Мазмұны
КІРІСПЕ......................................................................................................................3
1 Ақша қозғалысы жөніндегі есептеменің қалыптасуының теориялық негіздері
1.1 Ақша қаражаттары туралы түсінік, оның мәні...................................................5
1.2 Ақша қаржылары қозғалысында қолданылатын есеп айырысу нысандары...8
1.3 «№7 Ақшалай қаржылайдың қозғалысы жөніндегі есептеме» ХКЕС-нің қолданылу
2 «№7 Ақшалай қаржылайдың қозғалысы жөніндегі есептеме» ХКЕС-нің
2.1 Ақша қаражаттарының қозғалысының есебін ұйымдастыру...........................
2.2 Ақша қозғалысы жөніндегі есептіліктің құрылуы, құрамы............................23
2.3 Ақша қозғалысы жөніндегі есептемені құру әдістері.....................................29
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................... 35
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН АҚПАРАТ КӨЗДЕРІ......................................................37
КІРІСПЕ
Жылдам шешім қабылдаудың негізі – толық және маңызды ақпаратпен
Есеп беру дегеніміз – меншіктің барлық түріндегі кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық
Берілетін есептің деректеріне жабдықтаушылар, бәсекелестер, қазіргі және келешектегі инвесторлар.
Үкімет пен оның органдары берілген есеп ақпаратын сол кәсіпорынға
Қаржылық есеп негізінде субъектінің қаржылық жағдайының нашарлай бастау тенденциясын
Алайда субъектілердің қаржылық есебін пайдаланушылар мүдделерінің айырмашылықтарына қарамастан, субъектінің
Қаржылық есепте ақша қаражаттары есебіне ерекше көңіл бөлінеді. Кәсіпорынның
Курстық жұмыстың басты мақсаты – ақша қаражаттары есебіне,
Курстық жұмыстың мақсатын жүзеге асыру үшін келесідей талаптар қойылды:
ақша қаражаттары түсінігінің және есебінің теориялық аспектілерін қарастыру;
ақша қаражаттарының қаржылық есебінің ұйымдастырылыуын сипаттау;
ақша қаражаттарының қаржылық есебінің ерекшеліктерін қарастыру.
Бұл курстық жұмыста бухгалтерлік есептің негізгі құрауыштардың бірі –мәні,
Курстық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан, және пайдаланылған
1 Ақша қозғалысы жөніндегі есептеменің қалыптасуының теориялық негіздері
Ақша қаражаттары туралы түсінік, оның мәні
Ақша қаражаттарының баламалары – алдын ала белгілі ақша қаражаттары
Операциялық қызмет – компанияның кіріс келтіретін негізгі қызметі және
Инвестициялық қызмет – ақша қаражаттарының баламаларына жатпайтын ұзақ мерзімді
Ақша қаражаттарының баламалары инвестициялар және басқа да мақсаттардан гөрі,
Компанияның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы есептілігін
Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші болып, тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуды
Бүгінгі күні ұлттық қорда 5,3 миллиард доллар жинақталып отыр.
Ақша қаражаттары қызметтің келесі бағыттары бойынша жіктелінеді:
операциялық;
инвестициялық;
қаржылық.
Ағындарды категориялар бойынша жіктеу пайдаланушыларға компанияның қаржылық жағдайы мен
Инвестициялық және қаржылық қызмет нәтижесінен алынған ақша қаражаттары қозғалысын
2 кесте
«Алматы-Бетон» ЖШС -нің 01.01.2010 жылғы ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
Баптар Түзетуге дейінгі сома Түзету коэффициенті Түзетілген құн
I. Операциялық қызметтен түскен ақша қаражаттары қозғалысы
1. Ақша қаражаттарының түсуі, барлығы 4305789,92 108,4:104,3 4475049,16
оның ішінде онімді өткізуден (жұмыс, қызмет) 4305789,92
2. Ақша қаражаттарының шығуы, барлығы 747731,24 - 782906,84
оның ішінде:
коммерциялық, басқарушылық шығындар
568744,16
-
594421,01
операциялық шығындар 159399,93 - 168128,71
пайдаға салық 19587,15 108,4:104,3 20357,11
II. Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражаттары қозғалысы
1. Ақша қаражаттарының түсуі - - -
2. Ақша қаражаттарының шығуы, барлығы 3325,86 108,4:102,4 3520,74
оның ішінде материалдық емес активтерге кеткен шығындар 3325,86 108,4:102,4
III. Қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттары қозғалысы
1. Ақша қаражаттарының түсуі - - -
2. Ақша қаражаттарының шығуы, барлығы 51855,18 108,4:105,9 53068,08
оның ішінде ұзақ мерзімді қаржылық инвестицияларға 51855,18 108,4:105,9
Меншікті капиталдың өзгерісі туралы есеп беруді түзету. Меншікті капиталдың
Таза ақша жайғасымынан алынған пайда мен зиянды есептеп шығару.
