МАЗМҰНЫ
6 Карьер алабын ашу және оның құрылысы 15
6.1 Ашу әдісін таңдау және негіздеу 15
7 Тау жыныстарын қазып алуға дайындау 18
8 қазу тиеу жұмыстары 19
8.1 Қазу-тиеу жабдықтарының типін негіздеу 20
8.2 Қазу мен тиеудің технологиялық сұлбасы 21
8.3 Қазу-тиеу жабдықтарының өнімділігі 21
8.4 Қазу тиеу жұмыстарындағы қауіпсіздік техникасы 21
9 карьердегі тау-кен жыныстарын тасымалдау 23
9.1 Карьер көлігінің түрін таңдау 23
9.2 Автосамосвал қозғалысының жылдамдығын анықтау 25
10 үйінділеу және ашық тау-кен жұмыстарымен бұзылған жерлерді қалпына
10.1 Үйінді салу әдісін және үйінділеу жұмыстарын механизациялау типін
10.2 Үйінділердің орналасу орнын таңдау және үйінділердің параметрлерін анықтау
10.3 Үйінді салымының технологиялық параметрлерін, үйінді жабдықтарының өнімділігі мен
10.4 Үйінді жұмыстарының жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы 39
10.5 Бұзылған жерлерді қалпына келтіру жұмыстары 39
10.6 Қалпына келтіру жұмыстары үшін технология мен механизацияны таңдау
10.6.1 Үйінділер беткейлерін кесіп еңістеу 40
10.7 Жұмыстардың көлемдерін есептеу. Жұмыс жабдықтарының санын анықтау 41
10.8 Рекультивациялау жұмыстарын жүргізудегі қауіпсіздік ережелері 42
11 өндірістік процесстерді оңтайландыру 43
11.1 Экскаваторлы – автомобильді кешеннің жабдықтарының түрлері және олардың
11.1.1 Тиеу және тасымалдау процесстерінің бірқалыпсыздығын ескеріп ЭАК автосамосвалдар
12 құрғату және сутөкпе 56
13 Қоршаған ортаны қорғау 57
14 тау-кен және көлік жабдықтарын жөндеу 59
15 карьерді электрмен қамтамасыз ету 48
15.1 Карьердің жалпы жарықтануын есептеу 48
15.2 Карьердің есептік электр жүктемесін анықтау 52
16 өндірістік процестерді автоматтандыру 58
16.2 Экскаваторлы автомобильді кешенін автоматты түрде басқару 58
17 карьердің аэрологиясы 62
17.1 Жобаны жасау үшін бастапқы мәліметтер 62
17.2 Карьерді табиғи желдеу есебі 63
17.3 Технологиялық үрдістердегі шаң бөліну қорқындылығы. Карьердегі атмосфера құрамын
18 еңбекті қорғау 74
18.1 Карьердегі адамдардың жүру қауіпсіздігі 74
18.2 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау 74
18.2.1 Кәсіпорын орналасқан жердің метеожағдайлары 74
18.2.2 Карьердегі және жұмыс орындарындағы зиянды заттардың концентрациясы, пайда
18.2.3 Жұмыс орындарындағы шу мен дірілдің пайда болуы және
18.3 Қорғаныс шаралары қауіпсіздік техникасы 76
18.3.1 Қауіпсіздік техникасы 76
18.3.2 Электр қауіпсіздігі 77
18.3.3 Өртке қарсы шаралар 77
18.3.4 Өндірістік санитария шаралары 78
18.3.5 Опыруларды және сырғымаларды ескерту шараларын 79
19 негізгі жоспар 80
20 Экономикалық бөлім 81
20.1 Карьердің жұмыс режимін негіздеу 81
20.2 Басқару схемасын таңдау, әкімшілік шаруашылық шағындарды есептеу 81
20.3 Тау-кен жұмыстарына орналған шығындар 82
20.4 Үймереттер мен ғимараттар арналған күрделі шығындар 82
20.5 Жабдықтарды сатып алуға арналған күрделі шығындар 83
20.6 Жиынтық сметаны есептеу 84
20.7 Еңбек ақы 85
21 арнайы бөлім 88
Арнайы бөлімді қорЫтындылау 96
қорытынды 97
әдебиеттер тізімі 98
6 Карьер алабын ашу және оның құрылысы
Ашу жұмыстарының мәселелері – жер бетіндегі тау-кен қазындасын қабылдау
Ашу тәсілін және оның өлшемдерін сипаттау үні кезеңге бөлінеді:
карьер құрылысы кезеңі – оны пайдалануға беруге дейін;
карьерді пайдалануға бергеннен бастап кен жұмыстарының максималды пайдалану кезеңіне
карьердің толық жұмыс істеп бітуіне дейінгі;
Кен орнының ашудың тиімді тәсілін айқындау ең күрделі және
Кен орнын ашуға әсер ететін факторлар: жер беті бедері,
Көмір қабаттарының жатуына байланысты карьердегі кен жұмыстары солтүстік батыстан
Қабаттардың жайпақ орналасуы ішкі үйінділердің орналасуына мүмкіндік туғызады.
Ашу схемасы және кен жұмысын ұйымдастыру кен орнындағы қабаттардың
6.1 Ашу әдісін таңдау және негіздеу
Қаражыра кен орның геологиялық жату жағдайына байланысты, алғашқы кезеңде,
Қарастырылып отырған ашу тәсілімен 3 кемерді ашу жұмыстары жүргізіледі.
Күрделі оржолдар трассасының формасын негіздеу
Жоспардағы трассаның формасын карьер аласының өлшемдеріне басшы көтерме және
Трассаның теориялық ұзындығы трасса өтетін деңгейжиектер арасындағы биіктіктер айырмасынан
Трассаның теориялық ұзындығы
(6.1)
мұндағы - трассаның басшы көтермесі
Трассаның нақты ұзындығы теориялық ұзындықтан көп болады, өйткені оның
(6.2)
мұндағы - трассаның ұзару коэффициенті,
1,1=137,5 м
Оржол жүргізу жұмыстарының көлемі
Жекеленген сыртқы оржолдардың көлемі олардың көлденең қимасына, түйісу пунктеріне,
(6.3)
мұндағы - кемер биіктігі, м; в
7 Тау жыныстарын қазып алуға дайындау
Тау-кен жыныстарын қазуға дайындау тау жыныстарының қоспаларын қазу және
8 қазу тиеу жұмыстары
8.1 Қазу-тиеу жабдықтарының типін негіздеу
Жобада көмірді қазып алуда аттырусыз қабаттап сұрыптап қазу технологиясы
8.1 кесте – экГ-8ге экскаваторының техникалық сипаттамасы
Көрсеткіштер Мәні
Шөміш сиымдылығы, м3.
Тұру деңгейіндегі қосу радиусы, м
Барынша көп қосу радиусы, м
Барынша көп қосу биіктігі, м 8
11,9
18,2
12,5
8.1 Кестенің жалғасы
Көрсеткіштер Мәні
Барынша көп төгу радиусы, м
Экскаватор массасы, m
Табанына қысымы, Па
Жұмыс циклінің ұзақтығы, с 16,3
370
2,03·105
28
8.2 кесте – Демаг Н-95 гидроэкскаваторының техникалық сипаттамасы
Көрсеткіштер Мәні
Шөміш сиымдылығы, м3.
Шөміш ені, м
Қосудың үлкен радиусы, м
Кузовтың айналу радиусы, м
Қазу биіктігі, м
Қазу радиусы, м
Тұру деңгейіндегі барынша үлкен қазу тереңдігі, м
Массасы, m 6,5
2,87
10,22
4,2
5-5,5
9,97
3,48
93
8.2 Қазу мен тиеудің технологиялық сұлбасы
Қаражыра кен орнында бос жыныстарды қазу жұмыстарында қолданылатын ЭКГ-8ге
Көмір өндіру жұмыстарында Демаг Н-95 гидравликалық экскаваторы қолданылады. Автомобиль
Жоғарыдан қазу кезінде кенжардың биіктігі экскаватордың қазу биіктігінен аспауы
Кенжардың ені аршу жұмыстарында 17,85 м, ал өндіру жұмыстарында
8.3 Қазу-тиеу жабдықтарының өнімділігі
Қабаттап сұрыптап қазу кезінде күрделі кенжарларды көмір және бос
Гидравликалық экскаваторлар мен механикалық күректердің тау жыныстарын кенжардан қазып
Қазу қабатының шама-шарттарына байланысты экскаваторлардан өнімділіктері мен саны. «Кешенді
8.4 Қазу тиеу жұмыстарындағы қауіпсіздік техникасы
Экскаватор горизоталь жолдарда жүргенде немесе көтерілгенде оның жетекті өсі
Автомобиль және теміржол көліктеріне экскаватормен тау жыныстарын тиеген кезде
«Тоқта» - бір қысқа;
көлік құралын тиеуге рұхсат ететін сигнал – 2 қысқа;
тиеудің басталуы – 3 қысқа;
тиеудің біткенін және көлік құралының кетуіне рұхсат – 1
Осы сигналдар экскаваторда ілініп, онымен жүргізушілер таныс болуы керек.
Тау-кен көлік құралдары, көлік коммуникациялары, энергия мен байланыспен қамтамасыз
Кемерді экскаватормен қазу кезінде кемердің жиегімен автожол өсіне дейінгі
Экскаватордың жұмыс жасап тұрған кезінде шөміштің қимыл аймағында адамдардың
Қазу-тиеу жұмыстарында қолданылатын құралдармен машиналардың түзулігі уақтылы тексеріліп, ол
Тілме оржолдың көлемі трапеция тәрізді негізі бар призманың көлемі
(6.4)
Күрделі оржолдың көлемін анықтау келесі формуламен анықталады.
(6.5)
мұндағы - сәйкесінше бірінші, екінші, үшінші
9 карьердегі тау-кен жыныстарын тасымалдау
9.1 Карьер көлігінің түрін таңдау
Жер бедерінің жазық рельеөрін, карьер алабының өлшемдері, үйінділерді қазылған
Сериялы автосамосвалдардың типтері арасынан аршыма жыныстарын тасымалдауға жүккөтергіштігі 75т.
Пайдалану коэффициентері бойынша автосамосвал түрін таңдаудың дұрыстығын тексеру.
