Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТАРАУ. Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігінің теориялық аспектілері
Бәсекеге қабілетілік ұғымы, оның мәні және факторлары ............6 бет
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін бағалау әдістемесі....9 бет
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату.............14 бет
2 ТАРАУ. «Яссауи» ТУРФИРМАСЫНЫҢ МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1 «Яссауи» турфирмасының қызметін маркетингтік талдау және
оның туристік қызмет нарығындағы орны..................................19 бет
«Яссауи» туристік фирманың туристік қызмет ассортименті....41 бет
3 ТАРАУ. Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату жолдары
«Яссауи» туристік фирмасының туристік қызметінің бәсекеге
қабілеттілігін маркетингтік зерттеу.......................................... 58 бет
3.2 «Яссауи» туристік фирмасының маркетингтік қызметін
жетілдіру........................................................................................83 бет
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Рыноктағы қызмет тәуекелділіктің белгілі бір үлесімен қатар жүретін, біздің
Қазіргі кездерде Ницца негізінен сауықтыру курорты ретінде белгілі және
Білім – күш екені баршаға белгілі. Рынок пен рыноктық
Рынок талабынан шыға отырып, туристік кәсіпорынды басқару тұтынушыларға талап
Маркетингілік зерттеулерді сауатты, кәсіптілікпен жүргізу, туристік кәсіпорынға өзінің рыноктық
Осының бәрі осы дипломдық жұмыстың актуалдығын анықтайды.
Дипломдық жұмыстың мақсаты арнайы әдебиеттерді талдау негізінде туристік қызметтің
Бұл мақсатқа жету үшін келесідей мәселелерді шешу қажет:
туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін маркетингілік зерттелуінің маңызы мен өздік
туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін маркетингілік зерттеуді жетілдіру және оны
туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін маркетингілік зерттеудің мазмұнды қамтамасыз етілуін
Бұл дипломдық жұмыстың зерттеу тақырыбы туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін
Зерттеу объектісі – осы тақырыпты маркетингілік зерттеу.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, теориялық тараудан «», тәжірибелік тараудан «»,
1 ТАРАУ. Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігінің теориялық аспектілері
Бәсекеге қабілетілік ұғымы, оның мәні және факторлары
Соңғы жылдары отандық кәсіпорындардың тәжірибелік жұмысында
«бәсекелік артықшылық» ұғымының мәні туралы жүйелі көзқарастың жоқтығының есебінен
Бәсеке артықшылығы бәсеке мен бәсекеге қабілеттілік ұғымымен тығыз байланысты.Бәсеке
А.Смит айтқан бәсеке - өте пайдалы сату мен сатып
«Бәсеке артықшылығы» және «бәсекеге қабілеттілік» ұғымы теорияда да, тәжірибеде
Экономикалық әдебиетте фирмалардың бәсекелік артықшылыққа қол жеткізу және талдауға
Бәсекеге қабілетті фирмалар өз қатарына ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін
«Қазақстан – 2030» стратегиясына мемлекеттің негізгі артықшылғы ретінде табиғи
Жоғары реттіктің артықшылықтары жаңа технологияларға, қазіргі уақыттық инфрақұрылымға, бірегей
Қазір бәсекелік артықшылықтың негізгі бастауы болып білім табылады. Егер
Қазақстан экономиксында бәсекелік мүмкіндіктерді жоғарылату экспорттық салалардың салыстырмалы артықшылықтардың
Зерттеліп отырған тақырыпқа байланысты ғылыми ыңғайға берілген мәселелер бойынша
Ф.Котлер бойынша бәсекелестік артықшылық аса төмен баға бойынша аса
Берілген ақпараттар бойынша өз уақытында және дұрыс шешім қабылдай
Берілген тақырып бойынша материалды оқып білу мен жалпылау негізінде
Бұл мақсатта бәсекелестердің стратегиясы, яғни саясаты ауданында, орналастыру каналдары,
Бүгінгі таңдағы жағдайда, яғни нарықтағы қатаң бәсекелесте, негізгі стратегиялық
Бұлардың барлығы өзінің маркетингтік шешіміне бәсекелестердің мүмкін әрекеттерін алдын
Фирманың бәсеке қабілеттілігін жоғарылатуда маңызды ролді «жоғары гуманитарлы технологиялар»
Зерттеулі мәселенің шегінде маркетингтің технологиялары мен құрал-жабдықтарын, маркетингтік зерттеу
1.2 Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін бағалау әдістемесі
Қызмет көрсетудің бәсекеге қабілеттілігі – бұл оның жетілдіруінің экономикалық
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалауын ISO 9000 және 14000 сериясының
Негізгі параметрлеі болып өнімнің бәсекеге қабілеттілігі анықталатын нормативті, техникалық
Туристік қызметтің әлуетті бәсекелестік қабілеттілігін бағалау бірқатар кезеңдерден тұрады
1 кезең. Туристік қызметке қойылатын талаптарды қалыптастыру және бағалауға
Туристік қызметке қойылатын талаптар тұтынушыларды маркетингілік зерттеу негізінде анықталады.
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігінің көрсеткіштері сыныптамалы және бағаланатын болып
Бағалаушы көрсеткіштер, туристік қызметтің сапасын анықтайтын қасиеттерді сипаттайды. Бағалау
- туристік қызмет қанағаттандыратын, міндетті талаптардың орындалуын тексеру үшін
- қандайда бір сипаттамаларымен тұтынушыларды қанағаттандыру дәрежесі бойынша, рынокта
Көрсеткіштердің бұл топтары әзірше орнықтырылған атауға ие емес. Оларды
Бәсекелестік қабілеттілікті бағалау кезінде, өнімді нақты нарықта өткізудің принципиалды
Салыстырмалы көрсеткіштер келесідей топтарға бөлінеді:
– тұтастық – қызметтің аяқталымдылығы және оның туристердің
– негіздік – туристердің қажетсінуіне негізделген, талаптарға сай, саяхаттау
– атаулы сипаттылық – туристік қызметтің тұтынушылардың анықталған сарасындағы
– пайдалылық – қызметтің бір немесе бірнеше мақсаттарға қызмет
– айқындылық – қызметтің ерекшеліктері, оның бағыттылығы туристергеде, кәсіпорын
– икемділік – қызметтің қабілеттілігі мен қызмет көрсету жүйесінің
– сенімділік – қзметтіңің және жарнаманың мазмұнының сәйкестігі, кәсіпорынның
Көрсетілген көрсеткіштер маңызы бойынша туристік қызметтің техникалық жағын сипаттайды.
– жауапты реакция (қызметкерлердің сатып алушыларға олардың проблемаларын шешуде
– құзыреттілік (қызметкерлер қызметті кәсіпқойлықпен көрсету үшін қажетті,
– сыпайылық (қызметкерлердің өзінің тапсырыскерлеріне қаншалықты ұнамды, кішіпейілді және
– материалдық қоршау (қызметтердің көзге көрінетін компонентін сипаттайды: интерьер,
– коммуникациялар (кәсіпорындағы ақпараттық жүйенінің қамтамасыздануын анықтайды) .
2 кезең. Бәсекелестік қабілеттілігінің бірлік көрсеткішінің маңыздылығын (салмағын) анықтайды.
Бәсекелестік қабілеттілікті анықтайтын көрсеткіштер тізімі салыстырмалы тұрақты. Сонымен қатар,
3 кезең. Ұқсастар тобын қалыптастыру және салыстыру үшін базалық
Ұқсастар тобына енгізілетін туристік өнімдер сыныпталу көрсеткіштерінің бірдей мәндерімен
4 кезең. Бағаланатын және базалық қызметтер көрсеткіштерінің мәндерін анықтау.
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін анықтайтын көптеген көрсеткіштер, қағида бойынша,
5 кезең. Бағаланатын және базалық қызметтер көрсеткіштерінің бірлік салыстырылуы.
Бұл кезеңде, бірінші кезекте, бағаланатын және базалық қызметтердің бәсекелестік
6 кезең. Бағаланатын қзметтің бәсекелестік қабілеттілігінің кешендік көрсеткішінің анықталуы.
Бағаланатын қызметтің бәсекелестік қабілеттілігінің кешендік көрсеткіші салыстырмалы және экономикалық
7 кезең. Бағаланатын қызметтің бәсекелестік қабілеттілігі туралы қорытынды.
Бәсекелестік қабілеттілікті жоғарылатудың оптималды бағытын анықтау нарыққа бәсекелестік қабілеттілігі
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін бағалау нәтижелері тапсырыскерлерді тарту үшін
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату
Туристік қызметтің маркетингілік зерттелінуінің маңызды бағыты болып оның бәсекелесу
өнімдерді жетілдіру және жаңарту қажеттігін негіздеуде;
бәсекелестік қабілеттің анық бір деңгейіндегі өнімдерді өткізудің мүмкіндікті көлемін
туристік қызметті өткізу процестерін басқару;
нақты нарықта баға стратегиясын таңдау;
кәсіпорындарда және т.б. өнімдердің бәсекелестік қабілеттіліктерін басқару жүйесін қалыптастыру
Туристік қызметтің бәсекелесу қабілеттілігін анықтау, тәжірибе жүзінде, мәселенің ғылыми
Өнімдердің бәсекелестік қабілеттілігі анықтамасына, оның барлық тұтынушылық және айырбастық
Кейбіреулер «бәсекелестік қабілеттілігі» категориясының мәнін айқындау үшін, ол тұтынушылар
Нарық, қызметтердің өзара бәсекелесе отырып, тұтынушылар талабына сәйкестігіне салыстырулар
Қоғам масштабында қоғамдық қажетсінуді қанағаттандыруға арналған қызметтер арасында, бәсекелес
Туристік қызметті таңдау кезінде тұтынушы оның өзі үшін
– бұл қызметтің сапасы мен пайдалылығын көрсететін параметрлер, өйткені
– бәсекелестік қабілетті анықтау үшін қызметтерді нақты қажетсінуге сәйкестік
Жоғарыда айтылғандардан шыға отырып, келесідей қорытынды жасауға болады, бәсекелестік
Туристік қызметтің бәсекелестік қабілеттілігі сипатталады:
- сапа көрсеткіштерімен (қызметтің пайдалы тиімділігін анықтайды);
- экономикалық көрсеткіштермен (тұтынушының бағасын анықтайды).
