ЖОСПАР
Кіріспе 2
І Демократия және мемлекеттік билік эффективтілік мәселесі 4
1.1 Демократия туралы ұғым және оның белгілері 4
1.2 Антикалық және классикалық демократия 6
1.3 Демократия және билік 9
1.4 Демократияның алуан түрлілік және төбе топ теориялары
1.5 Демократиялық конституциялық негіздері 14
ІІ Демократия – қоғам ұйымдасуының саяси формасы 18
2.1 Қазіргі заманғы концепциясы 18
Қорытынды 31
Пайдаланған әдебиеттер 32
Кіріспе
Біз бостандық пен демократияға шақыру бүкіл әлемді
Дүние жүзілік мәні бар бұл құбылыс қазіргі либералдық
Демократияның рухани игіліктері бүгінде қайта дәуірлеп жатқанымен, XVІІІ
Бұл жәйт енжарлыққа салынуға да, ашуға бой ұруға
Демократия өзінің күшпен жеңіп алған бостандығын қоғамның игілігіне
Демократиялық қоғам азаматтарының барлығының жеке бас бостандығына құқығы
І Демократия және мемлекеттік билік эффективтілік мәселесі
1.1 Демократия туралы ұғым және оның белгілері
Демократия деген сөз гректің "демос"— халық және "кратос"
Қазір бұл сөз бірнеше мағынада қолданылады: 1) мемлекеттің
Демократияның көпшілік таныған бірыңғай анықтамасы жоқ. Әр дәуірдегі
1. Халықтың заң жүзінде мемлекеттік биліктің бірден бастауы
2. Халық билігін орнату үшін оған жағдай жасау
3. Табиғатына, әлеуметтік, саяси, мәдени және т. с.
4. Оның кепілі — әділеттілік. Әділеттіліктің де бірыңғай
Ал қазақ жастары болса желтоқсан көтерілісінде бостандық, еркіндік
Сонымен біз халықтың мемлекеттік билікті жүргізуге қатысу керектігі,
Жоғарыда көрсетілген белгілермен қатар демократиялық принципке жүйелі түрде
Сонымен қатар шешім қабылдағанда ерте заманнан демократияға азшылықтың
Қазіргі демократиялық процесте мынадай демократиялық рәсімдерде қарастырылған барлық
Демократия болу үшін саяси, экономикалық, құқықтық, мәдени, идеологиялық
Сонымен, демократия деп халық билігі, теңдік, құқық, әділдік,
Халықтың билігі ретіндегі демократия көбіне утопиялық ар-аңсарды білдіреді.
1.2 Антикалық және классикалық демократия
Ежелгі грек полисінде мемлекет қауым сияқты еді. Қауымдық
Полисте азаматтық қоғам мен мемлекет ажыратылмады. Азамат және
Демократиялық мемлекеттің ең бірінші түріне Афины республикасы жатады.
Ол өлгеннен кейінгі жылдары саяси және экономикалық халық
Афины мемлекеттік құрылысының үшінші маңызды қоғамдық және әлеуметтік
1.3 Демократия және билік
Авторитарлық және басқа да сыншылдарға демократия тарапынан төнетін
Демократияға күш беріп, оны өміршең ететін оның осы
Пікір таластары, келіспеушілік және ымыраға келу сияқты, кейбіреулердің
Демократиялық қоғамның шешімдерінің ішінде өз басшылары мен өкілдерін
Сонымен, конституциялық демократияның талаптарын дұрыс шешетін қай система:
Бұл сұраққа жауапты тек саяси ғалымдар мен саясаткерлер
1.4 Демократияның алуан түрлілік және төбе топ теориялары
Алуан түрліліктің (плюрализмнің) элементтері демократияның классикалық теориясын қалаушылардың
АҚШ Конституциясы авторларының бірі Дж. Мэдисон (1751—1836) мынадай
Сөйтіп, саяси теорияда тұңғыш рет халық, яғни көпшіліктің
Демократияның алуан түрлілік теориясы саяси процеске барлық азаматтардың
Қоғамда экономикалық әлеуметтік, саяси, мәдени және т.б. көптеген
Саясатта топтың қатынас тұжырымдамасын жасаған Артур Бентли (1870—1957).