Экскаватор шөмішіндегі кен массасы
(9.1)
мұндағы Е – экскаватор шөмішінің сиымдылығы, м3. Аршыма үшін
Аршыма үшін
Көмір үшін
Экскаватор шөмішіндегі кен көлемі
(9.2)
мұндағы - жыныстың тығыздалу коэффициенті
Аршымада
Көмірде
Автосамосвалға тиелетін шөміштер саны
, дана
аршыма жыныстар
дана
көмір
дана
Автосамосвал шанағындағы кен массасы
, т
Бел А3-549 үшін
т
Бел А3-548 үшін
Автосамосвал шанағындағы кен көлемі
, м3
Бел А3-549 үшін
м3
Бел А3-548 үшін
м3
Автосамосвал шанағының сиымдылығын пайдалану коэффициенті
(9.6)
мұндағы - Бел А3- 548 үшін –
Автосамосвал шанағының жүккөтергіш коэффициенті
(9.7)
Бел А3-549
Бел А3- 548 үшін
Есептеулер нәтижесінде шыққан автосамосвал сиымдылығы мен жүккөтергіштігінің коэффициенттерінің мәндері
9.2 Автосамосвал қозғалысының жылдамдығын анықтау
Жол категориясы және жол жамылғысына байланысты қозғалысқа үлесті кедергілер
0
L5=0.9 км
l2=0.9km
0 i=3%0
0-1 – кенжарлық жол; 1-2 – ор жолы; 2-3
а) – кен тасымалдау сұлбасы
б) – бос жыныс тасымалдау сұлбасы
9.1 сурет. Карьер автомобиль трассасының созылым пішіні
Жүктелген және бос бағыттағы барлық жол бөліктеріндегі динамикалық факторлардың
(9.8)
мұндағы - -ші жол бөлігіндегі
Жүк тиелген бығыттағы барлық жол бөліктеріндегі динамикалық факторлардың шамасын
Бос бағыт бойынша
Автомобильдердің динамикалық сипаттамасы (9.2 сурет) бойынша динамикалық фактордың оң
9.2 сурет – Бел А3-549 автосамосвалының динамикалық сипаттамасы
Динамикалық фактор бойынша және кесте бойынша алынған Бел А3-549
км/сағ
км/сағ
км/сағ
км/сағ км/сағ
км/сағ
Динамикалық сипаттама бойынша анықталған жылдамдықтар ауыспалы коэффициентті (с) ескере
, км/сағ
мұндағы с – ауыспалы коэффициент
км/сағ
км/сағ
км/сағ
км/сағ
км/сағ
км/сағ
Бел А3-548 автосамосвалының динамикалық сипаттамасы болғандықтан жол бөліктерінің орташа
Жүк тиелген бағытта
км/сағ
км/сағ
км/сағ
Бос бағытта
км/сағ
км/сағ
км/сағ
Басты оржолдағы жүк тиелген автомобильдің жанама тарту күшін анықтау
,
мұндағы - басты ор жолдағы жүктелген
Бел А3-549 үшін
Бел А3-548 үшін
Келесі шарт тексеріледі
(9.11)
мұндағы - автомобильдің қабысу массасы, т;
Бел А3-549 үшін
, т
мұндағы Р – автомобильдің толық массасы (нақты жүккөтергіштігі және
Бел А3-548 үшін
Басты ор жолдағы жүк тиелген автомобиль қозғалысына қосынды кедергі
(9.12)
Бел А3-549 үшін
Бел А3-548 үшін
Келесі шарт тексеріледі
(9.13)
Бел А3-549 үшін
175795≥102024
Бел А3-548 үшін
93391≥53366,4 Н
Есептеулер нәтижесі көрсеткендей шарт орындалды.
Карьерге түсіп келе жатқан бос автомобильдердің қауіпсіздік ара-қашық мәндерін
Автомобильдердің қауіпсіздік арақашықтығы тежеу шарты бойынша анықталады.
(9.14)
мұндағы сек – машина жүргізуші қимылының ұзақтығы;
Бел А3-549 үшін
Бел А3-548 үшін
Тежеу шарты бойынша автомобильдің қауіпсіздік ара-қашықтығын. Бел А3-549 үшін
Көріну жағдайы бойынша автомобильдердің қауіпсіздік арақашықтығы
(9.15)
мұндағы - көріну қашықтығы, м;
Бел А3-549 үшін
Бел А3-548 үшін
Келесі шарт тексеріледі
(9.16)
Бел А3-549
Бел А3-548
Автомобильдердің қатынау уақыты және өнімділігін анықтау.
Жеке жол бөліктерінде жүктелген және бос автомобильдің қабылданған жылдамдық
, мин
Аршыма жыныстарды тасымалдау үшін жүк тиелген бағытта
мин
мин
мин
мин
мин
Бос бағытта
мин
мин
мин
мин
мин
Көмір тасымалдау жүк тиелген бағытта
мин
мин
мин
Бос бағытта
мин
мин
мин
Автомобильді тиеу уақытты
, мин
мұндағы - автомобильді тиеуге қажет экскаватор шөмішінің
Бел А3-549 тиеу уақыты
, мин
Бел А3-548 тиеу уақыты
, мин
Қатынаудың толық уақыты
, мин
мұндағы - жүктелген және бос бағыттағы
Бел А3-549 үшін
мин
Бел А3-548 үшін
мин
Автосамосвалдың ауысымдық өнімділігі
m/аус
мұндағы - өзітүсіргіш автосамрсвалдың нақты жүккөтергіштігі, m;
Бел А3-549
m/аус
m/аус
Автосамосвалдың жылдық өнімділігі
m/жыл
Бел А3-549 үшін
m/жыл
Бел А3-548 үшін
m/жыл
Қажетті жұмыс автомобильдерінің саны
, дана
мұндағы = 1,25 – карьер жұмысының бір
Бел А3-549 саны
, дана
Бел А3-548 саны
, дана
Автомобильдер паркінің тізімдік саны
, дана
мұндағы = 0,8 – автомобиль паркінің дайындық
Бел А3-549
, дана
Бел А3-548
, дана
9.1 кесте – Аршыма жыныстарды тасымалдау көрсеткіштерді
Жолдың профилі Меншікті кедергі, н/кН Жол еңістігі ‰ Жүру
0-1 60 3 20 1 3
1-2 20 60 15 0,9 3,6
2-3 17 3 20 2 6
3-4 30 60 14 06 2,5
4-5 80 3 15 09 3,6
5-4 80 3 17 09 3,2
4-3 30 60 22 06 1,6
3-2 17 3 25 2 4,8
2-1 20 60 20 09 2,7
1-0 60 3 27 1 2,6
Барлығы 33,6
9.2 кесте – Көмір тасымалдау көрсеткіштері
Жолдың профилі Меншікті кедергі, н/кН Жол еңістігі ‰ Жүру
0-1 60 3 23 1 2,6
1-2 20 60 18 0,9 3
2-3 17 3 23 2 5,2
3-2 17 3 25 2 4,8
2-1 20 60 20 0,9 2,7
1-0 60 3 25 1 2,4
Барлығы 20,3
10 үйінділеу және ашық тау-кен жұмыстарымен бұзылған жерлерді қалпына
10.1 Үйінді салу әдісін және үйінділеу жұмыстарын механизациялау типін
Үйінділеу аршыма жұмыстарының технологиялық тібегінің ең соңғы кезеңі. Үйінділеу
Кемшіліктері: йінділеу жабдығының өнімділігінің климаттық жағдайларға және қоймаланатын жыныстардың
Үйінді салатын жабдық ретінде Д3-132 бульдозерін қабылдаймыз.
Тұтынудың алғашқы жылдарында аршыма жыныстар сыртқы үйіндіге тасмалданады.
Карьерді тау-кен жұмыстары дамытқан сайын, I көмір қабатын қазу
Жода жасау барысында сыртқы үйіндіні қабылдаймыз.
10.2 Үйінділердің орналасу орнын таңдау және үйінділердің параметрлерін анықтау
Үйінділердің орналасу келесі жағдайлар бойынша таңдалады:
Желдердің бағыты
Ең аз тасымалдау қашықтығы
Осы факторларды ескере отырып жобада бір сыртқы және екі
Жобада перифериялық үйінді жасауды қолданамыз. Автомобиль көлігінде перифериялық үйінді
Карьерді қазудың уақыты ішінде карьерде қоймаланатын аршыманың көлемі 143∙106
Сыртқы үйіндінің алаңы
(10.1)
мұндағы - үйіндінің биіктігі, м;
Ішкі үйіндінің ауданы
(10.2)
Шығыс үйіндінің ауданы
10.3 Үйінді салымының технологиялық параметрлерін, үйінді жабдықтарының өнімділігі мен
Бульдозерлік үйінділер бір үйінділеу учаскесінің ұзындығы жоспарлау және автомашиналарды
(10.3)
мұндағы - бульдозердің ауысымдық өнімділігі, м3/аус;
(10.4)
мұндағы - автосамосвал қорабының шымдылығы, м3;
Автосамосвалды төгу шарты бойынша үйінді учаскесінің ұзындығы
, м
мұндағы - учаскеге қызмет ететін машиналар саны,
Жұмысшы үйінді учаскелерінің саны
, дана
мұндағы - үйіндіге қолмаланатын аршыма жыныстардың көлемі
, дана
Үйінділеу шебенің жалпы ұзындығы
; м
мұндағы - үйінділеу учаскелер жұмысының еселігін ескеретін
Бульдозерлік жұмыстардың көлемі
, м3/сағ
мұндағы - бульдозерлеу бойынша карьердегі сағаттық өнімділік,
м3/сағ
Бульдозердің ауысымдық өнімділігі
, м3/ауысым
мұндағы - жұмыс циклының ұзақтығы
м3/ауысым
Жоспарлау жұмыстарындағы бульдозердің ауысымдық өнімділігі
, м3/ауысым
мұндағы - бір жүріске жоспарланған алаң, м2;
, м2
м2
м3/ауысым
1 ауысым ішінде жынысты жинайтын және үйіндіні жоспарлайтын бульдозерлер
, дана
мұндағы - жоспарлау жұмыстарының ауысымдық көлемі,
, м3
мұндағы - үйінді биіктігі, м
м3
дана
Үйінділеу бульдозерінің инвентарлы паркі
, дана
мұндағы - үйінділер саны, дана;
дана
10.4 Үйінді жұмыстарының жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы
Бос жыныстардың үйінділері пайдалы қазба алынған кеңістікке немесе карьер
Үйінді бетінде су жиналуын болдырмау үшін, үйіндіні опырылудан сақтау
Автосамосвалдың қауіпсіз жұмыс істеуі үшін жұмыс шебенің бойында сақтандыру
10.5 Бұзылған жерлерді қалпына келтіру жұмыстары
Кен орнын ашық әдіспен қазғанда карьер, үйінді және өндірістік
Жерді ашық әдіспен игерген кездегі басты кемшілік жер бетінің
Қабылданған заңдар мен ғылыми еңбектерге сәйкес жерді рекультивациялаудың екі
Техникалық рекультивациялау кезеңі жерді алдағы уақытта халық шаруашылығында пайдалануға
Қаражыра кен орны алатын жерлердің жалпы алаңы 289,1 га,
10.6 Қалпына келтіру жұмыстары үшін технология мен механизацияны таңдау
Рекультивациялаудың бағыты санитарлы-гигиеналық деп қабылданады. Жоба бойынша тұрақты жағдайына
10.6.1 Үйінділер беткейлерін кесіп еңістеу
Тұтынудың бірінші жылдары аршыма жыныстарын сыртқы үйіндіге қоймалайды. I
Үйінділер тұрақты жағдайға келген сайын оларды қалпына келтіру ұсынылады.
