсібіннен басқа да
Бірқатар кедергілер де кездеседі; өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуы, сонымен қатар,
Қазіргі жағдайда Қазақстан үшін келешегі зоры экономикалық ұйымдар
Әлем тәжірибесі көрсеткендей еліміздің экономикалық дамуы өңірлерде қалыптасқан өзара
Бүгінгі күні мемлекеттік меншіктің бір бөлігін жеке сектордың басқаруына
Республиканың экономикалық және әлеуметтік дамуы меншікті сектордың белсенді қатысуымен
ӘКК міндеттері:
-Инвестицияларды және экономика субъектілерінің кең ауқымдағы экономикалық үдерістерін
- өнімдерді ішкі және сыртқы нарықтарға ілгерілету, табысты тауарларға
- қаржылық-тұрақты кәсіпорындармен тиісті кластерлерді біріктіру мақсатымен шағын және
-тиісті кластерлерді құру, және жұмыс істеп жатқан кәсіпорындарды
-ішкі және сыртқы нарықта аймақтың экономикалық беделін арттыру;
- шағын және орта кәсіпкерлігінің өнімділігін арттыруда жаңа технологиялар
-бизнес-жобалар базасын қалыптастыру, оны іске асыру үшін қаржыландыру;
-аймақтың әлеуметтік дамуына бағытталған жобаларды дайындап, оларды қаржыландыру.
ӘКК келесі жұмыстарды атқарады:
жерлерді ӘКК меншігіне беру, мемлекеттік меншік активтерінің бөліктерін табыс
ақпараттандыру жұмыстарын өткізу (көрме жұмысы, бизнес-конференция, семинарлар, консалтинг);
-өнімді халықаралық нарыққа шығару;
-кәсіпорындарда басқару технологиялары мен жаңа өнімдерді енгізу, сонымен қатар
-әлеуметтік жобаларды дайындау және оны іске асыруға қатысу;
-инвестицияларды тарту мақсатымен болашағы зор шетел инвесторларымен, даму институттарымен
-болашақта қаржы бөлуге болатын бизнес-жобалардың базасын қалыптастыру;
-жеке отандық және шетел капиталының қатысуымен бірлескен жобаларды жүзеге
-мемлекеттік кәсіпорындар немесе ұйымдардың негізінде құрылған жаңа өндірістерді қайта
ӘКК алдына қойған мақсаттарға жету жаңа жұмыс орындарын құру
Жергілікті мемлекеттік басқару органдары (әкімдіктер, мәслихаттар) ҚР Президенті алдында
ӘКК-ның ұйымдастырушылық-құқықтық формасы – акционерлік қоғам болып табылады.
ҚР Президентінің шешімімен 2003 жылдың 13 мамырындағы ҚР-ның «Акционерлік
Мемлекеттік республикалық және коммуналдық меншік объектілерінің кейбірлері, жерлер,
Мемлекеттік меншіктегі активтерді ӘКК-ға берудің мақсаты - ӘКК-ның
Осылайша ӘКК аймақтағы жобаларды іске асыру үшін қаржылық,
ҚР-ның үкіметі мен ӘКК арасындағы өзара байланыс Арнайы кеңес
Директорлар кеңесінен құралған аймақаралық консультациялық-кеңесші орган мен әр
Энергетикалық емес және тиімсіз секторларда жаңа нарықты дамыту сияқты,
Сонымен қатар ӘКК кәсіпкерлік өнімдерін сатып алушы ретінде танылады
-кәсіпкерліктің шағын және орта кәсіпорындардың өнімдерін сатып алу және
-ауыл шаруашылық өнімдерін тамақ тауарларына жұмыс істеп жатқан кәсіпорындарға
-өнімдерді біртұтас брэнд негізінде ішкі және сыртқы нарыққа шығару
-ӘКК-ның меншікті сауда үйлерін құруда ӘКК-ның аясында дайындалған өнімдерді
ӘКК шаруашылық субъектілерінің бірлестіктерін кластерлерге тартады. Кластердің өндірістік циклын
Бүгінгі таңда елдегі экономикалық дамуының жалпы аясында ауыл және
ауылды елді мекенде тұрады, олардың үштен бір бөлігі статистикалық
