Мазмұны
КІРІСПЕ ...................................................................3
1. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін оқыту үдерісінде
1.1 Бастауыш сынып жасындағы оқушылардың танымдық белсенділігін дамуы....................................................................
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерінің педагогикалық негіздері.........................................
1.3. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамытудың
2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамыту технологиялары.
2.1. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін
2.2.Тәжірибелік-эксперименттік жұмысқа сипаттама.......................................................................
2.3. Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың нәтижесі, оны талдау және талқылау...........................................................
Қорытынды...........................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.............................................
Қосымша
КІРІСПЕ
Қазіргі Қазақстан Республикасында болып жатқан әлеуметтік –экономикалық және саяси
«Білім берудің гуманитарлық сипаты, онда адам тек жай зерттеу
Оқыту процесі екі жақты процесс болғандықтан, мұғалім
Психологтардың зерттеуі анықтағандай кіші мектеп жасындағы оқушылардың оқуға деген
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шiлдедегi N 319 Білім
Бастауыш бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламалары баланың
Бастауыш бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламасын игеру
Жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламасын игеру бiлiм алушылар бiлiмiне
Бастауыш сатыдағы кезең – оқушыда оқу әрекеті қалыптасуының өте
Оқушылардың көбісінің өз бетінше оқу әрекетін ұйымдастырудың жоғары деңгейі
Ұлы ғалымдар, педагогтар (Әл–Фараби, Я.А.Каменский, И.Г.Пестолоцци, Ж.Ж.Руссо, А.Дистервег, К.Д.Ушинский,
Танымдық әрекет пен танымдық қызығушылықтың психологиялық
Танымдық әрекет пен танымдық қызығушылықтың
Алайда, оқушылардың танымдық әрекеті мен
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Жас ұрпақтың қалыптасып өсіп-өнуіне әсер ететін
Қазіргі бастауыш мектеп бағдарламасы барлық таным үдерістері жедел дамыту
Зерттеу мақсаты: Танымдық үдерістерін зерттеу, психологиялық тұрғыдан дайындау, балалардың
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1.Танымдық үдерістерді дамытудағы технологиялар арқылы бастауыш сынып оқушыларының танымдық
2. Сабақ мақсатына байланысты танымдық белсенділігін жеңілдететін тақырып таңдап
3. Танымдық үдерістерін дамыту технологияларының оқыту барысындағы педагогикалық және
4. Танымдық сабақтарды басқа сабақтармен ұштастыра қолдану жолдарын көрсету.
5.Таным сабақтары арқылы балаларға қоршаған ортаны тану, ұлттық салт-дәстүрлерді
6.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық үдерістерін дамыту жолдарының теориялық негіздерін
7.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық үдерістерінің психологиялық негіздерін
8. Оқыту процесінде танымдық қызығушылықты арттырудың тиімді әдіс-тәсілдері
Зерттеу пәні: Педагогика әуел бастан-ақ балалар тәрбиесі жайындағы ғылым
Зерттеу обьектісі: Бастауыш сыныптағы оқыту үдерісі.
Зерттеу пәні: Оқушылардың танымдық белсенділіктерін дамытудың үдерісі
Зерттеу болжамы: Егер бастауыш сынып оқушыларда таным белсенділіктерін оқыту
-оқушылардың ақыл-ойы кеңейеді;
-өз бетімен еңбектену, іздену, жаңа нәрсені ойлап табу, талпыну
-логикалық ойлауы, ой- белсенділігінің артуы;
-өзін-өзі бағалай білуі, өздігінен жетілу дағдылары қалыптасып дамиды;
-интеллектуалды ойлау қабілеті дамиды;
-белгілі бір іс-әрекетті орындағанда жігерлі еңбек етуі, шығармашылық тапқырлығы
Зерттеу әдісі: осы зерттеп отырған мәселеге байланысты психологиялық, педагогикалық
Зерттеу базасы: Костанай облысы, Костанай қаласы, Костанай мемлекеттик
Зерттеудің практикалық маңызы:
Дипломдық жұмысымызда қарастырылған балаларға арналған таным сабақтарын үйретудің педагогикалық
Зерттеудің теориялық маңызы: Зерттеудің теориялық бөлімі сабақты өткізу үшін
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
1.Танымдық сабақтарды үздіксіз өткізуді пайдалану арқылы бала жан-жақты дамудың
2.Алғаш рет таным сабағындағы: әртүрлі тақырыпта әңгімелесуді өткізу, баланың
3. Балаларға танымдықты үйрету басқа сабақтармен қоса байланыстыра отырып
4.Ұлттық ойындардың ғылыми-педагогикалық негізімен оны пайдаланудың әдіс-тәсілдері жасалды.
5.Жас ұрпақты ұлттық дәстүрді білу, табиғатты тануды үйретуге болатындығы
Зерттеудің деректік қоры :
Таным үдерістердің мәселесi – педагогикалық зерттеудiң терең негiзi екенiн
Оқытуды жетiлдiру құралы ретiнде танымдық үдеріс туралы құнды пiкiрлер
Дипломдық жұмыстың құрылымы:
Диплом кіріспеден, екі тараудан,қорытынды және қосымшалардан тұрады. Зерттеу жұмысының
Кіріспеде мәселенің өзектілігі, тақырыптың зерттелу деңгейі, жұмыстың мақсаты мен
1-тарауда балалардың таным қабілеттерінің ғылыми-педагогикалық- психологиялық негіздері беріледі.
2-тарауда бастауыш мектеп оқушыларын оқытудағы жаңа педагогикалық-психологиялық технологиялар туралы
Қорытынды бөлімде зерттеу жұмысының мақсатының орындалуларына байланысты тұжырымдар мен
1. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамытудың педагогикалық-психологиялық
Бастауыш сынып жасындағы оқушылардың танымдық белсенділіктерінің дамуы.
Қиял және оның дамуы. Ескі психологияда қиял біздерге әсер
Ұзақ уақытка дейін қиялдың сырын ашу қиын мәселелердің біріне
Қиялға байланысты қиын сырдың мәнін ашу ниетімен бұрынғы психология
Қайта жаңғырту қиялын ес деп айтуға да болады. Қиялдың
Қиялдың бұл түрінің естен айырмашылығын түсіндіруде оны қазіргі көріп
Бұл жайтгы басқаша айтатын болсақ, онда психологтардың айтқанындай ойдың
Эмоция және оның дамуы. Қазіргі кезде психологияда эмоция
Эмоцияға арналған тақырыптарға психологияның өзғе тақырыптарында арнайы мәселе ретінде
Бұлай деп аныктаудың көптеген себептері бар. Осы ретте біз
Бір тарихшы ғалымның айтуына қарағанда орта ғасырлық діни көзқарастарынан
Ойлау және оның дамуы. Бүгінгі мәселе – ойлау жәнс
Психологияда ойлауға байланысты өзекті мәселелерді өмір тәжірибесінде қаншалықты маңызды
Дегенмен ассоциацня психологиясының өкілдері ойлаудың негізгі мақсаты мен қисынды
Ес және оның дамуы. Қазіргі психологияның кез келген
Сондықтан психологияның бұл тарауын бірнеше ондаған жылдар бойы келе
Сіздер мүмкін психологияны өзара тәуелеіз екі бөлімнен тұратын жеке
Қазіргі есті нейрондар арасындағы байланыстардың түйісуі деп анықтаушы теория
Шынында да, ес туралы ілім мұндай стихиялық сипаттағы көзқарастан
Мұндай сыңар жақты көзқарас Э.Герингінің ес психологиясын арнайы іздестіріп,
Қабылдау және дамуы. Бүгінгі біздің лекциямыздың тақырыбы – балалар
Соңғы 15-20 жыл ішінде казіргі психологияда қабылдау мәселесінің түбегейлі
Зертгеу нәтижелерінің мәнін сіздер жақсы түсінесіздер. Дегенмен мәселенің мазмұнын
Психикалық тіршілікте ассоциация заңына негізделген басты түсініктердің бәрі ес
Жекелеген бытыраңқы нүктелер мен бөлшектер тұтас дене, не көрнекті
Ерік мәселелері және дамуы. Барлық мәселелерді жұйелі түрде іздестіргеніміз
Ерік процесін теориялық жағынан қарастырғанда мәселенің мән-жайын баяндау –
Гетерономдық теория ерікті әрекеттерді күрделі сипаттағы психикалық процесс және
Автономдық немесе волюнтаристік теория ерікті процестер мен күй-жайлардың бәрі
Осы екі бағытты алдымен жекешелеп, онан соң тұтас түрде
Гетерономдык теория ерік жайындағы ассоциациялық және ақылға тіректелген көзқарас
Ерік туралы ассоциация теориясының мәні рефлексология мен бихевиоризм теориясына
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерінің педагогикалық негіздері.
