ЖОСПАР
КIРIСПЕ .................................................................................................................…..3
I КӘСIПКЕРЛIК ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСIНIК ЖӘНЕ ОНЫҢ ҰЙЫМДЫҚ
Кәсiпкерлiк: экономикалық мазмұны, белгiлерi, түрлерi ................................5
Рыноктық экономикадағы кәсiпкерлiктiң маңызы және оны мемлекеттiк реттеу
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА КӘСIПКЕРЛIК ҚЫЗМЕТТIҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ОНЫ
2.1 Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiк қызметтiң қалыптасуы және даму
2.2 Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiктi мемлекеттiк реттеу саясаты ......18
2.3 Қазақстан экономикасында шағын және орта кәсiпкерлiктiң алатын
орны ………………………………………………………………………………...22
ҚОРЫТЫНДЫ ..........................................................................................................26
КIРIСПЕ
Рыноктық экономиканың белсендi өкiлдерiнiң бiрi – кәсiпкерлер. “Кәсiпкер”
Экономикалық ғылымда негiзiнен өндiрiстiң төрт факторы қарастырылған: еңбек,
Рыноктық экономика негiзiнде ұлттық экономиканың тұрақты өсуiн қамтамасыз
Сондықтан мен экономикалық теория пәнiнен курстық жұмысымның тақырыбын
Бұл тақырыпты орындаудағы мақсатым мен мiндеттерiм келесiдей болып
Кәсiпкерлiктi – ерекше экономикалық құбылыс ретiнде қарастыру;
Кәсiпкерлiк қызметтiң рыноктық экономика қызмет етуiнiң негiзi екендiгiн
Кәсiпкерлiк жалпы маңыздылығын, оның түрлерiн және жiктелуiн қарастыру;
Кәсiпкерлiк қызметтi мемлекеттiк реттеу шараларының ерекшелiктерiне тоқталу;
Елiмiздегi кәсiпкерлiк қызмет қалыптасуының ерекшелiктерiн және iске асу
Кәсiпкерлiк қызметтi дамытудағы мәселелердiң шешу жолдарын айқындау;
Елiмiзде бүгiндегi кәсiпкерлiктi мемлекеттiк реттеу iс-шараларын талдау және
Кәсiпкерлiк дамуының және рыноктық экономиканың негiзi болып табылатын
Бүгiнгi Республикамызда экономиканы рыноктық қатынаста қайта құру жолында
I КӘСIПКЕРЛIК ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСIНIК ЖӘНЕ ОНЫҢ ҰЙЫМДЫҚ
Кәсiпкерлiк: экономикалық мазмұны, белгiлерi, түрлерi
Буржуазиялық саяси эканомикада “кәсiпкерлiк” түсiнiгi XVIII
ҚР-ның Азаматтық кодексiнде кәсiпкерлiкке келесiдей анықтама бередi: “Кәсiпкерлiк
Кәсiпкерлiк бұл ерекше экономикалық құбылыс болып табылады. Кәсiпкерлiк
Әлеуметтiк-экономикалық құбылыс ретiнде кәсiпкерлiк көптеген қоғамдық қатынастарды қамтиды.
Кәсiпкерлiктiң субъектiсiне экономикалық қызметке қатысушы түрлi мүшелер, алдымен
Кәсiпкерлiк объектiсi – адамның белгiлi қызметi. Кәсiпкердiң соңғы
Сонымен кәсiпкерлiк – рыноктағы бәсекеге төтеп беру үшiн
Демек, нақты өмiрде кәсiпкерлiктiң объектiсi – новаторлық, жаңашылдық,
Барынша көп табыс табу кәсiпкерлiк жұмыстың қозғаушы факторы.
Осындай елеулi белгiлерi бола отырып кәсiпкерлiк
кәсiпкерлiк қызметтiң бағытталуына байланысты: өндiрiстiк,
кәсiпкердiң функционалды операциясының құрылымына
шаруашылық түрлерiнiң санына
шаруашылықтың салаларына бағытталуына байланысты:
Өндiрiстiк бизнес: өндiрiстiк бизнеске
Көпшiлiк жағдайда өндiрiстiк iскерлер
Коммерциялық бизнес: коммерциялық
Қаржылық кәсiпкерлiк: саудалық
Өндiрiстiк , коммерциялық және
Делдалдық бизнес: жоғарыда
Бұл жерде бизнестiң дәнiн
Сақтандыру бизннесi: сақтандыру эканомикалық
Фирма рыноктық экономиканың негiзгi экономикалық агентi. Бiр немесе
Меншiктiк формасына сәйкес фирмлардың немесе кәсiпкерлiктiң үш түрiн
Индивидуалдық немесе жеке кәсiпкерлiк;
Серiктестiк немесе партнерлiк;
Корпорация (акционерлiк қоғам).