Ауыл шаруашылық және тамақ өнеркәсібі саласындағы кластердің дамуына ауылдық
Осыған байланысты шағын және орта кәсіпкерліктің экономикалық мүмкіндігінің концентрациясы
Кәсіпкерліктің дамуына кедергі болатын жағдайдың бірі өнімділік инфрақұрылымның
Мемлекеттік коммуналдық меншіктегі ӘКК активтерін, жерлер мен ғимараттарды, тиімсіз
Кәсіпкерліктің қайта құрылуы ӘКК-ға міндеттелмеу қажет, себебі оның міндетіне
ӘКК активтерді басқаруға, жобаларды тартуға және оларға нақты аймақтың
ӘКК аймақтың инновация орталығы, ауыл шаруашылық өнімдерін ішкі және
Қазақстанда ӘКК-ның қатысуымен отандық өндірушілер шетелдік серіктестіктердің қатысуымен
Сонымен қатар ӘКК жобаларын іске асыру үшін салық салу
4 АЙМАҚТЫҚ БАСҚАРУДЫҢ НӘТИЖЕЛІЛІГІ МЕН ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ
Әлеуметтік-экономикалық дамудың индикаторы - халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етудің
-экономикалық дамудың индикаторы - өнімнің өсу қарқыны мен көлемі,
-әлеуметтік индикаторлар - өнім шығармайтын саланың дамуы деңгейі мен
-жалпы көрсеткіштер - инфляция факторы мен деңгейін бағалау, шаруашылық
Аймақтық басқарудың көрсеткіштері деп мыналарды айтуға болады:
-валовтық аймақтық өнімнің ақшалай қорға қарым-қатынасы;
-ақшалай қордың материалдық құндылықтарды есептемегенде кәсіпорындардың айналымдық қаражатқа қарым-қатынасы;
-бір жұмысшыға өндірім және басқарудағы бір жұмысшыға келетін таза
-аймақтағы басқаруға кететін шығын үлесі.
бұл модельді елестету үшін аймақтардың көрсеткіштерін талдау керек. Оңтүстік
Оңтүстік Қазақстан облысының негзгі экономикалық даму индикаторы 1-кестеде көрсетілген.
Облыстың барлық аймақтарында 2004 жылғы физикалық өнімнің көлемі 2003
ОҚО 2003 жылдағы бюджеті 599,75 млн. теңгеге орындалды, 2004
Оңтүстік Қазақстан облысы экономикалық дамуының негізгі индикаторлары
Көрсеткіштердің атауы 2001 2002 2003 2004 өсу қарқыны өсу
Үй шаруашылығын қосқандағы өнімнің физикалық көлемінің индексі % 00,3
Облыстағы ішкі сауда айналымы млн. доллар 45,2 37,5
экспорт 19,7 04,4 98,0 42,4
импорт 25,5 33,1 00,0 07,1
Тұтыну бағаларының салыстырмалы индексі 04,5 07,7 06,9 04,8 105,9
өнеркәсіптегі көтерме бағалардығ салыстырмалы индексі 6,2 7,5 06,3 02,2
Номиналды орташа айлық жалақы, теңге 1542 3635 5300 9386
Ресми жұмыссыздық деңгейі % 1,5 9,4 8,6 7,8
Соңғы 5 жылда облыстың кәсіпкерлік құрылымдары айналымдағы қаражатты толтыруға
Облыста кәсіпкерлік құрылымдарға қаржылық қолдау нәтижесінде жаңа жұмыс
нақты ақша кірісі 21,7 %-ға өсті. кәсіпорындардағы, ұйымдардағы және
Шығыс Қазақстан облысының негізгі экономикалық даму индикаторы 2 кестеде
2004 жылы ішкі айналым көлемі 1532,7 млн.долларды құрады, экспорт
2-кесте
Шығыс Қазақстан облысы экономикалық дамуының негзгі индикаторлары
Көрсеткіштердің атауы 2001 2002 2003 2004 өсу қарқыны өсу
Үй шаруашылығын қосқандағы өнімнің физикалық көлемінің индексі % 116,5
Облыстағы ішкі сауда айналымы млн. доллар 1082,8 1042,4
экспорт 538,8 599,6 560,2 868,7 - -
импорт 544,0 442,7 526,4 663,9 - -
Тұтыну бағаларының салыстырмалы индексі 108,0 106,5 106,2 107,3 107,0
өнеркәсіптегі көтерме бағалардығ салыстырмалы индексі 98,4 11,1 105,1 119,4