Бәсекелестік қабілеттіліктің нақты (нарықтық) бағасы тұтынушыларға туристік қызметті сатып
Мына бір жағдайды тағы белгілеп кету керек, яғни бәсекелік
Бәсекелестерді оқып білу нарық бөлігі, «ой» бөлігі, «жүрек» бөлігі
«Ой» бөлігі – мысалы белгілі бір нарықта қызмет ететін
«Жүрек» бөлігі – бұл тұтынушылардың қалауы мен қ ажеттіліктерін
Бәсекеге қабілеттілікті күшейту үшін күшті рычаг болып әдістерді іздеумен
Оның мәні іздеумен бәсекелестерге қарағанда фирмаға тиімді жұмыс істеу
ТАРАУ. «ЯССАУИ» ТУРИСТІК ФИРМАСЫНЫҢ МАРКЕТИНГІЛІК СТРАТЕГИЯСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
«Яссауи» туристік фирмасының қызметін талдау және оның туристік қызмет
ЖШС «Яссауи» туризм компаниясы 1956 жылдан бері ірі фирмалар
Көптеген жылдардан бері компания «Яссауи» Біріккен Араб Эмиратына, Түркияға,
Жоғары кәсіпқойлықты тәжірибелі мамандар штаты, көптеген жылдарға созылған ірі
Компанияның ең жақсы серіктестерінің бірі «Royal Park» (БАЭ) болып
Эмират туралы әсер – бұл жыл онекі ай күн
БАЭ – отелдер, дүниежүзінің ең жақсы отелдерімен теңеседі, ал
БАЭ – бұл сатып алуды ұнатушылар үшін жұмақ, арабша
Қарапайым заттардың табиғаты мен мәдениеті, дәстірі мен қазіргісі, әсерлілігі
«Яссауи” туристік фирмасы 1996 жылы Қатысушылар шешімінің негізінде
Қызметкерлер штаты 23 адамнан тұрады.
Сурет 1. «Яссауи” туристік фирмасы қызметкерлерінің штаты.
Фирма қызметтің келесі түрлерін көрсетеді:
- Туризм, отелдерді, туристік базаларды, мотелдерді, экскурсия ұйымдастыру бойынша
- Мамандардың туристік сапарлары мен іссапарларын ұйымдастыру;
- Таяу және алыс шетелдердегі халықаралық туристік қызметтерді жүзеге
- Әртүрлі елдердің әуе жолы компанияларының ішкі және шетелдік
- Сауықтыру және демалыс үйлерінде жолдамаларды өткізу.
«Яссауи» Сіздің осы еліктіретін және таң қалдыратын елді өзіңізгн
Біз Сізге өте кереміт демалыс, істік сапар, әртүрлі экскурсиялық
БАЭ бағытындағы қызмет көрсету диапазоны өте кең:
- Ең жақсы отелдер
- Қолайлы бағалар
- Рұқсатнамалар
- Шоп - турлар
- Интернетте турларды резервте сақтау
- VIP сервис
- Экскурсиялық бағдарламалар.
Сонымен қатар, «Яссауи» туристердің алдында өзінің есігін қонақ жайлылықпен
«Яссауи” фирмасы тапсырыскерлерді дүниежүзінің 30-дан астам елдеріне жіберуді жүзеге
Сонымен қатар, «Яссауи” фирмасы дүниежүзінің кез – келген нүктесіне
«Яссауи” фирмасы тапсырыскерлерді тартудың қосымша әдістерін қолданатын аз фирмалардың
Туристік рынок, ішкісі болсын, халықаралық болсын, - ең бәсекелесті
«Яссауи” фирмасындағы жарнамалық – ақпараттық қызмет екі деңгейде жүзеге
- мемлекеттік макро деңгейде;
- коммерциялық құрылымдар, немесе микро деңгейде (қонақ үйлер,
Макро деңгейдегі жарнама мемлекеттік реттеу органдарымен жүргізіледі - министрліктермен,
- елдің тұтас немесе бір регионының қолайлы тұлғасын жасау
- әлуетті тапсырыскерді көптеген туристік бағыттардың ішінен өзінің
Макро деңгейдегі жарнама қызметі негізінде бюджеттік қаражатпен жүргізіледі.
Микро деңгейдегі жарнаманың негізгі мақсаты, немесе коммерциялық жарнаманың
Туризмдегі жарнамалық қызмет, оның ішінде қазақстандық, қатаң реттеледі. Мемлекет
Жарнамалық бағдарламаны әзірлеудегі бірінші қадам – жарнаманың мақсатының қойылымы.
«Яссауи” фирмасында жарнама бюджетін есептеу келесідей түрде жүргізіледі:
Жарнама мақсатын анықтап алып, фирма жарнамалық бюджет орнықтырады. Бюджетті
Бәсекелестердің шығыны деңгейінен шыға отырып – бәсекелестер деңгейімен шығынды
Жарнамалық бағдарламамен көзделетін мақсаттар мен міндеттерден шыға отырып
Өнімнің өздік құнына жатқызылған, жарнамаға кеткен нақты шығындардың жалпы
Біздің қызметтеріміз 140000 тұтынушылардан тұратын рынокқа ұнай алады. Мақсаты
Жарнаманы тарату құралдары туралы шешімдер.
Жарнамалық жарияламаны мақсатты аудиторияға дейін жеткізу үшін бұқаралық ақпарат
- қамту, жиілік және ықпал ету дәрежесін таңдау;
- ақпарат құралдарының басты түрлерін таңдау;
- ақпаратты тарату құралдарының нақты түрлерін таңдау;
- ақпарат құралдарында жайғасу уақытын таңдау.
Туристік өнім жарнамасының ерекшелігі сонда, теледидар бойынша ол ондай
- сенімділік пен беделділік;
- қалпына келтірудің жоғары сапасы;
- тіршілік ұзақтығы;
- қайтара оқушыларының мәнді саны;
- оқушылар арасындағы жақсы “өтімділік”;
- жоғары демографиялық және географиялық селективтік.
Жарнама құны 1000 адамға есептелген. Жарнаманы нақты тасымалдаушыларды таңдау.
1 кестеден көреміз, ақпарат тарату тұрғысынан қарағанда, қазіргі кезеңде
Кесте 1
Жарнама құнын есептеу
Атауы Тираж
Мақсатты нарық,%
Әлуетті мақсатты
адам Жарнама құны (1/2 бағана),
тенге Айынашығу жиілігі, рет Жарнама құны, 1000 адамға,
Туризм и отдых 85000 40 % 34000
Караван плюс 85000 54 % 45000 7200 4
Эконом 10000 40 % 34000 6950 2 204
Хабарландырулар мөлшері газеттің бір бетінің 1/2 таңдайды, өйткені бұл
Барлығы, айына орта шамамен жарнама құны 256354 тенгені
Негізгі жарнамаға қосымша басылым жарнамасын қолдану: календарлар мен буклеттер
Ай сайын есептеп тұру қажетті:
Жалпы пайда, тенгемен:
Од = V х Ц - С х n
V – жарнама бойынша сатып алынған қызметтер саны,
Ц – қызмет бірлігінің құны,
С – бір жарияламаның құны,
n - жариялама саны.
Сонымен қатар «Яссауи” фирмасында, жарнама бюджетін негіздеу үшін келесідей
Дебиторлық берешек айналымдылығы:
;
мұндағы - дебиторлық берешек айналымдылығы коэффициенті
- турларды өткізуден түскен ақша (мың тенге);
- дебиторлық берешектің орташа шамасы (тенге).
Дебиторлық берешекті өтеу кезеңі:
;
мұндағы - дебиторлық берешекті өтеу ұзақтығы
- есеп беру кезеңі (күндер);
- дебиторлық берешек айналымдылығы коэффициенті (айналым саны).
Дебиторлық берешекті басқарудың бірқатар жалпы ұсыныстары бар:
– тапсырыскерлермен есептесу күйін бақылауды орнықтыру;
– бір немесе бірнеше ірі тапсырыскерлермен төленбеу тәуекелдігін төмендету
– дебиторлық және несиегерлік берешектер қатынасын қадағалау, өйткені дебиторлық
– ұзақ мерзімді төлем кезінде жеңілдіктерді ұсынуды қолдану.
Фирманың іскерлік белсенділігі, бәрінен бұрын, ресурстарды қарқынды қолдану, олардың
1. Активтер пайдалылығы (мүлік) - кәсіпорын активке
;
мұндағы - активтер (мүлік) пайдалылығы;
- кәсіпорын қарамағында қалатын пайда (таза пайда);
- активтердің орташа шамасы (баланс валютасы).
2. Меншікті капитал пайдалылығы:
- пайданың меншікті капиталға қатынасын көрсетеді;
;
мұндағы - меншікті капитал пайдалылығы;
- кәсіпорын қарамағында қалатын пайда
(таза пайда);
- меншікті капиталдың орташа шамасы.
