Жоспар
Кіріспе
I Қазақстан Республикасының салық жүйесі
1.1 Салық мәні,мазмұны және элементтері
1.2 Жалпы мемлекеттік салықтар
1.3 Ғалымдар мен тәжірибешілердің пікірлеріндегі салық жүйесі туралы
II Жанама және тікелей салыққа сипаттама
2.1 Тікелей салықтар және жанама салықтар
Қорытынды
Кіріспе
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің экономикасында көптеген
Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың жаңалықтарына
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
Бұл курстық жұмысты жазудағы мақсат салық жүйесінің мәні
I тарау: Қазақстан Республикасының салық жүйесі
1.1 Салық мәні,мазмұны және элементтері
Салықтар дегеніміз – мемлекеттік бюджетке заңды және жеке
Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің , жеке тұлғалардың
«Салық»ұғымымен «салық жүйесі»ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде салық
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі заң
Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, салық жеңілдіктерінің
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің
Әр бір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын
Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту,тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік
Салықтардың мәнін толық түсіну үшін,олардың экономикалық маңызын түсіну
Салықтар негізгі мынадай қызметтері (функциялары) бар:
реттеушілік;
фискалдық;
қайта бөлу.
Жоғарыда көрсетілген негізгі функциялармен қатар салықтардың ынталандыру, бақылау
Реттеушілік қызметі – салықтың ең негізгі қызметі. Осы
Жоғарыда көрсетілген салықтық реттеудің тетіктері тек қана өндірістің
а-егер төленетін салық мөлшері салық төлеуші табысының 50
ә-егер салық мөлшері салық төлеуші табысының 45-50
б-егер салық мөлшері, салық төлеуші табысының 35-40
Салықтардың екінші қызметі – фискалдық немесе бюджеттік қызметі.
Қайта бөлу қызметі арқылы түрлі субъектілер табысының бір
Мемлекет мына жоғарыда көрсетілген салықтардың қызметін (функциясын) пайдалана
Қазахстан Республикасы Конституциясының 35 – бабында: заңды түрде
Салықтардың әлеуметтік – экономикалық мәнімен мазмұны олар қарайтын
Фискалдық функция барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономикалық қызметінің ұлғаюымен байланысты
Қайта болу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір
Салық салу объектілерін есепке алу және оларды бағалау
Мемлекеттік салық салу саясаты- салық саласындағы шаралар жүйесін
Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының негізгі бағыты
Салық жүйесі - өзінің құрамы жағынан бірнеше компоненттерден
Салық жүйесі компоненттерінің құрамы мынадай : қаржы қатынастары
Енді осы салық жүйесінің құрамы мен салық салу
Қандай да бір механизмінің құрамында бірнеше тетіктер және
Салық салу элементтері мыналар:
Субъект, объект, салық көзі, салық ставкасы, салық өлшем
Енді осы әрбір элементке қысқаша түсінік берейік.
Салық субъекті (салық төлеуші) дегеніміз – заң бойынша
Салық объектісі – табыс, мүлік, еңбек ету түрі,
*Салық көзі – салық салынатын табыс.
*Салық ставкасы немесе бәсі өлшем бірлігінен алынатын салық
*Ставкалар тұрақты немесе процентпен белгіленеді.
*Тұрақты ставкалар салық объектісінен түсетін табыстың мөлшеріне байланыссыз,
*Проценттік ставкалар үш түрге бөлінеді: үдемелі немесе прогрессивті;
Үдемелі немесе прогрессивтік ставкалар салық салынатын табыстың өсуіне
Регрессивтік ставкалар, керісінше, салық салынатын табыстың төмендеуіне сәйкес,
Пропорционалдық ставкалар салық салу объектісінің мөлшеріне байланыссыз, тұрақты
Салық оклады – салық төлеушінің белгілі бір салық
Салық жеңілдіктері дегеніміз, заңға сәйкес салық төлеушіні біртіндеп
Салық төлеу мерзімі – салық төленетін уақыт.
Салық төлеу тәртібі – белгіленген мерзімде салықты төлеген
Салық қызметінің негізгі міндеттері мыналар:
салық заңдарының орындалуын қамтамасыз ету, оның тиімділігін зерделеу;
заңдардың, салық салу мәселелері жөнінде басқа мемлекеттермен жасалатын
салық төлеушілерге олардың құқықтары мен міндеттерін түсіндіру, салық
Салық төлеушілер өз тарапынан мынадай міндеттерді атқарулары тиіс:
уақытылы салық инспекциясына тіркеліп, тіркеу нөмірін алуға;
мемлекеттік салық комитетінің актілеріне сәйкес есеп құжаттамаларды жүргізуге,
белгіленген мерзімде салық декларациясын тапсыру;
атқарылған жұмыс немесе көрсетілген қызмет үшін төлемді жүзеге
салық заңдарын, салық төлеу тәртібін, салық төлеу мерзімін
1.2 Жалпы мемлекеттік салықтар
Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы салық жүйесінің құрамының
Салық төлеушілер салық жылында салық салынатын табысы бар
Оның ішінде:
- Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінен басқа резидент және
-кәсіпкерлік қызметінен алынған табысы бойынша коммерциялық емес және
Салық салу объектісі болып, салық салынатын табыс саналады.
