Мемлекеттің пайда болуы
Жоспар
Кіріспе ……………………………………………………………………………. 3
1. Теологиялық теория ………………………………………………………….. 5
2. Мемлекеттің пайда болуы туралы патриархалдық теория ………………....
3. Шарттасу теориясы …………………………………………………………... 6
4. Күштеу теориясы ……………………………………………………………. 10
5. Психологиялық теория …………………………………………………….... 14
6. Нәсілдік теория …………………………………………………………….... 15
7. Гегельдің мемлекет туралы ілімі …………………………………………... 17
8. Органикалық теория ……………………………………………………….... 18
9. Материалистік (таптық) теория ……………………………………………. 20
Қорытынды …………………………………………………………………….. 27
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі …………………………………………….. 29
Кіріспе
Мемлекеттің пайда болу процесін зерттеу тек танымдық қана
Мемлекет теоретиктерінің арасында мемлекеттің пайда болу процесіне қатысты
Мемлекеттің пайда болуын зерттеу теориялық жағынан да, саяси-практикалық
- теологиялық,
- патриархалдық,
- шарттасу,
- күштеу,
- психологиялық,
- нәсілдік,
- Гегель теориясы,
- органикалық,
- материалистік (таптық) теория.
Аталған теориялардың әрқайсысына жеке-жеке тоқталсақ.
1. Теологиялық теория
Бұл теория өз бастауын көне заманнан алады. Ежелгі
XII-XIII ғасырларда Батыс Еуропада «екі қылыш» теориясы дамыды.
Танымал ғалым Фома Аквинскийдің (1225-1274жж.) ілімі де шамамен
2. Мемлекеттің пайда болуы туралы патриархалдық теория
Бұл теория өз бастауын Ежелгі Грециядан алады. Оның
Патриархалдық теория мемлекет отбасынан пайда болды, яғни отбасының
Мемлекет, Аристотельдің ойынша, табиғи даму өнімі ғана емес,
Орта ғасырларда Ұлыбританиядағы абсолютизмді негіздей отырып, Р.Филмер «Патриархия
Мемлекеттік билік, патриархалдық теорияны жақтаушылардың пікірінше, әке билігінің
Патриархалдық теорияны әр кезеңде түрліше сынға алып, аяусыз
3. Шарттасу теориясы
Бұл теория (мемлекет пен құқықтың пайда болуы туралы
Бұл теорияның негізі мемлекеттің пайда болуына адам баласының
Табиғи құқық теориясын жақтаушылар мемлекетті құқықтық актінің –
Гольбах, мысалы, қоғамдық келісімді қоғамды ұйымдастыруға және сақтауға
Шарттасу теориясы классикалық негіздемеге Жан-Жак Руссо еңбектерінде ие
Жан-Жак Руссоның пікірінше, құқықтық мемлекеттік құрылым орнатып, нағыз
Мемлекет пен құқықтың пайда болуының діни идеяларын сараптай
Джон Локк (1632-1704жж.) бейбіт жолмен құрылған барлық мемлекеттердің
Келісім-шарт теориясы әр түрлі себептерден сынға ұшырады. Мысалы,
Шершеневич механикалық түсінікті жақтаушылар тарихи шындыққа бойламайды, себебі
Трубецкой да шарттасу теориясына осындай тұрғыдан баға береді.
