МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
1. Кәсіпкерлік қызметтегі франчайзингтің ролі 3
2. Артықшылықтары мен кемшіліктері 8
2.1 Франчайзинг артықшылықтары 8
2.1.1 Франчайзор еншісі 8
2.1.2 Франчайзи еншісі 10
2.2 Франчайзинг кемшіліктері 11
2.2.1 Франчайзор не ұтылады? 12
2.2.2 Франчайзи не ұтылады? 13
3. Қазақстандағы франчайзинг. Франчайзингтің даму және құрылу ерекшеліктері
3.1 Мәмілеге қатысушыларға қойылатын талаптар 16
3.1.1 Франчайзорға қойылатын талаптар 16
3.1.2 Франчайзиге қойылатын талаптар 18
3.2 Франчайзингтік келісім-шарт 19
3.2.1 Франчайзингтік келісім-шарттың негізгі элементтері 19
3.2.2 Үш фаза 20
3.3 Қатынастардың даму фазалары 23
4. Франчайзингтегі психологиялық фактор 25
4.1 Идеалды франчайзор 25
4.2 Идеалды франчайзи 26
Қорытынды 27
Қолданылған әдебиет тізімі 28
Кіріспе
Қазір кез келген кәсіпкер өз тауар маркасын дүниеге
Қазақстанда франчайзинг жаңадан ғана дамып келе жатыр, бірақ
Франчайзингтің барлық елде анықтамасы бір болғандығына қарамастан, әр
Жалпы курстық жұмыс міндетіне тоқталатын болсақ, франчайзингтік кәсіпкерлікпен
Сонымен, жұмыс барысында франчайзинг несімен ұтымды?, оның ерекшеліктері
1. Кәсіпкерлік қызметтегі франчайзингтің ролі
Франчайзинг – технологияны, лицензияны, ноу-хауды иемденетін ірі фирманың
Франчайзор - өз тауар маркасын қолдану құқығын немесе
Франчайзи – франчайзордан бизнесті қалыптастыру және кәсіптік оқыту
Франшиза – бұл, франчайзордың франчайзиге сататын толық бизнес
Ірі компания үшін франчайзинг – бұл, бизнесті ауқымдандыру
Кез келген адамға жеке бизнес жүргізуге көмек;
Әкімшілік комплекске көп шығындалмай, корпаративті кәсіпорындардың кең жүйесін
Ірі компаниялардың жұмысына берік жұмысшылары бар, пайдалы кәсіп
Бизнестің кез-келген түрін франшизаға айналдыруға болады. Халықаралық франчайзинг
Франчайзингтік қарым-қатынас екі жаққа да тиімді болып табылады.
Франчайзер мен франчайзидің арасындағы қарым-қатынас осындай деңгейге жетуі
Бұл бизнестегі франчайзордың мақсатын, ойын және құндылықтарын толық
Франчайзорға сенуі және оны сыйлауы, сонымен қатар өзіне
Франчайзингтік келісім-шартта белгіленген барлық ережелер мен міндеттемелерді толық
Франчайзи мен қызметтес болып, онымен дұрыс диалог құру;
Бизнестегі міндеттемелермен байланысуы, оған жақсы да, қиын да
Франчайзер қойған операциялық процедуралар мен стандартарды бұлжытпай орындауы;
Бизнеске франчайзордың келісімімен жаңа идеялар енгізу арқылы, жүйенің
Мұндай қарым-қатынастың оны қанағаттандыратындығын, кез келген франшиза сатып
Франчайзи болу үшін рұқсат алудың бірнеше жолдары бар,
Тікелей франчайзинг. Франчайзордың франшизаны жергілікті кәсіпкерге (франчайзиге) тікелей
Шебер франшиза. Шебер франшиза қатынастары халықаралық франчайзор франчайзиге
2. Артықшылықтары мен кемшіліктері
2.1 Франчайзинг артықшылықтары
Өзінің бизнесіне құқықты сату франчайзорға не үшін қажет?
2.1.1 Франчайзор еншісі
Франчайзор ол – жұмыс істеуші бизнесті дүниеге алып
Бизнесты кеңейтуде франчайзинг қосымша табыс әкеледі.
Егер компания аумақтық, ұлттық немесе халықаралық деңгейде дамуды
2. Франчайзи франчайзор беретін қолдау қызметтеріне қосымша ақша
3. Франчайзинг жаңа нарықта тез арада кеңеюге, ал
4. Франчайзинг тұтынушыларға өнім немесе қызмет түрі туралы
5. Жаңа бизнес концепциясын қолданудағы франчайзингтік жүйенің пайдалылығы.
2.1.2 Франчайзи еншісі
Жеке франчайзиге берілетін қолдаулар материалдарды франчайзор франшизаны күшейту
Франчайзинг – сізде жеке бизнес бар, бірақ мәселелерді
Франчайзинг – бұл бизнесті тез әрі қарқынды ашу.
