Тақырыбы: «Бюджеттік құқық – қаржы құқығының құрамды
Мазмұны
Кіріспе............................................................................................................3-4
І.Бюджет құқығының ұғымы................................................................6-21
Бюджет құқығының пәні және бюджеттік құқықтық нормалар.....6-12
Бюджеттік құқық құрылымы және қайнар көздері..........................................................................................12-18
Бюджеттік құқықтық қатынастар... .............................................19-21
ІІ. Бюджеттік құқықтың қаржылық құқықта алатын орны.......................................................................................................21-30
2.1 Қазақстан Республикасының бюджеттік құқығы - қаржылық
Қорытынды..........................................................................................................
Қолданылған әдебиеттер тізімі.........................................................................
Кіріспе
«Бюджет» терминін ғылыми-құқықтық тұрғыдан алып қарасақ, оның өзіне
Бюджеттік құқық қаржылық құқықтың маңызды бөлімі болып табылады.
Бюджеттік құқық деп мемлекет аумағындағы бюджеттерді қалыптастыру және
Мақсаты - мемлекетіміздегі бюджетті қалыптастырып, бөлу және
Міндеті -- бюджет кірістерінің құрамын анықтау,бюджеттің шығыстарының бағытын
Құрылымы – курстық жұмыс құрылымы кіріспеден,екі бөлімнен,қортындыдан және
Бюджет құқығының ұғымы
1.1 Бюджеттік құқықтың пәні және бюджеттік құқықтық нормалар
Бюджеттік құқықтың пәніне Қазақстан Республикасының бюджеттік құрылысын ұйымдастыру
Бюджеттік-құқықтық реттеу аясындағы бюджеттік (қаржылық) қатынастар:
- республикалық бюджет пен жергілікті бюджеттердің кірісі мен
- әрқашанда бөлу және қайта бөлу сипатында көрініс
- әрдайым республикалық бюджет пен жергілікті бюджеттердің, сондай-ақ
- мемлекеттің орталықтандырылған ақша қоры және жергілікті әкімшілік-аумақтық
- әрдайым Қазақстан Республикасының және оның әкімшілік-аумақтық бірліктерінің
Бюджеттік құқықтың мемлекеттің бюджеттік қызметі, республикалық және жергілікті
1) Қазақстан Республикасының бюджеттік құрылысының негізін құрайтын бюджетгік
2) бюджеттік құқық нормаларымен реттелетін қоғамдық қатынастардың және
3) негізгі ұғымдар мен категориялардың айрықша жүйесінің, сондай-ақ
4) бюджеттік құқықтың арнайы қайнар көздері жүйесінің болуына
Бюджеттік құқықтық нормалар өздеріне тән мынадай белгілермен ерекшеленеді:
1) олар бюджеттік заңнамалық актілер қабылдау жолымен белгіленеді;
2) олар уәкілетті (бюджеттік қүзыретке ие) мемлекеттік органдар
3) олар реттелінетін бюджеттік қатынастар ауқымында заң-дық режимін
4) олар республикалық және жергілікті бюджеттерді атқару мән-жайларына
5) олар мемлекеттің бюджеттік кызметінің (мемлекеттік шаруашылық жүргізу)
6) олар тек материалдық және ұйымдастыру бюджетгік қаты-настарына
7) олар Қазақстан Республикасының қүкық жүйесіндегі баска құқықтық
8) олар республикалық және жергілікті бюджеттердің кірісі мен
9) олар материалдық бюджеттік қатынастардың тиісті субъек-тілерінің республикалық
10) материалдық бюджеттік құқықтық нормалар көбінесе тиісті қаржылық
Қазақстан Республикасының Бюджеттік құқығы:
1) Қазақстан Республикасы бюджеттік құрылысының ірге тасын және
2) Республикалық деңгейде және жергілікті ауқымдарда бюджеттік жоспарлау
3) Республикалық бюджеттің салықтық түсімдері мен салыққа жатпайтын
4) Қазақстан Республикасы Үлттық қорының салыктық және өзге
5) Жергілікті бюджеттердің салықтық түсімдері мен салыққа жатпайтын
6) Республикалық бюджет пен жергілікті бюджеттер шығысының нақтылы
7) Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры шығысының басымды бағыттарын
8) Қазақстан Республикасының бюджеттік құзыретін айқындауға әрі белгілеуге;
9) Қазақстан Республикасының тиісті әкімшілік-аумақтық құрылыстарының бюджеттік құзыретін
10) Қазақстан Республикасы бюджеттік жүйесінің ауқымын-да жүзеге асырылатын
Бюджеттік қүқықтың қүрамында өзара тығыз қарым-қатынаста болатын қаржылық
Бюджеттік құқықтың нормалары көбінесе бюджеттік құрылыс пен бюджеттік
Сонымен, Бюджеттік құқық ұғымын Қазақстан Республикасының бюджеттік құрылысын
Бюджеттік құқық республикалық және жергілікті бюджеттердің, Қазақстан Республикасы
Бюджеттік құқық өзіне тән реттеуші функцияны жүзеге асыру
Аталған құқықтық ұ(әдістер) негізінен қатысушы бір тараптың заңи
Мемлекеттің бюджеттік қызметінің және бюджеттік құқық пәнінің ауқымындағы
1) реттелінетін қоғамдық қатынастың міндетті қатысушысы тарапынан білдірілетін
2) өзінің биліктік ерік-ықтиярына және бір жақтылығына қарамастан,
Бюджеттік құқықтық реттеудің (биліктік өктем) императивтік әдісі:
1) мемлекет бюджеттік қатынастың нақтылы субъектілерінің мінез-құлықтары мен
2) мемлекеттің бюджеттік құрылысы саласындағы биліктік әрі міндетті
3) мемлекеттің бюджеттік жүйесіндегі тараптардың - уәкілетті мемлекеттік
4) Қазақстан Республикасы бюджеттік құрылысының мән-жайларына, республикалық және
Ал бюджеттік құқықтық реттеудің диспозитивтік (келісімді шарттық) әдісі
1) қаржылық құқықтық шарт (келісім) бюджеттік қатынастардың заңи
2) қаржылық құқықтық шартты (келісімді) жасасқан тараптарға мемлекет
3) бюджеттік қатынастағы тараптардың құқықтары мен міндеттері қаржылық
4) мемлекет пен нақтылы бюджеттік қатынас бойынша оның
5) бюджеттік қатынас субъектілерінің екі жақты актілерінің негізінде
Қазақстан Республикасының нарық жағдайындағы бюджеттік құрылысы бюджеттік құқықтық
Мемлекеттің бюджеттік жүйесінің тиімді әрі тұрақты жұмыс істеуі
Сонымен, мемлекеттің бюджеттік қызметінің аясындағы негізінен материалдық және
Бюджеттік құқықтың институттары негізінде бюджеттік құқықтың пәні ретінде
Бір-бірімен аса тығыз байланыста бола отырып, өздері реттейтін
1.2 Бюджеттік құқық құрылымы және қайнар
Құқықтық құралым ретіндегі Бюджеттік құқықтың Жалпы бөлімі:
1. Қазақстан Республикасы бюджеттік құрылысының құқықтық негіздері;
2. Республикалық бюджет саласындағы мемлекеттік басқару;
3. Жергілікті бюджеттер саласындағы мемлекеттік басқару;
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын мемлекеттік басқару;
5. Бюджетаралық қатынастардың құқықтық негіздері;
6. Республикалық бюджетті жоспарлаудың құқықтық негіздері;
7. Жергілікті бюджеттерді жоспарлаудың құқықтық негіздері;
8. Бюджеттік инвестицияларды жоспарлаудың құқықтық негіздері;
9. Бюджеттік есептіліктің құқықтық негіздері;
10. Мемлекеттік бюджеттік бақылаудың құқықтық негіздері тәрізді институттардан
Бюджеттік құқықтың Жалпы бөлімінің нормалары мемлекеттің бюджеттік жүйесінің
Ал бюджеттік құқықтың Ерекше бөлімінің құрылымында:
1. Республикалық бюджеттің кірісін құқықтық реттеу;
2. Жергілікті бюджеттердің кірісін құқықтық реттеу;
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының кірісін құқықтық реттеу;
4. Республикалық бюджеттің шығысын құқықтық реттеу;
5. Жергілікті бюджеттердің шығысын құқықтық реттеу;
6. Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының шығысын құқықтық реттеу;
7. Мемлекеттік қарыз алуды және мемлекеттік борышты құқықтық
8. Бюджеттік кредиттеуді, бюджеттік инвестицияларды, гранттарды құқықтық реттеу
Сонымен, Жалпы және Ерекше бөлімдердегі құқықтық институттардың өзара
