h2>
Мазмұны
Есептің қойылымы 3
Кіріспе 4
1 Теориялық бөлім 5
1.2 Database Desktop көмегімен кесте құру 5
1.3 BDE Administrator программасы 15
1.4 Delphi ортасында мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын жобалар құруға
1.5. Берілгендер жиынымен жұмыс істеудің негізгі әдіс-тәсілдері 17
1.5.1 Берілгендер жиынын сорттау 17
1.5.2.Жазбаларға фильтрация жасау 18
Қорытынды 19
Қолданылған әдебиеттер 20
Қосымша 21
Есептің қойылымы
Аптека жұмысының мәліметтер базасын құру келесі рет бойынша орындалады:
1.Таңдалған тақырыпқа байланысты мәліметтер жинау
2.Аптекадағы дәрі–дәрмекке байланысты жалпы кесте құру.
3.Database Desktop программасында негізгі кестелерді байланыстыру.
4.BDE Administrator программасында кестелерге каталог құру.
5.Delphi ортасында берілген кестеге байланысты жобалар құру.
Жазбаларға сорттау жұмыстарын жасау.
Жазбаларды іздестіру жұмыстарын жасау.
Жазбаларды өшіру жұмыстарын жасау.
Программадан шығу жұмыстарын жасау.
Кіріспе
Мәліметтер қоры кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын деректерді қамтиды.
Иерархиялық модульге деректер бұтақ тәріздес құрылым түрінде беріледі.Деректердің осындай
Желілік модульге деректер ерікті граф түрінде беріледі. Желілік модульдің
Объектілі – бағытталған модульге мәліметтер қорының жазбасы объект түрінде
Реляциялық модульге деректер кесте түрінде беріледі.Деректердің мұндай түрінде ақпараттармен
Қазіргі заманға сай ақпараттық жүйеге мыналар жатады:
Есептеуіш жүйе
Бір немесе бірнеше мәліметтер қоры
Мәліметтер қорын басқару жүйесі
Қолданбалы программалар жиынтығы
Мәліметтер қоры – арнайы орталықтандырылған программалық басқарудағы және анықталған
1 Теориялық бөлім
Мәліметтер қорын басқару жүйесі – деректер базасын құруға, толтыруға,
Delphi құралы локалдық және тораптық мәліметтер қорын құрып және
Локалдық мәліметтер қорын басқару жүйесінің барлық бөліктері қолданушы компьютерінің
Тораптық мәліметтер қорын басқару жүйесінің негізгі атрибуттары файл-серверлік, клиент-серверлік
Аптекадағы дәрі–дәрмекке байланысты жалпы мәліметтер келесі кесте құрылымы түрінде
№ Түрі Тіркелген
№ Атауы Патент
телмеген
атауы Өндіруші
мемлекет Сақтау
Мерзімі Бағасы Саны Сатылу бағасы
1 Дәрі 29194 Мезим
Форте Панкреатин Германия 3 жыл 430тг 10 450тг
2 Дәрі 19255 Бисептол Ко-тримоксазол Польша 5 жыл 380тг
3 Мазь 20811 Долгит Ибупрофен Германия 3 жыл 520тг
4 Капсула 37253 Кетонал Кетопрофен Словения 3 жыл 300тг
5 Дәрі 54457 Андипал
Қазақстан 4 жыл 30тг 14 50тг
6 Ампула 20334 Циано
кабаламин
Беларусь 2 жыл 90тг 5 140тг
7 Ампула 78945 Цефалин Цефазолин Түркия 2 жыл 250тг
8 Ампула 481880 Кавинтон Винпоцетин Венгрия 5 жыл 400тг
9 Ампула 363834 Никомед Преднизалон Австрия 5 жыл
10 Дәрі 10577 Найз Нимесулид Индия 3 жыл 350тг
11 Ампула 65656 гентамицин санавита Германия 5 жыл 600тг
1.2 Database Desktop көмегімен кесте құру
Database Desktop программасы - кестені құруға және редактірлеуге арналған,сонымен
Database Desktop программасында аптека жұмысын келесідей қадамдар арқылы орындаймыз.