Бастауыш мектеп – оқушы тұлғасы мен санасының
Осы орайда егеменді еліміздің білім
Адам өзін қоршаған ортаны, әлеуметтік дүниені
Неміс философы И.Кант танымдағы субьекттің белсенділігін
Канттың ізбасары И.Фихте ұстазының ілімін
Философ Д.Кішібеков: ”Таным дегеніміз сыртқы заттар мен
Бұдан шығатын қорытынды, таным барысында,
Танымды ішкі және сыртқы деп
Психологиялық жинақтаған деректерге қарағанда танымдық
Көптеген зерттеулерде Л.А.Венгер,П.Я.Гальперин, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов, Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьев, Л.В.Занков,
Енді танымдық іс - әрекет мәселелері
1.Сол заттың қасиетін анықтай білуге үйрету.
2.Жалпы ұғымнан жекелеген ұғымдарды түсінуге
3.Меңгеріп отырған материалдың негізгі жағдайлары
Қазақтың ұлы ақыны А.Құнанбаев адамның
Абайдың айтуынша, адамның өмірі мен
Қазіргі дидактика, педагогика мен психологиядағы
Балалар әрекетінің мотивтері - қызығушылықтар. Негізгі
Танымдық қызығушылық оқушыға білім берудің
Я.А. Коменский жаңа мектепті білімнің
Ж.Ж. Руссо тәрбиеленушінің оны қоршаған заттар
Белгілі ғалымдар М.Беляев, Н.Морозова, С.Рубинштейннің пікірлері
Танымдық белсенділік болмаса оқуға деген шығармашылық
Бірінші сыныпта оқитын оқушылардың танымдық
Кейбір балаларда танымдық қызығушылық жақсы
Біз өз жұмысымызда іс -әрекетке
Оқу үрдісін жетілдірудегі танымдық қызығушылық
Біз зерттеу жұмысымызда сыртқы түрткінің
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамытудың психологиялық сипаттамасы
Мектеп жүйесіндегі ең маңызды кезең –
Қазақ әдебиетінің классигі, көрнекті ағартушы,
Психолог С.Д.Смирновтың пайымдауынша «Танымның қандай
Бірінші-танымдық қажеттіліктер, мәселені шешу тәсілі
Екінші-әлеуметтік қажеттіліктер, «Мұғалім-оқушы» және «Оқушы-оқушы» қарым-қатынастары негізінде
Үшінші-оқушының өзінің «Мен»-ге байланысты қажеттілік,
І. Жаңа білімдерді игеруге бағытталумен
ІІ. Білімдерге қол жеткізу тәсілдерін
IІІ. Білімге қол жеткізу тәсілдерін
Белгілі психолог С.М.Джакуповтың пікірінше: «Оқыту процесіндегі
Қажеттіліктен кейін қызығушылық тудыру десек ол туралы психологиялық сөздікте:
Психологтар саналы әрекеттің бірі қызығу, - деп санайды. Адам
а) мақсатты қызығу. Адам алдында бір мақсат қойса, сол
ә) әрекеттік қызығу. Мұнда адам алдында бір үлкен міндет
б) қорытындыға қызығу. Мұнда адам істейтін еңбегінің нәтижесіне қызығады.
Бастауыш сыныптарда оқушылардың қызығушылығы тұрақтала бастайды.
1) Балаларда танымдық қызығулар дами
2) Балалардың көркем әдебиетті көбірек
3) Балалардың өз бетімен дербес
4) Балалардың білімі әр уақытта
5) Мұғалім балалардың оқуын, тәртібін бағалау
Психология ғылымында оқуға қажетті шарттың
Мақсатты қызығуда адам алдына бір
Ал психологтар Л.Славина, Л.Божович, Н.Морозова мотивтің
а) оқушылардың оқу іс-әрекетіне түрткі
Психологиялық сөздікте: түрткі (мотив) (фран.мotif, лат.moveo – қозғаймын) –
Психология мен педагогикада оқу мотивтеріне көптеген зерттеулер арналған (С.Л.Рубинштейн,
Әлеуметтік мотивтер – сөздік атаулары оқушыларда бастауыш сыныпта пайда
Танымдық мотивтер – танымдық қызығушылықтар және қажеттіліктер. Оқушы үшін
Адамгершілік мотивтер. Мұнда жеке тұлғаның адамдарға, іс-әрекетке, өзінің қоғамдағы
Қарым-қатынас мотивтері. "Ауырып қалғанда мектепті сағынамын, балаларсыз көңілсіз", "Сабақтарды
Өзін-өзі тәрбиелеу мотивтері – жоғарғы сыныптарда анық көрінеді. "Оқу
Бастауыш мектеп жасындағы балалардың негізгі
Білім алудың, дүниені танып білудің негізгі жолы – оқу.Оқушы
Оқу үрдісіндегі мұғалімнің басшылығы оқушылардың танымдық іс-әрекетін білім мазмұнын
Бастауыш сынып оқушыларының ой-өрісі нақты заттарға ықшамдалып келетіндіктен түсіндіру
Оқу материалын ұғыну процесі оқуға ынта қоюдан, оқу материалдарын
Бастауыш сынып оқушыларының оқу мазмұнын түсінуі, ұғынуы, сол материалды
Психология ғылымында ынта деп оқушының сабаққа ықыласымен беріліп, зер
Ықылас дегеніміз – оқушының әр түрлі білім салаларын біліп,
Екінші бір ерекшелігі баланың оқуға деген ықыласы олардың тапсырмаларды
Адам психилогиясының сипаттамасын беру үшін оның іс-әрекетінің басты-басты белгілерін
Зейін сабақ үлгірімінің негізгі шарты. Зейін дегеніміз –
Психолог Л.С.Выготскийдің пікірінше: “Тұлға дегеніміз белгілі қызметтерді атқаратын, осы
Ж.Аймауытов бала психикасының дамуы тәрбиешілермен
Оқушының қызығушылығы оның мұғаліммен, құрбыларымен, ұжыммен
Іс-әрекет, оның мақсатын мазмұнын, амалдарын
Білім беруде іс-әрекет екі жақты
Оқушылардың және өзінің іс-әрекеттерін құрып,
Мұғалім мен оқушының бірлесіп еңбек ету арқылы жоғарғы нәтижеге
Оқушылар алдында іс-әрекеттің мақсатын ашып, оны түсінуге ықпал етеді;
Мұғалім оқушылар іс-әрекетінің дұрыс тиімді ұйымдастыруына ықпал етеді: қиындықтарды
Танымдық тапсырмаларды орындауда оқушы жағынан көрінетін мақсаттылық, белсенділік, саналылық
ойлау әрекеті жанданады (шешу, логикалық талқылау, топшылау);
білімнің көкейтестілігі (жетекші идеялар, айғақтайтын фактілер);
Қажетті амалдар таңдалып алынады, түрлі біліктер тәжірибеден өтеді, әртүрлі
Бұл жағдайларда баланың белсенділігі артып, дербестігі қалыптаса бастайды, беделі
Мұндай толық дербестікке жеткеннің өзінде де мұғалім әлі де
Мұғалім мен оқушы бір-бірінің әрекеттерін толықтырып, байытып отырады. Оқушылардың
Тапсырманы еркін таңдау, өз шешімін ортаға салу, басқалармен пікір
Мақсаттылық – кез-келген әрекеттің аса маңызды қасиеті. Оқу үрдісінде
Мазмұн оқу үрдісіндегі іс-әрекеттің құрамдас бөлігі ретінде танымға деген
Танымдық қызығушылық мұғалім мен оқушының біріккен іс-әрекетінің мазмұнына қанат
Оқушылардың біліктері мен дағдыларын байытуда, әрекет амалдарын қалыптастыруда танымдық
Оқыту әрекеттерінің тиімділігі көбінесе, оқу амалдарының жетілмеу себептерінен төмендейді.
С.Л.Рубинштейн, Н.А.Менчинскаялардың зерттеулерінде танымдық қызығушылықтың негізі қайнар көзі танымдық
Оқу үрдісін жетілдірудегі танымдық қызығушылықтың ролін қарастыра отырып, оның
Психологияда шығармашылық ойлауды дамытудың проблемасын мына тұрғыдан қарастырады:
1) генетикалық – тұқым қуалаушылыққа негізгі роль беріледі;
2) орта – сыртқы әсер шешуші фоктор болып табылады;
3) генотип – ортамен қарым-қатынас, өзара әрекет.
П.Я.Гальперин әлеуметтік өзара әрекетке негізделген дамытушы әдісті қарастырады.