Жыныстардың үйінділердің рекультивациялаудың техникалық кезеңі келесідей болады:
алаңды қоқыстан тазарту;
жер қыртысының құнарлы топырағын қазып алу, тасымалдау және оны
үйінді қабаттарының жазықалаңдарын жоспарлау;
үйіндіге шығу жолдарын жасау;
үйінділер мен карьер кемер беткейлерін кесіп еңістеу жұмыстары.
Үйіндінің тұрақты қиябеттері табиғи көлбеулік бұрышымен 330, жоғарғы бөліктің
Тұрақты қиябеттердің жоғары бөлігінің дөңгеленуі үйіндіге табиғы пішінін келтіреді.
Карьерде рекультивациялау жұмыстары жылдың жылы уақытында жүргізіледі. Жылдағы жұмыс
10.7 Жұмыстардың көлемдерін есептеу. Жұмыс жабдықтарының санын анықтау
Үйінділер қалыптасқан сайын оның қиябеттерін рекультивациялау талап ететін бұрыштарына
, м3
мұндағы - беткейді еңістету коэффициенті,
м2
Үйіндінің қиябетін еңістеуге кеткен шығындар келесі формула арқылы анықталады.
, тг/жыл
мұндағы - жабдықтың бағасы, тг;
Тау-кен жоспарлау жұмыстарының жылдық көлемі
, м3/жыл
мұндағы - үйіндіде тау-кен жоспарлау жұмыстарының меншікті
м3
Үйіндінің бетін жоспарлауға кететін шығындар
, тг/жыл
мұндағы - жабдықтың жоспарлық бағы, тг
тг/жыл
Рекультивациялауға кететін жалпы шығын
, тг/жыл
тг/жыл
Бір гектар жерді қалпына келтіру үшін жалпы шығын
, тг/га
тг/га
Рекультивациялау жұмыстарында жұмыс жабдықтарының санын үйінділеу жұмыстарындағыдай қабылдаймыз. Сонда
10.8 Рекультивациялау жұмыстарын жүргізудегі қауіпсіздік ережелері
Рекультивация жұмыстары қараңмезгілде жасалынатын уақытта машиналар ішкі және сыртқы
Тегістеу жұмыстары кезінде бульдозер үйіндінің беткей жиегіне қайырмасы
Бульдозер жұмыс істегенде беткейдің ең еңкіштігі мына шамалардан жоғары
Тогу алаңында бульдозер мен экскаватор үйіндінің жоғары жиегіне перпендикуляр
11 өндірістік процесстерді оңтайландыру
11.1 Экскаваторлы – автомобильді кешеннің жабдықтарының түрлері және олардың
Қарастырылып отырған «Қаражыра» көмірлі кен орнында қолданылатын экскаваторлы –
Экскаваторлы – автомобильді кешендегі автомобильдер санының есебі екі этаптан
Жоғары ритмикалық жағдайда жүріп жатқан жұмыс кезінде әрбір экскаваторға
1. Қопсытылған жыныстың экскаватор шөмішіндегі және
, т/м3
, т/м3
2. Автосамосавл шанағында «Шапкамен тиелу» (үстінде жыныс көлемін табу
, м3
3. Автосамосавл шалағындағы жүк салмағын геометриялық сиымдылығын және шанақтың
, т
, т
4. Автосамосвалдың жүк көтергіштігі бойынша тиеу кезіндегі шөміштің есептік
, дана
мұндағы - автосамосвалдың жүк көтергіштігі, т. БелА3-549
5. Автосамосвалдар шанағын асыра толтыра тиеудің рұхсат естілген шегін
(11.7)
Егер осы шарт орындалса жаңа
(11.8)
6. Автосамосвалдың шалағына салынған шөміштердің қабылданған санына сәйкес машинаның
(11.9)
Машинаның жүк көтергіштігінен 5% дейін асыра тиеуге болатындықтан шөміш
7. жынысты автосамосавл шанағына тиеудің тәртібін анықтау геометриялық көлемі
8. Автосамосвалдарды тиеу ұзақтығын анықтау
, мин
9. Жүк тиелген және бос бағыттағы автосамосвал қозғалысының ұзақтығын
, мин
10. Автосамосвал рейіміз ұзақтығы
, мин
11. Бірқалыпты көліктер ағылы кезендегі экскаватордың үздіксіз жұмыс істеуіне
дана
немесе
, дана
11.1.1 Тиеу және тасымалдау процесстерінің бірқалыпсыздығын ескеріп ЭАК автосамосвалдар
Қызмет жасаумен тұйық жүйелердің жүрісі ретінде тұйық жүйенің қозғалыс
Бір экскаватор (м=1) және оған бекітілген бір топ автосамосвалдар
- талаптың тұйық жүйегі қатынасының оралуының жиілігі (ЭАК-нің тұйық
- талапқа қызмет етудің өнімділігі (мысалы экскаватордың автосамосвалды тиеуі
- қызмет етудің ұзақтығы, мин/сағ;
N – жүйедегі талаптар санының ең көбі (кешендегі автосамосвалдардың
М – қызмет етуші аппараттар саны (экскаватор саны). Бір
1. Белгілі уақытта автосамосвалдың экскаваторға қайтып орналуының жиілігі
(11.15)
Осымен жақшадағы бірінші қосылғыштың к = 0 және к
2. Жүйеде к санын талаптардың болу ықтималдығы
(11.16)
3. Талаптар ширатының орташа мөлшері (машина саны)
(11.17)
4. автосамосвал кезінде көлікпен қамтамасыз етілу
(11.18)
5. Автосамосвалдың пайдалану коэффициенті
(11.19)
6. ЭАК-дегі машинаның жалпы саны теңелгенде
(11.20)
-ға дейінгі -ң барынша мәндері
Соңында кенжарда және автомобиль жолдарында кешен шығындарының мөлшері минималды
Кшенді кейбір жағдайларда экскаваторлар өзара алшақ тұрады. Сонда олардың
11.1 кесте – ЭАК параметрлері мен көрсеткіштерін есептеу үшін
№ Кешеннің параметрлерімен көрсеткіштері Шартты белгілер Идентифи-катор Мәндері
1 Тау-кен жыныстарын кенжардан үйіндіге тасымалдау қашықтығы, км. LT
2 Автосамосвалдың жүк көтергіштігі, m qa QA 75
3 Автосамосвал қорабының геометриялық көлемі, м3 Va VA 41
4 Шапкамен тиелген жыныстардың нормалық коэффициенті кa KA1 1,2
5 Жыныстар тығыздығы m/м3 γж GP 1,9
6 Шөміштегі жыныстардың қажу коэффициенті кр КР 1,3
7 Автосамосвал қорабындағы қажу коэффициенті кра КРА 1,4
8 Автосамосвалдың үйіндіге жүк түсіру ұзақтығы, мин tp
9 Автосамосвалды тиеуге қою коэффициенті tм ТМ 1
10 Автосамосвалдың жүкпен жүруінің орташа жылдамдығы, км/сағ Vгр VGR
11 Автосамосвалдың бос жүруінің орташа жылдамдығы, км/сағ Vпор VРR
12 Экскаватор шөмішінің сиымдылығы, м3 Е Е 8
13 Экскаватордың жұмыс циклының ұзақтығы, с tц ТС 28
14 Тиеу кезіндегі экскаватор шөмішінің толу коэффициенті кп КN
15 Экскаваторды ауыстыру бағасы, тг Сэ СЕ 11000
16 Автосамосвалды ауыстыру бағасы, тенге Са СА 8000
11.2 кесте және 11.1 суретте экскаватор мен автокөлік кешенінің
11.2 кесте - LT =2 км үшін экскаватор –
№ МО NO KE KA CEU CAU C
1 0 0 0,17 1 66291,96 0 66291,96
2 0 0 0,33 1 53365,9 0 53365,9
3 0 0,133 0,48 0,96 41450,78 1462,33 42913,11
4 0 0,361 0,61 0,91 30811,66 3972,24 34783,9
5 0 0,699 0,73 0,86 21712,12 7866,49 29398,61
6 0 161 0,92 0,81 14358,54 12711,86 2707,04
7 0 1,754 0,88 0,75 8825,1 19294,1 28119,2
8 0 2,47 0,92 0,69 5001,09 27170 32171,09
9 0 3,28 0,99 0,7 2549 36174,5 38723,5
Экскаватор мен автосамосвалдардың өзара әрекеттесуінің аз шығынының мөлшері, тенге
Жабдықтар тұрып қалудың ең аз шығыны бар кешенді машиналар
Жүккөтергітекті пайдалану коэффициенті
Автосамосвалдар шалағындағы шөміш саны
Кенжарға түсетін жүктеменің санының шамасы
Автосамосвалды тиеу әдісі
Экскаватор шөмішіндегі массив тығыздығы m/м3
Автосамосвал қорабындағы жыныстардың тығыздалу
коэффициенті
Автосамосвал қорабындағы жыныстардың көлемі (шапка) м3
Геометриялық сиымдылығы бойынша тиеу кезіндегі автосамосвал кузовындағы жүктің көлемі,
Экскаватор автомобиль кешеніндегі автосамосвал саны
Автосамосвалды тиеу ұзақтығы, мин
Жүкті автосамосвал жүрісінің ұзақтығы, мин БелА3-549
Бос автосамосвал жүрісінің ұзақтығы, мин БелА3-549
11.3 кесте – LT=6 км қашықтық үшін экскаватор мен
№ МО NO KE KA CEU CAU C
1 0,00 0,00 0,11 1,00 71169,69 0,00 71169,69
2 0,00 0,00 0,22 1,00 54198,75 0,00 54198,75
3 0,00 0,063 0,32 0,98 46174,51 688,34 46862,9
4 0,00 0,16 0,42 0,96 38557,43 1754,95 40312,4
5 0,00 0,30 0,52 0,94 31439,2 3249,79 34688,9
6 0,00 0,496 0,61 0,92 24921,91 5450,81 30371,9
7 0,00 1,758 0,69 0,89 19110,19 8341,82 27452,01
8 0,00 1,101 0,76 0,86 14097,8 12107,36 26205,055
9 0,00 1,533 0,82 0,83 9949,31 16865,83 26815,14
10 0,00 2,064 0,88 0,79 6681,06 22698,6 29379,7
11 0,00 2,693 0,92 0,76 4248,95 29626,6 33875,6
12 0,00 3,418 0,95 0,72 2550,2 37595,27 40145,5
13 0,00 4,225 0,97 0,67 2550,1 46476,91 49027,01
Эксковатор мен автосамосвалдардың өзара әрекеттесуінің ең аз шығыны
Жабдықтардың тұрып қалуының ең аз шығыны бар кешендегі машиналар
Жүккөтергіштікті пайдалану коэффициенті
Шөміш саны
Кенжарға түсетін жүктеменің шамасы
Автосамосвалдарды тиеу әдісі
Экскаватор шөмішіндегі массив тығыздығы m/м3
Автосамосвал қорабындағы жыныстардың тығыздалу
коэффициенті
Автосамосвал қорабындағы жыныстар көлемі (шапка) м3
Геометриялық сиымдылығы бойынша тиеу кезіндегі автосамосвал қорабындағы жүктің көлемі,
Экскаватор автомобиль кешеніндегі автосамосвал саны
Автосамосвалды тиеу ұзақтығы, мин
Жүкті автосамосвал жүрегінің ұзақтығы, мин
Бос автосамосвал жүрісінің ұзақтығы, мин
11.4 кесте - LT=10 км қашықтық үшін кешендегі экскаватор
№ МО NO KE KA CEU CAU C
1 0 0 0,16 1 73487,2 0 73487,2
2 0 0 0,24 1 62060,2 0 62060,2
3 0 0,036 0,32 0,99 60736,04 303,56 61039,6
4 0 0,087 0,39 0,98 54535,4 957,3 55492,7
5 0 0,159 0,47 0,92 48483,04 1752,12 50235,16
6 0 0,258 0,54 0,96 42612,18 2842,04 45454,22
7 0 0,562 0,67 0,93 31501,32 6182,78 37684,1
8 0 0,562 0,67 0,93 31501,32 6182,78 37684,1
9 0 0,781 0,73 0,91 26474,61 8592,45 35067,06
10 0 1,056 0,78 0,89 21750,85 11614,7 33365,55
11 0 1,395 0,83 0,87 17445,09 15344,2 32789,29
12 0 1,806 0,87 0,85 13613,02 19870,5 33483,52
13 0 2,297 0,91 0,82 10295,1 25266,7 35561,8
14 0 2,871 0,93 0,79 7517,81 31375,97 38893,78
15 0 3,527 0,96 0,76 5281,82 38799,38 44081,2
16 0 4,263 0,96 0,73 3559,15
17 0 5,064 0,97 0,7 2294,59 55753,81 58048,4
Экскаватор мен автосамосвалдардың өзара әрекеттесуінің ең аз шығыны.