1.2 Ақша қаржылары қозғалысында қолданылатын есеп айырысу нысандары
Барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер өз ақша қаражаттарын банкі мекемелерінің
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп
Корреспондеттік шоттар – банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары – бұл да
Шетелдік валютадағы қаражаттардың қолда бары мен қозғалысын есептеу үшін
Субъект шоттарындағы қаражат олардың иелерінің әмірі бойынша есептен шығарылады.
Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу мен аударуды жүзеге асыруда
Ақшасыз есеп айырысудың негізгі нысандары:
төлем тапсырма;
чек;
вексель;
тапсырма-талап төлемдері;
кеден мен салық қызметінің органдарының инкассалық жарлықтары болып табылады.
Төлеуші мен алушылар өзара есеп айырысу нысандарын келісім-шарт негізінде
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу. Төлем тапсырмалары онда көрсетілген соманы
Төлем жасаушы банкке белгіленген нысандағы бланкілердегі төлем тапсырманы ұсынады.
Төлем тапсырмасын толтыру кезінде келесі реквизиттері (көрсеткіштері) көрсетіледі:
төлем тапсырмасының нөмірі;
төлем тапсырмасының жазылған күні;
жеке теңестірілген немесе теңдестірілген (идентификацияланған)
коды (ЖТК немесе ИИК)
жіберуші мен бенефициардың банкі шоттарының нөмірі;
бенефициардың коды (БК немесе КБе) және жіберушілердің коды (ЖК
бенефициар-аудару жасалған ақша кезде қаражатын алушы;
банк-алушы-банк атауы, аударылған ақшада, оның мекен-жайы көрсетіледі;
бенефициар банкісі-бенефициардың пайдасына келіп түскен ақша қаражатын қабылдайтын банк
жіберушілердің теңестірілген немесе теңдестірілген (идентификацияланған) банктік коды (ЖТБК немесе
төлем арналымының коды – ҚР ҰБ нормативтік-құқықтық актісімен белгіленген
бюджеттік классификациясының (жіктемесінің) коды – салықтарды кері қайтаруда қойылатын
валюттелген күні – ақша қаражатын бенефициардың (алушының)
банктік шотына ақша қаражатын аударған күні төлем жасаушының нысанымен
Төлем құжатына кез келген жөндеудің түрін жасауға рұқсат етілмейді.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің арасындағы жасалған келісімдері бойынша төлем тапсырмалары:
Жедел мерзімді төлем мынадай нұсқалар бойынша жүзеге асырылады: аванстық
Мерзімінен бұрын немесе мерзімі кейінге қалдырылған төлемдер шарттық қатынастар
Субъектілер: жеке өздеріне тиесілі қаражатты (зейнетақы, алимент, жалақы, іс-сапар
Чектермен есеп айырысу. Чек беру төлемді жүзеге асырудың бір
Чектер жабылатын және жабылмайтын болып бөлінеді. Біріншісі – депозитттермен
Чекті чек ұстаушы төлеуге чек жазылған күні қабылдайды және
Банк чек берушіден (немесе чек ұстаушыдан) чекті қабылдамауына болады,
егер де жазумен жазылған сомасы цифрмен көрсетілмеген болса;
чектің мерзімі өтіп кетсе;
төлем құжаттарында жасанды жазулардың белгілері бар болса;
чек әртүрлі қолмен және әртүрлі сиямен жазылған болса;
чектің қорғалу деңгейі оның талабына сай келмесе (қорғалу деңгейі
чекте көрсетілген реквизиттер қате болса;
чектегі қойылған қолда үлгі ретінде қабылданған құжаттардағы қолымен сәйкес
чектің жабу сомалары жеткілікті болмаса;
чектің басқа да дефектілері бар болса.