Сонымен, шығармашылық ойлау, дамыту проблемасының екі бағыты бар: 1)тәрбие
Балалар әрекетінің мотивтері – қызығушылықтар. Тікелей және жанама қызығушылық-бұл
Психологтардың жинақтаған деректеріне қарағанда танымдық қажеттілікті қанағаттандыру – адамның
Оқыту және танымдық іс-әрекет арасында ұқсастық көп. Таным сияқты
Оқыту танымдық басқа қарама-қайшылықта тууы мүмкін. Оқушы әуесқойлық, техникаға
Тікелей сұрақ-жауап арқылы сауалнама (интервью) мотивтері табу (ашу) жолын
Мотивтерді зерттеудің жанама әдістеріне тоқтап көрейік. Олар сөздік және
Мотивтерді зерттеудің жанама әдістеріне балалардың оқуы мен мінез-құлқын бақылауды
Күнделікті педагогикалық практикада көптеген эксперименттік тәсілдер пайдаланылды: табиғи эксперимент
Мотивтерді талдауда жас ерекшелігіне аса мән береміз, себебі 1-3
А.Н.Леонтьевтің айтуынша білімдік мотивтерді шын мәніндегі танымдық, азаматтық, құрбыларымен
Танымдық қызығушылықтардың қарқындылығын анықтау мұғалім үшін қиыншылықтар туғызады, мысалы
Ең төменгі деңгей әсер алуға талпыну, әсер алу қажеттілігі.
Қызығушылықты дамытудың келесі деңгейі - әуесқойлық. Мұнда белгілі
Психолог М.Мұқановтың пайымдауынша, баланың танымдық қызығушылығы мен оқуға қызығуын
Келесі орта деңгейі ол заттардың
Психологтар танымдық қызығушылықты дамытудың арнайы әдістемесін жасап, оны "жетістік
Сонымен, қорыта келгенде адам бір нәрсеге қызығып зейін аударса,
Танымдық белсенділікті қалыптастыру
Оқытудың оқушыны қызықтыратындай мазмұнының берілуі
Оқушылардың танымдық әрекетін ұйымдастыру формалары
Әдіс – тәсілдерді, құралдарды, жетілдіру,жаңа технологияларды пайдалану
Мұғалім → оқушы оқушы
оқушы→оқушы
қарым - қатынасы
Кесте 1. Оқушылардың танымдық белсенділігін
2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамыту технологиялары.
2.1.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамытудың
Жеке тұлғаның қалыптасу деңгейiнiң сапасына қойылатын қоғамдық
Мұғалiм үшiн жазылатын дәстүрлi сабақ жоспарларынан өзгеше жұмыс
Бастауыш мектептерде ойындық, коммуниткативтiк, зерттеушiлiк сияқты
Ойындық технология мәндi өмiр жағдаяттарын үлгiлеу
Ойын- адамнаң нақты /немесе қиялдағы/ жағдайдағы еркiн
Ойынның негiзгi қызметтерi:
Психологиялық, яғни қобалжуды басып, көңiл-күйдiң көтерiлуiне әсер етедi.
Психотерапевтiк, яғни баланың өзiне және басқаларға деген қарым
Психологиялық ойлауды рациональды қалыптан шығарып, нақты жағдайды
Коммуникативтiк технология мүмкiн болған барлық ақпарды қатыстыра отырып, оқу
Дамыта оқыту. Көптеген ғасырлар бойына ақылдылық, таланттылық,
Соңғы оншақты жыл iшiнде елiмiзде оқыту процесiн
Қазiргi күнi мектеп бағдарламаларында мұғалiм балаға бiлiм,
Ендi “оқыту”, “дамыту” деген терминдердiң
Мәдениет. Ю.В.Рождественскийдiң тұжырымдауынша, “Мәдениет дегенiмiз- ұрпақтан-ұрапққа
Бiлiм беру (образование) В.И.Дальдiң анықтамасы
Бiлiм берудi екi жақты құбылыс
Оқыту (обучение) – мәдениттiң белгiлi бiр
“Даму” ұғымы философиялық сөздiкте “…мөлшерлiк
“Даму” ұғымының психологиялық анықтамасы - жаңару
Дамыта оқыту мәселесi ерте заманнан берi
XYII ғасырдағы Я.А.Коменскийдiң дидактикалық жүйесiнiң негiзгi қағидаларының
И.Т.Песталоцци баланың ақыл-ойын, барлық қабiлет-қасиеттерiн дамыту
Осылай бола тұрғанмен “дамыта оқыту”
Алайда дәстүрлi оқыту бала дамуына тек
Оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс
1. Бала дамуының жақын аймағы – баланың тек
2. Бала дамуының қол жеткен
Баланың дамуы бiрiншi бiрiншi аймақты игеру арқылы
Осы еңбек нәтижесiнде психологтар Л.В.Занков, А.А.Люблинская, В.В.Давыдов,
И.Я.Лернер “даму” деген ұғымды педагогикалық
Осы мәселе төңiрегiнде еңбектер жазған әртүрлi
В.В.Давыдов ақыл-ойдың дамуының көрсеткiшi ретiнде жинақтай,
Тұтас алғанда барлық авторлардың “даму” туралы
Дамыта оқу идеясының алғашқыларының бiрi болып, 1959-60
-оқыту мазмұнындағы өзгешелiктер,
-мақсаттардағы айырмашылықтар,
-дидактикалық принциптердегi өзгешелiктер,
-әдiс-тәсiлдердегi ерекшелiктер,
-оқытуды өзгеше ұйымдастыру,
-мұғалiм еңбегiнiң нәтижелiлiгiн анықтаудың жаңа көрсеткiштерi,
-мұғалiм мен оқушы арасындағы
Л.Н.Занков жүйесiндегi сәйкес бастауыш мектептiң
Л.Н.Занков жүйесiнiң дәстүрлi оқытудан басты ерекшелiгi –
Бұл айырмашылықтарды мына кестемен көрсетуге болады:
Жоғары қиындықта оқыту Теориялық бiлiмнiң жетекшi ролi Тапсырманы
Мәтiн мен күнi-бұрын танысу, өз
Сабақты тек қана талдауға, мазмұнын
Қосымша құралдарды, өмiр деректерiн көбiрек
Теориялық бiлiмнiң жетекшi ролi қағидасының
Ал “ оқу материалдарын жеделдету”
Дамыта оқытудың негiзгi идеясы тек
Дамыта оқытудың Д.Б.Эльконин – В.В.Давыдов жасаған
Оқу әрекетiнiң құрылымын талдау оның өзара
Оқу әрекетi арқылы баланың ойы абстрактiден нақтыға
Оқу мақсаттарын жою;
Оны шешудiң жолын бiлесе iздеу;
Шешiмнiң дұрыстығын дәлелдеу, қолдану кезеңдерiнен
Әр тарихи кезеңде сол кезеңнiң мақсат-мiндеттерiне
- жаңа мазмұндағы оқулықтармен оқытып, баланы
Оқыту процесiн технологияландыру баланың өзiн-өзi
Модульдік оқыту технологиясы. Бұл технология – оқушы өзінше мақсатты
Модульдік оқытудың “өзегі” - оқу модулі.
Ол:
ақпараттардың аяқталған блогынан;
оқушы іс-әрекетінің мақсатты бағдарламасынан;
бағдарламаны табысты жүзеге асыру бойынша берілген мұғалімнің нұсқауларынан тұрады.
Модульдік оқыту білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше
Модульдік оқытудың басқа оқыту жүйелерінен ерекшелігі мен айырмашылығы:
Оқу мазмұнының меңгерілуі қойылған мақсатқа сәйкес жүзеге асатын жекелеген
Мұғалімнің оқушылармен қарым-қатынас түрі өзгереді. Ол модульдер арқылы, басқарушы
Оқушы көп уақыт өз бетінше жұмыс атқарады, ол мақсат
Модульдік оқытудағы мақсат:
Оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту, оқу
Бастапқы ғылыми идеялар:
Модульдік оқыту іс-әрекет приципіне негізделген; оқушының кейде ғана емес,
Сондықтан мұғалім тапсырмаларды дайындағанда оқушыларды оқу мақсатына бағыттайды, оның
Модульдік технология дамыта оқыту идеясына негізделген.Егер оқушы тапсырманы мұғалімнің
Модульдік оқытуда бұл цикл мұғалімнің оқушыға беретін көмегінің мөлшері
Модульдік технология негізінде бағдарламалы оқыту алынған.
Бағдарламалы оқытудың мынадай белгілері: іс-әрекеттегі нақтылық логика, белсенділік және
Модульдік технологияның қарқындылығы, интенсивтілігі оқыту процесін оңтайландыруды, яғни аз
Мұғалім мен оқушы іс-әрекетінің жүйесі.
