Жоспар
1. Қарым-қатынасқа психологиялық сипаттама
2. Қарым-қатынас түрлері және оның атқаратын
3. Қарым-қатынас жасау және дамыту жолдары
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қарым-қатынасқа психологиялық сипаттама
Кез келген адам дүниеге келісімен екінші
Адам қарым-қатынас арқылы айналасындағы дүние жайлы
Осындай қарым-қатынастың мән-мағынасы, олардың түрлі көріністері
Қарым-қатынас дегеніміз – тіл арқылы пікір
Қарым-қатынас жасаудың адам өміріндегі қоғамдық, әлеуметтік
С.Елеусізова бойынша қарым-қатынас орнатудың екі бөлшектен
Сонымен қарым-қатынас – ғылым әрі өнер
Қатынас жасау, өзгелермен тіл табысу -
В.В.Богословский бойынша, қарым-қатынас дегеніміз – бұл
М.И.Лисина пікірінше, қарым-қатынас – бұл екі
Сонымен қарым-қатынас – бұл белгілі мәні
Қарым-қатынас нәтижесінде адам басқаларға ғана емес,
Адамдармен қарым-қатынас жасау жеке адамды интеллектуалдылық
2. Қарым-қатынас түрлері және оның
Қарым-қатынасқа түсушілердің әсерлесуі сөйлеу барысында сөз
Диалогтық – екі немесе бірнеше адамның
Монологтық – дара адамның сөйлесуі. Мұнда
Сондай-ақ, қарым-қатынас үш жаққа бөлінеді:
Комуникативті
Интерактивті
персептивті
Қоммуникативті қарым-қатынас мәлімет беру мен алмасу
Интерактивті қарым-қатынас жасаушы жұптасушылардың өзара әрекеттесуінде
Мақсатына
Түрткі
Қажеттіліктеріне
Персептивті қарым-қатынас адамдардың бірін-бірі қабылдауы, өзара
Ғылым былай жіктеп бөлудің шарты ғана
Қарым-қатынас белгілі бір формасына қарай ауызша,
Ауызша – сөйлеудің негізгі түрі болғандыөтан,
Жазбаша – бұл момнологтық сөйлеудің бір
Іштей – бұл адамның практикалық іс-әрекеті
Сырттай – дауыстап, естіртіп сөйлеу болып
Қарым-қатынасты қолданатын құралдар бойынша вербалды және
Кондициондық – адамның психологиялық жағдайының физиологиялық
Когнетивтік – адамдар арасындағы білім арқылы
Мотивациялық – адамдардың ниеттерін ояту.
Сонымен қарым-қатынас түрлері мен формалары әр
Тікелей емес қарым-қатынас – жазбаша немесе
Адамзат тәжірибесін игеруге жазудың, кіткптың және
Жеке адам арқылық қарым-қатынас – топтарда,
Көпшілік қарым-қатынас – көпше түріндегі таныс
Қарым-қатынастың топтар арасында қарастырсақ, ондай топтар
Біршама тұрақты, құрамы жағынан көп емес,
ә) Қарым-қатынас функциясы
Қарым-қатынас функциясын үш топқа бөлеміз.
Ақпаратты коммуникативтік
Бағдарлаушы коммуникативтік
Аффекті коммуникативтік
Коммуникация дегеніміз – бірлескен әрекеттер адамның
Қарым-қатынас ақпарат жіберу немесе оны қабылдау
ә) Қарым-қатынас ақпараттың екінші адамға тигізер
б) Бір сөзді екі индивидтің біркелкі
в) Адамдар коммуникация барысында барьерлердің болуы
Осындай негізде психологияда қарым-қатынастың үш жағын
Ақпарат алмасу
Өзара түсінушілік
Өзара әрекеттестік
Сонымен, қарым-қатынастың бес функциясын бөліп қарастыруға
Адамдардың ұжымдық іс-әрекетінде байланыстырғыш рөлін атқарады.бұл
Қалыптастырғыш функция.
Бұл функция адамның психологиялық бейгесін қалыптастырып,
«Бекітемін» немесе «қолдаушы» функциясы.