Капитал пайдалылығы мен сату көрсеткіштерін талдау, талдау жүргізілген кезеңде
Сату пайдалылығын ұсынылатын қызметтерге бағаны жоғарылату жолымен немесе оларды
Бұл көрсеткіштердің бәрі ай сайын немесе тоқсан сайын есептеліп
Бұл жарнамалық компания сатудың қандай деңгейіне келтіретінін қазір
Көздер бойынша тапсырыстардың бөлінуі.
Турфирманың әрбір бөлімшесі үшін нақты міндеттер белгіленген, бірақ туристік
Туристік ағым бұл туристердің елге үздіксіз ағып келуі ьолып
Туристік күндер саны келесі формула бойынша анықталады:
Д=Ч*t
Мұндағы:
Д – туристік күндер саны, адам/күн;
Ч – туристер саны, адам;
t – бір туристің берілген аймақта болуының орташа ұзақтығы.
Келесі кестеде «Яссауи» турфирмасының 2004-2005 жылдар аралығындағы туристерге
Кесте 2
«Яссауи» турфрмасының 2004-2005 жылдар аралығындағы туристерге қызмет көрсету құрылымы
Елдер Қызмет көрсетілген туристер саны, адам Үлес салмағы, %
%
АҚШ 23 0,15 234 0,23
Канада 20 0,13 184 0,18
Франция 80 0,52 670 0,67
Германия 120 0,79 1020 1,02
Швеция 45 0,3 414 0,41
Туркия 2550 16,7 18063 18,03
БАЭ 3215 21,1 28650 28,61
Бельгия 46 0,3 476 0,48
Испания 125 0,83 1314 1,31
Англия 64 0,43 566 0,58
Канар аралдары 80 0,52 944 0,95
Египет 31 0,2 332 0,33
Греция 42 0,28 470 0,47
Голландия 28 0,19 196 0,2
Италия 236 1,55 1929 1,94
Үндістан 570 3,74 485 0,48
Қытай 7890 51,7 43395 43,3
Жапония 86 0,57 812 0,81
Барлығы: 15251 100 100154 100
Туристік ағым - құбылмалы құбылыс. Туристік ағымның құбылмалылығын сипаттау
Кқ =Д max/Дoa * 100%
Мұндағы:
Кқ – туристік ағымның құбылмалылық коэффциенті;
Дmax – бір айдағы максималды туристік ағымдық туристік күндер
Доа – орташа айлық туристік күндер саны.
Орташа айлық туристер күндер саны жылдық туристік күндер санын
Доа=Джылдық / 12,
«Яссауи» турфирмасы бойынша орташа айлық туристік күндер саны келесіге
11128/12=927,3
Ал туристік ағымның құбылмалылық коэффициенті «Яссауи» турфирмасы үшін келесідей:
1125/927,3*100%=121%
Бұл коэффициент маусымдық фактордың туристік ағым құбылмалылығына өте үлкен
Құрылған уақытынан бері «Яссауи» турфирмасы 329 ұйымдасқан топтарды қабылдап,
Кесте 2 көрініп тұрғандай, Қытай -51,7, БАЭ-21,1, Түркия –
«Яссауи» турфирмасының қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіші болып айналыс шғындары
Турфирманың айналс шығындары келесідей негізгі көрсеткіштермен сипатталады:
- айналыс шығындарының абсолюттік сомасы;
- турфирманың айналыс шығындарының деңгейі;
- шығын қайтарылымдылығының деңгейі;
- айналыс шығындарының рентабельділік деңгейі.
Айналыс шығындарын талдау турфирманың бухгалтерлік және статистикалық қорытындылары және
Турфирманың қаржылық қорытындысы оның шығындарды төмендетуіне байланысты болады. «Яссауи»
Кесте 3
«Яссауи» турфирмасының айналыс шығындарының құрылымы
Айналыс шығындары 2004 жыл 2005 жыл Ауытқу, тенге
Сомасы, тенге Табыстағы үлесі, % Сомасы, тенге Табыстағы үлесі,
1 2 3 4 5 6
Басқа ұйымдардың қызметтері 431704 4,46 468295 4,7 36591
Автокөлікті жалға алу 97500 1,0 101630 1,02 4130
1 2 3 4 5 6
Еңбек ақы 6115200 63,2 6165076 62,1 49876
Амортизацялық аударымдар 37660 0,39 38080 0,38 420
Банктік қызмет көрсету бойынша шығындар 76896 0,8 81684 0,82
Жалға алу 840000 8,7 842000 8,5 2000
Кеңсе шығындары 48110 0,5 50260 0,5 2150
Коммуналды шығындар 211100 2,2 241225 2,4 30125
Барлығы 7858170 81,2 7988250 80,5 130080
Табыс (ҚҚС - есептемегенде) 9675580
9925733
250153
«Яссауи» турфрмасы бойынша 70% жуық шығындар «Еңбекақы» бабына келеді.
Кестеден көрініп тұрғандай, барлық баптар бойынша өсу динамикасы байқалған.
Егер туристік қызметтер көлемі мен айналыс шығындарының өсу қарқынын
Айналыс шығндарының сомасының туристік қызметтер көлеміне қатынасы айналыс шығынлары
«Яссауи» турфирмасы үшін айналс шығындарының деңгейі:
2004 жылы
2005 жылы
«Яссауи» турфирмасы бойынша көрсеткен туристік қзметтер көлеміндегі айналыс шығындарының
Айналмалы шығындар, банктік қызмет көрсету бойынша шығындардың артуы ең
2005 жылғы материалды шығындардың үлес салмағы 2004 жылмен салстырғанда
Төмендегі кестеде (кесте 4) «Яссауи» турфирмасының 2004-2005 жылдардағы қаржылық
Кесте 4
«Яссауи» турфирмасының қаржылық көрсеткіштерінің деңгейі мен динамикасын талдау
№ Көсрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл 2004 жылға қатысты
1 Табыс (ҚҚС- ты есептемегенде) 9676 9926 102,6
2 Айналыс шығындары 7858 7988 101,7
3 Өнімді өткізуден түскен табыс 269 349 129,7
4 Басқалай өткізуден түскен табыс 79,8 85,3 106,9
5 Өткізуден тыс операцялардан түскен табыс пен шығындар сальдосы
6 Барлығы 496 583 117,7
7 Табыс (ҚҚС – ты есептемегенде ) 347 408
Кестеден көрініп тұрғандай, қарастырылып отырған кезеңде «Яссауи» турфирмасы 2004
Турфирманың жнтық табысының қалыптасуның негізі болып туристік қызметтен
Турфирманң қаржылық қорытндысының өзгеруі төрт фактордың өззгеруіне байланысты:
көрсетілген қызмет көлемі;
көрсетілген қзмет құрылымы;
айналыс шығындарының өзгеруі;
қызмет бағасының өзгеруі.
Қаржылық қорытындының жоғарыда айтылған факторлар есебінен өзгеруі
келесідей байланыстар арқылы анықталады:
Қаржылқ қортындының көрсетілген қызмет көлемінің (ΔРр1) өзгеруіне байлансты өзгеруін
ΔРр1=Ро(К2-1),
Мұндағы
Ро- базисті қаржылық қорытынды;
К2- қызмет көрсету көлемінің толық шығындар бойынша өсу коэффициенті
(К2=S1/S2).
Бұл көрсеткішті «Яссауи» турфирмасы бойынша есептейік:
К2=9676:7858=1,231,
ΔРр1=347(1,231-1) =80,2
Қаржлық қорытындының көрсетілген қызмет шығындарының 1 теңгеге өзгеруі салдарынан
ΔРр3= (S1/ -So/QPo)Po,
Мұндағы
Qpo- базисті кезеңде көрсетілген қызмет көлемі;
QP1- есепті кезеңде көрсетілген қызмет көлемі;
So – базисті кезеңдегі көрсетілген қызмет шығындары;
S1 – есепті кезеңдегі көрсетілген қызмет шығындары.