Индивидуалдық кәсiпкерлiк деген бiр адам иелiк ететiн бизнес.
Серiктестiк ( партнерлiк) дегенiмiз екi және одан да
Корпорация деп бiр заңды болып бiрлесiп, кәсiпкерлiк қызмет
Кәсiпкерлiк фирманың көлемiне сәйкес шағын, орта және iрi
Жалпы кәсiпкерлiктiң жiктелуiн келесi суреттен көре аламыз. (Сурет-1)
Сурет-1 – Кәсiпкерлiктiң жiктелуi
1.2 Рыноктық экономикадағы кәсiпкерлiктiң маңызы және оны мемлекеттiк
Кәсiпкерлiк нарық қатынастарын ұдайы iске қосып отыратын орта.
Халықты жұмыспен қамту және жұмыссыздық мәселесiн шешу;
Тұрмыс деңгейiн жоғары болуын қамтамасыз ету;
Адамның өмiрге тың сенiммен қарауының мүмкiндiктерiн арттыру;
Ал кәсiпкерлiктiң экономикалық мiндеттерiне келесiлердi жатқызуға болады:
Рыноктық қатынастарды дамыту;
Шектеулi ресурстарды тиiмдi пайдалану;
Экономиканың бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру;
Жаңа жұмыс орындарын ашу;
Рыноктағы сұранысты қамтамасыз ету;
Экономикалық активтi халықты барынша ынталандыру;
Инвестицияларды тиiмдi салаларға тарту;
Инновациялық жаңалықтарды ашып оны өндiрiске енгiзу;
Кластерлiк жүйенiң дамуы;
Лизингтiк қатынастардың дамуы;
Өнiмдердiң сапалылығының жоғары болуы;
Тұрақты экономикалық өсудi қамтамасыз етiп, ЖIӨ-нiң негiзгi бөлiгiн
Қазақстанда бүгiнгi күнi шағын және орта кәсiпкерлiк
Бүгiнгi таңда Республикамызда экономиканы нарықтық қатынаста қайта құру
Кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау және реттеу;
Инновациялық қолдау және ынталандыру;
Инвестициялық қолдау мен оның салаларын дамыту;
Құқықтық қолдау және заңдар қабылдау;
Қаржылық қолдау мен несиелер арқылы ынталандыру;
Салықтық жеңiлдiктер арқылы кәсiпкерлiктiң маңызды салаларын дамыту iс-шаралары
Осы жоғарыда айтылған кәсiпкерлiк қызметтi қолдау мен ерттеу
Кәсiпкерлiктi және шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдауды қаржылық қамтамасыз
Кәсiпкерлiктi және шағын кәсiпкерлiктi мемлекет тарапынан қолдау мен
Елде жекешелендiрудi одан ары жүргiзу;
Рыноктық қатынастарды жетiлдiру, кәсiпкерлiк қызметтердiң еркiн қызмет етуiне
Кәсiпкерлiк субъектiлерiн мемлекеттiк тiркеудiң, олардың қызметiн лицензиялаудың, олардың
Ұлттық маңызды және шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiн қолдау мен
Қаржы көздерiн анықтай отырып шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне несие
Елдегi кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң шетелдiк әрiптестерiмен сауда, ғылыми-техникалық, өндiрiстiк
Өнiмдер өндiруге, жұмыс атқарып, қызмет көрсетуге мемлекеттiк сатып
Шағын және орта бизнес кәсiпорындарының тұрақты жұмыс iстеуiн
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА КӘСIПКЕРЛIК ҚЫЗМЕТТIҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ОНЫ
2.1 Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiк қызметтiң қалыптасуы және даму
Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiк қызметтiң қалыптасуы және оның дамуы
Елiмiзде кәсiпорындар мен экономикалық құрылымдарды жаппай жекешелендiру 1998
Сондай-ақ елiмiздегi кәсiпорындардың басым көпшiлiгi бүгiнде экономиканың сауда-саттық,
Барлық кәсiпорындар Мемлекеттiк
кәсiпорын Жеке
меншiк Мемлекет
араласуымен Бiрiккен кәсiпорын Шетелдiк
кәсiпорын
