Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Курстық жұмыс
Тақырыбы:Бюджеттің ақшалай кірістер есебі
Орындаған:
Қабылдаған:
Астана 2008
М А З М Ұ Н Ы
Кіріспе......................................................................................................................3
І. ҚР МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТТІНІҢ АҚШАЛАЙ
1.1.Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы........................................................5
1.2.Мемлекеттік бюджет жалпы мемлекеттік қаржының негізгі буыны .........7
1.3.Мемлекеттік бюджеттің ақшалай кірістері мен шығыстарының
құрамы мен құрылымы...................................................................................11
ІІ.МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТТІҢ КІРІСТЕРІ МЕН ШЫҒЫСТАРЫНЫҢ ЕСЕБІ
2.1.Мемлекеттік бюджеттің ақшалай кірістері..................................................15
2.2.Мемлекеттің ақшалай кірістері мен шығыстарының бағытталуы.............16
2.3.Мемлекеттік бюджеттің қаржы базасын жетілдіру.....................................20
ІІІ. ҚОРТЫНДЫ......................................................................................................23
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ................................................................24
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының егемен мемлекет болып қалыптасып, нарықтық
Мемлекеттік бюджет –бұл мемлекеттік аппаратты, қарулы күштерді қаржыландыруға,
Қазақстанның қаржы органдарының тарихы 1920 жылдың қазан айынан
Бақылау басқармасының негізгі қызметтеріне бюджетті толықтыру және
Органдардың әр кездегі әртүрлі дәрежесі тек қана қаржы
Экономиканың ырықтандырылуы, нарық қатынастарының дамуы мемлекет үшін ақшалай
Қаржының айқындылығы – нақты демократияның бірден бір
біріншіден, әр мемлекеттің қажеттілігі оның қаржылық мүмкіндіктерінен асады,
екіншіден, әр қоғамда әртүрлі дәрежедегі түрлі компаниялардың ,
Адамзат өзін - өзі ұйымдастырылған қоғам ретінде тани
Осы курстық жұмыстың негізгі мақсаты болып –
Курстық жұмыс жазу барысында басты назар келесі мән
- мемлекеттік бюджеттің ақшалай кірістері мен шығыстары
- мемлекеттік бюджет жалпы мемлекеттік қаржының негізгі буыны
- мемлекеттік бюджеттік қаржыландыру
Бұл курстық жұмыста мемлекеттік бюджеттің ақшалай кірістерінің
1.1.Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы.
Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін басқарудың барлық
Дүние жүзінің әр түрлі елдерінде бюджет құрылысы мемлекеттің
Бюджет құрылысында басты орынды бюджет жүйесі алады, ол
Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық мемлекеттік құрылымы мен
Федеративтік мемлекеттерде бюджет жүйесі үш буыннан тұрады:
Мемлекеттік бюджет немесе федералдық бюджет немесе орталық мемлекеттің
Федерация мүшелерінің бюджеттері (АҚШ-та – штаттардың, ГФР
Жергілікті бюджеттер.
Унитарлық (біркелкі мемлекеттерде екі буынды бюджет жүйесі қолданылады:
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі бюджет құрылымының унитарлық типімен
Қазақстан Республикасында жиынтығында мемлекеттік бюджетті бекітілетін, атқарылатын және
-республикалық бюджет;
-облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың;
-астананың бюджеті;
-ауданның бюджеті.
Қазақстанда төтенше немесе соғыс жағдайында төтенше мемлекеттік бюджеттің
1991 жылы Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі түбірлі өзгерістерге
Бюджет кодексіне сәйкес, мемлекеттік бюджет – араларындағы
1.2.Мемлекеттік бюджет жалпы мемлекеттік қаржының негізгі буыны ретінде.
Мемлекеттік қаржының негізгі бөлігі бұл мемлекеттік бюджетке тиесілі.
Мемлекеттік бюджет – қоғамның дамуын қамтамасыз ету мақсатында
Мемлекеттік бюджет –бұл мемлекеттің қызметтері мен міндеттерін жүзеге
Мемлекеттегі бюджет елдің унитарлық немесе федеративтік нышанына жатқызылуына
-федеративтік бюджет;
-аймақтық бюджет;
-жергілікті бюджет.
Мұнда аймақтық бюджеттер әр елдің өзіне тән ерекшелігі
Ал, унитарлық мемлекетке келетін болсақ, олардың мемлекеттік бюджеті
1.Республикалық бюджет.
2.Жергілікті бюджеттер.