Мемлекеттің шығуы туралы материалистік теорияның жақтаушысы А.И.Денисов «шарттасу
Қоғам мен мемлекеттің пайда болуы туралы басқа тұжырымдамалардың
Шарттасу теориясының ғылымилығы әр түрлі қарама-қайшылықты бағаланғанына қарамастан,
4. Күштеу теориясы
Күштеу теориясы мемлекет пен құқық туралы жаңа теориялардың
Күштеу теориясының сипаттамалары Е.Дюрингтің, Л.Гумпловичтің, К.Каутскийдің және тағы
Австриялық әлеуметтанушы және мемлекеттанушы Л.Гумплович сыртқы күштеу теориясының
Жаулап алу нәтижесінде құлдық пайда болады: соғыста жеңіске
Сонымен қатар К.Каутский де мемлекеттің шығу көзін сыртқы
Осылайша, күштеу теориясына сәйкес, мемлекеттің пайда болуына негіз
Мұндайда күштеу шектеулі, оқшау құбылыс ретінде емес, жаһандық
Бұл теорияны жақтаушылардың түсінігі бойынша тайпа «өзара ұқсас
Сонымен күштеу теориясына сәйкес соғыс, бір тайпаның екіншісіне
Күштеу теориясы қоғамның тек кейбір топтары мен олардың
Күштеу теориясын толығымен жоққа шығаруға болмайды, себебі тарихи
Тарихтағы күштеудің рөлін абсолютті ақиқат ретінде ұсына отырып,
5. Психологиялық теория
Мемлекет пен құқықтың бұл теориясы XIX ғасырдың ортасында
Бұл теорияны жақтаушылар қоғам мен мемлекетке адамдар және
Ақиқатында мемлекеттің пайда болу және «өмір сүру» себептерін
Мемлекет – айырықша көп салалы құбылыс. Оның пайда
Психологиялық теорияның мәнін мынадан көруге болады: ол мемлекеттік-құқықтық
Бұл қандай толқыныстар және қажеттіліктер болуы мүмкін? Бұл
Белгілі теориялық күрделілігіне және қоғамдық өмірдегі құқықтық құбылыстардың
6. Нәсілдік теория
Нәсілдік теория өз бастауын құлиеленушілік дәуірінен алады. Ол
Мемлекет пен құқықтың нәсілдік теориясы XIX ғасырдың аяғы
Нәсілдік теорияның мазмұны адамзат нәсілдерінің физикалық және психологиялық
Нәсілдік теорияның негізін салушылардың бірі француз Ж.Гобино (1816-1882жж.)
Нәсілдік негізде ерекше құндылық жүйесі «нәсіл жаны», «қан
Барлық маңызды мемлекеттік-құқықтық және діни мәселелердің шешімін табудың
Нәсілдік теория тұтас халықтарды, ұлттық азшылықтарды, фашизммен ымыраға
У.Черчиллдің 1946 жылдың наурыз айында Фултоне қаласында (АҚШ)
7. Гегельдің мемлекет туралы ілімі
Неміс классикалық философиясының көрнекті өкілі Г.В.Гегель мемлекет пен
Өзінің «Құқық философиясы» атты еңбегінде Гегель объективті идеализм
Объективті идеалист ретінде Гегель мемлекет пен құқықты абсолюттік
Гегель мемлекеттің негізі ретіндегі халықтық егемендікті және одан
Осылайша, Гегельдің мемлекет туралы ілімі мемлекеттің пайда болуының
8. Органикалық теория
Мемлекетті адам ағзасына ұқсастыра түсіндіру ежелгі грек ойшылдарынан
Органикалық теорияның түпкі мәні мынада: қоғам және мемлекетті
Органикалық теория ХІХ ғасырда ғана түпкілікті қалыптасып болды.
Мемлекет турасындағы мұндай түсінік, бір қарағанда, балаң әрі
Біріншіден, қоғамдық өмірдің заңдары табиғи заңдармен анықталады. Адам
Екіншіден, органикалық теория мемлекет және қоғам туралы түсінікке
Үшіншіден, органикалық теория арқылы (Спенсер) қоғамдық өмірдің дифференциациясы
Қазіргі таңда органикалық теория бұрынғыдай танымал болмаса да,
9. Материалистік (таптық) теория
Бұл теория мемлекеттің пайда болуы, ең алдымен, экономикалық
Теорияның мәні мынада: мемлекет рулық қоғамның орнына келсе,
Материалистік теория мемлекеттің пайда болуының негізгі үш формасын
Афиндік форма – бұл классикалық форма. Мемлекет тікелей
Римдік форма рулық қоғамның плебейлік бұқарадан оқшауланған тұйық