Демократияның алуан түрлілік теориясының тағы бір ерекшелігі —
Демократияның төбе топ, элитарлық теориясы жоғары көрсетілген теорияға
Бұл теорияны жақтаушылар халыққа өз мүдделерін қорғап, саяси
Жоғарыда аталған теориялардан басқа демократияның марксистік теориясы бар.
Францияның саясатшысы М. Рокар "ақпараттық демократия" деген тұжырымдаманы
Соңғы кезде демократияның экономикалық теориясы алға тартылып жүр.
Демократияны тура, плебисцитарлық, өкілдік демократия деп бөледі. Тура
Тура демократияға референдум, плебисциттер жатады. Референдумға маңызды заң
Плебисцитарлық демократияда азаматтардың саяси ықпалы кемиді. Оларға сайлау
Өкілдік демократияда халықтың еркі депутаттарға және биліктің өкілетті
Біздің Қазақстан Республикасы өзінің егемендігін жариялап, зайырлы, демократиялық,
Сонымен қатар, демократия — тарихи құбылыс. Оны бір
Қоғам демократиялық жағдайда өмір сүруге үйренуі керек. Оған
1.5 Демократиялық конституциялық негіздері
Демократиялық өкіметтің іргетасы конституция болып табылады, яғни, ол
Өздерінің берік те тиянақты қасиеттеріне қарамастан, олар қатып
Конституциялық дамудың бұл үлгісі әрбір демократияда орын алуы
Көп елдерде қолданылатын конституцияға түзету енгізудің жеңілірек әдісі-әрбір
Конституцияға түзетулер енгізудің бұл әдісі көп уақытты талап
Сондай-ақ бүгінгі күннің конституциялары да жеке адамдар құқықтарын,
Қазақстан Республикасы Конституциясы адамдардың құқықтары туралы халықаралық құжаттардың
Н.Ә.Назарбаев: «Біз өзіміздің тарихымыз бар. Еуразиялық елміз. Сондықтан
Адам мен адамзаттың мәртебесін конституциялық бекітуден бұрын ол
Адам оның құқықтары мен бостандықтары ең басты құндылық
Гроций табиғи құқық мектебінің алғашқы ғұлама теоретигі болды.
Әрине, әр түрлі тарихи кезеңдерде адам бірге туатын
Табиғи құқықтар мен бостандықтар теориясы қоғамның, адам мен
1995 жылғы Қазақстан Республикасы Конституциясында: «Адам құқықтары мен
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес, табиғи құқықтар адамға әлеуметтік,
Сондықтан табиғи құқықтар жалпы адамзаттық болып қарастырылады. Осыдан
Бұл Қазақстан Республикасының Конституциясы жариялаған құқықтар мен бостандықтар
Жеке тұлғаның қоғамдағы орны мен оның табиғи құқықтарын
ІІ Демократия – қоғам ұйымдасуының саяси формасы
2.1 Қазіргі заманғы концепциясы
Демократияның тарихи генезисі ұзаққа созылады, көп қырлы және
Қазіргі деңгейдегі демократия проблемалары – саясаттанудағы басты проблемалардың
Демократия теориясын жіктеу критерийлері. Саяси ғылым демкоратияның теориялық
Кез келген қазіргі заманғы теориялар осылай немесе басқаша
Демократия түсінігі мен оның принциптерін (негізгі ережелерін) түсіндірудегі
Демократия теориясын талдау олардың айырмашылықтары мен салыстырмаларының критерийлерін
Мәні бойынша әңгіме, атап өтілгендей, индивидтің, қоғамның (халықтың)
Саяси билік негізіне индивидті, тұлғаны алатын және демократияның
Демкоратияның технологиялық концепциясын ішінара әйгілі австриялық социолог және
Идентитарлы және бәсекелес демократия. Қазіргі саясаттану әдебиетінде идентитарлы
Идентитарлы (бірдей, сондай) демократия қоғам құрылымының әлеуметтік-гомогенді үлгісі
Осылайша, идентитарлы концепция халықтың жалпы еркі ролін демократия
Идентитарлы демократияның авторитаризмге, тіпті тоталитаризмге айналуының әлуетті нақты
Бәсекелес демократия. Оның теориялық үлгісі көптеген елдердің саяси
Бәсекелес концепция бірқатар қазіргі заманғы концепцияларда берілген.