Модульдік бағдарлама жасаудағы мұғалім іс-әрекетінің жүйесі.
Бірінші қадам – оқу курсын жүйе деп қарастыру, оқу
Мұғалім алдымен өзі, сонан соң әдістемелік бірлестікпен бірлесе отырып
Келесі әрекет - әрбір өзекті бағыт бойынша әр сынып
Таңдалған материал кесте түрінде көрсетіледі.
Мұғалім осылайша әр сынып бойынша, сыныптан-сыныпқа ілгерілуде өз пәнінің
Екінші қадам - әрбір сынып үшін технологиялық карта жасалады.
Негізгі өзекті бағыт Жетекші білім Екінші кезекті білім Тақырыпқа
Осы картаны жасау арқылы оқытудағы ерекшеліктер мен қиындықтар тұрғысынан
Үшінші қадам – модульдік бағдарламаны құру. Оның негізгі құрамдас
Төртінші қадам: Кешенді дидактикалық мақсаттан (интеграцияланған) кіріктірілген дидактикалық мақсат
Бесінші қадам: Кіріктірілген дидактикалық мақсатты жеке дидактикалық мақсаттарға жіктеу
Осының нәтижесінде мақсаттар “ағашы өседі”, (КДМ-кешенді дидактикалық мақсат, КИДМ-кіріктірілген,
Алтыншы қадам: Модульдің өзін құру.
Модульді құру әрқашан кіріктірілген мақсатты анықтаудан басталады. Оны кестеде
Оқушылардың жұмысқа дайындығын, анықтайтын алдыңғы бақылау тапсырмалары беріледі.
Барлық жеке дидактикалық мақсаттар анықталып, оқу элементтері құрылады. Оқу
Тапсырмалардың орындалу барысын қорытындылайдтын модуль элементі – резюме мазмұны
Соңғы бақылау тапсырмалары құрастырылады. Ол модуль мазмұнын меңгеру деңгейін
Модуль материалын жинақтаудың құрылымдық – логикалық сызбасы мен құрастыруда
Модульдік құрастырудағы мұғалім іс-әрекетінің жүйесі.
Модульдік құрастыруда белгілі ұстанымдарды басшылыққа алу қажет.
Жеке дидактикалық мақсаттар жинытығы модульдің кіріктірілген мақсаттарын жүзеге асыруды
Жүзеге асырылған кері байланыс – білімді меңгеру процесін бақылау
Мұнда алдыңғы және соңғы бақылау мұғаліммен анағұрлым қатал жүргізілсе,
оқу және дидактикалық материал жеңіл, түсінікті, нақты, мәнерлі, дилогты
Модульді тұрғызуда оқушылардың білімді меңгеру - қабылдау, түсіну,
Модуль құрылымы – сабақтың типіне сәйкес болады.
Бірінші қадам – модульдің кіріктірілген мақсатын анықтау.
Екінші қадам - сабақтың типіне қарай оқу элеметтеріне
Үшінші қадам - әрбір оқу элементтерінің мақсатын анықтау.
Төртінші қадам - әрбір оқу элементінің мазмұның анықтау.
Бесінші қадам – оқушыларға берілетін кеңестер мен нұсқауларды анықтау.
Оқу элементінің (ОЭ) келесі түрі өте тиімді екенің тәжірибе
ОЭ № Тапсырмаларда көрсетілген оқу материалы Мұғалім кеңесі
Оқу элементтерiн құру – тапсырмаларға, мұғалім мен оқушы
Тапсырмалар пәнішілік және пәнаралық байланыстың үздіксіздігін қамтамасыз етеді, олар:
Мұғалімнің іс-әрекеті түбегелі өзгереді. Оның негізгі мақсаты – модульдік
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
Дидакт-ғалымдардың айтуынша, дәстүрлі дидактикада жеті кемшілік бар екен:
Бала басқаруға қатыспайды, тек мұғалімге тәуелді.
Бала білім қажеттілігіне сенбейді, амалсыз айтқанды істейді.
Даму жан-жақты емес, сыңдар жақ бағытта жүргізіледі.
Тапсырма жалпы беріледі, жеке ерекшеліктер ескерілмейді.
Іс ұжымдасып атқарылмайды, біріккен әрекет қана бар.
Өзара шынайы сұхбат жоқ, тек мәлімет алмасу жүреді.
Басты мақсат – адам тәрбиелеу емес, жоспар орындау ғана.
Жүздеген жылдар бойы қалыптасқан ескі жүйені бұзу үшін оқытуды
Оқушыларды оқу үрдісін басқаруға қатыстыру.
Ұжымдық іс-әрекетті ортақ қарым-қатынас құралы ету.
деңгейіне қарап саралап, ерекшелігіне қарап даралап оқыту.
Міне, осы міндеттерді қамтитын “дамыта оқыту” жүйесі даму заңдылықтарын
Өмірде, оның ішінде педагогикалық қызметте мол тәжірибе жинау –
“Сын тұрғысынан ойлауды дамыту” - оқыту мен ұйымдастырудың тиімді
Бұл бағдарламада жүзеге тарта стратегия бар. Демек, сол әдіс-тәсілдерді
Сын тұрғысынан ойлау сабақтарының алғы шарттары:
Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау сабақтарында мына
Сенімділікке тәрбиелеу үшін баланың жауабын санмен бағаламау.
Қиялын дамыту үшін “менің ойымша” деген жауапқа дағдыландыру.
Әр түрлі жауапқа бірдей қарау, жақсысын мадақтап, нашарын сынамау.
Тіл байлығын дамыту үшін, қалайда жауапты соңына дейін тыңдау.
Жауап беруге тілек білдірмеген баланы өз еркінсіз, қинап сұрамау.
Баланың дүниетанымының кеңіп, рухани өсуіне әр сабақта жағдай жасау.
Жеке тұлға ретінде “мен” деген рөлін көтеру, өз пікірін
Бұл жүйеде барлық стратегиялар үш кезең бойынша қолданылады.
“Іс тапсырмас бұрын ынтасын, үйретпес бұрын үйрену құмарлығын оятып
“Ойланбай оқу шайнамай жұтқанмен бірдей” болып қалмас үшін, “Сын
Білім “ой толғаныс” арқылы, тек жалпыланып-жүйеленіп барып қана, қабылданатын
Стратегиялардың психологиялық астары мен ерекшеліктері.
Мәтінмен жұмысты сипатына қарай еске түсіру және болжау деп
“Сын тұрғысынан ойлауды дамыту” бағдарламасының маңыздылығы мен құндылығы. -
Педагогиканың негізгі аксиомалары Дамыта оқыту тұжырымдары
Жан мен төннің дамуы біртұтас Білім сананың дамуына жетекшілік
Оқыту мен білім алу – даму негізі Даму оқыту
Тәрбие мақсаты-адамды өмірге дайындау Басты мақсат-шығармашыл тұлға қалыптастыру
Пратикалық жаттығу-дамудың жалпы құралы Түрленген тапсырма-дамудың негізгі құралы
Қызығушылық-оқытудың қозғаушы күші Табысқа сену мен жиі жету-қызығуды оятушы
Түсіну мен пайымдау-оқытудағы ең қажетті шарт Ішкі мотивациялық
Ұстаз тұлғасы-оқытудағы ең маңыздысы Ең маңыздысы-тұлғааралық қарым-қатынастар
Туа біткен қабілет-дамудың анықтауыш шарты Туа біткен қабілеттің дамуы
Тәрбие-дұрыс әдеттер қалыптастыру Тәрбие-дұрыс пікір, оң көзқарас қалыптастыру
Бұл кестеден жаңа жүйе бұрынғы қағидаларды біршама тереңдете түскенін
Жүйенің кейбір ерекшеліктерінің маңыздылығы мынада:
“Тек қана есте сақтауымен емес, өзінің терең ойлануымен игеріп
Бұл жүйенің екінші бір ерекшелігі – білім көбіне, “өзгенің
“Сын тұрғысынан ойлауды дамыту” жүйесін дамыта оқыту жүйесінде пайдалануға
Бұл жүйе оқу мотивацияларын өзгертуге пайдалы. Бұрын сәтсіздіктен қашып,
Оқу мотивацияларының өзгеру кестесiн мынадай етiп көрсетуге болады:
Дәстүрлі Бағыт Жаңаша
Жоспар орындау;
Сыртқы стимул;
Оқытып-үйрету; Мақсат-міндет Тұлға қалыптастыру;
Ішкі мотив;
Дамыту, тәрбиелеу;
Жатқа білу, түсіну, қолдану Стратегия Анализ, синтез, бағалау
Білім-білік-дағды;
Тұрақты, бір бағыт;
Жалпы нұсқау; Мазмұн, бағдарлама Мемлекеттік стандарт; жылжыма, көп бағыт;
Қаталдық, әміршілдік;
Міндетті талап;
Субъект-объект қатынасы; Жағдай, мүмкіндік Ізгілік, жариялылық;
Еркін қарым-қатынас;
Субъект-субъект қатынасы;
Өнімсіз әдістер:
Хабарлау-атқару
Түсіндіру-қайталау Оқыту әдістері Өнімді әдістер:
Бағыттау-ізденіс.