Номиналды орташа айлық жалақы, теңге 16832 18816 19787 24212
Ресми жұмыссыздық деңгейі % 7,3 7,3 7,3 7,2 -
Ең төмен шығындармен ең жоғары нәтижелер ретінде анықталатын экономикалық
3-кесте
Шығыс Қазақстан облысы бойынша трансакциондық шығындар
Көрсеткіштер 2005 жыл 2006 жыл 2007 жыл
Бюджет, барлығы 50 490 562,0 69 794 077,3 94
Мемлекеттік шығындардың жалпы сипаты (мың. теңге) 3 008 606,0
Мемлекеттік басқарудың жалпы қызметін орындайтын өкілетті, атқарушы және басқа
Соның ішінде үкіметтің өкілетті органдары: 141 287,0 153 510,0
-Облыс мәслихатының аппараты 16 379,0 17 617,5 20 184,0
-аудан мәслихатының аппараты 124 908,0 135 892,6 167 530,0
Соның ішінде үкіметтің өкілетті органдары: 2 329 294,0 3
Облыс әкімінің аппараты 719 599,0 920 060,3 1 160
Аудан әкімінің аппараты (облыстық мәні бар қалалар) 750
Қаладағы аудан әкімінің аппараты, аудандық мәні бар қалалар, ауыл
Үкіметтің жергілікті органдар аппаратының саны 3 397 3 427
Облыстағы үкіметтің жергілікті органдарын ұстауға жұмсалатын барлық шығындар пайызбен
Трансакциондық шығындарға органдар мен нарық жүйесін мемлекеттік реттеу құрылымы
Үкіметтің жергілікті огандар жұмысының тиімділігін бағалаудың бір жолы- басқару
Жоғарыдағы кестелерді талдай келе, біз трансакциондық шығындардың өсу ретін
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі уақытта экономика дифференцияциаланған территориялық даму проблемасымен сипатталады ,
Біршама бос аймақаралық ресурс айналымы бар бірыңғай ауылшаруашылығы кеңістігін
Біздің көзқарасымыз бойынша, аймақтық басқару құрылған шаруашылық субьектілерінің қарым-қатынасына
Облыстың аймақтық басқару жүйесіне кіретін мінездемесі ретінде аймақтың әлеуметтік
Бірақ, аймақтық саясатты мінездемелейтін аймақ «дискриминациясы», әлеуметтік көзқараста, азаматтардың
Аймақтық басқару жүйесіндегі негізгі әрекеттесуші элементтер, біздің ойымызша, басқару
Қорыта келе аймақтық проблемаларды зерттеуде жүйелік талдауды қолдану зерттеушінің
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде жергілікті басқарудың түрлері мен формаларының
- Мемлекеттік саясатты жасау әдістерін конъюнктуралық факторларды емес, халықаралық
- Әр түрлі әлеуметтік топтардың назарын жақсылап бақылау арқасында
- Мемлекеттік қызметтердің сапасын жақсарту және нәтижелілігін жоғарылату, нновациялық
- Азаматтардың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру және қызметті электронды жүйе
- Қызметкерлерді ынталандыру жүйесін өзгерту, жұмыс көрсеткішін бағалау жүйесін
Орта және шағын бизнес кәсіпорындардың кооперациясының халықаралық тәжірибесі кооперативтерді
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының әкімшілік-территориялық құрылымы туралы : Қазақстан Респ.
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жергілікті басқару : Қазақстан Респ. 2001
Айтаханов Е. Қазақстан Республикасының аймақтық дамуының жоспарлау процесстерін басқару
Алдияров С. Қазақстан аймақтарының негізгі әлеуметтік-экономикалық индикаторлары және дамуды
Воронин А. Г. Муниципалды шаруашылықты басқару негіздері : оқу
Шығыс Қазақстан сан бойынша - 2005 : жыл сайынғы
Бердалиев К. Қазақстан экономикасын басқару негіздері / К. Бердалиев.