Жабдықтар тұрып қалуынан ең аз шығыны бар кешендегі машиналар
Жүккөтергіштігін пайдалану коэффициенті
Автосамосвалдың шанағындағы шөміш саны
Кенжарға түсетін жүктеменің шамасы
Автосамосвалды тиеу әдісі
Экскаватор шөмішіндегі жыныстардың тығыздығы, m/м3
Автосамосвал қорабындағы жыныстар көлемі (шапка)
Геометриялық сиымдылығы бойынша автосамосвал қорабындағы жүктің көлемі, м3
Экскаватордың және автомобильдің тең жұмысы үшін
машиналардың қажетті саны
Автосамосвалды тиеу уақытының ұзақтығы, мин
Бос автосамосвал жүрісінің ұзақтығы, мин
11.5 кесте
Кешеннің көрсеткіштері Қашықтық варианты
2 6 10
Кез-келген аршыма ұзындығы № 0,699 0,53 0,137
Экскаваторды пайдалану коэффициенті Кэ 0,72 0,62 0,47
Автосамосвалды пайдалану коэффициент Ка 0,86 0,34 0,92
Экскаваторлық шығын Сэ, мың. Тг 21712,2 35557,43 48483,04
Автосамосвалдық шығын Са, мың. Тг 7366,1 3249,79 1752,12
Кешендік шығын с, мың.тг 29078,2 38807,22 50235,16
Автосамосвалдардың тасым саны Na 9 13 16
11.2 сурет - LT=6 км қашықтық үшін тәуелділік графигі
11.1 сурет - LT=2 км қашықтық үшін тәуелділік графигі
11.3 сурет - LT=10 км үшін қашықтық тәуелділік графигі
12 құрғату және сутөкпе
Қаражыра кен орнының гидрогеологиялық жүйесі нашар дамуына байланысты карьердегі
Атмосфералық жауын-шашыннан төңіректе пайда болатын сулар карьер қазбаларына құйылмас
13 Қоршаған ортаны қорғау
Жобаланып жатқан карьерде жыныстарды дұрыс пайдаланып және қоршаған ортаны
карьерден және үйіндіден құнарлы топырақты алып келешекте рекультивацияға қолдану;
құнарлы топырақтың физикохимиялық құрамын сақтау үшін қоймадағы құнарлы топырақтың
карьерде және карьер жолдарында топырақ пен шаңды азайту үшін
ашық кен жұмыстарын жүргізгенде қоршаған ортаға кері әсердің аз
Карьер атмосферасының дұрысталуы жөніндегі жөніндегі мәліметтер «Карьер аэрологиясы» бөлімінде
Үйіндіге қатынайтын автомобиль жолдарындағы, тиеу – түсіру және тегістеу
Су шашқыш машиналармен немесе жол жағалауында орнатылған су құбырлары
Ылғал тартқыш тұздар ертінділерін бүрку.
Жол бетіне ұнтақ тәрізді немесе ұсақталған хлорлы кальции төгу.
Жол үстін ұстастырғыш заттармен және олпрдың эмульсияларымен өңдеу.
Қазу-тиеу-түсіру процесстері кезіндегі шаңмен күресудің физика-химиялық құрамы ретінде су,
Қолданылатын судың меншікті шығынын келесі формуламен есептейді
л/м3
мұндағы - судың тығыздығы, =1000
Кен массасының салыстырмалы кезектігі
, м3/м
мұндағы - жыныстардың қопсу коэффициенті,
м3/м
л/м3
14 тау-кен және көлік жабдықтарын жөндеу
Кен жабдықтарының ППР ұйымдастырудың мәні тау-кен кәсіпорындарының машиналары мен
Қандай-да бір машинаның тоқтап қалуы кешеннің басқа машиналарының тоқтауына
ППР жүйесін енгізу қызмет көрсету және жөндеудің жоғарғы сапасына
Карьерде жабдықты ұжымды пайдалануды ұйымдастыру үшін механикалық және энергетикалық
Карьердің жөндеу қызметкерлерінің құрылымы
14.1 кесте – жөндеу жұмыстарының графигі
Жабдықтар Жөндеу түрі Жөндеулер арасындағы кезең, сағ Жөндеу ұзақтығы,
ЭКГ-8ге К
Т2
Т1
Т0 25440
8480
1580
530 602
140
74
13 4220
980
370
90
Н-95 К
Т2
Т1
Т0 22360
8480
1580
530 480
102
96
18 2880
720
360
90
БелА3-548 К
Т2
Т1
Т0 4500
2250
900
470 216
71
65
8 1290
335
260
16
БелА3-549 К
Т2
Т1
Т0 4500
2250
900
470 216
71
65
8 1290
335
260
16
Т-330 К
Т2
Т1
Т0 6000
3000
1000
500 300
96
60
18 2160
364
216
96
14.2 кесте кестеде ППР-дің 2005 жылға арналған жылдық графигі
Әр-бір жабдық түрінің жөндеу саны келесі формула арқылы анықталады.
, дана
мұндағы мин соңғы жөндеуден дейін жоспарланған жөндеуге
Жөндеу жұмыстарының еңбек сиымдылығы келесі формуламен анықталады
, адам сағ
, адам сағ
, адам сағ
, адам сағ
мұндағы - әр типтің бір жөндеуінің
Есептеулер нәтижесі 14.3 кестеде көрсетілген.
14.3 кесте
Жабдық түрі Саны Еңбек сиым. Жұмыс жүрілу бойынша таралу
Слесарь
30% Механик 40% Дәнекер-ші 10% Эл. жөндеу
10% Ұста 10%
ЭКГ-8ге 2 28107 8432,1 11242,8 2810,7 2810,7 2810,7
Н-95 3 27912 8373,6 11164,8 2791,2 2791,2 2791,2
БелА3-548 9 27578 8276,1 11031,2 2757,8 2757,8 2757,8
БелА3-549 21 27578 8276,1 11031,2 2757,8 2757,8 2757,8
Т-330 3 76608 22982 30643,2 7660,8 7660,8 7660,8
14.2 кесте – ППР-дің 2005 жылдың графигі
Жабдық түрі I тоқсан II тоқсан III тоқсан IV
1 2 3 4 5 6 7 8 9
ЭКГ-8ге
Н-95
БелА3-548
БелА3-549
Т-330
15 карьерді электрмен қамтамасыз ету
Карьердің басты энергия тұтынушылары:
Аршу аймағында ЭКГ-8ге экскаваторы
Карьердің жарықтануы
Өндіріс алаңының электр қабылдағыштары
15.1 Карьердің жалпы жарықтануын есептеу
Карьердің жарықтану саласын арттыру үшін және жарықтандыру жүйесін күтіп
15.1 кесте – шамның техникалық сипаттамасы
Шама шарты Белгіленуі өлшем бірлігі Шама-шарт мәні
Шам типі
ДКсТ-10000
Шырақ типі
СКсН-10000
Қуаты Рп кВт 10
Кернеуі Uл кВ 220
Ток күші Iп А 46
Жарық ағымы Фл Клм 220000
Жарық күші Imax Ккд 25
ПЭК-і Пл
0,5
Қуаттық коэффициенті Φл
0,7
Жарықтануды есептеу прожекторлық жарықтандыру сияқты жарық ағымы әдісімен жасалады.
Карьердің минималды рұқсат етілген жарықталуын лк
, клм
мұндағы -карьер ауданы, м2; кз=1,3; кп-жоғалым
клм
Шырақтардың қажетті саны
, дана
дана
Әр оржолға біршырақ қосып есептеу керек
дана
Шамдар орналастырылған карьер планы 15.1 суретте келтірілген.
Шырақты орнату биіктігі
, м
м
15.2 сурет бойынша екі шырақтың әсерлесуімен нүктелік әдіспен нүктелік
бұрышын анықтау
, градус
А нүктесіндегі жазық жарықтануды анықтау
, лк
15.1 сурет. Тартқыш электр жүйелері бар карьер планы
15.2 сурет. Карьер табанының жарықтануы
мұндағы Н – жалпы орнату биіктігі, Н=Hc+Hk, м;
лк
Бір шамды көректендіру үшін қажетті трансформатор қуаты
, кВ.А
мұндағы - жарықтану жүйесінің ПЭК-і
кВ.А
Трансформатор келесі шарт бойынша қабылданады
(15.7)
мұндағы - таңдалып алынған трансформатордың номиналды
ТМ-5016 трансформаторының техникалық сипаттамасы 15.2 кестеде келтірілген.
15.2 кесте – Трансформатордың техникалық сипаттамасы
Түрі
кВА , кВ
кВm
кВm
ТМ-5016 50 6,3 0,525 0,35 1,325 7 5,5
6кВ-ЛЭП сымның қалыңдығы жарықтандыру жүйесінің ең ұзын және ең
Тармақтың есептелген ток күші
, А
мұндағы =6кВ жүйенің номиналды кернеуі
Келесі шарт бойынша сымның маркасын таңдаймыз.