Дефектісі бар чектер чек ұстаушыларға қолхат жазылып қайтарылады. Чектердің
біріншісі – банкте қалса;
екіншісі – көшірмесімен бірге ішкі істер органдарына беріледі;
үшіншісі – Клирингтік палатаға беріледі;
төртіншісі – чекті беруші банкке беріледі.
Мерзімі өтіп кеткен чек кітапшалары пайдаланбауына байланысты чекті беруші
1.3 «№7 Ақшалай қаржылайдың қозғалысы жөніндегі есептеме» ХКЕС-нің қолданылу
Негізгі мақсаты:
Компанияның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы есептілігін пайдаланушыларға
Бұл стандарттың мақсаты компанияның өткен кезең ішіндегі ақша қаражаттарының
Қолдану саласы:
1. Компания осы Стандарттың талаптарына сәйкес ақша қаражаттарының қозғалысы
2. Осы стандарт 1977 жылғы шілде айында бекітілген 7-«Қаржы
3. Компанияның қаржы есептілігін пайдаланушылар компанияның ақша қаражаттары мен
4. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы есептілігінің
5. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы тарихи ақпарат ақша қаражаттарының
2 «№7 Ақшалай қаржылайдың қозғалысы жөніндегі есептеме» ХКЕС-нің
2.1 Ақша қаражаттарының қозғалысының есебін ұйымдастыру
Кәсіпорынның қаржы есептілігін пайдаланушылар кәсіпорынның ақша қаражаттары мен ақша
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы есептілігінің қалған
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы тарихи хабарлама жиі ретте деңгейіне,
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі ақша қаражаттарының
Компания операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметінен түскен ақша
Бір операцияға әр түрлі жіктелген ақша қаражаттарының түсімі және
Операциялық қызмет
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының түсімдерінің және төлемдерінің мөлшері
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы компанияның кіріс келтіретін
тауарларды сатудан және қызмет көрсетулерден алынатын ақшалай түcімдер;
жалдаудан түсетін ақшалай түсімдер, қаламақылар, комиссиялық сыйақылар және басқа
тауарлар мен қызмет көрсетулері үшін жеткізушілерге берілетін ақшалай төлемдер;
қызметшілерге және олардың атынан басқа тұлғаларға ақшалай төлемдер;
сақтандыру компаниясының сақтандыру сыйлықтары мен талап арыздары, жылдық жарналар
егер бұлар тек қаржы немесе инвестициялық қызметтермен байланыстырылмайтын болса,
коммерциялық немесе сауда мақсатында жасалатын келісім-шарттар бойынша ақшалай түсімдер
Бір жабдық сату сияқты кейбір операциялар таза пайданың немесе
Компанияның коммерциялық немесе сауда мақсатында бағалы қағаздары мен кредиттері
Инвестициялық қызмет
Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпаратты жеке
негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да ұзақ мерзімді
негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да ұзақ мерзімді
басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын және бірлескен қызметке
басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын және бірлескен қызметке
басқа тараптарға берілген аванстық ақшалай төлемдер мен кредиттер (қаржы
басқа тараптарға берілген аванстар мен кредиттер қайтарылымынан алынған ақшалай
келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты үшін жасалған немесе төлемдер
келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты үшін жасалған немесе түсімдер
Келісім-шарт белгілі бір позицияны хеджирлеу ретінде ескерілген кезде, ол
Қаржы қызметі
Қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпаратты жеке ашудың
акциялар эмиссиясынан немесе басқа да үлестік құралдардан түскен ақша
компанияның акцияларын сатып алу немесе өтеу үшін акция иеленушілеріне
қамтамасыз етілмеген облигациялардан, заемдардан, вексельдерден, қамтамасыз етілген облигациялардан, кепілдік
кредиттік сомаларды ақшалай өтеу; және
қаржылық жалдау бойынша берешекті азайту үшін жалға алушының ақшалай
2.2 Ақша қозғалысы жөніндегі есептіліктің құрылуы, құрамы
ХҚЕС «Қаржылық есепті ұсыну» (ХҚЕС-1) жалпы бағыттағы қаржылық есептің
Бухгалтерлік баланс;
Кіріс және шығыс туралы есеп;
Ақша-қаражаттары қозғалысы туралы есеп;
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
Түсініктеме жазба және есеп саясаты.
Бухгалтерлік баланс келесі баптарды ашу керек:
Негізгі құралдар;
Материалдық емес активтер;
Инвестициялар;
Қорлар;
Сауда және өзге де дебиторлық берешек;
Салық міндеттемелері;
Резервтер;
Қысқа мерзімді міндеттемелер;
Ұзақ мерзімді міндеттемелер;
Аздық үлесі;
Шығарылған капитал мен резервтер.