«Яссауи» турфирмасы бойынша бұл көрсеткіш 2004-2005 жылдар үшін:
ΔРр3=(7988:9926-7858:9676)347=34,7 мың теңге
3. Қаржылық қорытындының өткізу құрылымының өзгеруі есебінен өзгеруін төмендегі
ΔРр2= Ро(К1-К2),
К1- есепті кезеңдегі баға бойынша өткізу көлемінің өсу коэффциенті
Осы есептеулерді «Яссауи» турфирмас бойынша есептеп табамыз:
К1=9926:9676=1,026,
ΔРр2=347(1,026-1,231) =-71мың теңге
Қаржылық қызметті факторлық талдау қортытындысы кесте 5 көрсетілген:
Кесте 5
«Яссауи» турфирмасынң пайдасын факторлқ талдау қорытындысы
Көрсетілген қызмет көлеміне байланысты қаржылық қорытындының өзгеруі 2005
Қаржылық қорытындының өзгеруі +426,36
Соның ішінде :
Көрсетілген қызмет көлемінің өзгеруі есебінен
өткізу құрылымының өзгеруі есебінен
өткізу шығындарның 1 теңгеге өзгеруі есебінен
+80,2
-71,0
+34,7
2005 жылғы жағымды қаржылық қорытынды көрсетілген қызмет
шығындарының 1 теңгеге төмендуі есебінен болған, осының салдарынан табыс
Яғни, «Яссауи» турфирмасына қаржылық қорытынды көрсеткішін жақсартуға мүмкіндік беретін
Қаржылық талдаудың негізгі мақсаты – қаржы көлемі мен құрылмының
Мұндай талдауды жүргізу барысында төмендегідей көрсеткіштер есептелінеді:
Автономия коэффициенті кәсіпорынның заемдық көздерден тәуелсіздігін, кәсіпорынның жалпы қаржы
22305:23515=0,95
2005 жылы бұл көрсеткіш >0,5 нормасында 0,95 – ке
0,05 – ке тең заемдық және өзіндік қаржының қатынасын
1210:22305=0,05
Маневрлік коэффициенті кәсіпорынның өзіндік қаржысының қандай бөлігі мобильді түрде
(22305-99):22305=0,99
«Яссауи» турфирмасы бойынша бұл көрсеткіш 0,99 – ге
Банкроттық коэффициенті баланс активі сомасындағы өзіндік айналмалы қаржының үлес
(520+1320-780):23515=0,05
0,05 - ке тең бұл коэффициент турфирманың нарықтағы
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін бағалауда кәсіпорын иелігіндегі қаржыны қолдану рентабельділігі
Қор қайтарымдылығы капитал бірлігіне келетін туристік қызметтер көлемін сипаттайды
Кесте 6
№ Көрсеткіштер 2004жыл 2005 жыл
1. Табыс (ҚҚС-ты есептемегенде), мың теңге 9676 9926
2. Айналыс шығындары, мың теңге 7858 7988
3. Таза табыс, мың теңге 347 408
4. Негізгі қордың орташа жылдық құны, мың теңге 335
5. Негізгі қорлардың қор қайтарымдылығы коэффициенті (1 жол/4
6. Негізгі қорлардың қор сыйымдылығы коэффициенті (4 жол/1
7. Негізгі қор бойынша рентабельділік коэффициенті (3 жол/
8. Рентабельділік деңгейі (3 жол/ 2 жол)*100% 4,4 5,1
Кестеде көрсетілген көрсеткіштердің өзгеру динамикасы фирманың капиталды қаншалқты тиімді
Турфирманың шаруашылық көрсеткіші – оның табыс деңгейі. Турфирманың табысы
- турфирманың шаруашылық қызметін жүргізумен байланысты шығындарды өтеу;
- табыстың бір бөлігі әр түрлі салықтарды төлеуге кетеді;
- табыстың белгілі бір бөлігі пайданың қалыптасу көзі болып
Жоғарыда айтылғанды қорытындылай келе, 2005 жылы «Яссауи» турфирмасының қаржылық
2.2 «Яссауи» туристік фирманың туристік қызмет ассортименті
Туризмде маркетингке шын мәнінде қажетті көңіл бөлінген жоқ. Маркетингілік
Туристік маркетингтің ерекшеліктері туристік өнімнің айрықшылығына тәуелді және туристік
Туризм аясындағы әйгілі қайраткер В.Б.Сапрунованың анықтауы бойынша “туристік
Туристік өнім өзінің өзіндік ерекшелігі бойынша көпспектрлі, өйткені оның
Туристік қызметті тұтынушының өзіндік ерекшелігі, туристік қызметтің сапасын бағалаудың
Туристік қызметті өндірушілердің өзіндік ерешелігіне, әртүрлі мақсаттары бар, туристік
Өндірістің ерекшеліктерін және туристік өнімнің өткізілімін ескере отырып, туризмдегі
– туристік қызметке сұраным тұрақты өседі, сондықтан туристік маркетингтің
– тапсырыскерлерге қатысты сенімді және факторлық ақпараттық саясат;
– мерзім аралық кезеңдегі туристік қызметтің диверсификациясы мен
– тұтынушының психологиялық, рухтық – эмоционалдық аспектілерін ескеру және
– қызмет көрсету рыногінің барлық қатысушыларының маркетингілік зерттеулерінің өзара
Біздің пікірімізше, туристік қызметтер сұранымының ерекшеліктері мен ұсыныстарына талдау
Әлуеттік сұранымның көлемі саяхаттағысы келетін тұтынушылар мөлшерімен (санымен) анықталады.
Туристік сұранымға факторлардың екі түрі ықпал етеді: жалпы экономикалық
Жалпы экономикалық фактордың элементтерінің бірі, сатып алу қабілеттілігімен көрсетілетін,
Сол, жан басына шаққандағы пайданың өзгерісі шоп – турлардың
Туристік сұранымның қалыптасуына демографиялық факторлар өте маңызды ықпал көрсетеді.
Туристік индустрия үшін маңызды болатын мәселе, жас құрылымының өзгеруі,
1999 жылы республикада ересек жастағылар санының артуы байқалады, мысалы
Туристік сұранымға ықпал ететін демографиялық факторлар арасында, жанұялардың құрылымдық
Туризмге сұранымды анықтау кезінде, біз ерекше мәнді, бос уақыт
2000 жылдың наурыз айының аяғында, жұмыспен қамтамасыздандыру қызметінде жұмыссыздар
Бір қараған көзқараста парадокстық құбылыстар өтуде: жұмыссыздықтың күрт жоғарылауы
Батыс ғалымдары туристік сұранымға ықпал ететін мәдени факторларға ерекше
– гедонизм (байлыққұмарлық) - өмірден ләззәт алуға бағдарлану;
– баламалы мәдениетке бетбұрыс;
– ойдың экологизациялануы.
Гедонизм (байлыққұмарлық) қанағаттануға және әсерді өзгертуге сұранымды ұсынады. Баламалы
Батыстың туристік өнімінің қазіргі тұтынушысының маңызды сипаты дүниетануды экологизациялау
Қазақстанның туристік өнімін тұтынушыға экономикадағы реформалаудың өтуі, нарықтық қатынастарға
Кез – келген елде және кез – келген туристік
Тұтынушы тәртібінің стереотипінде соңғы он жылда түбірлі өзгерістер болды:
Туристік индустрия үшін тұтынушылар үшін артықшылықты, туристердің сапары кезіндегі
Осы модельге сәйкес туризмде туризмнің жеке түрлері үшін туристік
– қажетті (мәнділіктің 1 мәні беріледі);
– қалаулы (мәнділіктің 0,5 мәні беріледі);
– талғаусызды (мәнділіктің 0 мәні беріледі).
Сауалданушыларға әрбір сипаттама бойынша үш деңгейдің бірін белгілеу ұсынылады.
Бұл кезде сапалық сипаттаманың салмағы келесі теңдеумен анықталады:
mi = n1 ( 1 +
мұндағы n1 және n0,5 – туристік қызметтің
Осы сауалданудың көмегімен және оны өңдеудің көмегімен туризмнің әрбір
Кn= ( m i
i = 1
m i көрсеткіші жеке сапалық сипаттаманың тұтынушымен көрсетілген мәнділік
Бұл әдіс туристік қызметті өндірушілерге туристерге қызмет көрсету кезінде
Жоғарыда айтылғандардан шыға отырып, туризмнің әртүрлі түрлері және жалпы
Маркетологтарға, маркетингтің диффузиялық моделіне сәйкес, сапарға баратын әрбір ел
Тұтынушылар жауаптары объективті болуы үшін және оларды алу мүмкіндігі
Қазіргі уақытта мүдделері бойынша туризмге мамандандырылу мен саралану процесі
Сапарлардың жиілігіде, ұзақтығыда өзгерді. 1990 жылы ҚР кетушілер сапарының
Кіру туризміне келетін болсақ: шетелдік туристерде демалыстарын «үзгілеу» беталысы
Қазіргі туризмнің ерекшелігі туристік демалыстың қарқындануы, кездесулер, қыдырулар, шытырманды
Туристік ұсыныстың негізгі компоненттері болып, туристік көңіл аударатын жерлер,
Қазақстандағы көңіл аударатын жерлерге 9 мың анықталған ескерткіштер жатады,
Орналастыру құралдары туристік ұсыныстардың ең маңызды бөлігін көрсетеді. Сондықтан
Туристік ұсыныстарды анықтаушы факторлардың бірі – көлік құралы. Қазақстанда
Маркетингілік қызметте рыноктың саралануы маңызды буын болып табылады. Фирмамен
Қазіргі кезде туристік қызметті әлуетті тұтынушылардың массасының сегменттерге бөлінуінің
Қазіргі кезде әртүрлі авторлармен рыноктің саралануының әртүрлі критериялары ұсынылады,
Туристік компания “Яссауи” өзінің қызметінің ең басында меншікті маркетингілік
Туристік қызмет рыногінің саралануы кезінде қолданылатын негізгі критериялар:
Сұраныстың географиялық параметрлері бойынша мүшеленуі тұрақты тұратын елдің ішкіге,
Қазақстанда туризмнің шығу сегментінде өсу динамикасының беталысы байқалады, ондағы
Шығу туризміне сұраныстың төмендеуінің сипаты кездейсоқтық емес. Туристік белсенділіктің
Әлуеттік шетелдік туризмді тарту үшін, жан – жақты маркетингілік
Турсапардың географиялық мақсатынан екінші параметр бойынша саралану келесі критериялар
Кесте 7
Қазақстан Республикасында туристердің кіру және шығу құрылымы
Елдер атауы 1998 жыл, кірушілердің жалпы санынан, %
2003 жыл
Шығушылар
дың жалпы санынан, % Кірушілердің жалпы санынан,
Германия 23,9 11,12 18,1 43
Ресей 19,4 47,28 0,87 10,5
Түркия 12,6 3,79 25,6 5,5
АҚШ 11,6 9,88 0,15 4,5
Жапония
3,6
4,2
Қытай
2,56 21,2 2,9
Франция
2,25 0,56 2,3
БАЭ
18 0,2
Қазақстандағы туристердің негізгі ағыны Ресейден екені байқалады, бұл рекреациялық
“Яссауи” компаниясы рыногінің саралануының келесі критериясы өзіне келесі параметрлерді
Әлуеттік туристер массасының мінездемелері мен саяхаттауға қатынасы бойынша жеке
Психологиялық критериялардың негізгі параметрлері болып табылатындар: уәж, сапарлар, турист
Туристік бизнесте турөнімді өткізудің каналдар жүйесі үлкен роль атқарады.
