ЖОСПАР
Кіріспе 2
I-бөлім. Қазақстан Республикасының шағын және орта бизнесті несиелендірудің
1.1 Шағын және орта бизнеске қатысатын субъектілер 4
1.2 Шағын бизнестің жалпы экономикалық орта процесіндегі ролі
1.3 Қазақстанда бәсекелік ортаны қалыптастырудағы шағын
1.4 Шағын бизнестің несиелік тиімділінің
II-бөлім. Қысқа мерзімді несиені ұсыну, өтеу тәртібі 17
2.1 Қысқа мерзімді несие беру мен өшіру тәртібінің
2.2 Несиелік ресурстарды пайдаланғаны үшін сый ақылар есептеу
Қорытынды 24
Қолданылған әдебиеттер 26
Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының экономикасының дамып келе жатқанына
Шағын және орта бизнесті несиелендіру бағдарламасы бұрын жүргізілген
Бірнеше жыл бойы Республикамызда шағын және орта бизнесті
Қазақстандық банктердің несиелендіруі жеке шағын және орта бизнесті
Осы курстық жұмыстың негізгі мақсаты, ол шағын және
Сонымен қатар бұл курстық жұмыста мынадай сұрақтар қарастырылады:
─ қатысатын субъектілер;
─ шағын және орта бизнестің бәсекелестері;
─ шағын және орта бизнесті несиелендірудің нәтижесі;
─ шағын және орта бизнесті несиелендірудің ерекшеліктері соны
Сонымен қатар Қазақстан мемлекетінде несие беруді өтеу тәртібі
Сондай-ақ шағын және орта бизнес лизингтік несиелер көп
I-бөлім. Қазақстан Республикасының шағын және орта бизнесті несиелендірудің
1.1 Шағын және орта бизнеске қатысатын субъектілер
Шағын және орта бизнесті несиелендіру бағдарламасы бұрын жүргізілген
─ Банктің шағын және орта бизнеске көрсететін кешенді
─ Экономиканың өндірістік салаларында сауда және делдалдық қызметке
─ Халыққа қызмет көрсету сомасын кеңейту. Жеке кәсіпкерлер
Шағын және орта бизнесті несиелендіру бағдарламасының қағидалары:
─ Банктің тұрақты және сенімді базасын кеңейту.
─ Қазақ халықтық жинақ банктегі ішкі несиелік саясаты
─ Әлеуметтік қарызшыға сапалы деңгейде талдау жасау жобаны
Шағын және орта бизнестің бағдарламасының субъектілері болып табылатындар.
─ Өнеркәсіп, құрылыс, ауыл шаруашылығы ─ 50 адамға
─ Сауда және тұрмыстық қызмет ─ 300 адамға
Бұл тұлғаға қойылатын талаптар.
Төлем қабілеті болуы керек.
─ Кірісі мол бизнеспен айналысуы:
Несиелерін өршіте алатын ақша ағымының болуы керек.
Жобаның уақтылы өткізілуі.
Бұл бағдарлама бойынша қарыз ұсыну әр келесі шарттарының
─ Сауда деталдық операциялар үшін ─ 6.0
─ Халық қызмет ету саласы бойынша ─ 4.0
─ Ауыл шаруашылық өнімінің өңдеуі ─ 3.0
─ Өндірістік қызметте ─ 2.0.
Бұл бағдарлама бойынша қарыз келесілерге ұсынылады.
Қайта құру, тарату немесе күйзеліс жағдайындағы мекемелерге.
Жалға немесе сенімсіз ақпараттар ұсынылған мекемелер.
Жағымсыз қаржылық мекемелер.
Құжаттарын толық өткізбеген немесе қаржылық міндеттемесі жоқтарға.
Тұрақсыз қаржылық жағдайлары барларға.
Қарызшылары немесе мерзімі ұзартылған қарыздары барларға.
№2 картотекада құжаты барларға.
Бюджет алдында қарызын көтеруге.
Шағын және орта бизнесті несиелендіру құжаттары.