Database Desktop программасын жүктейік.Содан кейін File / New командасын
1- сурет
Онда берілген командалар келесі түрде сипатталады
QBE Query – визуальды сұраныстарды құру және оларды файлға
SQL File – SQL-де сұраныстар жасау және оларды файлға
Table – жаңа кесте құру.
Бұл командалар ішінен Table командасын таңдап аламыз.Төмендегі суретте көрсетілгендей
2- сурет
4- суретте көрсетілгендей кестенің құрылымын құрушы терезе ашылады.
4- сурет.
Мәліметтер қорын құрайтын кестелер негізінен дискілердегі каталогтарда орналасады.Кестелерді көшіруге,
6- суретте көрсетілгендей әр өріске ең алдымен ат (Field
Содан кейін өрістің типін (Type) анықтау керек.Өріс типін тышқанның
Alpha – 1-255 аралығында берілетін жолдық өріс.(белгіленуі -A );
Number – (аралығындағы) нақты сандар.(белгіленуі -N);
Money – оң және теріс сандар, Number-ден берілу формасы
Short – (-32767 мен 32767) аралығындағы қысқа бүтін сандар.(белгіленуі
Long Integer – (-2147483648 мен 2147483647) аралығындағы ұзын бүтін
BCD – BCD форматтағы сандар. Жоғарғы нақтылықты қажет ететін
Data – датаны көрсететін мән.( белгіленуі-D);
Time – уақытты көрсететін мән.( белгіленуі –Т);
Timestamp – (0-32) аралығындағы датаны және уақытты сақтайтын мән.(
Memo – (1-240) аралығындағы ұзындығы шектелмеген мәтіндерге арналған өріс
Formatted Memo - (0-240) аралығындағы форматталған мәтіндер сақталатын өріс
Graphic – bmp форматтағы файлдағы суреттер (белгіленуі-G);
OLE – осы типті мәліметтер – суреттер, дыбыстар, құжаттар.
Logical – логикалық өрістер. Қалыпты жағдайда – true және
Autoincrement – 1 мөлшерге өсіп отыратын ұзын бүтін сан.
5 – сурет.
Менің тапсырмамда бұл типтер келесі түрде көрсетілген:
№ Виды Регист.№ Торговое
название Непатентованное
название Производитель Срок
годности Условия отпуска из аптек Стоимость Количество Цена
+ А I A A A D A S
20
20 20 25
20
Кейбір типтерге, мысалы, Alpha типіне қосымша өлшемін беру қажет
6- сурет.
6- суретте берілгендей файлдың атын,типін, өлшемін, кілттік өрісін бергеннен
Жоғарғыда берілген кестені құрып, сақтап болғаннан кейін, негізгі кестені
Енді бағанағы локалдық диск (С:)-да дайындаған орындағы (Anara) папкадан
8- суретте берілген.
7- сурет.
8- сурет.
9- сурет.
Берілген кестенің қасиеттерін беру үшін локалдық диск (С:)-да cақталған
10- сурет.
6- суреттің терезесінің оң жағында кестенің қасиеті берілген,яғни ол
Validity Checks – мәндердің дұрыстығын тексеру үшін қолданылады.Бұл қасиеттің
Required Field – бұл индекатор арқылы әр жазбада міндетті
Minimum value – ең кіші мән. Бұл қасиетті сандық
Maximum value - ең үлкен мән. Бұл қасиетті сандық
Default value – қалыпты жағдайдағы мән. Бұл қасиетті сандық,
Picture – мұнда мәліметтерді енгізу шаблоны беріледі.Мысалы, телефон номері
Assist – Picture шаблонын беру үшін сұхбат терезесін шақырады.
2. Table Lookup – көру терзесі.Бұл қасиет кестедегі бір
11- сурет.
Secondary Indexes – екінші индекс. Secondary Indexes қасиетін жасау
Unique –бірдей атпен берілмеуді қамтамасыз етеді.