Басқару-зерттеу.
Мәлімет айту монологы;
Қайта жаңғырту;
Педагогикалық ықпал; Әдіс-тәсіл Ізденіске үйрету диалогы;
Пікір айту, рефлексия;
Психологиялық әсер;
Көрнекті-үлестірме; Жалпы, ортақ тапсырма;
Әдістемелік жүйе; Әдістемелік, құрал Аудио-видео, компьютер;
Жеке, деңгейлік тапсырма;
Оқыту технологиясы;
Ортақ талаптарға бағытталған, мұғалімнің жеке басқаруына негізделген Ұйым-дастыру жұмысы
Ынта, есте сақтау;
Сұрау, бақылау;
Мұғалімнің тексеріп, бағалауы; Бақылау-бағалау сипаты Жылжу мен нәтиже;
Рейтинг, мониторинг;
Баланың өзін-өзі тексеріп, бағалауы;
Жалпы нормативтік критерийлер; Бағалау өлшемі Жеке тұлғалық өзіндік эталондар;
Сапасы жиілігімен, қорытқы баға арифметикалық ортамен анықталады; Бағалау сипаты
Қорыта келгенде, “Сын тұрғысынан ойлау” сабақтарында сабаққа қызығуын табыстары
Деңгейлеп (саралап) оқыту технологиясы. Бастауыш мектептерде кең қолданысқа
Әрбiр тақырып бойынша өткiзiлген сабақтар кезектесiп келетiн бес типтен
Бiрiншi- тақырыпты жалпы талдау сабақтары /оларды лекциялар деп
Екiншi- қиыстырылған семинар сабақтарда оқушылардың өзiндiк жұмысының процесiнде
Үшiншi- қортындылау және бiлiмдi жүйелеу сабақтары /Тақырыптық
Төртiншi – материалды пәнаралық қортындылау сабақтары/ олар тақырыпты,
Бесiншi – практикум сабақтар.
Балалардың даму деңгейiнiң бiрыңғай болмауына, жеке қабiлеттерiндегi
Онда әртүрлi қиындық дәрежесiндегi үш типi “А”,
а) белгiлi деңгейдегi бiлiм, бiлiк, дағдының меңгерiлуiн қамтамасыз
ә) балалардың белгiлi деңгейдегде өз бетiмен
“А”, “В”, “С” бағдарламаларының арасында қатаң сабақтастық бар.
“С” бағдарламасындағы тапсырмалар базалық стандарт түрiнде
Күрделенген тапсырмаларды / бұл бағдарламадан кейiнгi бағдарлама
“В” бағдарламасы қолдануға арналған есептердi орындау үшiн
Сондықтан бұл бағдарлама нақты тапсырмалармен қатар
“А” бағдарламасының орындалуы оқушыларды алған
Бұл бағдарлама оқу жұмысы мен ой әрекетiнiң тәсiлдерiн
Оқушыға мектепте ал,ан бiлiм негiзiнде шешуге
Сондай-ақ , бұл деңгей балаға өзiн
Өзiндiк жұмыс, есептер шығару , зертханалық және
Бiрiншi /С/ нұсқасы оқытудың
Екiншi /В/ нұсқасы оқулықтан қосымша
Үшiншi /А/ нұсқасы қосымша оқу-әдiстемелiк
Әр пәндегi оқу бағдарламасын таңдау оқушының өзiне
Бiлiмдi бақылау кезiнде деңгейлеу
Пәнiшiлiк деңгейлеу әдiстемесiнiң қағидалары мен
Ол үшiн келесi сабақ түрленрi қолданылады :
Жобалап (жеке дара) оқыту технологиясы.
Негiзгi идеялары:
бала өзi таңдаған iс-әрекеттi жоғары қызығушылықпен
iс-әрекеттiң тек оқу пәнiнiң саласында ғана
балада қызығушылықтың пайда болған сәтiн
шынайы оқыту ешқашанда бiржақты болмайды,
Жобалап оқыту жүйесiн қалаушылардың негiзгi
Солардың бiрнешеуiн атап өтейiк:
- жобаға қатысушлар өмiрде
-жобаға қатысушылар оқыту түрi туралы бiр-бiрiмен
-жобаға қатысушылар жобалау бастамасын дамыта отырып,
жобаға қатысушылар өздерiн жұмысқа дайындайды,
жобаға қатысушылар бiр-бiрiне жұмыс барысы туралы ақпараттар
жобға қатысушылар пiкiр-таластарға қатысады.
Бұдан жобалау әдiсiн автор “жоба
Қазiргi кезде жобалап оқытудың негiзi
Н.Г. Чернилова жобалап оқытуға: “
Оқыту процесiн толығымен жобалап оқытуға
Жобалап (жеке дара) оқыту технологиясының мақсаты:
1/ Жеткiлiксiз бiлiмдi әртүрлi ақпарат көздерiнен оқушылардың
2/ Танымдық және практикалық мiндеттердi шешуге
3/ Әртүрлi топтарда жұмыс iстей отырып
4/ Зерттеу бiлiктерiн / проблеманы
5/ Жүйелi ойлауды дамытуға жағдай жасау болып
Жобалап оқытудың бастапқы теориялық ұстанымдары:
- Басты назар - оқушыда, оның шығармашылық
Оқыту процесi оқу пәнiнiң логикасына сай емес,
Жоба жасаудағы жеке жұмыс қарқыны әр
Оқу жобасын кешендi жасау оқушының
Базалық бiлiмнiң терең де саналы
Сонымен жобалап оқытудың негiзгi
Поблемалық (мәселелiк) оқыту технологиясы. Бұл технология проблемалық iзденiске, жаңалықтар
Проблемалы оқыту – оқушының ойлау қабілетін дамытудың тиімді жолы.
Проблемалы оқыту туралы педагогикалық және әдістемелік әдебиетте көп айтылып
Кейбір авторлар проблемалық оқытуды оқытудың өз алдына ерекше проблемалық
Г.С.Селевконың анықтамасы бойынша, мәселелiк (проблемалық) оқыту дегенiмiз-
Проблемалы оқытуда көздейтін – мақсат – оқушыларға білімді даяр
Проблемалы оқыту – проблема, проблемалық сұрақ, проблемалы тапсырма, проблемалы
Кез келген сұрақ, тапсырма проблемалы бола бермейді. Олардың проблемалы
Проблемалы міндет дегеніміз – осындай жағдайдағы іздену, зерттеу барысында
Проблемалы оқыту тек проблемалы жағдаят тудырып қана қоюда емес,
Мұның басты жолы – дұрыс ойлай білуге баулу. Бұл
Қарама-қайшылықтың пайда болуы оқушы алдына проблеманың тууына, оны шешу
Ой жүйесінде пайда болған қарама-қайшылық оқушының дербес жұмыс істеуіне
Сонымен, ойлауға үйрету дегеніміз диалектикалық қарама-қайшылықты көре білуге, сол
Мәселелiк және дамыта оқыту технологиялары
оқу материалының өзектiлiгi;
оқушылардың белсендiлiгi;
оқытудың өмiрмен, ойынмен, еңбекпен байланысы
Мәселелiк жағдаятарды туындату әдiстерi:
мұғалiм қарама-қайшылық өзi анықтап, оны
бiр мәселерге байланысты әр түрлiкөзқарастармен,
оқушыларды жағдаяттан қорытынды, тұжырым,
мәселелiк жағдаятарды мұғалiмнiң басшылығымен
Қорыта келгенде, проблемалық оқыту сабақта проблемалық жағдаят тудырып, проблемалық
Проблемалық оқытудың негізгі ерекшелігі – оқушының білетіні мен белмейтінінің
Проблемалық оқыту өзіне тән үш түрлі формада іске асады:
Проблемалық міндет қою және ұғыну;
Проблемалық міндетті талдау, болжамдар жасау, оны шешудің тиімді амалдарын
Проблеманы шешу және оның дұрыстығын тексеру.
Таным үдерістерін жүзеге асыруда да жаңа технологиялардың маңызы зор.
Бастауыш сынып оқушы тұлғасын қалыптастыру мен дамуының басты баспалдағы.
Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық жүйенің жобасы. Ал
Осы ретте менің шығармашылық жұмысымның тақырыбы: «Бастауыш сынып оқушыларының
«Мұғалім нені білу керек?»
Жаңа технология көмегімен шешілетін мәселені анықтау.
Жаңа технологияны қолдану арқылы алынатын нәтижелерді.
Жаңа технология мәнінен алынатын нәтижелердің теориялық негізін.
Жаңа технологияда мұғалім қолданылатын әдіс-тәсілдерді білуі керек.
Оқушылардың жұмыс әдісін.
Оқушыларды жаңа технологияда жұмыс істеуге үйрету әдісін.
«Не істей алу керек ?»
Оқу бағдарламасының түрлендірілген нұсқаларын құрастыру.
Күнтізбелік тақырыптық жоспар жасау.
Әр сабақты жоспарлау.
Жаңа технология бойынша жүргізілетін әртүрлі типтегі сабақ жоспарларын жасау.
Оқу модулын құрастыру.
Оқу жобасының мазмұнын анықтау.
Оқу жобалары бойынша оқушыларға арналған тапсырмаларды құрастыру.
«Қандай іс-әрекеттерді дұрыс ұйымдастыруы қажет?»
Жаңа технологияда пайдаланылатын жекелеген әдістер мен тәсілдер.
Әр түрлі типтегі сабақтарды өткізу.
Өткізілген сабақтарға талдау жасау, жіберілген кемшіліктердің жасырын себептерін анықтау.
Жаңа технологияда қолданылатын оқу әрекетінің әдістерін оқушыларға үйрету.
Жаңа технологияның топтастырылуы:
І. Педагогикалық үрдісте жеке тұлғаның бағыты негізінде педагогикалық технология.
Педагогикалық қарым-қатынас технологисы.
Алтынсариннің педагогикалық технологиясы.
Амоношвилидің ізгілік технологиясы.
Ильиннің жүйесі.
ІІ. Оқушының іс-әрекетін белсендіру және қарқындату негізіндегі педагогикалық технология.
Ойын технологиясы.
Проблемалық оқыту технологиясы.
Жан-жақты коммуникативті оқыту технологисы.
Оқыту материалдарын тірек сызбалар, тірек конспектілері және модельдеу арқылы
ІІІ.Оқу үрдісін тиімді ұйымдастыру және басқару негізіндегі педагогикалық технология.
Миға тұтқиылдан шабуыл жасау технологиясы.
Перспективті жылдамдата оқыту технологиясы.(Лысенкова)
Деңгейлеп оқыту технологиясы.(Қараев)
Деңгейлеп диференциялау технологиясы.
Міндетті нәтиже негізінде деңгейлі-диференциялап оқыту технологиясы.(Фарсов)
Бала қызығушылығы арқылы диференциялап оқудың тәрбиелік технологиясы.(Закатова)
Жекелей оқыту технологисы.(Инге Унг және Шадриков)
Бағдарламалық оқыту технологисы.
Ұжымдық оқыту технологиясы.(Дяченко Ривин)
Топтық оқыту технологиясы.
Компьютерлік оқыту технологиясы.
ІV.Дидактикалық білім көтеру және материалды педагогикалық технологиялар.
Дидактикалық бірліктерді ірілендіру.(Эрдниев)
Ақыл-ой іс-әрекетін сатылай қалыптастыру теориясын игеру технологиясы.(Валович)
V.Жеке пәндік педагогикалық технологиялар.
Сауаттылыққа ерте және дамыта оқыту технологисы.(Зайцев)
Сатылай талдап оқыту технологиясы.(Оразақынова)
Бастауыш мектептің жалпы оқу білігін жетілдіру технологиясы.(Зайцев)
Бітібаеваның дамыта оқыту технологиясы
Математикалық есептер шешу негізіндегі педагогикалық технология.(Касаткин)
Сабақтың тиімді жүйелік негізіндегі педагогикалық технология.(Окунив)
Жанпейісованың модульдық оқыту технологисы.
С.Т.О. технологиясы.
. VІ.Альтернативті педагогикалық технология
Вольдорф педагогикасы.(Штэйнер)
Еркін еңбек технологиясы. (Ферт)
Ықтималдық білім технологиясы.(Лобок)
VІІ.Табиғи байқағыштық технологиялар.
Табиғи байқағыштық арқылы сауаттылыққа тәрбиелеу.
Өзіндік дамыту технологиясы.(Монтессори)
VІІІ. Дамыта оқыту технологиялары.
Дамыта оқыту жүйесі.
Жеке тұлға бағытындағы дамыта оқыту жүйесі.(Якиманская)
Дамыта оқыту технологиясы.(Давыдов, Эльконин)
Өзіндік дамыта оқыту технологиясы.(Семеко)
ІΧ. Авторлық мектептің педагогикалық технологиялары.
«Жүректен жүрекке»
Білім беру үрдісінде қолданыс тапқан педагогикалық технологиялар жаңаша сипат
Бүгінгі таңда қазақстандық педагог ғалымдар: Ә. Жүнісбек, Ж.А. Қараев
Дамыта оқыту – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның
Дамыта оқытуды ұйымдастыру, балаға ақыл-ой әрекетін меңгеруге жағдай жасау,
С.Т.О. технологиясын сабағында пайдаланған мұғалім балалардың қызығушылығын ояту арқылы
Венн диаграммасы – мәтіндегі ұқсастық пен айырмашылықты табуға көмектеседі.
Тірек сигналдар технологиясы (В.Ф. Шатталов) Сигнал 1. Автомобиль, мотоциклдердің
1 кезең: Жаңа тарауда берілген ақпаратты мұғалім эмоциялды, образды
2 кезең: Жаңа материалды қысқаша түрде тірек плакат арқылы
3 кезең: Тірек сигналдарды оқушылар тарапынан зерттеу және альбомдарға
4 кезең: Үйде оқулықпен және тірек сигналдар парағымен жұмыс
5 кезең: Тірек сигналдарды келесі сабақта жазбаша түрде еске
6 кезең: Тірек сигналдар арқылы жауап беру.
7 кезең: Өткен тақырыпты қайталау және тереңдету.
Осы аталған технологияларды өз тәжірибемде қолданып отырамын. Ендігі кезекте
«Биос» - грек сөзі – тіршілік.
«Ақпарат» сөзі латынның түсіндіру, баяндау, түсінік деген ұғымдарды беретін
Психолог – технологиялық процесстің жетекшісі болып табылады. Ол
Ақпарат адам сөзінде, қаз қаңқылында, құмырсқа қимылында, күннің шуағында,
Ақпаратты қабылдағанға дейін нәрсе белгісіз болса, ақпаратты қабылдағаннан кейін
Қазіргі кезде ақпарат ұғымын ашатын көптеген түсініктемелер бар, бірақ
Математика есебін шығару – ойлау мен елестетуге, зейін мен
Қазіргі зерттеулер бойынша оқушы өз зейінін 3 секундқа дейін
1.Медициналық технология процесі технологияның білім беру саласына физиологиялық тұрғыдан
2. Психологиялық бөлімі – орталық жүйке жүйесінің жоғарғы даму
3. Педагогикалық процесс бөлімі - технологияның ең негізгі
4. Ақпарат – ақпаратты беру жүйесі және оның қабылдауын
Баланың миы екі жарты шарға бөлінеді. Бір жағы оң,
Биоақпараттық технологияның карталары: «БАТ»
Ұйымдастыру разминкалары
Ауызша сабақ картасы
Үштік алгоритм картасы
Үштік логика
Үштік лидер. Көшбасшы
Күн, гүл, жер картасы
Психологиялық разминкалар
Осы аталған карталардың ішінен «Ауызша сабақ» картасының нәтижелі болмағын
Тақырыбы: Биоақпараттық технология бойынша оқу-тәрбие үрдісінде жеке тұлғаны
Мақсаты: Оқушылардың есте сақтау, жылдам ойлау, шығармашылық қабілетін
Оқушылардың ауызекі сөйлеу тілдерін дамыту, сөздік қорын молайту,
материалды меңгеру, сапасын арттыру.
Міндеттері: Сапалы білім беріп, жас ұрпақты ізгілікке, мейірімділікке тәрбиелеу.
Бұл карта ауызша сабақ өткізудегі мәтінмен жұмысқа өте тиімді.
I кезең: Үш, бес минут сергіту сәтінен басталады.
II кезең: Тірек сөздер, тақтаға тірек сөздер жазылған плакат
III кезең: Мәтінмен жұмыс. Балалар мәтіннен тірек сөздерді тауып,
IV кезең: Мұғалім мәтіндегі тірек сөздерді ашатындай етіп, тез
V кезең: Критикалық сұрау. Мәтіндегі тірек сөздермен мәтінді толығырақ
VI кезең: Корытынды. Мұғалімнің бүкіл жұмысқа берілген нәтиже сөзі.