Мұнда ХҚЕС-1 баланстағы баптар берілгендердің тәртібін және форматын анықтамайды,
ХҚЕС-на сәйкес ұсынылатын қаржылық есептілік өзінің ақтығымен сыртқы қолданушыларын
Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің жанындағы «Бугалтерлік есеп және аудит
Барлық шаруашылық жүргізуші субъектілерде өндірілген өнімді сату барысында, сондай-ақ
Ақшамен есеп айырысу операцияларын толық және уақытылы дер кезінде
Субъектідегі ақшалай қаржылардың түгелдігін және оларды дұрыс, тиімді пайдалануды
Есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорынның, ұйымның немесе фирманың
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы компанияның кіріс келтіретін
тауарларды сатудан және қызмет көрсетулерден алынатын ақшалай түcімдер;
жалдаудан түсетін ақшалай түсімдер, қаламақылар, комиссиялық сыйақылар және басқа
тауарлар мен қызмет көрсетулері үшін жеткізушілерге берілетін ақшалай төлемдер;
қызметшілерге және олардың атынан басқа тұлғаларға ақшалай төлемдер;
сақтандыру компаниясының сақтандыру сыйлықтары мен талап арыздары, жылдық жарналар
егер бұлар тек қаржы немесе инвестициялық қызметтермен байланыстырылмайтын болса,
коммерциялық немесе сауда мақсатында жасалатын келісім-шарттар бойынша ақшалай түсімдер
Бір жабдық сату сияқты кейбір операциялар таза пайданың немесе
Компанияның коммерциялық немесе сауда мақсатында бағалы қағаздары мен кредиттері
Инвестициялық қызмет
Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпаратты жеке
негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да ұзақ мерзімді
негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да ұзақ мерзімді
басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын және бірлескен қызметке
басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын және бірлескен қызметке
басқа тараптарға берілген аванстық ақшалай төлемдер мен кредиттер (қаржы
басқа тараптарға берілген аванстар мен кредиттер қайтарылымынан алынған ақшалай
келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты үшін жасалған немесе төлемдер
келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты үшін жасалған немесе түсімдер
Келісім-шарт белгілі бір позицияны хеджирлеу ретінде ескерілген кезде, ол
Қаржы қызметі
Қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпаратты жеке ашудың
акциялар эмиссиясынан немесе басқа да үлестік құралдардан түскен ақша
компанияның акцияларын сатып алу немесе өтеу үшін акция иеленушілеріне
қамтамасыз етілмеген облигациялардан, заемдардан, вексельдерден, қамтамасыз етілген облигациялардан, кепілдік
кредиттік сомаларды ақшалай өтеу; және
қаржылық жалдау бойынша берешекті азайту үшін жалға алушының ақшалай
Компания операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді,
тікелей әдісті, бұл әдіс кезінде жалпы ақша түсімдерінің негізгі
жанама әдісті пайдалана отырып беруі тиіс, бұл әдіс кезінде
Компаниялардың ақша қаражаттарының қозғалысының ағындарын көрсету үшін тікелей әдісті
компанияның есепке алу жазбаларынан; не
сатуды, сатудың өзіндік құнын (пайыздар және осы тәріздес кірістер
кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық дебиторлық және кредиторлық берешектердің
басқа ақшалай емес баптарды; және
инвестициялық немесе қаржылық ақша ағындарының туындауына әкеп соқтыратын басқа
Жанама әдісті қолданған кезде операциялық қызметтен алынатын ақша қаражаттарының
кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық дебиторлық және кредиторлық берешектердің
тозу, бағалау міндеттемелері, мерзімі кейінге қалдырылған салықтар, шетелдік валютамен
нәтижесі инвестициялық немесе қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы болып
Өзгеше алғанда, операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының таза ағыны
2.3 Ақша қозғалысы жөніндегі есептемені құру әдістері
Есепте негізгі (операциондық), инвестициялық және қаржы жөніндегі қызметін жүзеге
7 ХҚЕС стандартына сай субъекттер жасаған «№7 Ақшалай
Ақша қаражаттарының қозғалысы операциондық, қаржылық, инвестициялық қызметі тұрғысынан алған
Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттырының қозғалысын ашып көрсеткен кезде
Операциондық қызмететегі ақша қозғалысын анықтау үшін тікелей және жанама
Тікелей әдісте ақша қозғалыстарының негізгі түрлері ашылады. Мысалға, өнімді
Операциондық қызметет тікелей әдісті пайдаланған кезде ақша қаражаттарының түсуі
Жанама әдістер – бұл әдісте таза табыс немесе зиян
Таза табысты түзететін операциялар Түзетуді жүргізудің тәртібі
Материалдық емес активтер мен негізгі құралдар бойыншаесептелген амортизациясы Есептелген
Ағымдағы активтердің сомасының өзгерістері: дебиторлық қарыздар, қорлар, болашақ кезеңнің
Ағымдағы міндеттемелердің сомасының өзгерістері, кредиторлық қарыздар, салық төлемдері, басқа
Инвестициялық және қаржылық қызмет. Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді
Инвестициялық қызметке мыналар жатады:
Негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді және басқа да ұзақ
Негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді және басқа да ұзақ
Қаржылық инвестицияларды алу, басқа кәсіпорындарға қарыз ақша беру, басқа
Инвестицяилық қызмет бухгалтерлік баланстың ұзақ мерзімді активтерінің құрамына кіреді.