(15.9)
мұндағы - ұзақ уақытқа рұқсат етіген ток, А
Жарықтандыру АЭП қозғалмалы болғандықтан, оның сымның қимасының ауданы 25
Келесі шарт бойынша таңдалған сымды кернеудің шекті жоғалымына тексереміз
(15.10)
(15.11)
мұндағы - тармақ ұзындығы, км;
1000В дейінгі көректендіргіш кабельдің қалыңдығын анықтау
, мм2
мұндағы = 50 м кабель ұзындығы;
мм2
Осыдан КШВГ (3х10+1+6) кабелін таңдап аламыз. Оның ұзақ уақыт
15.2 Карьердің есептік электр жүктемесін анықтау
Есептік электр жүктемесін белгіленген уақыт және сұраныс коэффициенті арқылы
Электр қабылдағыштар тобының есептік актив қуаты
, кВm
мұндағы - топтың актив қуаттардың қосындысы;
Топтың есептелген реактивті қуаты
, кВар
мұндағы - берілген электр қабылдағышының қуат коэффициентіне
Толық есептік қуат
, кВА
Есептеулер нәтижесі 15.3 кестеде келтірілген
15.3 кесте – Карьердің есептік электр жүктемесін анықтау
Электр қабылдағыш N Pн Σ Pн Kc Cosφ Tgφ
кВт Qp
Квар Sp
кВА
1000В жоғары тұтынушылар
ЭКГ-8ге эксковатор
1000В дейінгі тұтынушылар
Жарықтандыру 6 10 60 0,9 1 0,5 48 27
Өндірістік алаң (10% ΣP) 1 53 53 0,5 0,65
Барлығы
854,3 915,5 1260,3
Карьер бойынша орташа қуат коэффициентін анықтаймыз
(15.16)
Орташа қуат коэффициентін белгіленген деңгейде ұстау үшін 6 кВ
, квар
квар
Реактивті қуаттың орнын толтыру үшін толық қуат
(15.18)
квА
болатын КУ2 конденсаторын қабылдаймыз
15.3 ГПП трансформаторының қуатын анықтау
ГПП рационалды кернеуі 35 кВ болғандықтан ТМ-4000/35 трансформаторын қабылдаймыз
15.4 кесте – Трансформатордың техникалық сипаттамасы
Түрі кВА кВ
ТМ-4000/35
Қалыпты жағдайда трансформаторды жүктеу коэффициенті
(15.19)
15.4 Карьердің тарату жүйесінің кабельдерін таңдау
15.4.1 Карьер подстанциясын көректендіретін сымдарды есептеу.
Желінің есептік тоғын анықтау
, А
А
АЭП тұрақты болғандықтан, сымның қимасын тоқтың экономикалық тығыздығы бойынша
, мм2
мұндағы - тоқтың экономикалық тығыздығы А/мм2
мм2
Осыдан ≤ шарты бойынша
Таңдалған сымды шектік рұқсат етілген кернеу жоғалымы бойынша тексереміз.
(15.22)
,
15.5 Карьер желілеріндегі сымдарды таңдау және есептеу
Желінің есептік тогы
, А
мұндағы =6кВ; - электр
Сымның қалыңдығы келесі шарт бойынша қабылданады
(15.25)
Келесі шарт бойынша таңдалған сым кернеуі жоғалымына тексеріледі
(15.26)
Есептеулер нәтижесі 15.5 кестеде көрсетілген
15.3 кесте
Желі
№ Электр қабылдағыштар Σ Pн
кВm А l км Г0
Ом/км х0
Ом/км Сым.марк
3,4 ЭКГ-8ге 1040 61,8 3,2 0,46 0,325 3 А-25
1,2 ДКсТ 60 5,78 0,8 0,46 0,325 1 А-25
1000В дейінгі және одан жоғары электр қабылдағыштарды қосу үшін
Есептеулер нәтижесі 15.6 кестеде келтірілген
15.6 кесте
Электр қабылдағыштар Рн
кВm А l км Кабель маркасы
ЭКГ-8ге 520 61,8 3,2 КенВГ(3х16х1х6)
ДКСТ 10 6 0,15 КенВГ(3х16х1х6)
15.6 Карьердің негізгі энергетикалық көрсеткіштерін анықтау
Электр энергиясының меншікті шығыны
, кВm сағ/жыл
мұндағы П – карьердің өнімділігі; -
, кВm сағ
мұндағы - максималды жүктеу мен жұмыс істеу
кВт.сағ
кВm сағ/жыл
Карьердің бір жылда тұтынатын электр энергиясының бағасы
, тг
мұндағы - энергия жүйесінің максималды жүктеліп
млн/тг
Электр энергиясының меншікті бағасы
, тг/кВт сағ
млн
Еңбектің электрмен қамтамасыз етілуі
кВт сағ/ад.сағ
мұндағы Псп- жұмыстардың тізімдік саны; - тәулікпен
кВт сағ/адам сағ
16 өндірістік процестерді автоматтандыру
16.1 Тау-кен жұмыстарының қабылданған технологиясының және қабылданған тау-кен көліктік
Технологиялық процесстерді жетілдіру машиналарыдың және механизмдердің өнімділігін жоғарлату, жұмысшылар
Карьерде автокөлікті автоматтандырудың мәселелері; автосамосвалды статикалық режимде тиеуді бақылайтын
16.2 Экскаваторлы автомобильді кешенін автоматты түрде басқару
Экскаваторлы – автомобильді кешенді басқарудың ерекшеліктері және мәселесі.
Экскаваторлы – автомобильді кешеннің жұмысы тау-кен массасын өндіру тасымалдау
Қазіргі уақытта көптеген карьерлерде жабық цикл қолданылады.
Автосамосвалдардың жұмысын ашық цикл бойынша ұйымдастырғанда, басқару алгоритмнің негізіне
(16.1)
Бір автосамосвалды тиеу уақытынан көп уақыт
(16.2)
Осыған байланысты автокөлікті басқарудың тиімділігі келесі шарт бойынша орындалады.
мұндағы , көлік ағынының қарқындылығының берілген мәні.
Автосамосвалдарды бағдарлау алгоритмі келесі жағдайларды есепке алу бойынша жасалады.
1. Автосамосвалдар экскаваторға тең уақыт аралығынан жіберілуі мүмкін (экскаваторлармен
2. Жіберілу аралығы қызмет көрсетудің минималды уақытынан аз болмау
3. Бір экскаваторға бағытталған және қызмет көрсету циклынан шықпаған
Тау-кен массасын өндіру және тасымалдау үрдістерінің стахостикалы жағдайлары келесі
Әр экскаватордың бос еместігінің жағдайын анықтау
A=cлd
0 – экскаватор бос емес
мұндағы с - -ші экскаваторға бағытталған автосамосвалдардың
болғанды (Т- ағынды уақыт);
2. Бос экскаватордан автосамосвалды жіберу мекемесін келесі алгоритм бойынша
мұндағы анықтаудың факторы;
3. Автосамосвалды -ші экскаваторға жіберудің аралықтарын келесі
мұндағы реттеу аралығында -ші
Осы алгоритмнің түрлерінің біреуі «Комплекс АТ» экскаваторлы автомобильді кешенін
Автокөліктің қозғалысын оперативті басқаруды ұйымдастырудың қарастырылған алгоритмдері және принциптері
Экскаваторлы – автомобильді кешеннің жұмысын оперативті бақылау, есепке алу
Экскаватордың жұмыс мезгілі сайын t уақыт аралығында сәйкес Nэ
Схеманың орташа тармағында технологиялық автокөліктің жұмысы туралы ақпараттың пайда
Жалпы жағдайда өлшеуді салмақты өлшеуіш қондырғылар арқылы анықтап осындай
Автосамосвалдың бос жүрісі туралы ақпарат осындай ретпен өңделеді (50-53
Автосамосвалдардан ақпаратты өңдеу схемалары ұқсас және 10 11 біріктергіштердің
Тапсырмаларды шешудің нәтижесінде алынған, экскаваторлы – автомобильді кешеннің жұмысын
Схеманың сол жақ тармағында экскаватордың жұмысы, карьердің ақпараты алу
6.1 сурет Өндірудің информациялық схемасы
17 карьердің аэрологиясы
17.1 Жобаны жасау үшін бастапқы мәліметтер
1. Жоба карьерде тау-кен жұмыстары толығымен дамығын кезеңі үшін
2. Кен орны бір күрделі оржолмен ашылады.
3. Тау-кен жұмыстары толығымен дамығанда карьер алабының өлшемдері келесідей
а) Карьер ұзындығы – 3500 м
б) Карьер тереңдігі – 310 м
в) Жер беті бойынша карьер ені – 1500
г) Жер астындағы жағдаудың бұрышы – 48
4. Жұмыстар шебі көмір тақталарының созылымы бойында жылжыды, бір
5. Жобада бір жағдаулы, байлама тереңдетілген, аршыма жыныстарды сыртқы
6. Жобада экскаваторлық – көліктік үйінділеу кешені қабылданған.
7. Карьер орналасатын ауданның микроклиматы
а) атмосфералық орташа жылдық температурасы +350С
б) абсолюттік максимумы +400С
в) абсолюттік минимумы -42,50С
г) топырақтың қатаю тереңдігі – 1м
д) орташа жылдық салыстырмалы ылғалдылығы 29-80%
ж) орташа жылдық атмосфералық қысым -722мм с.б.
з) жауын-шашын мөлшері 180-305 мм
е) сегіз румбаттар бойынша желдің орташа қайталануы (17.1 кесте).