Динамикадағы өткізімнің каналдар құрылымы статикалық болмайды, өзгерістер белгілі бір
Кесте 8
Қазақстан рыногінде өткізілген, әртүрлі типті сапарлар саны және
Туроператорлар 2002ж., сапарлар саны Үлес, % 2003ж., сапарлар саны
Яссауи 14776 2,1 16547 2.6
Гиацинт 8270 1.2 25534 3.8
Жаңа-Арқа 15397 2.2 32388 5,7
Квадротур 20394 2.9 26340 4.3
Спутник Казахстана 10395 1.5 16254 2.5
Туроператорлар бойынша барлығы 64232 9.9 117063 18.0
Қазақстан бойынша барлығы 700500 100 650218: 100
Шоғырлану дәрежесінің соншалықты жоғары болмағанына қарамастан, ірі туроператорлармен
Бұл беталыстың ары қарай дамуы, өткізу жүйесінің одан үлкен
Фирмалардың мамандануға беталысы күшеюде, ұсынылатын турлар спектрі кеңеюде және
Маркетингтегі өзекті кезеңдердің бірі жарнама болып табылады. Туристік салады
Шетелдегі ұлттық туристік ұйымдар туристік жарнамаларға шетелдік туризм табысының
Саралаудың бірінші принципі – тапсырыскерлердің сапар мақсаты негізінде. Сапар
“Яссауи” фирмасының талдауы бойынша, айына бір тұтынушыға келетін табысы
Компанияның сауалдамасының көрсетуі бойынша, туристердің басым көпшілігінің табысы 15
Әлуеттік туристер массасының мінездемелері мен саяхаттауға қатынасы бойынша жеке
Сапарлар уәждемесіндегі ең үлкен меншікті салмақ саяхаттау немесе
Идеал жағдайда әрбір тапсырыскер тек соған арналған қызметтер мен
Маркетингілік талдау тұтынушылық беталысының ерекшеліктерін, экономикалық, демографиялық факторлардың туризм
Қазақстанда туристік рыноктың нашар дамуына байланысты, экономиканың бұл секторындағы
Сонымен қатар, Қазақстан бойынша турлар пайда болады, таяу шетелдердегі
Бәсекелестік жағдайлардың күшейген кезінде, Қазақстандағы туристік фирмалардың саны 100
Әсіресе біздің фирма үшін маңызды мерзімдер аралығындағы кезеңге экономикалық
Біз қарастырып отырған фирма, жүзіндіде орын алу үшін, біздің
Одан өзге, тапсырыскерлерге қызмет көрсету сапасын күрт жақсарту қажет.
Яғни, туристік фирма туризм рыногінде тұрақталып қалғысы келсе, оның
Халықаралық туристік маршруттарда бәсекелестік күшті болуына және ондағы
Келешектігі бар бағыттардың бірі жергілікті туристік маршруттардың ұйымдастырылуы болып
Қазақстанның ең әдемі қаласы Алматы бойынша экскурсия ұмытылып барады.
Қазақстандағы экскурсияның жаңа бағыты – бұл өндірістік экскурсиялар жүргізу
Туристік қызмет көрсетудің, маршруттардың және экскурсиялардың әр алуан болуымен
3 ТАРАУ. Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату жолдары
3.1 «Яссауи» туристік фирмасының туристік қызметінің бәсекеге
қабілеттілігін маркетингтік зерттеу
Рыноктың тез өзгеретін жағдайларында, кез – келген туристік кәсіпорынның
Бұрынырақ, шотландия экономисті және философы А. Смит, еркін рыноктың
Маркетингілік зерттеу ұғымы нені түсіндіреді? Бұл есепте бүгінгі күні
Келтірілген анықтамаларға негіздей отырып, біздің көзқарасымызда, ең маңызды сипаттамаларды
- маркетингілік деректерді жинаудың, талдаудың және өзінше түсіндірілуінің ғылыми
- маркетингі саласында басқару шешімін қабылдау
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды тұжырымдай отырып, келесідей қорытынды жасауға болады,
Туризмдегі маркетингілік зерттеулер, туристік кәсіпорынды рыноктармен, тұтынушылармен, бәсекелестермен және
Туризм рыногіндегі коммерциялық қызметтің табысы, бірінші кезекте, тартымды, қызықтыратын
Туристік қызметтің сезімсіздігі немесе материалдық емес сипаты, оларды алғанға
Өндіріс пен қызметті тұтынудың тығыз байланысы маркетингтің жаңа функционалдық
Туристік қызметті өндіру мен тұтыну процесіне сатып алушыны тарту,
Өндіріс пен қызметті тұтынудың тығыз байланысының сөзсіз салдары, кімнің,
Қызметтің түрленбелілігін төмендету үшін қызмет көрсету стандарттары әзірленеді –
Туристік қызметтің сипатты ерекшелігі, оның сақталуға қабілетсіздігі болып табылады.
Туризмдегі қызметтің қарастырылған жалпы сипаттамалары (сезімсіздік, өндіріс пен тұтынудың
Туристік өнімге, қызметтердің жоғарыда көрсетілген жалпы өзіндік сипаттамаларымен қатар
Біріншіден, әртүрлі компоненттер арасындағы өзара қатынастың күрделі жүйесімен сипатталатын,
Екіншіден, туристік қызметке сұраныс табыс деңгейі мен бағаға ғана
Үшіншіден, қағида бойынша, тұтынушы өнімді оны қолданғанға дейін көре
Төртіншіден, тұтынушы өзін өнімді тұтыну орынынан алшақтататын ара қашықтықты
Бесіншіден, туристік өнім кеңістік пен уақыт сияқты ауыспалыларға тәуелді,
Алтыншыдан, туристік қызметті ұсыну икемсіз өндіріспен ерекшеленеді. Олар тікелей
Жетіншіден, туристік өнім, әрқайсысының өзіндік жұмыс әдісі, айрықшалықты қажетсінуі
Сегізіншіден, туристерге қызмет көрсету сондай ұсақ – түйектерден тұратын
Тоғызыншыдан, туристік қызмет көрсетудің сапасын бағалау едәуір субъективтілікпен ерекшеленеді:
Ақырында, оныншыдан, туристік қызмет сапасына, форс – мажор (төтенше
Маркетинг теориясында бекітілген өнімнің атрибутивтік теориясынан шыға отырып (Т.
Туристік кәсіпорынның өзінің тауарына деген рыноктық мүддені өткізуі рынокқа
Туристік кәсіпорынмен ұсынылатын өнімдер құрылымы, оларды оптималдау (үйлестіру) мақсатында,
Туристік кәсіпорынмен маркетингілік зерттеулерді анықтау кезінде, өнімдердің тіршілікті циклін
Өнімнің тіршілікті циклінің тұжырымдамасы, кез – келген өнім, қандай
Туристтік өнім өзінің дамуында бірқатар бірізді деңгейлерден өтеді(өсу мен
Өнімді нарыққа енгізудің бастапқы деңгейі болып саналатын сәт, ол
Бұл деңгейдің ұзақтығы үлкен шектерде өзгере алады және ол
Өсу деңгейі өнім өткізу мөлшерінің жылдам ұлғаюы және осыған
Өсу деңгейінде туристік кәсіпорын өнім өткізу аумағын кеңейтуге және
Жетілдірілу деңгейі өткізілімнің өсуінің бәсеңдеуімен және оның тұрақтануымен
тапсырыскерлердің қажетсінуінің өзгеруімен ;
рынокқа жаңа барынша жетілдірілген өнімдердің шығуымен;
бәсекелестіктің күшеюімен;
капиталды барынша тиімді салудың жаңа мүмкіндіктерінің пайда болуымен байланысты
Бұл деңгейде тұтынушылар шеңбері, тәжірибе жүзінде, кеңеймейді. Бірақ, сол
Жетілдіру деңгейіндегі алынатын өнімнің көлемі қажетті мөлшерде жоғары болса
Құлдырау деңгейі туристік аумақта берілген өнім тым көп мөлшерде
Сонымен, туристік өнімнің тіршіліктік циклінің болуы фирма алдында үш
Әрбір туристік кәсіпорын өзінің дербес өнімін жақсырақ білдіруге көмектесетін
Туристік өнімнің жайғастыру мағынасында, маркетингтік зерттеулер негізінде, өнімнің
Саралау рыноктағы қажетсіну, қалануы және басымдылығы тұрғысынан қарағанда, туристік
Жайғастыру – “Тапсырыскер үшін өнім қандай құндылыққа ие?” деген
Туристік өнімді жайғастыру міндеті, барлық рынок бойынша біріккен жайғасым
Жайғастыруды іске асыру кезінде келесідей типтік сұрақтар туындайды :
- Тұтынушылар қолайлы қарайтын нақты немесе қабылданатын, ерекшелікті қасиеттер
- Осы қасиеттер мен (немесе) пайдаларға қатысты бәсекелестік өнімнің
- Бәсекелестер орын алған, әлуетті тапсырыскерлер мен жайғасымды берілген
- Таңдалған жайғасымды қорғау үшін, қандай маркетингілік құралдар ең
Туристік кәсіпорын жайғастыруды келесідей жағдайларда қолдана алады: өзіндік ерекшелікті
Қонақ жайлылық индустриясының маркетингі саласындағы мамандар өнімнің объективті және
Объективті жайғасу кезінде өнімнің ең жақсы сипаттамаларын таңдау қажет.
Субъективті жайғасу тұтынушылар қабылдауына ықпал ету үшін жүзеге асырылады.