Салық салынатын табыс жылдық жиынтық, табыс пен белгіленген
Жылдық жиынтық табыс.
Жылдық жиынтық табыс – заңды тұлғалардың күнтүзбелік жыл
өнімді (жұмысты, қызметті) өткізуден түскен табыс жанама салықтарсыз;
үйлерді, ғимараттарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерді, олардың құның
сату операцияларынан тыс табыстар, соның ішінде:
- проценттер, берілген кредиттер мен депозиттер үшін төлемдер
- заңды тұлғаға қатысудан түскен акциялар бойынша алынғанда
- тегін алынған мүлік пен ақша қаражаты;
- роялти;
- өтелетін шегерістер;
- басқа да табыстар;
- есепті жылы анықталған өткен жылдардағы табыс;
- банк және сақтандыру ұйымдарының резервтік
Резидент емес заңды тұлғаның табыс мөлшерінің мынадай ерекшелігі
-Резидент емес заңды тұлғаның барлық қызметінен жалпы түсімдегі
-Резидент емес заңды тұлға шығысының сомасындағы Қазақстан Республикасының
Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы жалпы мемлекеттік салықтар
Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы азаматтардың табысынан алынатын
Қазақстан Республикасының азаматтары, шет мемлекеттің азаматтары және азаматтығы
Резидент – Қазақстанда салық жылы басталатын немесе салатын
Салық төлеушінің бір жылғы жиынтық табысы мен табысты
Салық төлеуші резиденттің жылдық жиынтық табысы резидентінің қандай
Салық төлеуші резиденттің жылдық жиынтық табысына оның Қазақстан
Кәсіпорындардан, мекемелерден, ұйымдардан немесе негізгі жұмыс орнынан басқа
Тұрақты мекемемен байланысты емес бейрезидент жеке тұлғалардың Қазақстандағы
Жеке тұлғаның салық салынатын табысына мынадай ставкалар бойынша
10еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
10 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 20 еселенген жылдық
10 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 30еселенген жылдық есептік
10 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық
10 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 50 еселенген жылдық
50 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен және одан жоғары
1.3 Ғалымдар мен тәжірибешілердің пікірлеріндегі салық жүйесі
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитеті Төрағасының орынбасары:
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитетінің мекен –
Сондай – ақ аумақтық салық комитеттерінің камералдық бақылау
Соған байланысты мынадай түсініктеме жасаймыз.
Салық кодексінің 517 – бабында салық бақылауының нысандары
Салық кодексінің 18 – бөлімінің ережелерінде есептелген салықтар,
Айтылғандарға байланысты, алдағы уақытта хабарламалардың дұрыс ресімделмеуіне және
Қазақстан салық жүйесіндегі кейбір мәселелер : А.Д. Байдүйсенов
Қандай да болмасын мемлекеттің салық жүйесі негізінен екі
Қазақстандағы салықтардың атқаратын реттеуші қызметіне кеңінен тоқталсақ, оның
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында болашақтағы мемлекетіміздің
Үкімет басшысының хабарлағанындай, 1999 жылдың қорытындысы бойынша, мұндайды
Осындай көлеңкелі экономиканың келеңсіз әрекеттерінен еліміздегі күнделікті тұрмыстық
Аталған кемшіліктерді жою үшін, ең алдымен салық заңына
Тұрақсыз экономика жағдайында бұлай болу әрине мүмкін емес,
Қорыта айтқанда, жоғарыда аталған ұсыныстарды жүзеге асыру қиынға
II тарау: Жанама және тікелей салықтарға сипаттама.
2.1 Тікелей салықтар және жанама салықтар
Салықтардың анықтамасы; мәні және мазмұны жоғарыда айтылған болатын.
Салықтарды мынадай нышаны, белгілері бойынша топтастырамыз немесе жіктейміз:
1) салық салу объектісіне байланысты;
2) қолданылуына қарай;
3) салық салу органына байланысты;
4) экономикалық ерекшелігіне байланысты;
5) салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай.