«Мемлекеттік бюджет» ұғымын қарастырғанда «бюджет жүйесі» деген ұғымды
Мемлекеттік бюджет, ең бастысы мемлекеттің жоспары. Ал, мемлекеттік
Осыған сәйкес, басқа экономикалық-әлеуметтік процестердің өзгерістері де мемлекеттегі
ҚР бюджеттік кодекске сәйкес, бюджет жүйесі- бұл Қазақстан
ҚР бюджет жүйесі келесідей құрылымдық буындардан тұрады:
-Мемлекеттік бюджет;
-Ұлттық қор.
Бюджет жүйесі әр түрлі деңгейлердегі бюджеттердің өзара байланысына
Мемлекеттік бюджет жүйенің негізгі құрылымы бола отырып, өздігімен
Қазақстан Республикасы мемлекеттік бюджеттің құрылымы:
-республикалық бюджет;
-жергілікті бюджет.
Республикалық бюджет мемлекеттік бюджеттің жоғарғы деңгейі, ал жергілікті
Бюджет кодексіне сәйкес, жергілікті бюджеттерге келесілер жатқызылады:
-облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қалалардың бюджеттері, елорданың
-аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджет.
Аталған құрылымға сәйкес, Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті- бұл
Мемлекеттік бюджеттің негізгі құқықтық базасы ретінде келесідей заңдық
мемлекеттің Конституциясы;
бюджеттік кодекс;
ағымдық жылға арналған республикалық бюджет туралы Заң.
Сондай-ақ аталған құжаттардан басқа мемлекет бекіткен орта немесе
Сонымен қатар, елге қауіпті немесе әскери жағдайларда төтенше
Мемлекеттік бюджет келесідей бөлімдерден тұрады:
-табыстар (салықтық түсімдер, салықтық емес түсімдер, негізгі капиталды
-шығыстар;
-операциондық қалдық;
-таза бюджеттік несиелеу (бюджеттік несиелер, бюджеттік несиелерді өтеу);
-қаржылық активтермен операциялары бойынша қалдық (қаржылық активтерді сатып
-бюджет тапшылығы немесе артықшылығы;
-бюджет тапшылығын қаржыландыру немесе бюджет артықшылығын қолдану (
Әрине бюджет табыстарының ішінде салықтық түсімдер ауқымды деңгейден
Бюджет қаржыны шоғырландыра отырып, оны қажеттіліктерге жұмсауды көздейді.
Операциондық қалдық бюджет табыстары мен шығыстарының айырмашылығы ретінде
Әрбір елдің бюджет құрудағы негізгі ереже- бұл бюджеттік
Бюджеттік реттеу табыс көздерін бекіту арқылы да жүргізіледі.
Бюджеттік жүйедегі мемлекеттік жүйеден басқа Ұлттық қордың қызметі
1.3.Мемлекеттік бюджеттің ақшалай кірістері мен шығыс-тарының құрамы мен
Мемлекеттік орталықтандырылған ақша қорын қалыптастырумен және пайдаланумен байланысты
Кірістер мен шығыстардың құрамы мен құрылымы нақты әлеуметтік-экономикалық
Бюджеттің кірістері салықтық және басқа міндетті төлемдер
(салықтар және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер), ресми
Мақсатты ресми трансферттерді қоспағанда, кірістердің нысаналы мақсаты болмайды.
Бюджеттің шығындары- қайтарылмайтын негізінде бөлінетін бюджет қаражаттары. Шығындардың
Бюджет шығындары мынадай түрлерге бөлінеді:
мемлекеттік мекемелердің қызметін қамтамасыз ететін шығындар;
тұрақты сипаты жоқ іс- шараларды ұйымдастыру мен өткізуге
мемлекеттік тапсырысқа арналған шығындар- мемлекеттік саясатты іске асыру
жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер-қызметкерлерге еңбегі үшін ақшалай төлемдерден
Сөйтіп, жалпы мемлекеттік мәні бар шараларды қаржылан-дыруды қажетті
Рынокқа өтпелі кезеңде бюджет жүйесінің барлық дербес буындары
2.1.Мемлекеттік бюджеттің ақшалай кірістері
Мемлекеттің ақшалай қаражаттарының орталықтандырылған қорын жасаумен және пайдаланумен
Кірістер мен шығыстардың құрамы мен құрылымы мемлекеттің нақты
Мемлекеттік бюджет кірістері біріншіден орталық және жергілікті органдар
Мемлекеттік бюджет түсімдерінің ең басты көзі – салықтар
Қазақстан Республикасында салықтардан басқа міндетті төлемдер баждар, төлемдер
Мемлекеттің салық қызметінің басты мақсаты – салықтың көмегімен
Салықтың көмегімен мемлекет өзінің функцияларын жүзеге асыруға және
Диаграмма 1.