Франчайзор франчайзиге бизнес ашылмауынан бұрын қолдау көрсетеді. Франчайзи
Франчайзинг - әрдайым қолдау. Франчайзи франчайзингтік бизнесін ашқаннан
Франчайзинг франчайзордың тауар маркасы мен беделін қолдануға мүмкіндік
Франчайзинг бизнес жүргізудің нақты территориясын белгілейді. Франчайзор франчайзиге
2.2 Франчайзинг кемшіліктері
Бизнес концепция ретінде франчайзинг франчайзи мен франчайзерге көп
2.2.1 Франчайзор не ұтылады?
Жүйе ережелерін ұстанбайтын ұстанбайтын франчайзимен қарым-қатынасты өз еркімен
Франчайзи франчайзордың жұмысшысы емес. Франчайзи тәуелсіз бизнес иесі
Сапасыз өнім өндіретін немесе қызмет көрсететін франчайзи кәсіпорындарының
Франчайзидің төлем ақыларын кешіктіріп немесе толық бермеу. Франчайзи
Коммерциялық құпияның сақталуының қиындығы. Кез келген франчайзингтік жүйенің
Жақсы жқмыс істейтін франчайзилердің франчайзингтік жүйеден шығып кетуі.
Осындай қиындықтарға ұшырамас үшін, франчайзор франшиза сататын кәсіпкерлерді
2.2.2 Франчайзи не ұтылады?
Франчайзингтік келісім-шарттың орындалмауы. Франчайзи франчайзингтік келісім-шарт ережелерін орындауы
Франчайзингтік жүйе - франчайзи белсенділігін шектейтін жүйе
Басқа да франчайзилермен тығыз қарым қатынаста болуы. Франчайзи
Франчайзор тарапынан қолдаудың болмауы. Әлеуетті франчайзи, франчайзор менеджментпен
Франчайзордың қаржылық қуатын анықтау. Әлеуетті франчайзи франчайзордың қаржы-қаражаттық
Франчайзингтік келісім-шартты орындауға кіріспес бұрын, франчайзи франчайзор беретін
3. Қазақстандағы франчайзинг. Франчайзингтің даму және құрылу ерекшеліктері
Қазақстан нарығында франчайзинг жүйесін қолдануға мүдделілік мемлекеттік жүйе
Франчайзинг жүйесін АҚШ-пен (франчайзингтің негізін қалаушы ел) салыстыратын
Қазақстанда франчайзингтің баяу дамуының негізгі себебі – заңнамалық
Жалпы франчайзинг әлемде 75 түрмен дамып отыр, ал
АҚШ ғалымдарының мәліметтері бойынша, дүниежүзіндегі барлық сауданың 40-
Франчайзингті мемлекеттік қолдауға келетін болсақ, 2002 жылдың 24
3.1 Мәмілеге қатысушыларға қойылатын талаптар
Франчайзор мен франчайзи жауапкершілігі:
Франчайзингтік қарым-қатынастың шешуші элементтері.
Егер де сіз франчайзингті даму құралы немесе инвестиция
3.1.1 Франчайзорға қойылатын талаптар
Барлық төлемдерді белгілеу. Яғни, франчайзингтік жүйеге байланысты барлық
Барлық ережелер мен ұстанымдардың документациясы. Сәтті бизнес құрып
Сапалық бақылау. Франчайзер франчайзинг жүйесінің беделін қолдап отыруы
Әр кездік қамқорлықпен қамтамасыз ету. Франчайзор әр франчайзиге
Шикізат немесе материалдарды арзан бағамен не тегін жеткізу
Даму графигін дәлділеу. Франчайзор бір франшизадан көбірек ұстағысы
Қорғалған территориямен қамтамасыз ету. Франчайзор франчайзингтік келісім-шарт бабының
Контракттың үзілу немесе жалғастыру шарттарын анықтау. Франчайзор франчайзингтік
Франчайзорға қойылатын талаптардың басым көпшілігі франчайзингтік келісім шартта
3.1.2 Франчайзиге қойылатын талаптар
Алғашқы төлем төлеу. Келісім-шартта айтылғандай, франчайзи франшиза алу
Қызметтік төлем төлеу. Франчайзи франчайзор белгілеген барлық қызметтік
Басқа да төлемдер. Франчайзор франчайзиден басқа да франчайзинг
Сауда маркасын қолдану. Франчайзи франчайзингтік келісім-шартқа отырысымен, сауда
Өндіріс стандарттарына сүйену. Франшизаны сатып алған франчайзи, франчайзор
Франчайзор бағдарламасын ұстану. Франчайзи франчайзор бағдарламасының барлық талаптарын
Франчайзингтік келісім-шартқа отырмас бұрын, әлеуетті франчайзи франчайзингтік қарым-қатынас
3.2 Франчайзингтік келісім-шарт
Франчайзингтік келісім-шарт, барлық ресми келісім-шарт сияқты, өте маңызды