Германдық формада мемлекет үлкен аумақтарды жаулап алу нәтижесінде
Материалистік теорияның негізгі ережелері К.Маркс пен Ф.Энгельстің шығармаларында
Таптардың мемлекеттің пайда болуына әсерін теріске шығаруға ешқандай
В.И.Ленин мемлекет мәселесінің аса өзектілігін айта келіп, оны
Мемлекеттің өзара байланысты болса да, толықтай сәйкесе бермейтін
Карл Маркс қоғам өмірінің әлеуметтік-саяси нысаны ретіндегі мемлекеттің
Әрине, Карл Маркс Гегельді оның мемлекетті «азаматтық қоғамның»
Кейінірек, Фридрих Энгельс Гегельдің мемлекет пен қоғамның
В.И.Ленин Фридрих Энгельстің осы ережесін марксизмнің мемлекет турасындағы
Сонымен қатар Гегельдің мемлекеттің табиғаты мен маңызын шын
Карл Маркс сонымен бірге Гегельді оның мемлекетті саяси
Карл Маркс пен Фридрих Энгельс «азаматтық қоғам» мен
Қоғамның ұйымдасуының (құрылуының) саяси нысаны ретінде мемлекет идеясы
«Неміс идеологиясында» Карл Маркс пен Фридрих Энгельс мемлекетті
Сонымен, марксизм-ленинизм негізін салушылардың теориясына сәйкес буржуазиялық мемлекет
В.И.Ленин Фридрих Энгельстің мемлекеттің социалистік төңкерістен кейінгі жойылуы
Марксизмнің негізін салушылардың қоғамды мемлекеттік ұйымдастыру туралы тұжырымдамасына
Қорытынды
Мыңдаған жылдардан бері адамдар мемлекеттік-құқықтық жүйе жағдайында өмір
Сондықтан адамдардың өте ерте заманда-ақ мемлекет пен құқықтың
Мемлекет – көп қырлы құбылыс. Осы курстық жұмыста
Мемлекет пен құқық туралы алуан түрлі көзқарастардың барлығы
Олардың бірі – мемлекетті күштеу құралы, қоғамдық қарама-қарсылықтарды
Мемлекеттің мәні мәжбүрлеу, басып-жаншу күштерінен құралады. Бұл ұстаным
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Фридрих Энгельс – великий мыслитель и революционер.
2. Ф.Энгельс. Происхождение семьи, частной собственности и государства.
3. Советский Энциклопедический словарь - М.: Советская энциклопедия,1989ж.
4. С.С.Алексеев. Государство и право. М.,1993ж.
5. С.С.Алексеев. Общая теория права. 1,2-том. М.,1981-82ж.
6. Л.Гумплович. Общее учение о государстве. СПб.,1910ж.
7. Д.Дидро. Шығ. М.,1939ж.
8. К.Каутский. Материалистическое понимание истории. 2-том: Государство и
9. В.М.Корельский, В.Д.Перевалов. Теория государства и права. М.,1997ж.
10. М.Н.Коркунов. Лекции по общей теории права. СПб.,1894ж.
11. В.В.Лазарев. Общая теория права и государства. М.:
12. Р.З.Лившиц. Теория права. М.: БЕК,1994ж.
13. К.Маркс, Ф.Энгельс. Шығ. М., 2-басылым.
14. М.Н.Марченко. Теория государства и права. М.: Зерцало,
15. И.Б.Новицкий. Римское право. М.,1993ж.
16. Ж.-Ж.Руссо. Об общественном договоре. М.,1938ж.
17. Ж.-Ж.Руссо. О причинах неравенства. СПб.,1907ж.
18. Г.Спенсер. Основание социологии. 1,2-том. II. СПб.,1908ж.
19. В.Н.Храпанюк. Теория государства и права. М.,1993ж.
20. З.М.Черниловский. Хрестоматия по всеобщей истории государства и
21. А.Б.Венгеров. теория государства и права. 1,2-том. М.,1996ж.
22. А,Ибраева. Общая теория государства иправа. А.,2000ж.
23. С.А.Комаров. Общая теория государства иправа. Саранск.,1994ж.
24. Теория государства и права. Отв.ред. В.М.Королский. М.,1997ж.
25. А.Ф.Черданцев. Теория государства и права. Курс лекции.
26. Теория государства и права. Курс лекции под.ред.
27. Курс лекции по теории государства и права.
28. В.Л.Куланов. Юридический словарь общеобязательных категорий и терминов.
29. А.Ибраева. Мемлекет және құқық теориясы. А.,1997ж.
30. Қ.Д.Жоламан. Мемлекет және құқық теориясы. А.,2005ж.
1