Дәстүрлі-либералды концепция.
Өз мәнінің негізіне либералдық теорияны мұраға алады. Басты
Демократияның дәстүрлі-либералды концепцияның тағы бір басты белгісі –
Конститутциялық және саяси үстемдікті шектеу – өкілдік демократияны
Қазіргі либералдық демократия негізінен плюралистік деп қарастырылады. Плюралистік
Плюралистік демократияның жақтаушыларының бірі политолог Р. Даль болып
– плюралистік демократия ұйымдасқан мүдделердің көптеген түрінің қатар
– ұйымдасқан мүдделер өзара саяси билікті иеленуде және
– бәсекелес мүдделер өзара бір бірін бақылайды және
– плюралистік мүдделер бәсекелестігі қоғамдық тепе-теңдікке әкеледі, саяси
Р. Дальдің плюралистік концепциясының негізгі ұғымы – «полиархия»,
Демократияның плюралистік концепциясына қарсы бірқатар сыни ережелер айтылып
Плюралистік құрылымдардың мүдлелерін әркелкі білдіру легитимділікке байланысты проблемаларды
Халықаралық саяси мәдениет пен теорияда плюралистік демократия концепциясының
«Қоғамдастық демократия – бір мезгілде эмпирикалық және нормативтік
Әрине, біршама деңгейде плюралистік модел формасы ретінде қоғ,амдастық
Қоғамдастық демократия саяси элитаның ынтымақтастығын көздейді. Сөйтіп, демократияның
Демократияның элитарлық теориясы. Бұл теорияның жақтаушылары дәстүрлі либералдық
Элитарлық демократия концепциясы өз мәні бойынша қазіргі кезеңде
Элитарлық демократия бос жерден пайда болмаған. Оның негізін
Элитарлық демократия концепциясына балама ретінде партиципацистік демократия теориясы
«Партиципация» ұғымын әзірлеу кезінде бастапқыда саяси салаға жекелеген
Партиципацистік концепция қоғамдық өмірді жан-жақты демократияландыруды, оны саясиландыруды
Неміс политолгтары Б. Гуггенбергер мен Д. Нолей партиципацистік
Демократияның социалистік (марксистік-лениндік) концепциясы. Бәсекелес демократияның дәстүрлі-либералистік және
Марксистік-лениндік концепцияның басты элементтерінің бірі демократия идеясын социализм
Демократияның таптық табиғатын негіздеген социалистік концепция саяси демократияны
М. Рокар демократияның жаңа формасы ретінде «ақпараттық демократияны»
Оған қол жеткізу құралдары: халықты сауатты басқару, халық
М. Бунге болашаққа болжанатын демократияның мынадай белгілерін сипаттайды:
біріншіден, интегралды технодемократия толық емес, білікті теңдікті көздейді,
– еңбекке сый беру және қателікті түзету;
– екіншіден, кооперация мен бәсекелестікті жалғастыру;
– үшіншіден, федерация мен мемлекеттерді, ақыр соңында әлемдік
– төртіншіден, шағын және әлсіздеу мемлекетті құру не
– бесіншіден, интегралды демократияда еркіндік гүлденуі тиіс.
Қорытынды
Қорыта айтқанда адамның ең маңызды табиғи құқығы өмір
Халықтан шыққан және халыққа жататын үкімет дегеніміз демократиялық
Нобель сыйлығының лауреаты, Ресейде туған ақын Иосиф Бродский
Пайдаланған әдебиеттер
Демократия дегеніміз не?. 1992ж
Шынтемірова.Б.Ғ, Шайхиев Т.Т. Құқық теориясының негіздері.Алматы.1999 ж.
Жамбылов. Д Саясаттану негіздері. Алматы 1998 ж.
Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1995.
Н.Ә.Назарбаев. Ғасырлар тоғысында. Алматы, 1996.
Н.Ә.Назарбаев. Тәуелсіздігіміздің бес жылы. Алматы, 1996.
А.А.Мурадян. Двуликий Янус. Введение в политологию. М,1994.
Основы политической науки. Учебное пособие под ред.проф. В.П.Пугачева.
Политические партии и общественные движения современного Казахстана. Справочник.
Қазақстан Советтік Социалистік Республикасының мемлекеттік егемендігі туралы Декларация.
1