Қаржылық қызмет меншік капиталы мен қарыз капиталының құрамы мен
Оған мыналар жатады:
Шығарылған акциядан түскен ақша қаражаттары және басқа да бағалы
Алынған банктік және банктік емес несиелерді өтеуге жұмсалған ақша
Кәсіпорын қаржылық, инвестициялық және ақшасыз операцияларды жүзеге асыруы мүмкін.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру үшін арнайы әзірленген
Өткен және есептік жылдағы баланс, оның барлық баптары салыстырылады
Өткен және есептік жылдағы қаржылық-шаруышылық қызметінің нәтижесі туралы есеп
Мәліметтерді салыстырудың нәтижесінде қандайда қызмет түріне сомалардың үлес салмағын
Қаржылық есеп беруге жасалған түсініктеме жазба.
Түсініктеме жазба – кәсіпорында жасалған негізгі аналитикалық құжат. Онда,
Түсініктеме жазба қаржылық есеп берудің бір бөлігі ретінде келесі
Есеп бөлігіне қатысты субъекттің есеп саясатында қаралған негізгі ережелері:
Материалдық емес активтер мен негізгі құралдар – бағалаудың тәсілдері
Субъекттің инвестициялық саясаты – қаржылық инвестицияның баланстық құнын анықтау
ТМҚ - қорларды есепке алудың әдісі және оларды
Тапсырыс берушілермен және сатып алуышлармен, дебиторлармен, еншілес, тәуелді, бірлесіп
Міндеттеме – несиелік саясатын, демалысқа шыққан еңбеккерлердің еңбекақысы;
Меншік капиталы – жарғылық және резервтік капиталын қалыптастыру;
Табыс және шығыс;
Түсініктеме жазба баланс бойынша ұзақ және ағымдағы активтерді, меншік
Ұзақ мерзімді активтердің бөлігіне қатысты;
Ағымдағы активтердің бөлігіне қатысты;
Меншік капитылының бөлігіне қатысты;
Ұзақ мерзімді міндеттемелерге қатысты;
Қысқа мерзімді міндеттемелерге қатысты.
Қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру бойынша жазылған түсініктеме
кәсіпорынның барлық қызмет түрінен алынатын табыстың төмендеуіне әсер ететін
төтенше жағдайлардан алынатын табыстар мен шығыстар;
есепті кезеңде орын алған және қаржылық шаруашылық қызметіне мәнді
Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру бойынша жазылған түсініктеме
операциондық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысын ашу үшін кәсіпорын
түсетін ақша қаражаттары мен клиент атына төленетін ақша қаражаттары
ақша қаражатының қозғалысы бойынша шектеулер және т.б.