ҚР 182796 25661 149473 1133 5089 7662
Шағын 163534 18204 144381 708 4812 7523
Орта 10674 6607 3975 266 198 92
Iрi 2014 850 1117 159 79 47
Бүгiнде еiмiздегi қызмет етiп отырған жалпы кәсiпкерлiктiң қызмет
Кесте 1
Казақстан Республикасындағы 2004 жылғы кәсiпкерлiк құрылымы
Сурет-2 – Қазақстан Республикасы бойынша жалпы кәсiпкерлiк үлесi
Елiмiздегi кәсiпкерлiк қызмет дамуының бүгiнгi таңдағы жалпы мәселелерiне
Кәсiпкерлiктi қолдау инфоқұрылымның жеткiлiксiздiгi;
Қолданылып жүрген заңдарды жергiлiктi
Салық салу және салықтық тексеру
Негiзгi қаражатты алуға және
Эканомикалық қаржы секторында жұмыс
Кадрларды даярлау және кәсiпкерлiктi
Кәсiпкерлiктiң мемлекеттiк құрылымдармен өзара iс
Кәсiпкерлiктiң даму жолындағы әкiмшiлiк
Кәсiпкерлiктi инновациялық тұрғыдан барлық жағынан қолдаудың әлi де
Кәсiпкерлiктi дамытуағы кластерлiк жүйенiң толық қанды дамымауы;
Рыноктық қатынастардың, кәсiпкерлiктiң, әсiресе шағын бизнестiң бәсекелестiк қатынастың
Ең жиi кездесетiн әкiмшiлiк
Кәсiпкерлiктiң дамуы үшiн қолайлы орта
2.2 Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiктi мемлекеттiк реттеу саясаты
Нарықтық қатынастар аясында жүзеге асырылып жатқан кәсiпкерлiк қызметтiң
Бүгiнгi Республикамызда экономиканы нарықтық қатынаста қайта құру жолында
1) Кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау мен реттеудi қаржылық қамтамасыз
Кәсiпкерлiк субъектiлерiн мемлекеттiк тiркеудiң, олардың қызметiн лицензиялаудың, олардың
Кәсiпкерлiк субъектiлерiн қолдау мен дамыту үшiн инвестицияларды, оның
Қаржы көздерiн анықтай отырып шағын және орта кәсiпкерлiк
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң шетелдiк әрiптестерiмен сауда, ғылыми –
“Шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау туралы” Қазақстан
2) Мемлекеттiң кәсiпкерлiктi қаржы – несиелiк және инвестициялық
Екiншi деңгейдегi банктердiң кәсiпкерлiктiң өндiрiстiк секторын жергiлiктi және
Кәсiпкерлiк субъектiлерiн несиелеудi, соның iшiнде кәсiпкерлердiң алынған
Тиiстi жылға арналған Республикалық бюджетте аталған мақсаттарға арнап
Қоғамдардың өзара несие алысу және өзара сақтандыру қызметiн
Шағын кәсiпкерлiк саласындағы инвестициялық саясат шағын кәсiпкерлiк сбъектiлерiнiң
Кәсiпкерлiктi дамыту үшiн мемлекеттiк емес қаржыландырудың мүмкiндiктерiн пайдалану
3) Кәсiпкерлiктi салықтық реттеу шаралары. Көптеген елдердiң даму
Салық салу қағидалары, салық ставкалары мен жеңiлдiктерi тәрiздi
4) Кәсiпкерлiктi инновацялық және өндiрiстiк қолдау мен реттеу.
Осы стратегияны жүзеге асыруда кәсiпкерлiк арасында
1. Шағын инновациялық кәсiпкерлiк бiр
2. Iрi фирмалар ғылыми зерттеулер
Сондай-ақ iрi фирмалар сыртқы орта әсерiне икемсiз
3. Шағын фирмалар iрi компанияларға
Осы көрсетiлген ерекшелiктердiң бәрi шағын
Шағын инновациялық кәсiпорындар қызметiн құқықтық және
Кредиттiк жеңiлдiктер ұсыну, жеңiлдетiлген салық
Шағын инновациялық фирмалар проектерiн
Информациялы - консультативтiк маркетинг бойынша көмек
2.3 Қазақстан экономикасында шағын және орта кәсiпкерлiктiң алатын
Рыноктық экономика негiзiнде экономикалық тұрақты өсуге әкелетiн, бәсекеқабiлетi
Шағын кәсiпкерлiк кез-келген мемлекет экономикасының негiзгi саласының бiрi.