Шағын және орта бизнес бағытындағы несие алушы тұлғалар
─ Несиелік өтініш.
─ Қарызшының ақпараттық сауалнамасы.
─ Жарғы, құрылтай келісімі мемлекеттік тіркелуі туралы құжаттардың
─ Статистикалық басқарма ұсынған РНН да бекітетін тіркеу
─ Соңғы 2 жылдағы бухгалтер есеп берулер формасы
№1 №2 №3 қосымшалары дебиторлық көрсете отырып.
─ Шот тіркелген банктен қарыз берешегі және №2
─ Жобаның техника-экономикалық негізі немесе бизнес жоспар.
─ Келісім шарттар (технология, құралдар шикізат материалдар жеткізу
─ Залогтық және кепіл құжаттары.
─ Несие тарту және залог ұсыну туралы өкілетті
─ Қол үлгісі мен мөр басылым құжат.
Заңды тұлға болып саналмайтын тұлғаларға мына құжаттарды ұсынады.
─ Несиелік өтініш.
─ Мемлекеттік тіркегендігі туралы куәлік.
─ Кәсіпкерлердің жеке басын куәландыратын құжат.
─ РНН берігендігі туралы салық мекемесінен анықтамасы.
─ Салық төлейтіндігі туралы құжат.
─ Шаруашылық келісім, накладной кассалық журнал және басқа
─ Рұқсат немесе лицензияның нотариалды куәландыратын көшірмесі.
─ Өндіріс құралдарын жалдау келісімі.
─ Жабдықтаушының тұтынушылар мен жасаған келісім көшірмесі.
─ Залог және кепіл құжаттары.
─ Қол үлгісі мен мөр басылымы құжаттары.
5 Шағын бизнеске қатысатын субъектілер.
Қолда бар ақпаратты талдау жүргізу, шағын бизнес субъектілеріне
1.2 Шағын бизнестің жалпы экономикалық орта процесіндегі ролі
Әлемдік тәжірибеде, және біздің реформа көрсеткіштері тәжірибеде шағын
Қазіргі уақытта функционалдық тиімділікте қамтамасыз ету мақсатында қоғамның
2003 жылы 25 сәуірде облыстық маслихатта өткізілген XXVI
1.3 Қазақстанда бәсекелік ортаны қалыптастырудағы шағын
Кәсіпкерліктегі қазіргі механизмінің негізгі артықшылығы – тиімділікке ерекше
Қазіргі корпорацияда бәсекелік мүмкіндікті зерттеу үшін корпоративті
Техникалық деңгейді жоғарылату (техникалық пайдалық, өнімділік) және осы
Динамикалық бәсекелестік жағдайына технологиялық траектория мен
Технологиялық тиімділігінің төмендеуі – экономикалық потенциалының өсуі шапшаңдығының
Бәсекенің сыртқы корпоративтік факторы - жаңа ауылшаруашылығы
Инновациялық механизм процесін өңдеу адамның творчествалық потенциалын енгізудің
Зерттеушілер мне өңдеуші новаторлардың нақты нәтиже шығаруы -
Кәсіпкердің тәуекелді формасы (ішкі венчурлармен қатар сыртқы
Бәсекенің күшті нарықтық реттеуші механизмі ретінде пайда
1.4 Шағын бизнестің несиелік тиімділінің
Қазіргі кезде Қазақстанда шағын бизнесті қаржылық қолдау жүйесін
Бұған себеп біріншіден – банктер бұл процестерді дамытуға
1-сурет. Шағын кәсіпорынды несиелендіру бойынша тәуекелшіліктер мен шығындарды
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорын басқарған А.Умбетовтың пікірінше қайта
2-сурет. Қайта қаржыландыру мен несиелік кепіл тәуекелін бөлу
Салық бюджеттік саясатты жүргізуде және шағын бизнесті дамытудың
Банк тәуекелін негізді бағалау үшін шағын бизнес жағынан
─ кепіл үшінші тұлға кепілі немесе мүлік кепілін
3. Шағын бизнесті қаржылық қолдану түрлері ретінде қаржылық
Ипотекалық несиелендіру ─ ауылшаруашылық кәсіпкерлері үшін айналым және
Өтімділік нарығын қамту мен кәсіпкерлік тәуекелшілікті төмендетуге мүмкіндік
Несиелендіру процесінің тиімді жалпылама көрсеткіші ретінде нақты экономиканың
Осы тұрғысынан келесі модельді ұсынуға болады:
Кр=Ф( Х1, Х2, Х3, Х4, Х5)
Мұндағы Кр - банктің жалпы нақты экономика секторын
Х1-банк жүйесіндегі депозит деңгейінің индексі;
Х2-несие бойынша пайыздық ставка деңгейінің индексі;
Х3- банк тәуекелділігі деңгейінің индексі;
Х4-банк жүйесіне салынатын салықтың индексі;
Х5- шағын бизнесті несиелендіруге таратылатын қаржыландырудың альтернативті формаларының
Ф-эконометриялық функция.