Атмосфералық орташа жылдық қысымын Па-ға айналдырамыз 722мм с.б.=96326 Па
17.1 кесте – Желдердің румбтары
Румбтар С СШ Ш ОШ О ОБ Б СБ
Желдердің қайталануы, % 18 6 4 7 22 18
Желдердің жылдамдығы м/с 26 2 5,2 4,1 3,1 2,8
Желдердің басты бағыты – оңтүстік
17.2 Карьерді табиғи желдеу есебі
Жел астындағы жағдаудың бұрышы желдің орташа
Белсенді және вихрлы аймақтар арасындағы шекара
, град
мұндағы - жел үстіндегі жағдаудың қиябетінің бұрышы,
I ретті бос ағынының тұрақты массасының ядросындағы кездейсоқ қимасындағы
, градус
Бірінші ретті ағындардың көлденең қималарында жылдамдықтардың таралуы шексіз жазық
(17.3)
(17.4)
мұндағы - өлшемсіз параметр; (х; у) –
А1 – А2 үшін
Б1 – Б2 үшін
В1 – В2 үшін
Г1 – Г2 үшін
Д1 – Д2 үшін
Е1 – Е2
Ж1 – Ж2 үшін
З1 – З2
И1 – И2 үшін
А1 – А2 үшін
Б1 – Б2 үшін
В1 – В2 үшін
Г1 – Г2 үшін
Е1 – Е2
Ж1 – Ж2 үшін
З1 – З2
И1 – И2 үшін
Д1 – Д2 үшін
Жел астындағы жағдаудың аймағында қозғалыстың жылдамдығы
, м/с
(17.6)
Екінші ағынының аймағында қозғалыстың жылдамдығы келесі
м/с
А1 – А2 үшін
м/с
Б1 – Б2 үшін
м/с
В1 – В2 үшін
м/с
Д1 – Д2 үшін
м/с
Ж1 – Ж2 үшін
м/с
З1 – З2
м/с
И1 – И2 үшін
м/с
Карьерді желдету үшін ауаның керекті мөлшері
, м3/с
мұндағы - желдің бағытына сәйкес карьердің 10
, м3/с
Карьерге қайтып келетін ауаның мөлшері
, м3/с
м3/сағ
Карьерде бөлінетін зиянды қоспалардың шығуын қамтамасыз ететін ауаның мөлшері
, м3/сағ
м3/сек
17.3 Технологиялық үрдістердегі шаң бөліну қорқындылығы. Карьердегі атмосфера құрамын
Қаражыра кен орнындағы көмірлер атылысқа өте бейімді болғандықтан, бұрғылау
Тау-кен массасының эксковациялау кезінде шаңды басу үшін кенжарлардағы су
т/г
мұндағы - суғарылған тау-кен массасының максималды
т/г
Бір кенжарды суғаруға кететін су мөлшері
, т/ауысым
мұндағы - ауысым ұзақтығы, сағ;
, т/ауысым
Ауысым ішіндегі барлық кенжарлар үшін су мөлшері
т/ауысым
мұндағы - экскаватор жұмысының бір қалыптылық
т/ауысым
Судың жылдық шығыны
т/жыл
мұндағы N жұмыс күндер саны.
т/жыл
Суғару машинасының өнімділігі
A= 24·V , м3/ауысым
мұндағы V – суғару машинасының цистернасының сиымдылығы. Оны БелА3-548
A = 24·20 = 480 м3/ауысым
Суғару машиналарының саны
, дана
мұндағы к – суғару машиналарының пайдалану коэффициенті
, дана
Жобада 2 суғару машинасының қабылдаймыз.
Қазу-тиеу жұмыстарында шаң бөлінудің қарқындылығы
, м3/сек
мұндағы сх – қазу-тиеу жұмыстарындағы шаңның қалдықты концентрациясы, м3/
(17.18)
м3/сек
Карьер көлігінің жұмыс істеу кезінде шаңды басу үшін карьердің
Шаң басу кезінде қолданатын мазуттың шығыны
, т/жыл
мұндағы В – жолдың ені, м; q – мазуттың
, т/жыл
Бір автосамосвал үшін шаң бөлінудің қарқындылығы
м3/с
м3/с
Барлық автосамосвалдар үшін
, м3/с
)
, м3/с
мұндағы - карьердегі жұмыс машиналар саны;
Ауысым ішіндегі автокөліктің жұмысынан бөлінетін газдардың мөлшері
м2/с
Үйінді салуда шаң бөлінудің қарқындылығы
м3/с
мұндағы - үйінді ауданы, м2
м3/с
Карьер атмосферасын болжау
Карьер атмосферасындағы шоңның концентрациясы
м3/ м3
мұндағы - барлық технологиялық
, мг/с
, мг/с
мг/с
Рұхсат етілген мөлшері Стдк= 0,4 мг/м3, есептеулерден көрініп тұр
Газдың қосынды бөлінуі
мг/с
мг/м3
мг/м3
17.4 Техника – экономикалық көрсеткіштер
1. Жалақы қоры
17.2 кесте – Жалақы қоры
Жұмысшылардың бағасы. Суғару машинасының жүргізушісі
Барлығы Жұмыс көлемі
62239 Ауысым нормасы
480 Жылдағы адам ауысым саны
1380 Тарифтік ставка Жылдық жалақы қоры, тг
1178820
Аудандық коэффициент 15%
176778
Негізгі еңбек ақы
1955298
Қосымша еңбек ақы
117852
Негізгі және қосымша еңбек ақы
2073150
Әлеуметтік салық 26%
306415,2
Әлеуметтік қамтамасыздандыру
17677,8
Барлығы
4647171
2. Амортизация
17.3 кесте – Амортизация
Жабдықтың
аталуы Саны Құны, тг Жалпы бағасы, тг Амортизация нормасы,
Суғару машинасы 2 7192100 1438420 15 2157630
Қойылатын кондиционерлер 9 48060 432540 15 64881
Жалпы
2222511
басқа жабдықтар
222251.1
Барлығы
24447621
Материалдар
17.4 кесте – Материалдар
Материалдардың аталуы өлшем бірлігі Мөлшері Бағасы, тг Жалпы бағасы,
Дизель отыны m 94,5 32 3024
Полиакмиалид m 62239 0,074 4653
Жалпы
7677
Басқа материалдар, 10%
767.7
Барлығы
8444.7
4. Келтірілген шығындар
17.5 кесте – Келтірілген шығындар
Шығындар факторы Жылдық шығыны, тг Шығыны, мың. тг/т
Жалақы 4647171 0,34
Амортизация 2444762,1 0,18
Материалдар 8444,7 0,0016
Барлығы 7091933,1 0,52
17.1 сурет Рециркуляциялық желдету сүлбесі
18 еңбекті қорғау
Еңбекті қорғаудың құқықтық және ұйымдастыру мәселелері.
Еңбекті қорғау туралы заңдар Қазақстан Республикасының Еңбек қорғау заңы
Егер халықаралық шарттарда (келісімдерде) еңбекті қорғауға Қазақстан Республикасының заңдарында
18.1 Карьердегі адамдардың жүру қауіпсіздігі
Карьерде адамдардың жүруі үшін арнайы жаяу жүретін жолдар қарастырылады,
Кемелер арасында жүріп хабар беру үшін екі жағында ұстайтыны
18.2 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
18.2.1 Кәсіпорын орналасқан жердің метеожағдайлары
Қаражыра кен орнының климаттық және географиялық жағдайлары еңбек қорғау
18.2.2 Карьердегі және жұмыс орындарындағы зиянды заттардың концентрациясы, пайда
Аршыма жыныстар карбонатталған, сидериттелген кейде кремнийлі жыныстардан тұрады. Тау-кен
Жоба бойынша еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы бойынша. Қаражыра
Анық кеніштегі қауіпті және зиянды фактрлаға шаңның және газдың
Автосамосвал кабинасында ауаның шаңдылығы 15-105 мм/м3, шаң бөлінудің интенсивтілігі
18.2.3 Жұмыс орындарындағы шу мен дірілдің пайда болуы және
Шу мен діріл өндірістік жараланудың тікелей себептері болып келмейді,
Зиянды өндірістік факторларды талдағанда тау-кен көліктік жабдықтың дыбыстық сипаттамасы
Жұмысшылардың организміне шудың әсерінен азайту үшін жеке қорғану аспаптарын
Экскаватор кабиналарында ауа температурасын 480С-қа қыздырып 160С-ге дейін салқындататын
18.1 кесте – Тау-кен көліктік жабдықтың дыбыстық сипаттамасы
Жұмыс аймақ орналасуы Бәсеңді жолақтардың орта геометриялық жиілігі Дыбыстық
63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Дбл
Машинист кабинасы 86 86 86 86 78 78 72
СБШ машинистің кабинасы 95 90 89 83 89 87
Жұмыс орындарында дыбыс қысымының нормативтік деңгейі 99 92 86
Қаражыра кен орнын ашық әдіспен өндірер кезде келешекте көздесуі
18.2 кесте – Атмосфераға бөлінетін зиянды заттар
Аталуы Белгісі Қосымша концентрат, %
Көмірқышқыл газы СО2 0,5
Көміртек тотығы СО 0,0024
Күкіртсутек Н2S 0,00066
Азот тотығы N2O5 0,0001
Күкіртті газ SO2 0,00035 (0,1 м2/н)
Акрамет CH2 CH CH O 0,00008 (0,002 м2/н)
формальдегид HC HO 0,00016 (0,05 м2/н)
18.3 Қорғаныс шаралары қауіпсіздік техникасы
18.3.1 Қауіпсіздік техникасы
Аршудың, дайындаудың қазу жүйесінің, ермудің шама – шарттарының негізгі
Ауаның ластауын санитарлық нормаларға төмендету үшін газ және шаңдармен
Жобада Қаражыра кен орнын өндіру технологиясы жайлы ұлттық орталықтың
Карьер ішіндегі қауіпсіз көлік қозғалысын қамтамасыз ету үшін СН
Ғимараттардың отқа төзімділігік дәрежесі, қабаттардың рұқсат етілген саны, қабат
Адамдарды ғимараттар ішінен эвокуациялау СН и П2 01.02-85 және
Карьерді өндірістік алаңдарды және жеке объектіні электрмен жабдықтау. Пайдалы
«Угольная» ст. мен Балапан поселкасындағы ғимараттар автоматтық сигнализацияларымен жабдықталған.
18.3.2 Электр қауіпсіздігі
Тоқ желілерінде жұмыс істеген кезде өтіп тұрған қосқыштарға, автоматтарға
Электр қондырғысын жөндеу барысында қорғаушы құралдарды қолдану керек. Ауа
Машиналардың қоғалысы кезінде электр тоқтарының соғуынан сақтану үшін сымдардың
1 кВт дейін кернеулер үшін 6м
1 КВт жоғары кернеулер үшін 7м
Карьердің жұмыс орындарын қолайсыз және адамдарды өткізетін орындарға жарықтандыру
Сымды жерге қосып қорғану және жұмыстарына карьерді барлық электр
Сымды жерге қосуды подстанцияның аймағында орналастырады.
Жалпы АЭП ұзындығы 7000м. Бір тізбекте қолданылуы Lв= 2,2
Адам денесінен өтетін тоқтың көлемі.
Подстанцияның маңайына богде адамдар кірмеуі үшін қоршап қолды.
18.3.3 Өртке қарсы шаралар
Ғимараттардың және басқа да мүліктердің өртке қарсы қауіпсіздігін қамтамасыз
18.1 сурет – Су құйғыштың сұлбасы мұндағы 1-құбыр; 2-резервуар
Гидранттардың ара-қашықтығы 30м. Сораптық стациясымен құрылатын қажетті қысым
мұндағы = 100м – су құбырының ұзындығы,
Су құбырының ішкі диаметрі
мұндағы = 2 м/сек - су
м
Сонымен қатар өрт сөндіру құрылғыларының басқа да түрлері бар
Қондырғылардағы өртті сөндіру үшін карьердің әрбір бөлігінде өрт сөндіргіштер
18.3.4 Өндірістік санитария шаралары
Карьер жұмысшыларының сапалы және жоғары өнімділікте жұмыс істеуіне тұрмыстың
Өндірістік – гигиеналық шараларына келесілер жатады:
а) жұмысшыларға санитарлы тұрмыстық қызмет көрсету;
б) тау-кен көлік машиналарының шаңымен, дірілімен күресу;
в) жұмыс орындарға жақсы метеорологиялық жасау бойынша шаралар.