Басқаша айтқанда басқа адамдармен қарым-қатынаста адам
Жеке адам аралық қатынастарды ұйымдастыру және
Басқа адамдарға деген эмоционалдық көзқарастар (сүйкімді,
Сонымен қарым-қатынастың осындай әлеуметтік психологияда баса
б) Қарым-қатынас – коммуникацияның жеке дара
Коммуникацияның түрлі формаларын зерттеу, адамның қарым-қатынасы
Соңғы кездерде психологиялық зертеулерде қарым-қатынас жасаушылардың
Адамдар арасындағы коммуникативті үрдістер техникалық қондырғылар
Кері байлныс – ең алдымен мәлімет
Жанама кері байланыс – психологиялық мәліметті
Ең алдымен, мәлімет формасы мен маңызы
Екіншіден: оның жіберілген мәліметті реципиенттің өзгерісіне
Түсініспеушілік барьер: фонетикалық барьер, диалектикалық сөздер,
Сематикалық барьер: сөз мәнінің ерекшелігі (жаргондар).
Стилистикалық барьер: коммуникатор тілінің стилі, жағдайға
Логикалық сөздер: коммуникатордың ұсынған логикалық тұжырымдамалары
Қарым-қатынастың интерактивті жағы – адамаралық қарым-қатынастың
2.2. Қарым-қатынас жасау және дамыту
Қарым-қатынас жасау жолдары:
Тіл арқылы
1 – кім берді?
2 – не берді?
3 – қалай берді?
4 – қандай?
5 – кімге берді?
Осылайша қайтымды реакция жүреді.
Бейне, жест, мимика, қалып.
Адамның бейнесі маскадан, киімнен, манерадан құралады.
Қарым-қатынастың динамикалық қыры мимика мен жестте
Мимика дегеніміз – дәл сол уақыттағы
Жест дегеніміз - әлеуметтік түрде дағдыланған
Интимді
Жеке адамдар арасындағы
Әлеуметтік орта
Публистикалық (фотосуреттер арқылы)
Қарым-қатынас жасаудың қатаң түрде реттелінген жүйесі:
Коммуникативтік (ақпарат алмасу)
Синефикативтік (мимика, жест)
Эксомассивті (хабарлы, мәнерлі)
Қарым-қатынас сәтті болу үшін қасындағы адамды
Бодалев А.А бойынша персепция – бұл:
Идентификация
Эмпатия
Рефлексия
Дицентрация
Каузальді атрибуция
Ореол эффектісі
Стереотипизация
Бұл деп отырғанымыз, қатынас жасау үшін
Кез келген адам басқа адамның орнына
Өзін- өзі білу, өзін-өзі тануы, өзін-өзі
Басқа адамдардың позициясын қабылдай алуы.
Себепті басқа біреуден іздеуі.
Сырт келбетіне қарап ондағы қасиетін жақсы
Қасиеттердің танылуы.
Қарым-қатынас мәдениетін дамытуға мүмкіндік алу жеке
Сонымен қорытындылай келе, психолог ғалымы Б.Спок
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, қарым-қатынас дегеніміз – адам детерминациясындағы
Адамның ең жарқын ерекшеліктердің бірі –
Қатынас жасау, өзге адамдармен тіл табысу
Қарым-қатынас процесінде адамдар бір-біріне ықпалын тигізеді,
Қорытындылай келе, қарым-қатынассыз өмір сүру мүмкін
Сонымен қатар, оны қоршаған табиғат, жан-жануармен
«Адам өмір бойы тәрбиеленеді» деп айтсақ
Сонымен, психологиядағы қарым-қатынас психиканың негізгі жеке
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Андреева Г.М. Социальная психология. –
Бодалев А.А. Личность и общения.
Бойко В.В. Энергия эмоций в общении.
Брудный А.А. О проблеме коммуникации. –
Буеева Л.Г. Общественные отношения и общения.
Давыдов В.В. Виды общение в обучении
Добрович А. Общение: наука и искусство.
Доценко Е.Л. Лекции по курсу «психология
Гальперин П.Я. Введение в психологию. –
Гипенрейтер Ю.Б. Введение в психологию. –
Годфруа Ж. Что такое психология?. –
Елеусізова С. Қарым-қатынас психологиясы. – М.,
Коган М.С. Мир общения. – М.,
Крипсанская Ю.С., Третьяков В.П. Граматика общения.
Леонтьев А.А. Общения как обьект психологического
2