Салық салу объектісіне қарай салықтар тікелей және жанама
Тікелей салықтар жалғаусыз немесе тікелей табысқа немесе мүлікке
Тікелей салықтарға мына салықтар жатады:
заңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;
мүлік салығы;
жер салығы;
бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық;
Жеке тура салықтар-бұл жеке адамдар мен заңды ұйымдардың
Жанама салықтар-баға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген салық
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді. Оларды саналы
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе
Салықты алатын және оған билік жасайтын органға қарай
Пайдалану тәртібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақсатты
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердегі бюджеттерде шоғырландырылады және жалпымемлекеттік
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салықтар және
Бірінші жағдайда салықты есептеу мен оны алу, салық
Мағлұмдамада салық төлеушілер табыстың көлемін, қажетті жеңілдіктерді, шегерімдерді
Жеке табыс салығы бойынша мағлұмдаманы мынадай салық төлеушілер:
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
Тұрғын үй салу мен осындай құрылыс үшін құрылыс
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндегі шоттарда
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнамалық
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судъялар табыс етеді.
Салық төлеушіден салық мағлұмдамасын табыс етудің белгіленген мерзіміне
Үшінші әдіс бойынша салық төлеуші жұмыс істейтін ұйымның,
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
Салық есебінің екі әдісі қолданылады:
1) кассалық;
2) есептеу әдісі;
Кассалық әдіске сәйкес табыстар мен шегерімдер жұмысты орындау,
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегерімдер ақы төлеудің
Қазақстан Республикасының салық жүйесі салықтардың және баждардың түрлерін,
Қазақстан Республикасындағы салықтардың,салық сипатындағы алымдардың тізбесі мыналарды қамтиды:
1. Салықтар:
1. корпорациялық табыс салығы.
2. жеке табыс салығы.
3. қосылған құн салығы.
4. акциздер.
5. жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлімдері.
6. әлеуметтік салық.
7. жер салығы.
8. көлік құралына салынатын салық.
9. мүлікке салынатын салық.
2. Алымдар:
1. заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
2. жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым
4.радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды мемлекеттік тіркегені
5. механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
6. теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді
7. азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алынатын
8. дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені алым үшін.
9. автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру
10.аукциондардан алынатын алым.
11.елтаңбалық алым.
12.жекелеген қызмет түрлерімен айналасу құқығы үшін лицензиялық алым.
13.телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радио жиелік
3. Төлемақылар:
1. жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
2. жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін
3. қоршаған ортаны ластанғаны үшін төлемақы.
4. жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
5. орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
6. ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
7. радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
8. кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9. сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру үшін төлемақы.
4. Мемлекеттік баж.
5. Кеден төлемдері:
1. кеден бажы.
2. кеден алымдары.
3. төлемақы.
4. алымдар.
Салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
Салық жүйесі өзінің құрамына мемлекеттік салық службасының –
«Салық» және «салық салу» ұғымдарын ажырата білген жөн:
Жанама салықтар – жоғарыда атап өткендей, баға немесе
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері де бар,
Салық салу жүйесінде ортақ заңдылықтың болатының есте ұстау
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы еңгізілген
Демек, бұл салықтың ерекшелігі – оның салық салынатын
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Жанама салықтар арасындағы фискалдық маңызы жағынан екіншісі кеден
Акциздер – бағаға қосылатын және сатып алушы төлейтін
Қорытынды
Осы жазылған курстық жұмысымды қорытындылай келе , мынадай
Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта
Ұйымдық-құқықтық жағынан алғанда салықтар – бұл заңмен алдын-ала
Салықтардың экономикалық мәні мемлекеттің заңды және жеке тұлғалармен
Осы жоғарыда келтірілген мәселелер курстық жұмыстың толықтай мазмұнын
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Мелников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы».- Алматы
2. Мелников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы».- Алматы
3. Құлпыбаев С.К., Баязитова Ш. «Қаржы теориясы»Оқу
4. Есенғалиев В.А.,Хайруллина.Орал 2002
5.Салық және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер
6. Егемен Қазақстан 1999-18 мамыр
7. Қ.Р. Парламентінің жаршысы 1999 # 20
8. Қ.Р. Парламентінің жаршысы 1999 # 23
9. Қ.Р. Парламентінің жаршысы 1999 # 24
10. Қ.Р. Парламентінің жаршысы 1999 # 14
11. Бухгалтерлік бюллетені – 2000 # 3-4
12. Бухгалтерлік бюллетені – 2000 # 17
13. Бухгалтерлік бюллетені – 2000 # 9
14. Бухгалтерлік бюллетені – 2000 # 11
15. Бухгалтерлік бюллетені – 2000 # 49
16. Салық кодексі. Юрист,2001-2002