Туристік өнімді жайғастыру стратегиясын таңдау бірқатар факторларды ескеруді талап
– тұтынушылар санасында туристік өнімнің нақты орын алған жайғасымы
– бәсекелестік өнімдердің жайғасуын білу;
– бәсекелестік өнімдердің жайғасуын таңдау;
– меншікті жайғасымды таңдау және оны ең мақұлданушы аргументтермен
– тұтынушылар санасында қажетті жайғастыруды жүзеге асыру үшін,
– жайғастырудың осал жерін бағалау;
– таңдалған жайғасудың маркетингтің басқа элементтерімен келісулерін қамтамасыздандыру: бағамен,
Туристік өнімнің айрықшаланатын ерекшеліктері тұтынушылар үшін бірқатар мүдделі және
– маңыздылық – ерекшелік тұтынушыларға жоғары бағаланатын пайда келтіреді;
– қайталамбастық – бәсекелестер мұндай ерекшелікті ұсына алмайды немесе
– айғақтық – ерекшелікті көрсетуге болады, ол тапсырыскерлерге көрінеді;
– қол жетерлік – тұтынушылардың осы ерекшелікті өзіне алуға
– қорғаушылық – бәсекелестер үшін бұл ерекшелікті тәжірибелік алу
– көрнекілік – айрықшылықты ерекшеліктің мәні тқтынушыларға жеңіл жеткізіледі
Айтайық, туристік кәсіпорын өзінде бірнеше әлуетті айрықшылықты ерекшеліктер байқады.
Бір мамандар кәсіпорын өзінің барлық күшін бір ғана айрықшылықты
Маркетинг саласындағы келесі мамандар, туристік фирмалардың бірден бірнеше айрықшылықты
Жалпы алғанда туристік кәсіпорындар, өнімді жайғастырумен байланысты, келесідей негізгі
– үстірттік жайғасу – қандайда бір айқын белгіленген жайғасымның
– біржақты жайғасу – тұтынушыларда фирма және оның ұсынатын
– жайсыз жайғасу – тұтынушыларға фирма және оның ұсынатын
– бірмәнді емес жайғасу – тұтынушыларда фирма және оның
Таңдалған жайғасым жұмыс істеуі үшін ол тұтынушылардың игілігіне айналуы
Маркетингілік зерттеулер, фирма үшін туристік рыноктың мүмкіндіктерін, әлсіз және
- бизнесті тиімді жүргізуге кедергі келтіретін проблемаларды;
- проблемалардың пайда болу себептері және оларды шешу дің
- туристік рыноктағы келешектегі беталыстарды.
Сонымен қатар маркетингілік зерттеулер келесідей мүмкіндіктер береді: жаңа
Маркетингілік зерттеулерді жүргізу фирма қызметінің барлық кезеңдерінде қажетті: туристік
Туристік кәсіпорын туындайтын жалпы жағдайды бағалау, одан пайда болатын
Маркетингілік зерттеу мақсаттары:
1. Маңызды проблемаларды айқындау. Күнделікті қарқынды қызметтің салдарынан орындаушылардың,
2. Кәсіпорынның өзінің мақсатты рыноктарымен байланысын қолдау. Туризмдегі зерттеулер
3. Шығындарды төмендету. Зерттеу бизнестің ең тиімді әдістерін анықтауға
4. Пайданың жаңа көздерін әзірлеу. Зерттеулер жаңа рыноктарды, жаңа
5. Сатуды ынталандыруға көмектесу. Зерттеулер нәтижелері тек белгілі фирма
6. Сатып алышылар тарапынан қолайлы қатынастарды жасау. Тұтынушылар туристік
Маркетингілік зерттеудің келесі қадамы – зерттеуді жүргізу жоспарын әзірлеу.
Екіншілікті ақпаратты жинау едәуір жеңіл, және оған тез қол
Ақпараттың екіншілікті көздері ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Ішкі
Фирма ішіндегі құжаттарды талдай отырып, менеджер пайда болатын қауіптер
Ақпараттың сыртқы көздеріне жататындар: сату, баға көрсеткіштері бойынша фирмалардың
Екіншілікті мәліметтер зерттеудің жөнелту нүктесі қызметін атқарады. Егер ақпараттың
Біріншілікті деректі жинау қажеттігі анықталғаннан соң, оларды алу әдісін
Пікір сұрау (сауалдама техникасы) әдісі тұтынушылар туралы, олардың рыноктағы
Нақты сауалнама. Пікір сұраудың барлық түрін талдау, нақты сауалнаманың
Тұтынушылардың пікірін сұрау. Бұл әдісті қолдану кезінде респонденттерді өздерінің
Түсініктеме сауалнама. Бұл жерде респонденттер репортерлар ретінде көрінеді.
Егер «не» сұрағына респонденттер дәл және жылдам жауап береді,
Маркетингідегі шешімдерді, олардың мақсатқа жету үшін қосқан үлесі көзқарасында,
Маркетингілік зерттеудің негізгі құралдары болып сауалдама мен механикалық құрылғылар
Жабық сұрақтар сауалдамада келтірілген нұсқалардың толық жиынтығы ішінен жауаптарды
Ашық сұрақтардың жабықтардан айырмашылығы олар сыбыр сөзсіз, жауаптың бір
Сауалдаманы қорытынды сұрақтар аяқтайды. Олардың мақсаты респонденттің психологиялық абыржуын
Мейлінше тереңдетілген маркетингілік зерттеу жүргізу үшін күрделі техника, әртүрлі
Келесі кезең – зерттеудің жоспарын ұсыну. Бұл сатыда зерттеушілер
Маркетингілік зерттеудің жоспарын алғаннан соң, жобаның жетекшілері оны жүзеге
Жиналған ақпарат кодталуы және кестелер мен көрсетіліп, талдануы қажет.
Маркетингілік зерттеудегі келесі қадам – зерттеу нәтижелерін түсіндіру және
Түсіндіру – маркетингілік процестің маңызды сатысы. Тіпті керемет жүргізілген
Зерттеуден алынған нәтижелер әрекетке қатыспайынша, маркетингілік зерттеуді жүргізу бойынша
3.2 «Яссауи» туристік фирмасының маркетингілік қызметін стратегиясының жетілдірілу жолдары
Бәсекелестік күресі күрт шиеленіскен және оның нәтижесіне баға
Туристік фирманың маркетингі фирманың басқа функционалдық бөлімшелерінің әрекеттерінде, жақын
Қазіргі маркетинг фирма қызметтерінде «адамдық капитал» мәнінің маңызды өсуін
«Яссауи” туристік фирмасының имиджі беріктенуі және тиімді қызметі
70-90-ші жылдары батыстың менеджмент пен маркетинг бойынша теоретиктері мен
Нәтижесінде, көптеген жағдайларда менеджерлер, сенімді қайтымды байланыстың болмаған кезінде,
Фирма ішіндегі коммуникацияны құру және дамыту бойынша жұмыстарды менеджерлерге
“Менеджмент ұйымның мақсаттарға жетуі үшін қоғамның қатынастары мен бағалықтарын
Мұндай кеңесші мен делдал қызметінің, қызметкерлерді басқару аясындағы нақты
1) ұйымның репутациясын қолдай отырып, ол жеке өнімділіктің өсуіне
2) “public relations” көмегімен ішкі ортаның кездейсоқ өзгерісі туралы
3) сол “public relations” арқасында ұйымның алдынан жаңа мүмкіндіктер
4) менеджерлер мен жұмысшылар арасындағы қатынастардағы дағдарысты жағдайлардан ұйымның
5) “public relations” компанияның жоғарғы жетекшілерінің оның қызметкерлерінен алшақтауын
6) қоғаммен байланысты біле отырып, тәжірибе жүзінде үздіксіз жүретін,
7) “public relations” саласындағы маман бола отырып, компания жоспарын
Қызметкерлер менеджері, коммуникация дағдаларын нашар білгендіктен, оның беталысына жеткіліксіз
Менеджмент ішкіфирмалық “public relations” саладағы мамандарға сенім артады. Бұл
Кәсіпорындарды жекешелендіру мен акционерлеу процестерін қамтитын Қазақстандағы экономикалық реформалар
Еңбек қатынасы аясындағы коммуникация нақты мақсаттардың бірқатар міндеттері мен
1. Тұлғалар аралық коммуникацияны қамтамасыз ету. Батыс менеджментінің тәжірибесі,
2. Фирма ішіндегі басылымдардың өзгерісі (көптираждылар, бюллетендер). “public relations”
3. Нысанды коммуникациялардың нысансыздармен табысты бәсекелестігін қамтамасыздандыру. “public relations”
4. Қызметкерлердің жетекшілер саясаты туралы ақпаратты болуын жақсарту. Жұмысшылар
5. Компания жұмыскерлеріне қаржы құжаттарымен танысуда көмек көрсету. Компанияның
6. Бас және еншілес компаниялар арасындағы ақпараттарды алмастыруды ұйымдастыру.