Descending – кесте кему ретімен реттеледі(қалыпты жағдайда өсу ретімен
Case Sensitive – символдардың енгізілу регистірі есепке алынатын батырма.
Maintained – бұл опция белгіленулі тұрған кезде кесте өзгерген
Secondary Indexes қасиет арқылы мен өз тапсырмамдағы аптека товарын
12- сурет.
3.Referential Integrity – сілтеме деңгейіндегі бүтінділік.Сілтеме деңгейіндегі бүтінділік бөлек
13-сурет. 14-сурет.
15- сурет.
4.Рassword Security – кіру парольдері.Бұл қасиет арқылы кестеге пароль
1.3 BDE Administrator программасы
BDE Administrator программасы - мәліметтер қорын бабына келтіруге мүмкіндік
14- сурет.
Локалдық кесте үшін Standard типін таңдаймыз және ОК батырмасын
Оның типі (Standard)
Драйвердің типі (кесте параметрі = Paradox)
BCD форматы үшін санның аударылуының тура мәнінің
қажеттілігі. Екі мән қабылдайды: false, true.
Path – мәліметтер қорынан каталогқа жол.Псевдоним параметірін өзгертуге болады
1.4 Delphi ортасында мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын жобалар құруға
Мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын, берілген кестеге байланысты жобалар құру
Main Menu – бұл компонент программаның бас менюі болып
TDBGrid – ешқандай кодсыз жазбаларды редактірлеуге, өшіруге және басқа
TDBNavigator – мәліметтер топтамасымен байланысқан көрсетілімдерді басқаруға мүмкіндік береді.
First – бірінші жазбаға өту.
Prior – алдыңғы жазбаға өту.
Next – кейінгі жазбаға өту.
Last – ең соңғы жазбаға өту.
Insert – көрсетілген бағыт бойынша жазба қою.
Delete - көрсетілген бағыт бойынша жазбаны өшіру.
Edit – берілген жазбаны редактірлеу.
Post – мәліметтер қорының кестесінің жаңа өзгерісін сақтау.
Cancel – жаңа енгізілген өзгерісті болдырмау.
Refresh - мәліметтер қорындағы жаңа деректертерді сақтай отырып, кестені
Table –мәліметтер қорының кестесіне арналған берілгендер жиынтығы.Бұл компонент BDE
Data Source – мәліметтер қорының негізгі көзі.Кестелер арасындағы байланысты,
1.5 Берілгендер жиынымен жұмыс істеудің негізгі әдіс-тәсілдері
1.5.1 Берілгендер жиынын сорттау
Берілгендер жиынындағы жазбамен қолайлы жұмыс жасау үшін сорттау жұмысын
Сорттау бағытын басқару сол уақытта берілген индекс ixDescending белгісі
1.5.2.Жазбаларға фильтрация жасау
Фильтрация – мәліметтер жиынының ішіне кіретін жазбаларға шек қою.Бір
Атауы бойынша фильтрация жасау – жазбаға қойылатын талап бойынша
Диапазоны бойынша фильтрация жасау – мәліметтер жиынында жолдың мәні
Қорытынды
Қорыта келгенде, аптека жұмысын жеңілдету үшін мәліметтер қорын басқару
Жалпы курстық жұмыстың мақсаты: аптека жұмысын Delphi ортасындағы мәліметтер
Қолданылған әдебиеттер
С.Бабровский «Описание системы и языка программирования Delphi 7», Москва
Л.М.Климова «Основы программирования .Решение типовых задач», Москва 2006г.
Валерий Фаронов «Разработка приложений для баз данных и интернета»,Москва
Эндрю Возневич «Визуальное программирование на Object Pascal»,Издателство «Бином»
В.Гофман, А.Хомоненко «Delphi 5 в подлиннике»,Санкт-Петербург 1999г.
Қосымша
14- сурет.
15- сурет.
16- сурет.
17- сурет.
18- сурет.
19-сурет.
20- сурет.
21- сурет.
22- сурет.
23- сурет.
24- сурет.
25- сурет.
26- сурет.