Бұл модель шағын бизнесті қаржылық қолдау бойынша бағалау
II-бөлім. Қысқа мерзімді несиені ұсыну, өтеу тәртібі
2.1 Қысқа мерзімді несие беру мен өшіру тәртібінің
Коммерциялық банктердің бірі мерзімділік, төлемділік, қайтарымдылық, қамтамасыз ету
Несиелік келісім шартта көрсетілген мерзім ішінде өтелген қысқа
Мерзімі сәйкес келмесе, мына шоттар ашылады:
6125 - «Ұсынылған несиелер мен депозитер бойынша болашақ
6625 - «Болашақта депозиттер мен қарыздарды ұсыну бойынша
6075 – «Қабылданған кепілдер бойынша мүмкін талаптар»
6575 – «Қабылданған кепілдер бойынша талаптардың азаю мүмкіндіктері».
Шұғыл міндеттеме, банктің қарызды өшіру үшін қаржыны іздестіретін
Несие ұсыну туралы барлық іс-құжаттар несиелік басқармада қалады,
Операциялық бөлім бухгалтері несие ұсыну туралы банк бастығының
Несие ұсыну кезінде:
Дт -1411.
Кт- 2203, 1051, 2221, 1350
Шығын 7339 (1 теңге)
Кіріс 7339 (несие сомасы)
Дт- 6075
Кт -6575
Егер өтініш алған кезде құжаттар 6125-6625 шотында есептелсе,
Дт- 6625
Кт -6125.
Қарызшы төлем тапсырысы бойынша, ағымды шотындағы бос ресурстар
Дт-2203
Кт-1411
Шығын 7339.
Қарызшы міндеттеме бойынша несие мерзімі жеткенде, қарызды толық
Дт - 2203 бос қалдық самасына
Дт– 1424 өшірілмеген бөлігіне
Кт - 1411
Жартылай өшіру кезінде мемориалдық ордер жазылады және артқы
Ұлтық банктің талантарына сәйкес несие бойынша мерзімі өткен
Дт- 5455
Кр- 1469
1469 –«Резервтер».
5455- «Клиентерге ұсынылған несиелер бойынша арнайы резервтер (провизия)
Ағымды шотқа қаржы түскен жағдайдан және мерзімі өткен
Дт -2230
Кт -1424
Шығын 7339
Егер 90 күн ішінде мерзімі өткен
Дт-1427
Кт-1424
Егер 90 күн ішінде шектелген берешек өшірілмесе онда
Дт-1469
Кт-1427
Кіріс 7130 « Зиянға есептелген қарыздар»
Баланстан тыс шотта қарыздар 5-жыл мерзімде есептеледі және
Дт-2203
Кт -1469
Шығын 7130
Н1469 –«Резервтер».