7. Жаңа технологияның ерекшеліктерін түсіндіру. Бұл мәселе технологияның тұрақты
8. Қауіпсіздік саласындағы шаралардың тиімділігін арттыру. “public relations”, қызметкерлерді
9. Қызметкерлердің жетекшілердің қызметі туралы ақпараттануын қамтамасыздандыру. Компанияның жеке
10. Қызметкерлерге басқарудың құрылымы мен бернесін түсіндіру. Басқарудың негізгі
11. Компания акционерлерін жүйелі ақпараттандыру. Басшылықтың акционерлік капиталды басқару
12. Қызметкерлерді сыйақы жүйесі туралы ақпараттандыру. Компанияда жұмыс істейтін
13. Бос орын, қызметтің бар екені туралы ақпарат. Ол,
14. Тиімді қайтымды байланысты қамтамасыздандыру. “public relations” мамандары төменгі
15. Әрекеттегі құқықтық нормалар мен ережелерді жариялау. Ішкіфирмалық қызмет
Ішкіфирмалық қызмет “public relations” жоғарыда қарастырылған барлық қызметтері үшін
Ішкіфирмалық отандық қызмет “public relations” Ресейдің өздік жағдайларында, бұрынғы
Өздерінің қызметін орындау үшін, ішкіфирмалық “public relations” саласындағы мамандардың
Техникалық қатынаста ішкіфирмалық коммуникацияның ең күрделі құралы болып табылатындар
Ішкіфирмалық “public relations” құралдарының қатарында, қызметкерлер оларды белсенді қолдана
Компанияға жаңадан жұмысқа келгендер үшін, корпорацияның мақсаттары мен мәдениетін
“public relations” саласында білікті мамандары бар батыс компаниялары, әртүрлі
Бөлімшелері , филиалдары немесе өндірістік нүктелі көп компаниялар, жоғарғы
Компанияның қызметін түсіндіріп тарату үшін фирма ішінде мұражай, тұрақты
Жоғарыда айтылып кеткен бейне- және аудио материалдар жаңа қызметкерлерге
Қазіргі “public relations” арсеналында ішкіфирмалық коммуникацияларды жүзеге асырудың басқада
“public relations” туралы менеджменттің бернесі ретінде айта отырып,
Менеджменттегі барлық қабылданған уәждеменің тұжырымдамалары коммуникацияның қызметкерлер уәждемесінің жоғары
Жоғарыда айтылғандарға байланысты маркетингілік стратегияны жетілдіру үшін фирмаға келесідей
Кәсіпорынның жарнамалық қызметінің әрекеттегі әдістерін (стенділер, витриналар, көрсеткіштер, газеттер)
Мүмкіндігінше туристік бағыттарды кеңейту және оны жарнамада көрсету.
Жарнамалық компанияны сауатты жоспарлауға көңіл аудару. Тапсырыскерлер қажетсінуінің динамикасын
Фирманың имиджін жақсарту үшін “public relations” тиімді жүйесін ұйымдастыру.
Кесте 9
ЖШС «Яссауидің» балансының өтемпаздығының талдауы, (2004 жыл).
АКТИВ Сома ПАССИВ Сома Төлем артықшылығы немесе
Ең өтемпаз 516,0 Ең жедел
міндеттер 377,2 +138,8
Тез өтімді 7540,0 Қысқа мерзімді - +7540,0
Баяу өтімді 2486,0 Ұзақмерзімді 20391,0 -17905,0
Қиын өтімді 11234,0 Тұрақты 1007,8 +10226,2
Баланс 21776,0 Баланс 21776,0
Кесте ЖШС «Яссауидің» 2004ж. 1 қаңтарындағы бухгалтерлік баланстың
Кестеден көргеніміздей, біздің жағдайымызда үшінші пункт бойынша едәуір ауытқу
Жалпы алғанда “Яссауи” компаниясында қаржылық жағдайдың оң көрсеткіштері бар.
ҚОРЫТЫНДЫ
Туризм дүниежүзілік жалпы ұлттық өнімнің (ЖҰӨ) оныншы бөлігін қамтамасыздандыра
90-шы жылдардың басында туризм үлесі тауарлар мен қызметтердің дүниежүзілік
Туризм халықтың жұмыспен қамтылуына күшті әсерін тигізеді. Мамандардың бағалауы
Қазақстанда әзірше туризм және сонымен байланысты экскурсиялық қызметтер өте
Жұмыста жүргізілген, туризмнің пайда болу және даму себептерін жан
Туризмнің көлемі мен құрылымына ықпал ететін әртүрлі себептерді екі
Қазақстанда соңғы 10 жыл ішінде, туризм саласында түбірлі институционалдық
Қазақстан аймақтарын рекреациондық аудандастыру туризмді сапарлар мақсаты бойынша қайта
Шетелдер тәжірибесі көрсеткендей туризм аясындағы дұрыс есептелген мемлекеттік саясат
Монополистердің туристік фирмаларының қызметінің тиімділігінің көрсеткіштері, шоп – турларға
Экономикалық дағдарыс, орнықтырылған экономикалық және саудалық байланыстырдың бұзылуы, жұмыссыздықтың
Туристік фирмалардың залалдықсыздығын талдау, қызметтің қосарланған және өзара байланысты
Бар рекреациондық ресурстар мен олардың максимал жүктелуін есептеу негізінде,
Туристік қызметтерді инвестициялау қажеттігі негізделді, оларды қолданудың барынша қолайлы
Келтірілген қорытындылар негізінде туризм саласындағы жұмысқа бірқатар түрлендірілулер ұсынылды,
Ірі туристік фирмалардың бірін шетелдік контраганттермен шарт жасасу кезінде
Залалсыз фирмаларды талдаудың есептеу әдістемесін қолданудың мәнділігі мен тиімділігі
Кіру туризмінің басымдылықты дамуы үшін мемлекеттік қолдаудың қажеттігі негізделеді.
Туристік сапарларды сатып алуға ықпал ететін факторлар мен туристердің
Он екі әлеуметтік – тұтынушылық топтар қимасында қажетсінудің социологиялық
қолданылған әдебиеттер тізімі
Азар В.И. Экономика и организация туризма. - М., 2000г.
Выезжающему за границу. Справочник. - М., 1998г.
Владение отдыхом: новая сила туризма. ВТР, 1997г.
Гуляев В. Туристические перевозки. - М., 1999г.
Долматов Г. Правовые основы туристического бизнеса. - М., 1998г.
Дубнина Т., Яворская А. Зарубежный опыт малых гостиниц. -
Дурович А., Конанев А. Маркетинг в туризме. - М.,
Исмаев Д. Основы стратегии и планирования маркетинга в иностранном
Ковалев Д. Развитие таймера в России. - М., 1999г.
Конъюктура туристического рынка. №3. Туринформ. - М.,1992г.
Кузнецов Ю., Подлечник В. Основы менеджмента. - Ольис, 1998г.
Кулагина Г., Попелева С., Селин В. Статистика туризма. -
Маринин М., Селин В., Хорошилов А. Туристические формальности. -
Маринин М. Туристические формальности и безопасность в туризме -
Международная торговля.
Монтанер X. Монтехано. Структура туристического рынка. - М., 1998г.
Международные экономические отношения. - М., 1998г.
Национальное и региональное планирование туризма. ВТО, 1994г.
Попова Р. Госрегулирование становления и развития туризма в России
Селин В. Организация туристско-экскурсионного обслуживания. - М.. 1998г.
Селин В., Баженова Т., Хорошилов А. Некоторые аспекты сертификации
Селин В. Об одном варианте организации социального туризма. -
Туризм. Транспорт. - М., 1998г.
Уваров В., Борисов К. Международные туристические организации. -
Функционирование крупнейших городов мира, как объектов туризма -
М., 1998г.
Ходорков Л., Немоляева М. Международный туризм: вчера, сегодня, з
Ходорков Л. Мировое гостиничное хозяйство. - М., 1991г.
Экономика туризма и социально-трудовые отношения. - М., 1997г.
Социально-экономическое развитие РК. – Алматы, 2003г.
Краткий статежегодник Казахстана – Алматы, 2004 г.
Бартольд В.В. Соч. М. , 1969. Т. 6. С.
«План мероприятии по формированию Туристкого имиджа Казахстана на 2002-2005
«Economy of the Republic of Kazakhstan in figures” –2002.
а ҚОСЫМША.
Қалалық турлар
(Алматы - Бішкек - Ташкент - Самарқант - Бұхара
Біздің сапарымыз Алматы қаласынан басталады – Қазақстанның бұрынғы астанасы,
Өзбекстанда біз үш оазис – қалаларды көреміз: Самархандты, Бұхараны
Біздің саяхатымыздың соңында баратын қаламыз – Түркіменстанның астанасы Ашхабад.
Саяхат бағдарламасы:
1-2 Күн Алматыда болу. Қазақтың халық музыкалық аспаптары мұражайына,
3 Күн Тамғалы тау шатқалына барамыз, онда экскурсия жасап,
4 Күн Ала-Арча тау шатқалына жол тартамыз, онда серуендеп
5 Күн Айша Бибі кесенесіне келеміз (біздің эрамызға
6 Күн Ақсу өзенінің арнасын көреміз және қорықтың ішінде
7 Күн Ташкентке жол тартамыз. Қала ішіндегі экскурсия: мешіттер,
8 Күн Самарқантқа жетеміз, Регистанда, Гүр Эмирде боламыз.
9 Күн Самарканттағы экскурсия жалғасады: Шах-И-Зинданы, Бибі Ханым мешітінде,
10 Күн Самарқантта боламыз, еркін күн. Түсті тамақтану өз
11 Күн Бұхараға барамыз – Бұхараның соңғы әмірі Ситорай-Ахмет-Пашаның
12 Күн Бұхараны зерттеу жалғасады. Қамалға, Кальян мұнарасына, Минор
13 Күн Қызыл – Құм шөл даласы арқылы Хиуаға
14 Күн Хиуадағы экскурсия: Ичан – Кала архитектуралық кешенін,
15 Күн Кунья – Ургенчке экскурсия. Ашхабадқа ұшып жетеміз.
16 Күн Қалада экскурсиялау, кілемдер мұражайына бару. Қонақ үйге
17 Күн Ескі Ниседе экскурсияда боламыз, жексенбі базарын көреміз.