Шығыс Қазақстан сан бойынша: стат. жинақ - Алматы :
Гаврилов А. И. Аймақтық экономика және басқару: жоғарғы оқу
Гамарник Г. Облыс экономикасын басқару жүйесін жетілдіру / Г.
Гамарник Г. Н. Қазақстан экономикасын басқару : методология, әдістер,
Гранберг А. Аймақтық экономика негіздері : жоғарғы оқу орынд.оқу
Дорогов Н. Аймақтың экономикалық
Игнатьева А. В. Басқару жүйелерін зерттеу : жоғарғы оқу
Мамыров Н. К. Қазақстан жағдайындағы экономиканы мемлекеттік реттеу :
Минакир П. ФГР : федерация және жердің әрекеттесуі /
Мухамбетов Т. Мемлекеттік басқару кризисі / Т. Мухамбетов //
Назарбаев Н. Ә. Қазақстан 2030. Барлық қазақстандықтар жағдайын гүлдендіру,
Назарбаев Н. Ә. Жаңа елдегі жаңа Қазақстан: 2007 ж.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Статистика Агенттігі // қолдану режимі :
Нурашева К. Аймақтық экономиканы басқарудағы жүйелік әдіс / К.
Павлов К. Ресей аймақтарындағы жергілікті басқару жүйесі және дамыған
Қазақстан аймақтары, 2003 жыл / А. Смаилов ред.. -
Рой О. М. Мемлекеттік және муниципалдық басқару жүйесі /
Рустемов Н. Аймақтық басқарудың функциясы мен әдісі / Н.
Садлер Д. Жергілікті басқару органдарының жұмыс нәтижелілігін жоғарылату: Ұлыбритания
Сапаргали Ш. Аймақтық тұрақты даму моделдерін жасудың әлемдік тәжірибесі
Қазақстанның жылдық статистикасы / Б. Т. Султанов ред. //
Чагучиев М. Ч. Аймақтар, экономика және басқару / М.
Шыныбекова Д. Аймақтардың жергілікті дамуының бюджеттік бағдарламасының дамуын қаржылық
Қазақстан аймақтары бойынша халықтың экономикалық белсендігі : стат.
ҚОСЫМША А
ШЫҒЫС – ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК - ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ АЛДЫҢҒЫ
Көрсеткіштері өлшем бірлігі 2004 жыл 2005 жыл 2006 жыл
Халық санының жылдық орташа мөлшері % 98,9 98,9
Жалдамалы жұмыс істеушілердің саны % 97,9 104,4 101,6 104,0
Орташа айлық жалақы % 123,4 109,9 111,8 106,8 118,6
Экономикалық белсенді халық арасындағы тіркелген жұмыссыздардың үлесі Пайыздық
Жұмыссыздық деңгейі Пайыздық пунктілердің -0,3 -0,9 0 0 -0,1
Тіркелген заңды тұлғалар саны % ... 110,9 108,1 105,0
Өнеркәсіптік өнімнің физикалық көлем көрсеткіші % 119,3 116,5 101,4
Күрделі құрылысқа инвестиция % 165,6 78,4 86,5 123,0 94,9
Тұрғын үйлерді қолданысқа енгізу % 77,5 127,4 106,8 133,1
Құрылыс ұйымдарының өз күштерімен орындалған мердігерлік жұмыстардың көлемі %
Барлық категориялардағы ауыл шаруашылығының жалпы өнімі % 105,5
Әдеттегі қызметтен салық салуға дейінгі табыс ( зиян )
Еңбек ақы төлеудегі қарыз % 77,8 93,5 115,3
Сыртқы сауда айналымы % 118,9 107,0 96,3 104,3 141,1
Бөлшек тауар айналымы көлемі % 108,3 103,6 105,0 107,8
Тұтыну бағаларының көрсеткіші % 111,1 108,0 106,5 106,2 107,3
ҚОСЫМША Б
ШЫҒЫС – ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК - ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ
Көрсеткіштері өлшем бірлігі 2004 жыл 2005 жыл 2006 жыл
Тұрақты халық саны мың адам 1499,1 1482,6 1465,9 1455,4
Жалданбалы жұмыс істеушілер саны адам 237325 247825 251687 261657
Айлық орташа жалақы
тенге 15312 16832 18816 20099 23846 27688 - "
Жұмыссыздық деңгейі % 8,2 7,3 7,3 7,3 7,2 7,1
Тіркелген заңды тұлғалар саны