«Ауызша сабақ» картасы бойынша алынған нәтиже:
Өзін - өзі тәрбиелейді.
Ізденуге зерттеуге үйренеді.
Оқуға ынтасы шабыты артады.
Жылдам ойлауы артады.
Іскерглігі артады.
Ауыз екі сөйлеуі дамиды.
Есте сақтау қабілеті артады.
Шығармашылық қабілеті артады.
Оқуға белсене араласады.
Қызығушылығы артады.
Ұсыныстар ұсынамын
1. Балалардың есте сақтау, көз жады қабілеттерін дамытатындықтан «АС»
2. Оқушылар тірек сөздерді мәтіннен табу барысында байқағыштық қабілеттері
3. Бұл картаға сүйене отырып, балалар өз ойларын еркін
4. Әрбір оқушы мәтіндегі негізгі ойды аша алатындай дәрежеге
5. Сынып оқушыларының материалды меңгеру сапасы артады.
6. Оқушылардың шаршау деңгейінің төмендеуіне ықпал етеді.
7. Балалардың зейіні сабаққа ауады, сабақты өздігінен меңгереді.
8. «АС» картасы материалды меңгерудің сапасын арттыратындықтан мәтінмен жұмыста
Оқыту өз деңгейінде жүргізілуі үшін мына қағидаларды есте ұстап
- Оқушылардың сабаққа дайын болуы:
- Оқыту тәсілдері мен әдістерін үнемі өзгертіп отыру:
- Білімді қалыптастырудың негізі – қайталау екендігін естен
- Оқу материалдары қаншалықты шындыққа үйлесетін болас, соншалықты
нәтижелі болады.
- Мұғалімнің марапаттауы мен түзетулер дер кезінде, үнемі
- Оқушылармен жұмыс жүргізуде тиімді әдіс-тәсілдерін айқындап, әрбір
«Баланы үйрет, үйренетін кезінде» - дейді халық даналығы. Демек,
2.2.Тәжірибелік-эксперименттік жұмысқа сипаттама, жұмыстың нәтижесі, оны талдау және талқылау.
Жас ұрпақтың дарыны мен таланттын ашу, танымдық қызығушылығын арттыру,
Ұстаздар қауымының ішінде де сол ұлы істерге бастау беретін,
Менің зерттеу тақырыбым бойынша ұйымдастырылған
Оқу мотивтерінің ішінде көпшілікке танымал
Оқыту экспериментінің ұйымдық - әдістемелік шаралары
Бақылау эксперименті Қостанай қаласы №10 орта мектепте
Бұдан шығатын қорытынды мектепте оқушының
Онда 3- сынып бойынша оқытудың жаңа
Жұмысымыздың басында біз танымдық
Енді тәжірибе жүзінде оқушыларды
Тәжірибелі – эксперимент жұмысының алғашқы сатысында
Анкета сұрақтарына жауап беру барысында
білім сапасының артуы;
білімге деген қызығушылығының дамуы;
оқушылардың өз бетімен дербес
Бұл жерден шығатын қорытынды: оқыту
Сайып келгенде, ұстаз оқушылардың білімін, іскерлігін,
Оқушылардың танымдық қызығушылығын арттырудың
Балалардың танымдық қызығушылығын арттыру мақсатында Қазақстан Республикасы
Әдістемелердің нәтижесі оқушылардың тапсырманы орындау
Кесте 4. Бастауыш сынып оқушыларының білім,
Деңгейлер
Эксперимент тобы Бақылау сыныптары
Бала саны
Төмен
Орта 11
Жоғары 4
Барлығы 22
Экспериментке дейінгі динамикалық көрсеткіші
Тәжірибе барысында, жасөспірімдердің сөйлеу
Біз 3 сыныпта оқушылардың танымдық
Сабақтың тақырыбы: «Дос сөзі».
Мақсаты: а) мәтінді дұрыс түсініп оқуға дағдыландыру;
Көрнекілігі: үнтаспа, асық, нақыл сөздер, үлестірмелі
Оқыту әдісі: Сын тұрғысынан ойлау.
Қолданылатын стратегиялар: ”Еркін жазу стратегиясы”, ”бір
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі. 2.Үй тапсырмасын
Жаңа сабақ. Дос сөзі.
І.Қызығушылықты ояту сатысы. Үнтаспаны пайдаланып, ән тыңдату
1.Еркін жазу старатегиясы (шағын шығарма). 5-6 минут
1.Марат:Досқа жақсылық жасасаң, ол да
2. Айжан: Дос адамға керек. Доспен ой
досым - Әсел. Мен оны ешқашан алдамаймын.
3.Айдана. Дос әсіресе, қиын жағдайда
4.Айбар: Мен досымды жақсы көремін. Менің
ІІ.Мағынаны ажырату сатысы.
Достық жайлы нақыл сөздерді түсіндірдік. Оқулықпен
2.Бір –бірімен пікір бөлісіп, талқылау стратегиясы
1.Нұрланның досын сынағанына пікірің қалай?
2.Ол досын неге сынады деп
3.Әсет өзі туралы пікірді қалай
4.Әсеттің жауабына сенің пікірің қалай?
5.Әңгіме немен аяқталды?
Оқушылардың пікірлері:
Айжан: Нұрланның Әсетті сынағаны дұрыс.Өйткені Әсет жалқау,
Арман: Әсет жалқаулығын мойындай ма деп
Айдын: Нұлан досын сынау мақсатында
ІІІ.Ой – толғаныс сатысы.
3.Венн диаграммасы.
Бұл стратегияда Нұрлан мен
Сабақ соңында қатысқан оқушыларды бағаладым.
Үйге тапсырма. Достық туралы мақал –
Сабақтың тақырыбы: К.Табей. “Қайсар рухты қазақ”.
Сабақтың мақсаты: Халқымыздың қайсар ұлдарының бірі Қайраттың ерлігін үлгі
Сабаққа керекті құралдар: Қайрат портреті, үнтаспа, бейнетаспа, плакат.
Сабақта қолданылатын әдістер: бақылау, проблемалық сұрақ, түсіндіру, т.б.
Сабақтың барысы:
І. Қызығушылығын ояту.
“Қайсар” сөзіне оқушылар ассоциация жасап, сол бойынша топқа бөлінеді.
І топ ІІ топ ІІІ
“Батыр” “Ер жүрек”
Әр топ өз аттарын қорғайды.
ІІ. Мағынаны тану.
Мұғалім мәтінді оқиды. Оқушылар оны бөліктерге бөледі. Әр бөлім
І топтың сұрағы: Қайраттың өжеттігін, алған бетін қайтпайтын мінезін
ІІ топтың сұрағы: Қайрат түрмеде отырғанда неліктен түңілді деп
ІІІ топтың сұрағы: Ана тілінің болашағына Қайрат қандай үлес
ІІІ. Шығармашылық жұмыс.
І-ІІ топ. 5 жолды өлең (үлгі)
1. Зат есім: Қайрат
2. Сын есім: қайсар, өжет
3. Етістік: қайтпайды, айтады, жырлайды
4. Сезімді білдіретін сөз: неткен, қайсар қазақ, Қайрат
5. Синоним: Қайрат – қаһарман
ІІІ-IV топ. “Қайрат – ер жүрек қазақ”,
“Қайрат - қаһарман”, т.б. өз қалаулары бойынша “Қайратқа тілек”
Ү л г і: Қайрат – батыр! Қайрат –
Мен Қайраттай батыр боламын! Қайрат мәңгі тірі, т.с.с.
IV. Сергіту сәті.
V. Жаңа білімді бекіту.
Кітаппен жұмыс. Әр топ оқушыларынан мәтінді тізбектей оқыту. Мәтін
VI. Сөздік жұмысы жүргізіледі.
VII. Үйге тапсырма. Әңгімені мәнерлеп, түсініп оқып, мазмұнын айту.
Бастауыш сынып оқушыларының ой - өрісін
Бастауыш сынып оқушылары еліктегіш
Осыған сәйкес, біз математикадан ашық
Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру мақсатында келесі сабақты да
Сабақтың тақырыбы: М.Әлімбаев. “Әнші Әміре”.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға әнші Әміре туралы мағлұмат бере отырып,
Сабаққа керекті құралдар: Әміренің портреті, қала және ауыл сахнасындағы
Сабақтың барысы:
І. Қызығушылығын ояту.
Төмендегі тіркестер арқылы оқушыны сөйлету.
Үлкен сарай сахнасындағы Ауыл клубындағы
әнші суреті
Екі суретті салыстыра отырып, әр топ өз болжамдарын әңгімелейді.