Программа листингi
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, Menus;
type
TForm1 = class(TForm)
MainMenu1: TMainMenu;
N1: TMenuItem;
N2: TMenuItem;
N3: TMenuItem;
N4: TMenuItem;
N5: TMenuItem;
N6: TMenuItem;
N7: TMenuItem;
N8: TMenuItem;
N9: TMenuItem;
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm.N1Click(Sender:TObject);
begin
form1:=tform1.create(self);
end;
procedure TForm.N1Click(Sender:TObject);
begin
form2:=tform2.create(self);
end;
procedure TForm.N1Click(Sender:TObject);
begin
form3:=tform3.create(self);
end;
unit Unit2;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls, Mask, DBCtrls, DB, DBTables, ExtCtrls, Grids, DBGrids;
type
TForm2 = class(TForm)
DataSource1: TDataSource;
DBGrid1: TDBGrid;
DBNavigator1: TDBNavigator;
Table1: TTable;
Table1Num: TAutoIncField;
Table1Vidi: TStringField;
Table1RegistNum: TIntegerField;
Table1Torgnazvania: TStringField;
Table1NePatnazvania: TStringField;
Table1Proizvoditel: TStringField;
Table1Srokgodnosty: TDateField;
Table1Usloviaotpuskaizaptek: TStringField;
Table1Stoimost: TSmallintField;
Table1Kolichestvo: TSmallintField;
Table1Sena: TSmallintField;
Label1: TLabel;
DBEdit1: TDBEdit;
Label2: TLabel;
DBEdit2: TDBEdit;
Label3: TLabel;
DBEdit3: TDBEdit;
Label4: TLabel;
DBEdit4: TDBEdit;
Label5: TLabel;
DBEdit5: TDBEdit;
Label6: TLabel;
DBEdit6: TDBEdit;
Label7: TLabel;
DBEdit7: TDBEdit;
Label8: TLabel;
DBEdit8: TDBEdit;
Label9: TLabel;
DBEdit9: TDBEdit;
Label10: TLabel;
DBEdit10: TDBEdit;
Label11: TLabel;
DBEdit11: TDBEdit;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
procedure FormCreate(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form2: TForm2;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm2.Button1Click(Sender: TObject);
begin
Table1.Close;
Table1.Exclusive:=true;
Table1.Open;
Table1.AddIndex('indPost', 'Post ',
[ixDescending,ixCaseInsensitive]);
Table1.Close;
Table1.Exclusive:=false;
Table1.Open;
end;
procedure TForm2.FormCreate(Sender: TObject);
begin
close;
end;
end.
unit Unit3;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, ExtCtrls, DBCtrls, Grids, DBGrids, DB, DBTables, StdCtrls, Mask;
type
TForm3 = class(TForm)
Table1: TTable;
DataSource1: TDataSource;
DBGrid1: TDBGrid;
DBNavigator1: TDBNavigator;
Table1Num: TAutoIncField;
Table1Vidi: TStringField;
Table1RegistNum: TIntegerField;
Table1Torgnazvania: TStringField;
Table1NePatnazvania: TStringField;
Table1Proizvoditel: TStringField;
Table1Srokgodnosty: TDateField;
Table1Usloviaotpuskaizaptek: TStringField;
Table1Stoimost: TSmallintField;
Table1Kolichestvo: TSmallintField;
Table1Sena: TSmallintField;
Label1: TLabel;
DBEdit1: TDBEdit;
Label2: TLabel;
DBEdit2: TDBEdit;
Label3: TLabel;
DBEdit3: TDBEdit;
Label4: TLabel;
DBEdit4: TDBEdit;
Label5: TLabel;
DBEdit5: TDBEdit;
Label6: TLabel;
DBEdit6: TDBEdit;
Label7: TLabel;
DBEdit7: TDBEdit;
Label8: TLabel;
DBEdit8: TDBEdit;
Label9: TLabel;
DBEdit9: TDBEdit;
Label10: TLabel;
DBEdit10: TDBEdit;
Label11: TLabel;
DBEdit11: TDBEdit;
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form3: TForm3;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm3.Button1Click(Sender: TObject);
begin
close;
end;
end.