бірлік 11237 12464 13468 14144 15093 16011 жыл аяғында
Өнеркәсіпті өндіріс көлемі ( тауарлардың және қызметтердің )
Негізгі қорларды іске қосу млн. тенге 20398 19176
Құрылысқа инвестиция млн. тенге 29650 24742 22506 28434 27998
Тұрғын үйлерді іске қосу Пайдалы аумақ кв. метрі 45419
Құрылыс ұйымдарының өз күшімен орындаған мәдігерлік жұмыстарының көлемі
млн. тенге 11590,3 14202,0 13519,8 17738,2 22218,2 29945,5 Шағын
Барлық шаруашылық категорияларындағы ауылшаруашылығының жалпы өнімі ( ағымдағы бағамен
млн. тенге 37464,6 47949,9 55132,2 58123,5 69926,2 74877,3
Соның ішінде
өсімдік өсіру өнімі млн. тенге 17487,3 24000,0 27772,0 27225,5
Жануар өсіру өнімі млн. тенге 19977,3 23949,9 27360,2 30898,0
Салық салуға дейін тұтас табыс ( зиян )
млн. тенге 12630,4 13317,9 7228,4 9660,9 35499,3 41134,4 Жыл
Еңбекақы төлеу бойынша млн. тенге 1945,2 1819,1 2097,6 2819,5
Сыртқы сауда айналымы млн. долл. 1012,1 1082,8 1042,3 1086,6
Бөлшек тауар айналымы көлемі ( қоғамдық қоректену қызметтерінсіз )
млн. тенге 66328,5 77009,1 87785,3 100658,1 117325,0 130596,5
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«ТҰРАН-АСТАНА» УНИВЕРСИТЕТІ
«ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПӘНДЕР» кафедрасы
«Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандығының сырттай бөлімінің жоғары білім
ПІКІРІ
Мемлекеттің алдында тұрған негізгі мақсат - халықтың әл-ауқатын ұлттық
Студент Г.М.Алпысбекова дипломдық жұмысты орындау барысында теориялық білімін
Дипломдық жұмыс қойылған талаптарға сай рәсімделген. Алпысбекова Г.М.
Ғылыми жетекші:
_______________________ _________________
«____» _________ 2009 ж.
РЕЦЕНЗИЯ НА ДИПЛОМНУЮ РАБОТУ
студента 5 курса заочного отделения на базе среднего образования
на тему: «Кредитные ресурсы и источники их формирования»
Согласно специфической особенности формирования кредитных ресурсов в коммерческом банке
Задание кафедры на дипломную работу выполнено. Содержание дипломной работы
Сформулированные автором выводы, касающиеся процесса формирования источников кредитных ресурсов
С несомненными положительными сторонами работа содержит и ряд недостатков.
Студентка Самсонова Е.Н. при написании дипломной работы достигла поставленной
Рецензент
начальник кредитного отдела
АО «Альянс банк»
Ильясова Б.К.
2
Бағдарламаны қаржыландырудың негізгі көздерін анықтау
Бағдарламаларды орындау кезінде бақылауды іске асыру
Аймақтық бағдарламаның жалпы құрылымын анықтау
Шараларды орындау құралдарын нақтылау
Аймақтың даму бағдарламасын ұйымдастырушылық жоспар жасау
Әлеуметтік - экономикалық даму аймақтық бағдарламаларының мақсаттары
Серіктестік және ресурстар
Қоғамға арналған нәтиже
Саясат және стратегия
Тұтынушыларға арналған нәтиже
Процесстер
Басшылық
Қызметкерлер
Мақсаттардың орындалу көрсеткіштері
Қызметкерлерге арналған нәтиже
Ұйым мүмкіншіліктері
Инновациялар және оқыту
Мақсаттардың орындалу көрсеткіші
Азаматтардың Хартия белгісі
Қоғамға арналған нәтиже
Қызметкерлерге арналған нәтиже
Тұтынушыларға арналған нәтиже
процестер
ISO- 9000
Ресурстар және серіктестік
Қызметкерлерді басқару
Қызметкерлерге инвестиция
Саясат және стратегия
Басшылық
«Жұмыста басымдық» үлгісі