Жұмысшыларға әкімшілік тұрмыстық қызметтер Балапан поселкасында көрсетіледі. Осы елді
Өндірістік жарақтарды болдырмау үшін және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету
18.3.5 Опыруларды және сырғымаларды ескерту шараларын
Кемелердің орнықтылған қамтамасыз ету үшін жобадағы табиғи қиябеттің бұрышын
Кемелердің орнықтылығы кемердің биіктігіне де тәуелді болады. Карьер қиябеттерінің
Кен орнының геологиялық жағдайына байланысты қазу жұмыстары кезінде сақтандырулар
19 негізгі жоспар
Негізгі өндірістік объектілері Угольная станциясының алаңында орналасқан. Оның құрамында
жер бетіндегі техкешен;
жөндеу шаруашылық объектісі;
жанармай бекітімін ГСМ қоймасы;
карьер суларын тазарту құрылғысы;
су желісі торабы;
35/6 кВ подстанция;
2 автомашиналы өрт депосы
Барлық объектілер технологиялық, санитарлық-гигиеналық, өртке қарсы талаптарға сай және
Негізгі жоспар бойынша негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер 19.1 кестеде келтірілген.
Әкімшілік – басқару жүйесі Балапан елді – мекенінде орналасқан.
19.1 кесте – Негізгі техника – экономикалық көрсеткіштер
Аталуы Көлемі
1. Учаске ауданы, га 10
2. Құрылыс ауданы, м2
2.1 Құрылыстар мен қондырғылар астындағы алаң, м2
2.2 Ашық қойма мен құрылғылар астындағы алаң, м2 4076,2
3902
36860
3. Құрылыс тығыздығы, % 41
4. Қара үшкіртасты төсеніші бар өтулердің және алаңдардың ауданы
5. Екі қабатты асфальтбетонды төсеніш бар өтулер мен алаңдардың
6. Асфальтбетонды төсеніші бар өтулер мен алаңдардың ауданы III
7. Үшкіртасты жабудың алаңы, м2 482
8. Когалдандыру алаңы, м2 460
9. Жер жұмыстарының көлемі үйінді, м3, шұңқырлар, м3
20 Экономикалық бөлім
20.1 Карьердің жұмыс режимін негіздеу
Карьердің жұмыс режимін технико-экономикалық шамаларына әсерін тигізеді. Жобадағы жұмыс
, күн
мұндағы Тк – календарлық күндер, күн
күн
20.2 Басқару схемасын таңдау, әкімшілік шаруашылық шағындарды есептеу
Әкімшілік басқару шығындары 20.1 кестеде келтірілген
20.1 кесте - Әкімшілік басқару шығындары
Қызметкерлер Саны Айлығы
(оклад) тг Е.А.К. жылд. мың. тг
Карьер директоры 1 16000 192
Бас инженер 1 15000 180
Өндіріс бойынша бас инженердің орынбасары 1 13500 162
Сату бойынша директордың орынбасары 1 13100 157,2
Өндірістік бөлім бастығы 1 12500 150
Техникалық бөлім бастығы 1 12500 150
Өндірістік бөлім бас инженері 2 11000 264
Өндіріс бөлім инженері 2 9900 237,6
Техникалық бөлім бас инженері 1 12000 144
Техникалық бөлім инженері 2 9700 232,8
Бас механик қызметкері 8 9000 804
Бас механик 1 13000 156
Геолог 4 10500 504
Маркшейдер 4 10700 513,6
Учаске бастығы 4 11000 528
Тау-кен мастері 13 11600 1807,6
Жоспарлық бөлім 6 10600 763,2
Нормалаушылар 8 8200 787,2
ОТ және З 8 7400 710,4
20.1 – кесте жалғасы
Қызметкерлер Саны Айлығы
(оклад) тг Е.А.К. жылд. мың. тг
Бухгалтерлер 7 10000 840
Барлығы 76 216600 9343,2
Аудандық коэффициент
4800 2851,92
Әлеуметтік сақтандыру 20 %
4281
Барлығы
16476,12
20.3 Тау-кен жұмыстарына орналған шығындар
20.2 кесте – Тау-кен жұмыстарына арналған күрделі шығын
Қазбаның түрі Қазба
көлемі u3 өтеу құны,
мың.тг Жалпы құны мың.тг
Күрделі ор жол 402500 50,0 20125000
Тілме оржол 319200 40,0 1276800
Дрепажды және басқа қазбалар, м3 18500 33,0 610500
Барлығы
22012300
Ескерілмеген жұмыстар 20%
4402460
Барлығы
26414760
20.4 Үймереттер мен ғимараттар арналған күрделі шығындар
20.3 кесте – Құрылыс монтаж жұмыстарының құны
Үймереттер
мен
ғимараттар атаулары Көлемі Көлемнің бірлік
құны, тг Жалпы құны, мың.тг Амортиза-ция
нормасы % Есеп беру аморти-зациясы-
ның
қосынд. мың.тг
АТК, м 101750 1005 33667,5 4 1346
Асхана, м 9500 1400 13300 4 532
Жуатын жер, м 9000 1052 9468 4 378,72
Механикалық, м
Шеберхана, м 8380 1150 96370 10,5 10118,85
От жағатын орын 3000 2315 6945 12,5 868,13
Бункер, м 4900 1550 12245 14 17143
Қойма, м 45000 1600 72000 5,6 4032
Авжолдар, м 30 3880000 116400 8 9312
ЛЭП-35 кВт, м 12 680000 8160 8,2 670
Компрессорлар, м 1700 1280 2170 5 87,04
Гараж, м 6500 5000 32500 8,5 2762,5
20.3 кесте – жалғасы
Үймереттер
мен
ғимараттар атаулары Көлемі Көлемнің бірлік
құны, тг Жалпы құны, мың.тг Амортиза-ция
нормасы % Есеп беру аморти-зациясы-
ның
қосынд. мың.тг
Транформатор, м 750 1500 1125 8,5 95,025
Автозаправкалы станциясы, м 3000 1300 3900 11 429
Өрт депосы, м 2100 608 1276,8 9 115
А3 қоймасы, м 1700 5800 9860 14,3 1410
Су құбыры, км 30 935000 28650 5,3 1486,65
Биологиялық тазалау станциясы 400 4700 1880 8 150,4
ГСМ қоймасы, м 770 5300 3816 11 420
Материал қоймасы 10000 3400 34000 3,8 1992
Электрмен қамтамасыз ету объектісі 5000 3400 17000 3 510
Канализация, км 19000 40 760 6 45,6
Барлығы
36761,515
Ескерілмеген жұмыстар 20%
7352.3
Барлығы
44113,8
20.5 Жабдықтарды сатып алуға арналған күрделі шығындар
Жабдықтарды сатып алуға арналған жұмсалатын күрделі шығындар былай есептеледі
(20.2)
мұндағы Б – жабдықтың көтерме сауда бағасы, тг;
Сатып алуға арналған күрделі шығындармен жабдықтардың амортизациялық аударымдарды 20.4
20.4 кесте – Электр және механикалы жабдықтарды сатып алуға
Жабдықтардың аталуы Жалпы саны Бір жағд. көтерме сауда бағасы,
Н-95 гидроэкскаваторы 3 123807097 371421291 10 371421921
ДТ-330 бульдозері 5 7984607 39923035 10 39923035
БелА3-548, 549 автосамосвалдар 34 71921100 2445317400 15 36679610
Арқанды кран КТП және басқа эл. жабдықтары 30 527300
Барлығы
2873362126
4104371026
Ескерілмеген жабдықтар 20%
524672425,2
114934485
Қосалқы бөлшектер 30%
862008637,8
258602591,3
Басқа шығындар 2%
57467242
1149344,4
Тасымалдау шығындары
78828565
8053817,5
Монтаж-демонтаж
24795712,24
236732235,6
Барлығы
4415134708
1029909576
20.6 Жиынтық сметаны есептеу
Тау-кен құрылыс жұмыстарына жабдықтар сатып ошуға арналған күрделі шығындар
20.5 кесте – Тау-кен кәсіпорнының құрылысына арналған жиынтық смета
Шығын атаулары Шығын қосындысы, мың.тг 1m өнімге кететін шығын,
20.5 кесте - жалғасы
I – бөлім
Территориялық құрылысқа дайынд. 18412 48
Тау-кен жұмыстарына кететін шығын 7015990 540
Өндірістік үймереттер мен ғимараттарға кететін шығын 120000 4,85
Электромеханикалық жабдықтарға кететін шығын 725400 100
Көлікке және байланысқа кететін шығын 725400 56,4
Аспаптарға кететін шығын 8650 0,685
Территорияны жақсартуға және көгалдандыруға кеткен шығн 13000 1,065
Уақытша ғимараттар мен үймереттерге кететін шығын 62150 5,4
Қоршаған ортаны қорғау, экология және бұзылған жерлерді қалпына келтіру
Ішкі тораптар және канализация сумен жабдықтану ғимараттары 263750 12,78
Басқа да жұмыстар және шығын 150650 12,78
I – бөлім қорытындысы 9514662 805,12
II бөлім
Мекемені тұрғызу дирекция құрамы 68890,3 5,87
Жобалы және іздестіру жұм. социалды мәдени тұрмыстық үйлер құрылысы
II бөлім қорытындысы
Көрсетілмеген жұмыстар смета бойынша барлығы 5065,48 41,23
Қайтарым суммалар
пайдалы қазбаға
Уақытша ғимараттар смета бойынша қайтарым 562500
20543
10265121 45,6
1,68
871
20.7 Еңбек ақы
20.6 кесте – Еңбек ақы қоры
Процесс түрі, жұмысшылар мамандығы Разряд Ауысым. тариф. ставка, тг
Жұм.
келуі Тізім.
саны
1. Н-95 машинисті
788 9 12 6902880
2. машинист көмекшісі
582 9 12 5098320
3. БелА3-548 жүргізушісі
550 28 32 12848000
4.ЭКГ-8ге машинисті
788 10 14 8053360
5. машинист көмекшісі
582 10 14 5948040
20.6 кесте – жалғасы
6. БелА3-549 жүргізушісі
550 36 42 16863000
Үйінді салу
7. Бульдозерлер
353 10 14 3607600
8. Үйінді жұмысшылар
280 10 14 3607600
9. Электрик
215 10 10 1022000
10. Электр монтаждау
350 10 10 784750
11. Жабдық машинисті
350 4 5 638750
12. машинист көмекшісі
275 4 5 501875
13. Токарь
268 70 75 7336500
14. Слесарь
235 105 125 10721875
15. Электросващик
353 22 28 3607660
16. Газоэлектросварщик
353 15 20 2576900
17. Ұста
267 35 45 4385475
18. Электрослесарь
270 7 9 886950
19. кранша
270 7 9 886950
20. көмекші жұмысшылар
322 20 25 2938250
Барлығы
580 105085055
Жұмысшылардың шартты тұрақты тобы, 40%
232 42034022
Сый ақы, 30%
3152516
Қосымша ақы, 30%
10508505,5
Басты еңбек ақының барлығы
94576550
Әлеуметтік салық 20%
22067861
Еңбек ақы қоры барлығы
356238787
20.7 кесте – материалдар шығыны
Материалдар атауы Шығын нормасы Бағасы,
тг Жылд.