5455 - «Клиентерге ұсынылған несиелер бойынша арнайы резервтер
Ағымды шотқа қаржы түскен жағдайдан және мерзімі өткен
Дт -2230
Кт -1424
Шығын 7339
Егер 90 күн ішінде мерзімі өткен қарыз өшірілмесе
Дт-1427
Кт-1424
Егер 90 күн ішінде шектелген берешек өшірілмесе онда
Дт-1469
Кт-1427
Кіріс 7130 «Зиянға есептелген қарыздар»
Баланстан тыс шотта қарыздар 5-жыл мерзімде есептеледі және
Дт-2203
Кт -1469
Шығын 7130
Заңды тұлғаға қысқа мерзімді несие алу үшін төмендегі
Бекітілгіен үлгіде несеие алу туралы банк басшысына жазылған
Бизнес жоспар немесе техника-экономикалық негіз. Мұнда қарызды қандай
Бухгалтерлік және статистсикалық есеп берулер кірісімен шығындары туралы
Несиені мерзіміне қайтаралуы туралы қамту формасы (кепіл, тапсырыс,
Содан банк құжаттарды қабылдап оны тіркейді. Банк қажет
Қарызшының қаржылық шаруашылық қызметі туралы аудиторлық ұйымдардың қортындысы
Белгілеген тауарлық, материалдық құндылықтар немесе басқада басқа да
Жұмыс жобасы және т.б.
2.2 Несиелік ресурстарды пайдаланғаны үшін сый ақылар есептеу
Несиелендіру принцптерінің бірі ретінде төлемділік табылады. Ол банктің
Сыйақы мөлшері несиелік келісім шартта көрсетіледі және іздестіру
Мысалы, Болатовадан қысқа мерзімді несиені өшіру үшін 1000
Дт –1001 1000 тг
Кт –960 100 тг
Кт – Қарыз шоты 900 тг
Есептеу кезінде сәйкес кірістерді есептеу үшін, төлемдерді түсуіне
1730- “Басқа да банктерге ұсынылған несиелер бойынша
1740 - “Клиенттерге ұсынылған несиелер бойынша қосылған кірістер”.
Несиені пайдаланғаны үшін сыйақылар қарыз шотындағы қарыз қалдығына
Әрбір есеп айыру кезеңі үшін пайыздық нөмір анықталынады,
Дт- 1730
Кт-4051(4942)
Сый ақыны іздестіру кезінде:
Дт-1411
Кт 1740
Аналитикалық есепте 4051 - шотқа кіріс статьялары бойынша
4300-“Басқа банктерге ұсынылған несиелер мен аванстар бойынша сыйақы
4400- “Клиенттерге ұсынылған несиелер бойынша сыйақы алумен
Егер қарызшы шотында есептелген сыйақыларды іздестіруге қаржысы болмаса,
Мерзімі ұзартылған шотқа іздестірілмеген сыйақыларды енгізгенде:
Дт –1424, 1427
Кт –1730
Мерзімі ұзартылған сыйақы бойынша берешекті өшіруге қаржы түскенде:
Дт-2203 1051
Кт-1424, 1427
Есептелген мрзімі ұзартылған сыйақылар сомасын баланстан өшіру банк
Тоқсан күнге ұзартылған сыйақылардың айып сомасы бірден
Дт-2203
Кт-960
Шығын 9972
Егер қарызшыда сыйақылар, несиесінің сомасын төлеуге несиелік келісім
Ал жаңа шот жоспары бойынша “Алдын-ала төленген кірістер”.
Дт-1411
Кт-960
Қорытынды
Қорыта келгенде шағын және орта бизнесті несиелендіру, шағын
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорын басқарған А.Умбетовтың пікірінше қайта
Ипотекалық несиелендіру ─ ауылшаруашылық кәсіпкерлері үшін айналым және
Өтімділік нарығын қамту мен кәсіпкерлік тәуекелділікті төмендетуге мүмкіндік
Несиелендіру процесінің тиімді жалпылама көрсеткіші ретінде нақты экономиканың
Қолданылған әдебиеттер
Шумпетер Й. Теория экономического развития – М Прогресс
А. Дынкин. Новый этап НТР. Экономическое содержание и
Кенжегузин М. Экономика Казахстана на пути
Жакупов Н. Корпоративное управление в Казахстане: финансовые аспекты
Статистикалық бюллетень № 1 (110) қаңтар 2004
1