Бюджеттік құқық жөнінде баяндалған осындай мән-жайларға арқау болған
Бюджеттік құқықтың қайнар көздері уәкілетті мемлекеттік билік органдары
Бюджеттік құқықтың қайнар көздерінің қатарына:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясын;
2. Қазақстан Республикасының 2004 жылғы сәуірдің 24-індегі Бюджет
3. Қазақстан Республикасының кезекті қаржы жылына арналған республикалық
4. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы маусымның 12-сіндегі «Салық
5. Қазақстан Республикасының 2003 жылғы сәуірдің 5-індегі Кеден
6. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы қаңтардың 23-іңдегі «Қазақстан
7. Қазақстан Республикасының 1998 жылғы шілденің 1-індегі «Алматы
8. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы наурыздың 30-ындағы «Қазақстан
9. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы сәуірдің 25-індегі «Қазақстанның
10. Қазақстан Республикасының 2003 жылғы қаңтардың 8-індегі «Инвестициялар
11. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы маусымның 19-ындағы «Мемлекеттік
12. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы «Субсидиялар
І3. Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі
14. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі туралы Ережені (ҚР
15. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитеті туралы
І6. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті
17. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитеті туралы
18. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қаржылық бақылау және
19. Республикалық бюджет комиссиясы туралы Ережені (ҚР Президентінің
20. Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті
21. Республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есепті әзірлеу және
Демек, бюджеттік құқықтың қайнар көздері құрамында бюджеттік құқықтың
Бюджеттік заңнама негізінде жүзеге асырылатын бюджеттік реттеу ауқымы
Қазақстан Республикасының бюджеттік заңнамасы Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында
Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың республикалық
Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңға
Қазақстан Республикасының тиісті заңнамалық актілерінде және өзге де
Сонымен бірге бюджеттік құқықтың қайнар көздері қатарында, оларды
Мемлекеттің бюджеттік жүйесінде пайдаланылатын бюджеттік құқықтық реттеу әдістеріне
Аталған бюджеттік құқықтық нормалармен реттелген бюджеттік қатынастар бюджеттік
Бюджеттік құқықтық қатынастар әлеуметтік-экономикалық маңызы аса зор, басымды
Бюджеттік құқықтық қатынастардың құрамында оның заңи мәні ретінде
Материалдық бюджеттік құқықтық қатынастар тек кезекті қаржы жылына
Экономикалық-қаржылық мән-жайы мен заңи сипатына және жалпы әлеуметтік
1) олар тек мемлекеттің қаржылық шаруашылығы аясында, бюджеттік
2) олар тек мемлекеттік әкімшіліктің шектелген және рұхсат
3) бюджеттік құқықтық қатынастар жүйесінің қаржылық әлеуеті негізінен
4) олар тиісті деңгейдегі бюджетке түсетін (түскен) және
5) осындай құқықтық қатынастардың объектісіне республикалық және жергілікті
6) олар Қазақстан Республикасының, сондай-ақ оның әкімшілік аумақтық
7) осындай құқықтық қатынастардың міндетті субъектілеріне Қазақстан Республикасы
8) осындай құқықтық қатынастардың басқа да қатысушыларына министрліктер,
9) олар Қазақстан Республикасы бюджеттік құрылысының ұйымдастыру және
10) олар мемлекеттің қаржылық әлеуетін нығайтуды нысаналап жұмыс
ІІ. Бюджеттік құқық: ұғымы, пәні, әдістері, жүйесі және
2.1 Қазақстан Республикасының бюджеттік құқығы - қаржылық