Бүгiнгi Республикамызда экономиканы рыноктық қатынаста қайта құру жолында
Рыноктың өрлеп, өркендеуi кәсiпкерлiктiң қызметтерiне айтарлықтай тәуелдi болады.
Шағын және орта кәсiпкерлiктiң өзiндiк артықшылықтары да бар.
Сыртқы экономикалық факторлардың өзгеруiне тез бейiмдiлiгi;
Шағын және орта инновациялық кәсiпкерлiк бiр салада тоқтап
Шағын және орта кәсiпкерлiк iрi компанияларға қарағанда ғылыми
Осыған байланысты Қазақстан Республикасы Президентi Н.А.Назарбаев өзiнiң
Нарықтың өрлеп, өркендеуi кәсiпкерлiктiң қызметтерiне айтарлықтай тәуелдi болады.
Шағын кәсiпорындардың соңғы жылдары күрт ұлғаюы жаңа нарықтық
Заңды түрде тiркелiп, мерзiмiнде жұмыс iстеген шағын кәсiпорындардың
Жұмыспен қамтудың салалық құрылымын қарастырсақ шағын бизнеспен айналысатын
Шағын кәсiпкерлiк, әсiресе агроөнеркәсiптiк өндiрiс
Бүгiнгi таңда шағын кәсiпкерлiк
Қазақстандағы шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау барысында оларға берiлiп
Кесте 2
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне коммерциялық банктерден бөлiнген несиелер. (
Жылдар 12.1999 12.2000 12.2001 12.2002 11.2003
Банктiк несиелер 148880 276218 489417 672407 924283
Оның iшiнде шағын бизнеске 39857 74202 121954 145515
- қысқа мерзiмдi 20423 40115 60153 63043 80943
- ұзақ мерзiмдi 19434 34107 61801 83467 120718
Осы кестеден көрiп отырғанымыздай, соңғы бес жылда коммерциялық
Осы сегментке тән сипаттық белгiлердiң бiрi шағын кәсiпорындарды
Шағын кәсiпкерлiк эканомикасының жинақтылығы
Шағын кәсiпкерлiктегi үрдiстердi талдау
ҚОРЫТЫНДЫ
Бүгiнде Қазақстан экономикасы әлемдiк бәсекедегi орны айтарлықтай емес.
Осы кәсiпкерлiктi дамыту арқылы елiмiздiң ұлттық экономикасын iшкi
Кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдаудың негiзгi түрлерiн келесiдей топтастыруға болады:
Құқықтық және заң жүзiнде қолдау және қорғау;
Кәсiпкерлiктi несие және инвестициялық қолдау мен реттеу;
Салықтық реттеу мен қолдау;
Кәсiпкерлiктi инновациялық қолдау.
Осылардың iшiнде кәсiпкерлiктi инновациялық қолдау елiмiздегi бүгiнгi таңдағы
Оның алғашқы қадамдары ұлттық экономикамызда жасалу үстiнде, яғни
Қорытындылай келе, ел экономикамыздың нарықтық қатынастарға көшуi барысында
Нарықтық қатынастар аясында жүзеге асырылып жатқан кәсiпкерлiк қызметтiң
Бүгiнгi Республикамызда кәсiпкерлiк қызметтi мемлекеттiк деңгейде реттеп және
Кәсiпкерлiк
Көлемi бойынша:
Шағын;
Орта;
Iрi.
Территориялық ораласуы бойынша:
Жергiлiктi;
Аймақтық;
Республикалық;
Халықаралық.
Меншiк формасы:
Жеке меншiк;
Мемлекеттiк;
Муниипалды;
Аралас.
Қызмет көрсету түрiне қарай:
өндiрiстiк;
коммерциялық;
қаржылық;
консультативтiк;
Салалық бағытына қарай:
өнеркәсiптiк;
Аграрлық;
Құрылыс;
Сауда;
Инфрақұрылымдық;
Ұйымдық-құқықтық формалары:
Жеке кәсiпкерлiк;
Кооперативтер;
Толық серiктестiк;
Командиттi серiктестiк;
Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк;
Қосымша жауапкершiлiктi серiктестiк;
Аралас кәсiпорындар.