Түсініктеме жазбада кәсіпорынның қаржылық қызметі мен қаржылық жағдайына баға
Бухгалтерлік есеп беру нақты бір кезең уақытындағы қаржылық-шаруашылық қызметінің
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді беру
Компания операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді,
тікелей әдісті, бұл әдіс кезінде жалпы ақша түсімдерінің негізгі
жанама әдісті пайдалана отырып беруі тиіс, бұл әдіс кезінде
Компаниялардың ақша қаражаттарының қозғалысының ағындарын көрсету үшін тікелей әдісті
компанияның есепке алу жазбаларынан; не
сатуды, сатудың өзіндік құнын (пайыздар және осы тәріздес кірістер
кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық дебиторлық және кредиторлық берешектердің
басқа ақшалай емес баптарды; және
инвестициялық немесе қаржылық ақша ағындарының туындауына әкеп соқтыратын басқа
Жанама әдісті қолданған кезде операциялық қызметтен алынатын ақша қаражаттарының
кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық дебиторлық және кредиторлық берешектердің
тозу, бағалау міндеттемелері, мерзімі кейінге қалдырылған салықтар, шетелдік валютамен
нәтижесі инвестициялық немесе қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы болып
Өзгеше алғанда, операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының таза ағыны
Инвестициялық және қаржы қызметтерінен түсетін ақша қаражатттарының қозғалысы туралы
Компания 22 және 24-параграфтарда жазылған өзара есепке алу негізінде
Нетто-әдіс бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді беру
Операциялық, инвестициялық немесе қаржы қызметінен түскен ақша қаражаттарының қозғалысы
(а) ақша қаражаттарының қозғалысы ең алдымен компанияның қызметін емес,
тез айналымға түсумен, үлкен сомаларымен және өтелуінің қысқа мерзімдерімен
22(а)-параграфында аталған ақша түсімдері мен төлемдерінің мысалдары мыналар болып
(а) банктің талап ету депозиттерін қабылдауы мен өтеуі;
инвестициялық компания клиенттерінің қаражаттары; және
меншік иелері атынан жиналатын және оларға берілетін жалдау ақысы.
22(b)-параграфында аталған ақша түсімдері мен төлемдерінің мысалдары жүргізілген аванстық
(а) кредиттік карточкалардың иелеріне қатысты негізгі сомалар;
инвестициялар сатып алу мен сату; және
басқа қысқа мерзімді заемдар, мысалы, мерзімі үш айлық және
Қаржылық институт қызметінің мына төмендегі түрлерінің бірі нәтижесінде туындайтын
(а) белгіленген төлеу мерзімі бар салымдарды төлемдерді
салымдарды орналастыру және басқа қаржы институттарынан салымдар алу; және
клиенттерге берілетін ақшалай аванстық төлемдер мен кредиттер және осы
Шетел валютаСЫНдағы ақша қаражаттарының қозғалысы
Ақша қаражатының шетелдік валютамен операциялар нәтижесінде пайда болатын қозғалысы
Шетелдік еншілес ұйымның ақша қаражатының қозғалысы ұйымның қолданыстағы валютасында
Шетел валютасындағы ақша қаражаттарының ағындары есептерде 21-«Валюталық бағам өзгерісінің
Валюталардың айырбас бағамдары өзгерулерінің нәтижесінде туындаған іске асырылмаған пайда
Пайыздар мен дивидендтер
Алынған және төленген пайыздарға және дивидендтерге байланысты ақша қаражаттарының
Кезең ішінде төленген пайыздардың жалпы сомасы, оның пайда мен
Қаржы мекемелері үшін төленген пайыздар мен дивидендтер операциялық қызметтен
34. Төленген дивидендтер қаржы қызметінен түскен ақша қаражаттарының
Пайдаға салынатын салықТАР
Пайдаға салынатын салыққа байланысты туындайтын ақша қаражаттарының қозғалысы, егер
Пайдаға салынатын салық ақша қаражаттарының қозғалысын туғызатын операциялар бойынша
Еншілес, қауымдасқан және бірлескен компанияларға берілетін инвестициялар
Есепке алу үлестік қатысу әдісі немесе нақты шығындар жөніндегі
Тепе-тең шоғырландыру әдісін пайдалана отырып, бірлесіп бақыланатын ұйымдағы өзінің
Еншілес компаниялардыҢ және басқа құрылымдық бөлімшелердіҢ сатып алуЛАРЫ және
Еншілес компаниялар мен басқа да құрылымдық бөлімшелердің сатып алулар
Компания тұтастай алғанда кезең ішінде еншілес компаниялардың, басқа да
(а) сатып алу немесе сату кезінде жинақтап қарама-қарсы
(b) сатып алу немесе сату кезінде қарама-қарсы ұсынудың
(с) еншілес компаниядағы немесе құрылымдық бірліктегі ақша қаражаттарының
(d) ақша қаражаттарын немесе олардың баламаларын қоспағанда, еншілес
Сатып алынған немесе сатылған активтер мен міндеттемелердің сомаларын жеке
Сатып алу немесе сату кезінде қарама-қарсы ұсыну ретінде төленген
Ақшалай емес операциялар
Ақша қаражаттарын немесе олардың баламаларын пайдалануды талап етпейтін инвестициялық
Инвестициялық және қаржы қызметінің едәуір бөлігі, олар компания капиталының
(а) не тікелей тиісінше міндеттемелер қабылдау, не қаржыны
акциялар шығару көмегімен компанияны сатып алу; және
борыштық міндеттемелерді акцияларға конвертациялау.