Қазақстан Республикасының және оның әкімшілік-аумақтық құрылыстарының бюджеттік қызметі
Бюджеттік құқықтың аса зор қоғамдық-мемлекеттік маңызы бар қаржылық
Демек, республикалық бюджет (орталық мемлекеттік бюджет) экономикалық-қаржылық институт
Республикалық және жергілікті бюджеттер мемлекеттің ор-талықтандырылған ақша қорлары
Осы орайда, бюджеттік құқық республикалық және жергілікті бюджеттерді
Бюджеттік құқық бүгінде мынадай бюджеттік қатынастардың құқықтық негіздерін
1) республикалық бюджеттің салықтық кірісін қалыптастыруға;
2) жергілікті бюджеттердің салықтық кірістерін қалыптастыруға;
3) республикалық бюджет кірісіне түсетін салықтық емес түсімдерге;
4) жергілікті бюджеттер кірісіне түсетін салықтық емес түсімдерге;
5) республикалық бюджет кірісіне негізгі капиталды сатудан түскен
6) жергілікті бюджеттер кірісіне түсетін негізгі капиталды сатудан
7) республикалық бюджет кірісіне түсетін ресми трансферттерге;
8) жергілікті бюджеттер кірісіне ресми трансферттер ретінде түсетін
9) заң шығарушы және өкілді мемлекеттік билік органдарын
10) орталық атқарушы мемлекеттік билік органдарын ұстауға жұмсалатын
11) қаржы және салық органдарының қызметін қаржыландыру процесіндегі
12) жергілікті мемлекеттік басқару органдарының жұмыс істеуіне қаражаттар
13) республикалық және коммуналдық меншікті қалыптастыруға әрі басқаруға
14) темір жол, әуе, теңіз көліктерін және атом
15) әкімшілік-аумақтық құрылыстарға қаржылық қолдау көрсетуге кететін шығыстарға;
16) қаржы рыногының және рыноктық инфрақұрылымдардың дамуына жұмсалатын
17) Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышына қызмет көрсетуге және
18) сот билігін, құқық қорғау органдарын және прокуратураны
19) сайлау және референдумдар өткізуге, бұқаралық ақпарат қүралдарын
20) саяси қызметке жұмсалатын қаражаттарға — шығыстарға;
21) мемлекеттік аппарат пен арнаулы бөлімдердің қызметкерлерін әлеуметтік
22) білім беруге, кәсіби маман кадрларды даярлауға, ғылымға,
23) сыртқы экономккалык қызметті қаржыландыру процесіндегі шығыстарға;
24) экономиканың мемлекеттік секторын ұстауға, ұлғайтуға және оны
25) бюджеттік жүйедегі Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыруға
26) республикалық бюджет саласындағы бюджеттік кредиттеуге және бюджеттік
30) Республикалық және жергілікті бюджеттер саласындағы мемлекеттік басқаруға;
31) Республикалық және жергілікті бюджеттерді, бюджеттік инвестицияларды жоспарлауға;
32) Экономиканың мемлекеттік және кәсіпкерлік секторын мемлекеттік бюджеттік
Қорытынды
Сонымен, бюджеттік құқықтық қатынастар мемлекеттің бюджеттік жүйесіндегі қаржылық
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Баққұлов С. Құқық негіздері. Оқу құралы. Ерекше бөлім.
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж. Г.
Қаржылық есеп: оқу құралы / К.К. Кеулімжаев, З.Н.
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы: оқулық. –Алматы- 2003.
МамыровН.Қ., Есенғалиева Қ.С., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика. Оқу
Сапарғалиев Ғ. Заң терминінің түсіндірме сөздігі. Алматы –
Қазақстан Республикасы президентінің және Қазақстан Республикасы үкіметінің актілер
Қазақстан Республикасының Конституциясы. –Алматы: Қазақстан, 2000.
Банк қызметі туралы. Қазақстан Республикасының құқықтық актілер жиынтығы.
ҚР-сының құқықтық саясат тұжырымдамасы. Алматы, Жеті жарғы –
ҚР-ның кодексі – Алматы. Юрист, 2003 -244
Бюджет жүйесі туралы ҚР-ның заңы – Алматы .
Валюталық реттеу туралы Заң актілерінің жиынтығы. – Алматы:
ҚР-ның құқық негіздері. Ашитов З.О., Ашитов Б. З.
Сартаев С.С., Найманбаев С.М. Бюджеттік құқық//Алматы: «Жеті Жарғы»-2006,
3