Диаграмма 1 бойынша мемлекеттік бюджетке түсетін салықтардың бюджеттің
2.2.Мемлекеттің ақшалай кірістері мен шығыстарының бағытталуы.
Мемлекеттік бюджетте қаржы жоспарының барлық қажетті негіздері берілген.
Бюджет кірістерінің шоғырланып, шығыстарының бағытталуы Қазақстан Республикасы Президентінің
Үкіметтің жоспарланатын жыл ішінде қандай тауарлар мен
Мемлекеттік бюджеттің тапшылығын жабу үшін ақша қаражаттары қажет.
Егер де экономикада мемлекеттік бюджеттің тапшылығы немесе профициті
Бюджеттік тапшылықтардың орын алуына байланысты мемлекет қарамағындағы қаржылық
Жылдан жылға бюджет тапшылығы азайып отыруы тиіс. Тапшылық
Республика екі қалаудың қасында тұр: қатаң бюджеттік шектеу
Экономикалық категория ретінде мемлекеттік бюджет қоғамдық өнім құнының
Ал қаржы қатынастарының жиынтығы ретінде мемлекеттік бюджетте бюджет
Қоғамдық ұдайы өндірістегі мемлекеттік бюджеттің рөлі ең алдымен,
Бюджет байланыстарының мақсатты сипаты, мемлекеттің ақшалай қаражаттарының орталықтандырылған
Мемлекеттік қаражаттарды бөлу мен пайдалану тиімділігін көтеру
Мемлекеттік бюджет жобасын талқылау кезінде бюджет, қаржы, мәдени
Бүгінгі мемлекеттердің бюджеттері олардың көпсалалы қызметтерін бейнелейтін құжат
2.3.Мемлекеттік бюджеттің қаржы базасын жетілдіру.
Нарықтық экономиканың пайда
Республикалық бюджеттегi жалпылама қаржылық жоспарды қаржы министiрлiгiнiң бiрiншi
1) Бюджеттi құрау және орындау, қаржы ресурстарын пайдалану,
2) Бюджет жүйесі бiрлiгiнiң сақталуы бiрыңғай қаржы
3) Нақты кіріс көздерінің әрбір деңгейінде ұзақ мерзімге
4) Жергiлiктi әкiмшiлiктер мен мәслихаттардың жаңа кiрiс көздерiн
5) Қаржы ресурстарын аумақтық бөлiске салуға жаңа әдiстер
Оперативті іс – қимылдармен қатар болашақта мемлекеттік қазынаға
ҚОРТЫНДЫ
Осы курстық жұмысты қорытындылай келе мемлекеттік бюджеттің ақшалай
Мемлекеттік бюджетте қаржы жоспарының барлық қажетті негіздері берілген.
Бюджет кірістерінің шоғырланып, шығыстарының бағытталуы Қазақстан Республикасы Президентінің
Үкіметтің жоспарланатын жыл ішінде қандай тауарлар мен
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. - Алматы: 1995ж.
2. Салық Кодексі. Алматы 2004ж.
3. «Республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылау
4. Аубакиров Я. «Экономикалық теория негіздері» Алматы
5. Әкімбеков С. «Экономикалық теория» Астана 2002ж.
6. Әкішев К. «Қаржы ұқсатуға ұқыптылық
7. Баянов Е. «Мемлекет және құқық
8. Белгібаева Қ.Қ. Мұханбетова Е.С. «Қаржы және
9. Дорнбуш Р. Фишер С.
10. Жүнісов Б.А. «Нарықтық экономика негіздері» Ақтөбе 2001ж.
11. Жұмаев Б.А. «Экономиканың мемлекеттік реттелінуі» Алматы 2001ж.
12. Иктанов. Орманбеков. «Экономиканы мемлекеттік реттеудің
13. Ильясов К.К. Исахова Г.Б. «Расходы
14. Ильясов К.К. Исахова Г.Б. «Государственный
15. Қабдиев. Оралтаев. Ескендіров.
16. Кеулімжаев Қ.К. «Қаржылық есеп» Алматы
17. Мельников В.Д. Ильясов К.К. «Қаржы» Алматы
18. Осипова Г.М. «Экономикалық теория негіздері»
19. Ахметов Д. «Бюджетті толықтыру – экономиканы көтерудің
20. Есенгелдин Б. Орманбаев А. «Бюджеттік
21. Тлеужанова. «Бюджетаралық қатынастардың тұжырымдамалық негіздерін реттеуші салықтар
22. Статистический бюллетень №10 (58) 2003ж.
23. Транзитная экономика №5 2003ж
24. Экономическое обозрение Национального Банка
25. Шайынғазы С. «Бюджет қаржысының жұмсалуындағы олқылықтар».
8