Ал франчайзингтік келісім-шарт франчайзор мен франчайзи арасындағы ұзақ
3.2.1 Франчайзингтік келісім-шарттың негізгі элементтері
Франчайзор көптеген франчайзилермен көптеген келісім-шарттарға отырады, сондықтн әр
Тиімді франчайзингтік құрылым франчайзор, франчайзи, басқа франчайзинг мүшелері
Франчайзинг көп жағдайда «отбасылық» концепция ретінде қарастырылады. Отбасының
3.2.2 Үш фаза
Франчайзингтік келісім шарт франчайзор мен франчайзи арасындағы қарым-қатынасты
Алғашқы фаза. Қарым-қатынастың бірінші фазасы – бұл франчайзор
Екінші фаза. Бұл фазада франчайзор мен франчайзидің қарым-қатынасының
Үшінші фаза. Бұл фазада франчайзор мен франчайзи арсындағы
Франчайзи адвокатының рөлі
Франчайзор мен франчайзи қарым-қатынастарының фазаларының әр-қайсысы келісім-шартта айтылуы
Франшиза лицензия ретінде
Франчайзингтік келісім-шарттың басым бөлігінде сол арқылы сауда маркасын,
Франчайзингтік келісім-шарттың бір бабында франчайзор франчайзингтік өнеркәсіп қызметінің
Қаржылық міндеттемелер
Франчайзингтік келісім шарттың үлкен бөлігін франшизаға төленетін алғашқы
Сонымен қатар франчайзи франчайзорға көмек және жүйені қолдану
Келісім-шарт мерзімі
Франчайзингтік келісім-шарт қарым-қатынастың жалғасу мерзімін белгілейді. Егер жұмыс
Келісім-шарттың мерзімі жұмыс істейтін орын арендасы мерзімімен сай
Эксклюзивтілік
Франчайзи жұмыс істейтін территорияның эксклюзивтілігі мәселесі ерекше мұқияттылықты
Екі жақ міндеттері
Франчайзингтік келісім-шарттың бір бөлігін екі жақ орындауы тиіс
Басқа да маңызды баптар
Жоғарыда айтылғандармен қатар басқа да маңызды баптар франчайзингтік
Өнім өндіруге қажетті шикізат-материалдарды жеткізу. Франчайзингтік келісім шартта
Келісім-шарттың тоқтатылу мерзімі. Франчайзингтік келісім-шартта келісім-шарт мерзімі, қандай
Жергілікті қорытынды
Бұл бөлімде франчайзингтік келісім-шарттың негізгі элементтері айтылды. Айта
3.3 Қатынастардың даму фазалары
Көптеген консультанттар франчайзор мен франчайзи арасындағы қатынасты бала
Алғашқы 18-24 айдан кейін франчайзи жаңа бизнесті толығымен
Франчайзор мен франчайзи арасындағы қарым-қатынастың бұл фазасын ең
Бұл «жастық» фазасын аман-сау өткеннен кейін, франчайзидің франчайзорға
4. Франчайзингтегі психологиялық фактор
Франчайзингтік қарым-қатынастың ең маңызды факторларының бірі – франчайзи
4.1 Идеалды франчайзор
Идеалды франчайзордың белгілі бір қасиеттері болуы тиіс. Франчайзор
Сонымен қатар, франчайзор шыдамды және төзімді болуы тиіс.
Франчайзор франчайзидің сыйластығына қол жетікізіп, оларды мотивациялауы және
Франчайзор франчайзи өзінің бизнесіндегі толық құқылы серіктестігі
Идеалды франчайзор мынадай қасиеттерге ие: тұтастылық, ұмтылыс, ақылдылық,
4.2 Идеалды франчайзи
Франчайзи үшін франчайзинг көбінесе мына сөзбен суреттеледі: «Өз
Қорытынды
Әлемдік статистикаға сәйкес, франчайзингтік жүйемен басталған бизнесте жалпы
Франчайзингтің тиімді жақтары да, көзіміз жеткендей кемшіліктері баршылық.
Жалпы франчайзингтің кәсіпкерліктегі рөліне келетін болсақ, АҚШ мысалы
Елбасы жолдауында қолдаған инновация да, өңдеуші, қызмет етуші
Қолданылған әдебиет тізімі
«Франчайзинг. Интегрированные формы организации бизнеса»; Д. Н.Земляков, М.
«Франчайзинг»; Жерар Дельтей; Нева, 2003 г.
«Новости малого бизнеса» газеті, № 2(245) от 16.01.2004
«Сауда газеті» № 78-79 от 10.11.2003 (электрондық таратылым),
Газет «Маркетинг и практика предпринимательства», № 20(88) от
«Сауда газеті», № 5-6(99-100) от 28.01.2004 (электрондық таратылым),
Интернет, www.rarf.ru
8. Интернет, www.zanger.kz
1