шығын,
мың. тг
1. Эксковация жұмысы индустриалы май, кг, компрессор майы, кг
майлы жайлау, кг
арқанды майлау, кг
керосин, л
сүрту материалы, м
арқан шығыны, м 125
78
8,15
44,6
125
225
10 47,5
51,1
62,5
42
12
4
365 725
534
67
237,8
227
118
480
2. 1000 м-ге көлік дизельді отын, л
шина шығыны
индустриалды май
компрессор майы
тосол 200
0,001
3,5
3,5
1,8 25
7,1000
47,5
51,1
78504 5000
71
278
534
235000
20.7 кесте – жалғасы
3. Жөндеу шаруашылығы 3,2 11785 95000
4. Ескерілмеген материалдар, 20%
32425 286555
Барлығы
628614
20.8 кесте – Амортизация
Атаулары Жалпы құны, мың.тг Амортизация, % Жылдық амортизация қалдығы
Тау-кен жұмыстары 7015990 4 280039,6
Үймереттер мен ғимараттар құрылысы 56926,2 7,2 4098,7
Жабдықты лоитандау 2928323 15 439248
Сыртқы су құбырларының торабы 265000 3,2 8480
Басқа шығындар 456500 5,2 23738
Барлығы
756204
Электр энергиясы
20.9 кесте – Электроэнергиясы
Элементтер және шығын стадиялары Жалпы шығын, мың тг 1т
Еңбек ақы 356238,787 71,24
Материалдар 628614 125
Электроэнергиясы 4729,2 0,94
Амортизация 756204 151
Кен дайындау жұмыстарының өтеу 25090 5
Көмекші цехтар қызметі 3864 7,7
НҚ қорытындысын жөндеу 56560 11,3
Геологиялық барлауға бөлініс 8000 1,6
Қоршаған ортаға, экологияға шығ. 85000 17
Жалпы карьерлік шығындар 1924299,9 385
Өндірістің өзіндік құны 2116729,9 423
Өндірістік емес шығындар 571216 114
Басқа да шығындар 192429,99 385
Жоспарлаудың өзіндік құны 4804675,79 960
21 арнайы бөлім
Күртқұлама көмір қабаттарын қазу технологиясы
Кенорнын қазу тиімділігін арттырудың негізгі жолдарының бірі тау-кен өндіру
Пайдалану кезеңінде және кеніштерді жобалау кезінде өндірілетін көмір және
Көмір кәсіпорындарында конденцияларды, көмірдің жоғалымы мен ластану нормативтерін анықтау
Мәселенің жалпы жағдайын талдау келесі міндеттері шешуді талап етіп
- күртқұлама (көлбеу) күрделі көмір қабаттарын ашық тәсілімен қазудың
- Қаражыра кенорнының карьер алаңы және бірінші кезектік қазу
- қазу-тиеу жұмыстары кезіндегі көмірдің эксплуатациялық жоғалымдары мен оның
- берілген жағдайлардағы өндіру кенжары шегінде қазу жүйесінің геометриялық
Аталған мәселелерді шешу барысында пайдалы қазба кенорындарын тиімді және
Қаражыра кенішінің тиімді жұмысы қазіргі экономикалық жағдайда оның шикізат
Осыған байланысты ұңғыларды автоматтандырылған мәліметтер базасы ретінде берілген мәліметтер
Қаражыра кен орнының негізгі ерекшелігі – аз қалыңдықты және
21.1 кесте – Кенжарды қазу учаскесінің параметрлері
Пласт № Учаске № Қабат № Учаскені қазу Учаске
Қазу тәсілі және қабат түрі Қазу тереңдігі, LRU Қазу
Көмір Бос жыныс Т Ккал/кг Күлділігі. % Күлділігі. %
I 1 1
2
3 Қабат-
тап горизон-тальді 3,62 2 2 5250 4270 39 >45
Кемер биікті-гі, м
Енбе елі, м 5-6
14,5
II 1 1
2
3 Қабат-
тап горизон-тальді 3,62 2 2 5400 4270 22 >42
Кемер-
дің
қиябет
44
Қаттың құлау бұры-шы, 0 ылғал. % 75
5-7
15750 4270 30,3 43,6
Қаражыра кенорнының көмір пласталарының жату жағдайлары және оларды қазу
Аз қалыңдықты көмір пластарының енбе контурындағы жағдайының көптүрлілігін бағалай
а, б, в – сәйкес енбелерді қазу тәртібі
21.1 – сурет Жұмыс шебінің жылжуы кезіндегі енбе контурындағы
Қаражыра ен орнын қазу жағдайында жер қайнауынан көмір қорларын
Біз көмірді қазудың үш тәсілін қарастырамыз. Оның біріншісі дайындау
Қаражыра кен орнында қуатты көмір пласттары да қазылуда (
Ұсынылған технология бойынша қуатты көмір пластарын қазу кезіндегі негізгі
Көмір пластын жатпа бүйірінен ашу және оны созылыммен көлденең
а)
21.2 сурет – Күрт көмір қабаттарын гидроэкскаватормен қазып көлікке
Аз қалыңдықты көмір пластарын төнбе бүйірінен ашу кезінде қазу
Осы схемалар бойынша көмір пластарын төнбе бүйірі жағынан жатпа
Шектеуші фактор болып көмір пластының құлау бұрышы табылады әсіресе
Автокөлікті қолдану кезінде көптеген жағдайларда аз және орташа қалыңдықтың
Жоғалымды азайтудың технологиялық схемаларының бірі ретінде кемерді екі аракемерге
Тазарту кезіндегі жатпа бүйірдегі көмір жоғалымдары (V3) қазу тәсіліне
V3 = m3∙mг, м3/пог.м
Қазу учаскесінің қорлары Бу = mг ∙ н .
, %
Яғни олар кемер биіктігіне кері пропорционал (н).
Көмір пластының жатпа бүйірінің созылымының 1м келетін көмір қабатының
, м3/пог.м
Жатпа бүйірдегі көмір жоғалымы көмір пластының горизонталь қалыңдығына кері
Төнбе бүйірдегі көмір жоғалымы қазу тәсіліне байланысты. Бірінші тәсілде
Құлау бұрышы жеткілікті күрт емес көмір пласты бойынша тілме
Есептеулермен [2] көмірді қазудың карастырылған тәсілі кезінде ең аз
Көмір пластының құлау бұрышы 900 кезінде тілме оржолды бос
Бірақ, олардың сандық шамасы көмірді бірінші тәсілмен қазғанмен салыстырғанда
Жоғалым шамасына қолданатын экскаватор типі елеулі әсер етеді. Жоғалымдарды
Сонымен, көмір жоғалымен азайтуға тырысу көмірді қазудың тиімді тәсіліне
Көмір пластарының көлбеу (60-700) құлаулы кезінде тілме оржолды көмір
Қаражыра келішіне қатысты барлық жағдайларда көмір пластталарының қабаттарын қазу
Жоғарыда көрсетілген талдаулардан бірдей жағдайларда қабаттап дайындау және гидроэкскаватормен
Қорыта келгенде кен орнын пайдалану сатысындағы негізгі шараларға төмендегілер
1. Эксплуатациялық кондицияларды параметрлерін периодты түрде қайта есептеу.
2. Аз және орташа қалыңдықты көлбеу және күртқұлама көмір
3. Пластарды төбісінен ашу
4. Аз және орташа қалыңдықты пластарды қазу үшін шөміш
5. Пласты бульдозермен тазарту
Арнайы бөлімді қорЫтындылау
Көмір кен орындарының қазіргі таңдағы жобалау мен пайдалану дәрежесін
Көрсетілген бағытта орындалған жұмыстар көмір кенорындарында көмір сапасын және
қорытынды
Осы дипломдық жобада «Қаражыра» кен орнын ашу варианты қазу
Кен орнын ашу тәсілінде оржол жүргізу, ал қазу жүйесінде
Жоба бойынша қорыта келгенде кен орнын оңтайлы пайдалану сатысындағы
1. Эксплуатациялық кондициялардың параметрлерін периодты түрде қайта есептеу.
2. Аз және орташа қалыңдықты көлбеу және күртқұлама көмір
3. Пластарды төнбесімен ашу
4. Аз және орташа қалыңдықты пластарды қазу үшін шөміш
5. Пласты бульдозермен тазарту.
әдебиеттер тізімі
ТЭО промышленных кондиций углей месторождения «Каражыра». Том II. Книга
Кенжебаев А., Сыдыков Н.Б. Технология применения гидравлических экскаваторов на
Ржевский В.В. Открытые горные работы. Часть 1,2. М.: Недра
Кенжебаев Ә. Кен орнын ашық тәсілмен қазу – Алматы.
Турбецкой К.Н., Краснянский Г.Л., Хронин В.В. Проектирование карьеров –
Томаков П.И., Наумов И.К. Технология механизация и организация открытых
Битколов
Мельников Н.В. Краткий справочник по открытым горным работам –
Қалыбеков Т., Бегалинов А., Сандибеков М.Н. Ашық тау-кен жұмыстарының
Әлібеков Қ.Т. Тасымалдау машиналары кендерін таңдау және есептеу. Республикалық
Жараспаев М., Есекин Е.К. Физические основы обеспыливание при выемочно-погрузочных
Справочник по электроснабжению промпредприятий. Том I и II /
Чулков Н.Н. Электрификация карьеров в задачах и примерах –
Смирнов Н.И. Экономическая часть дипломного проектирования. Медодическая указания. –
Проект опытно-промышленного разреза «Каратас» на месторождений «Каражыра». Том 4.
Дауренбекова А.Н., Айтқазы Б.,Шайпадин Р., Ирмухамбетов Б.Х. Күрт құлама
Кенжебаев Ә., М.Н. Сәндібеков, Жарияқағанов Ұ.А., Зұлқарнаев Е.С. Дипломдық
Қалыбеков Т. Экология және ашық кен. – Алматы: Қазақстан,
14
Бас механик
Энергетик
Бас механик
орынбасары
Жоғарғы вольтті учаске
Автошеберхана
Арнайы эл.агрегаттары
т.к жабдықтарын карьерде жөндеу учаскесі
Радио желісіжәне ЛЭП жөндеу учаскесі
Аз механизациялы учаске
Экскаваторлы депо
Электроцех
ОГМ
Жабдық жөндеу
L3=2 км
2
l2=0.9км
i=60 %0
l1=1 км l1=1 км l1=1 км l1=1 км l1=1
i=3%0
L3=2 км
2 l1=3%
1
L1=1 км