* * * - қонақ үй деңгейі.
Құнға кіретіндер: таңертеңгі, түскі және кешкі тамақтанулар.
Турдың ұзақтығы:17 күн
Күрделілік деңгейі: 1 күн жаяу жүру, қалған күндердің бәрінде
Орналасу: 15 түн қонақ үйде, 2 түн жеке үйде.
Жайлылық деңгейі сіз сатып алған қызметтердің пакетінің шамасына тәуелді:қызмет
Барлық жерде, саяхаттау кезінде сіз қонақ үйлердің сан қилы
ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІҢ ТОЛЫҚ ПАКЕТІ:
Барлық баратын елдерге шақыру хаты.
Қонақ үйлер *** жұлдыздыдан **** жұлдыздыға дейін.
Бүкіл саяхат бойына желдеткішті автокөлік.
Ағылшынша сөйлейтін гид.
Әрбір қаладағы толық экскурсия (барлық мұражайлар мен көз тартар
Мейрамханаларда үш мезгілді тамақтану.
Жеңіл сусындар және жолға тамақ.
Бағдарламаға енгізілген ішкі ұшулар.
Басқарудың жергілікті органдарында тіркелу.
Билеттерді мақұлдау.
Қызмет көрсетудің толық пакеті бар бағдарламаның құны:
$US 1990 (11-16 адам),
$US 2490 (8-10 адам),
$US 2790 (5-7 адам.),
$US 2990 (2-4 адам)
Қызмет көрсетудің минимал пакеті бар бағдарламаның құны:
$US 1050 (8-16 адам),
$US 1140 (5-7 адам),
$US 1340 (2-4 адам).
ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІҢ МИНИМАЛ ПАКЕТІ:
Барлық баратын елдерге шақыру хаты.
Қонақ үйлер *** жұлдыздыдан **** жұлдыздыға дейін.
Қаладан қалаға бару үшін қоғамдық көлікті қолдану.
Жергілікті әуе жолының әуе билеттерін сақтап қою.
Басқарудың жергілікті органдарында тіркелу.
Билеттерді мақұлдау.
Б ҚОСЫМША
Табысы бойынша туристік қызметті тұтынушылар сарасы
Тұтынушы табысы, айына Сұралғандар саны, (адам.) Сұралғандар мөлшері, (%)
15 мың тенгеге дейін 210 38,2
15-тен 45 мың тенгеге дейін 240 43,6
45-тен 125 мың тенгеге дейін 80 14,6
125 мың тенге және одан жоғары 20 3,6
Әлуетті тұтынушылардың сапарының уәжі
Турсапарларды сатып алуға әсер ететін факторлар Сұралғандар саны,
Мүдде, таным 150 27,3
Өмірдегі әр алуандық 80 14,6
Пайдалы 100 18,2
Проблемалардан айығу 20 3,6
Жылдағы дәстүр 70 12,7
Жұмыстан демалу 130 23,6
Диплом жұмысының тақырыбы – Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін маркетингтік
Жұмыстың құрылымы
Кіріспе
1 ТАРАУ. Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігінің теориялық аспектілері
Бәсекеге қабілетілік ұғымы, оның мәні және факторлары
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін бағалау әдістемесі
Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату
2 ТАРАУ. «Яссауи» ТУРФИРМАСЫНЫҢ МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1 «Яссауи» турфирмасының қызметін маркетингтік талдау және
оның туристік қызмет нарығындағы орны
«Яссауи» туристік фирманың туристік қызмет ассортименті
3 ТАРАУ. Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату жолдары
«Яссауи» туристік фирмасының туристік қызметінің бәсекеге
қабілеттілігін маркетингтік зерттеу
3.2 «Яссауи» туристік фирмасының маркетингтік қызметін
жетілдіру
Қорытынды
Әдебиет тізімі
Тәжірибе базасы - тур фирма "Яссауи "
Бұл тақырыптың көкейтестілігі. Рыноктағы қызмет тәуекелділіктің белгілі бір үлесімен
Дипломдық жұмыстың мақсаты арнайы әдебиеттердің талдаулары негізінде, туристік өнімнің
Бұл мақсатқа жету үшін келесі мәселелерді шешу қажет:
- туристік өнімнің маркетингілік зерттелуінің маңызы мен өзіндік ерекшелігін
- маркетингілік зерттеулердің технологиялық ерекшеліктерін туристік өнімнің жылжытылуы ретінде
- турдың маркетингілік зерттелу жобасын талдамалы және мазмұнды қамтамасыздандырылуын
Зерттеу тақырыбы – туристік қызметті әзірлеу және жылжыту.
Зерттеу объектісі – туристік қызметтің бәсекемаркетингілік зерттелуі.
САУАЛДАМА
Сауалдама мақсаты – біздің компаниямыз жасаған туристік қызмет көрсету
Біз ұсынған туристік өнімге Сіз қандай баға бересіз (сіздің
Сіз әртүрлі қалалардың тарихи орындарына саяхат шеккіңіз келе ме?
Сіз демалысқа қандай мезгілде шығасыз?
Туристік фирмадан, бірінші кезекте, Сіз не күтесіз? (маңыздылық дәрежесіне
а) көрсетілетін қызметтің сапалылығын
б) саяхаттау кезінде уақытты қызықты, ойын – сауықты өткізу
в) Сіз таңдаған туристік өнімнің қол жетерлігі
Сіз қай демалысты артықша көресіз?
а) шетелдегі қысқа демалыс
б) ұзақ мерзімдік тур, жекелеп айтқанда, біздің «Қалалық тур»
Сіздің ойыңызша, үлгілі демалыстың көрінісі қандай болады (ешнәрсе қалдырмай,
Өзі туралы ұмытылмас әсер қалдыратын демалыс үшін үлкен сома
Сіз демалысқа өзіңіздің ұжымыңызбен барғыңыз келе ме?
Сіздің демалысыңыз үшін ең қолайлы уақыт?
Туристік фирманың жұмыскерлерімен көрсетілетін сервис деңгейі мен қызметкерлерінен Сіз
Саяхаттау өмірінен жаңа ақпаратты алудағы сіздің негізгі әдістеріңізді атаңыз
Сіздің жасыңыз
Жынысы
Құштарлық
Әлеуметтік жағдайы
Жанұялық жағдайы
Жеке тілектер
Біздің туристік өнімдерімізді зерттеуде қатысқандарыңыз үшін біз алғысымызды білдіреміз.
А ҚОСЫМША
«Яссауи» фирмасы тапсырыстарының елдер бойынша ай сайынғы бөлінуі,
2005 жыл.
Қаң Ақп Нау Сәу Мам Мау Шіл Там Қыр
1 ЧЕХИЯ топт. 4 3 16 32 5
2 ЧЕХИЯ инд. 5 1 8 6
7 6 6 1 4 4 8 56
3 Чехия
емделу
1 1 2 2 5 6 2 1 2
4 Словакия
(тау.шаңғы.) 1
1
1 5 1 1 3 7 1 21
5 ВЕНГРИЯ 4 3 9 4 1
6 ВЕНГРИЯ инд. 1
2 6 5 8 6 6 3 9 2
7 ИТАЛИЯ
1 3 4 4 5 7 2 2 3
8 ФИНЛЯНДИ 1 2
1
6 4 2 3 5 12 6 42
9 ГОЛЛАНДИ 1 3 2 8 1 1 3
10 МАЛЬТА
1
1 2 0 1 0 0 0 5
11 ИРЛАНДИЯ
1 1 0 0 0 0 0 2
12 ПОРТУГАЛ
1 1 1 0 0 0 3
13 ФРАНЦИЯ
7 6 7 5 7 8 7 8 8
14 АВСТРИЯ 2 2 3 4 1 3
16 ШВЕЙЦАРИ 2
4
0 0 1 0 2 1 10
17 АНГЛИЯ 2 3 7 2
4 3 2 4 1 4 2 34
18 ГРЕЦИЯ
2
3 5 0 0 0 0 10
19 ГЕРМАНИЯ
3 3
1 4 0 0 2 3 1 17
20 ИСПАНИЯ
1 3 7 8 9 9 5 2 1
21 КИПР
3
1 2 0 3 0 0 9
22 ТҮРКИЯ
14 13 32 33 36 20 6 0 0
23 ИЗРАИЛЬ
1
1
0 0 1 0 2 2 7
24 БАЭ 1 4 5 2 1
1 0 0 2 3 2 21
25 ЕГИПЕТ 1
4 3
1 3 9 14 3 3 41
26 ТУНИС
4
1 0 0 0 0 0 0 5
27 ТАИЛАНД 2 4 2
1 1 1 2 3 4 20
28 Экзотикалық аралдар
1
1
0 0 0 0 0 2 4
30 ХОРВАТИЯ
2 0 0 0 0 2
Жапония
1 0 0 1
БАРЛЫҒЫ: 28 36 73 118 45 107 142 124
Б ҚОСЫМША
Сурет 1. Бәсекелестіктің бес құраушылары
93
Қызмет көрсетуші жұмыскерлер (1)
Рұқсатнама-курьерлік бөлім (2)
Рұқсатнама-курьерлік және жарнама бөлімінің басшысы
Әуе билеттерін сату бойынша операторлар (4)
Сату бойынша Менеджерлер(8)
Аға
менеджерлер (2)
әуе бөлімінің директоры
Кассир
бас бухгалтер
Туризм бойынша Директор
Бас директор
5.Сатып алушылар (тапсырыскерлер)
3. Тауарлар - ауыстырушылар
Саладағы бәсекелестік
Фирмалар арасындағы күрес
2. Әлуетті бәсекелестер
4. Жеткізушілер
(тапсырыскерлер)