Ақша қаражаттарының және ақша баламаларының құрамдас бөліктері
Компания ақша қаражаттарының және олардың баламаларының құрамын ашуы және
Әлемнің әр түрлі елдеріндегі ақша қаражаттарын басқару практикасының және
Ақша қаражаттарының және ақша қаражаттары баламаларының құрамдас бөліктерін анықтау
Ақпарат ашуға қойылатын басқа да талаптар
Компания өзінде бар, топтың пайдалануы үшін қол жеткізілмейтін ақша
Компанияның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттары баламаларының қалдықтарын топтың
Қосымша ақпарат компанияның қаржы жағдайы мен өтімділігін түсіну тұрғысынан
осы кредиттерді пайдалану бойынша орын алған шектеулерді көрсете отырып,
бірлескен қызметке қатысу үлестеріне жатқызылған операциялық, инвестициялық немесе қаржы
ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерінің жалпы өлшемі, ол операциялық
есептерде көрсетілген әрбір саланың немесе географиялық сегменттің операциялық,
Операциялық мүмкіндіктердің ұлғаюын білдіретін ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдері
Сегменттер бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді ашу пайдаланушыларға
Қорытынды
Әлемдік экономикалық жағдайдағы соңғы он жылдықта болған шапшаң өзгерістер
Қаржылық есеп – бұл шаруашылық қызметтің нәтижелерін сипаттайтын көрсеткіштердің
Қаржылық есептің мақсаты – тұтынушыларды қандай да бір құрылымдағы
Қаржылық есеп субъект (кәсіпорын, ұйым) қызметіндегі жасалған жұмыстар мен
Қаржылық есеп негізінде субъектінің қаржылық жағдайының нашарлай бастау тенденциясын
ҚР-нда енгізілген қаржылық есеп негізгі параметрлері бойынша халықаралық стандарттар
ҚР-ның заңдарында бұл тұғырнамалар жүзеге асырылады. Бухгалтерлік есеп пен
Есептеу принципі мынаны білдіреді: табыстар еңбек сіңіріліп табылғаннан кейін
Қаржылық есепті жасау үшін есептік уақыт болып есепті кезеңдегі
Ақша қаражаты мен оның эквиваленттері қысқамерзімді активтер болып табылады.
Пайдаланылған ақпарат көздері:
Анализ и аудит в системе управления предпринимательской деятельностью: (Учеб.
Баймұханова С. Б., Балапанова Ә. Ж. Бухгалтерлік есеп.- А.
Баймұханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих
Управленческий учет / Под ред. В. Палия и Р.Вандер
Управленческий учет: Учебное пособие/ Под редакцией А.Д.Шеремета. - М.:
Мюллендорф Р., Карренбауэр М. Производственный учет. Снижение и контроль
Кондратова И. Г. Основы управленческого учета. - М.: Финансы
Скоун Т. Управленческий учет / Пер. с англ. под
Карпова Т. А. Управленческий учет: Учебник для вузов.
К.Ш. Дүйсенбаев, Э.Т. Төлегенов, Ж.Т. Жұмағалиева, «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын
Кеулімжаев Қ.К., Әжімбаева Н.З., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.Ә.
Кривогузова Н.А. «Экономикалық талдау» - Қарағанды, 2004
С.Б. Баймұханов, «Қаржылық есеп» Алматы, 2007ж.
АтМГИ. 5В050800-Есеп және аудит. ЕжА-11 ҚОБ,қ/б тобы
Алтыбайқызы Амангүл
Курстық жұмыс тақырыбы: «№7 Ақшалай қаржылардың қозғалысы жөніндегі
38
АтМГИ. 5В050800-Есеп және аудит. ЕжА-11 ҚОБ,қ/б тобы
Алтыбайқызы Амангүл