ІІ. Мәтінді оқу барысында түсініксіз сөздермен жұмыс жүргізіледі.
Мәтін оқылады (мұғалім немесе оқушы).
Оқу барысында сөздік жұмысы жүргізіледі:
Бұрыннан таныс сөз Тереңірек білгім келеді Жаңа ақпарат Бұрынғы
Құрманбек Жандарбеков, әнші Әміре Қашаубаев Парижде бүкіл дүниежүзілік сарыуайымға
т.с.с. болуы мүмкін
ІІІ. Мәтін бойынша сұрақ-тапсырмалар орындалады.
а) І деңгей (міндетті) сұрақ-тапсырмалары.
1. Әңгімеде не жайында баяндалған?
2. Құрманбек Жандарбеков неге мұңайды?
3. Халықты клубқа кім жинады?
ә) ІІ деңгей (алгоритмдік) сұрақ-тапсырмалары.
1. Өзіңнің алғаш көрген концертіңді есіңе түсір.
2. Демалысыңды қалай өткізесің, қайда барасың?
б) ІІІ деңгей (эвристикалық) сұрақ-тапсырмалары.
1. Неліктен халқымыз Әмірені мақтан тұтады?
2. Қазіргі атақты әншілерден кімдерді білесің?
в) IV деңгей (шығармашылық) сұрақ-тапсырмалары.
1. Әміре Қашаубаев туралы мәлімет жина (үйге беріледі).
2. Әнші мамандығы туралы өз ойыңды дәптерге түсір.
IV. Сергіту сәті.
V. Жаңа білімді бекіту.
Кітаппен жұмыс. Оқушылар әңгімені түсініп, мәнерлеп оқиды. Әңгіме соңындағы
талантты артист
жақсы әнші
жолдас
дарын иесі
VI. Үйге тапсырма. Әңгімені оқып, мазмұнын айту. Әміре Қашаубаев
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын арттыруға ықпалын тигізетін
Тақырыбы: Биоақпараттық технология бойынша оқу-тәрбие үрдісінде жеке тұлғаны
Мақсаты: Оқушылардың есте сақтау, жылдам ойлау, шығармашылық қабілетін
Оқушылардың ауызекі сөйлеу тілдерін дамыту, сөздік қорын молайту,
материалды меңгеру, сапасын арттыру.
Міндеттері: Сапалы білім беріп, жас ұрпақты ізгілікке, мейірімділікке тәрбиелеу.
Бұл карта ауызша сабақ өткізудегі мәтінмен жұмысқа өте тиімді.
I кезең: Үш, бес минут сергіту сәтінен басталады.
II кезең: Тірек сөздер, тақтаға тірек сөздер жазылған плакат
III кезең: Мәтінмен жұмыс. Балалар мәтіннен тірек сөздерді тауып,
IV кезең: Мұғалім мәтіндегі тірек сөздерді ашатындай етіп, тез
V кезең: Критикалық сұрау. Мәтіндегі тірек сөздермен мәтінді толығырақ
VI кезең: Корытынды. Мұғалімнің бүкіл жұмысқа берілген нәтиже сөзі.
«Ауызша сабақ» картасы бойынша алынған нәтиже:
Өзін - өзі тәрбиелейді.
Ізденуге зерттеуге үйренеді.
Оқуға ынтасы шабыты артады.
Жылдам ойлауы артады.
Іскерглігі артады.
Ауыз екі сөйлеуі дамиды.
Есте сақтау қабілеті артады.
Шығармашылық қабілеті артады.
Оқуға белсене араласады.
Қызығушылығы артады.
Ұсыныстар ұсынамын
1. Балалардың есте сақтау, көз жады қабілеттерін дамытатындықтан «АС»
2. Оқушылар тірек сөздерді мәтіннен табу барысында байқағыштық қабілеттері
3. Бұл картаға сүйене отырып, балалар өз ойларын еркін
4. Әрбір оқушы мәтіндегі негізгі ойды аша алатындай дәрежеге
5. Сынып оқушыларының материалды меңгеру сапасы артады.
6. Оқушылардың шаршау деңгейінің төмендеуіне ықпал етеді.
7. Балалардың зейіні сабаққа ауады, сабақты өздігінен меңгереді.
8. «АС» картасы материалды меңгерудің сапасын арттыратындықтан мәтінмен жұмыста
Оқыту өз деңгейінде жүргізілуі үшін мына қағидаларды есте ұстап
- Оқушылардың сабаққа дайын болуы:
- Оқыту тәсілдері мен әдістерін үнемі өзгертіп отыру:
- Білімді қалыптастырудың негізі – қайталау екендігін естен
- Оқу материалдары қаншалықты шындыққа үйлесетін болас, соншалықты
нәтижелі болады.
- Мұғалімнің марапаттауы мен түзетулер дер кезінде, үнемі
- Оқушылармен жұмыс жүргізуде тиімді әдіс-тәсілдерін айқындап, әрбір
«Баланы үйрет, үйренетін кезінде» - дейді халық даналығы. Демек,
Пән аты: Математика.
Сабақтың тақырыбы: Білімді тиянақтау.
Сабақтың мақсаттары:
а) Білімділік:Ауызша және жазбаша есептеу
ә) Дамытушылық:Ойлау , есте сақтау қабілетін
б) Тәрбиелік:Тез, шапшаң ойлауға және
Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес ойын
Сабақтың көрнекілігі: табиғат суреті, гүл, көбелек,
Сабақтың әдіс – тәсілдері: әңгімелеу, түсіндіру.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың назарын сабаққа аудару,
а) Үй тапсырмасын тексеріп шығу.
Балалар, біз көбейту кестесін, ауызша қосу
№1.Тиімді есептеу тәсілін есіңе түсір. Есептеулеріңді
Бұл тапсырманы ауызша орындайды:
23+19=42
18+29=47
34+49=73
39+49=88
32+59=91
№2.Балалар, қазір қыс мезгілі. Қыс мезгілінен
- Көктем.
- Көктемде қандай қызмет атқарылады?
- Мектеп, үй маңдарына ағаштар
- Сендер сол көгалдандыру жұмысына
- Иә.
Олай болса, қазір «Тал егу»
Шарты:Тақтаға табиғат суреті ілінеді.Соған сендер
І тапсырма:
Баған түрінде орында және тексер:
32+44=76
76-44=32
55+12=67
67-12=55
Осы тапсырма тақтаға шығарылып болған
№ 3. «Әр көбелек өз
Шарты:Тақтада плакатта гүлдің суреті, күлтешелерде
1 – есеп
Бер: 5 сызғыш – 150 тг.
210 тг - ?
Шеш:150/5=30
210/30=7
Шеш:600+400=1000
1000/5=200
1000-200=800
№4. «Алма теру ойыны:
Шарты:Тақтаға алмалар ағашымен ілінеді. Біз
І тапс.
41*10=410 4*100=400
10*41=410 100*4=400
410/10=41 400/100=4
410/41=10 400/4=100
Сабақты қорыту.
Балалар, бүгінгі сабақ ұнады ма?
Несімен ұнады?
Осы ойындардың ішінде қай ойын ерекше
Әр оқушының пікірлерін
Бағалау.
Үйге тапсырма. №2,№1 (2 –бағаны).
Қорыта келгенде, бастауыш сыныптың оқу
Бастауыш сынып оқушыларының қиялы жүйрік
Қалыптастыру эксперименті кезінде өтілетін тақырыптарға
Сабақта оқушылардың өздігінен жұмыс істеуі мен
Оқушылардың шығармашылық іс - әрекетін қалыптастыру барысында
Қалыптастыру экспериментінің нәтижелерінің дәлдігіне
Кесте 6. Бастауыш сынып оқушыларының білім, білік дағдыларының
Деңгейлер
Эксперимент тобы Бақылау сыныптары
Бала саны
Төмен
Орта 9
Жоғары 13
Барлығы 22
Эксперимент тобындағы оқушылардың білім көрсеткіштерінің
Жоғарыда келтірілген мысалдардан бастауыш сыныптың оқу
Тәжірибелі – эксперимент жұмысының нәтижесі
Сонымен тәжірибелі – эксперимент өз мақсатына
Қорытынды.
Біздің заманымызда, яғни ХХІ ғасыр ғылым мен техниканың
Қазіргі таңдағы басты мәселе – жастарды біліммен қаруланған жанды
Бұл мәселені шешу психология мен педагогикадан жүйелі зерттеу жұмысын
Біз өз зерттеу жұмысымызда Сократ, Платон, Әл
Қоғамдағы өзгерістерге сәйкес оқушыларға бүгінгі таңда тиянақты білім
Біздің зерттеуіміз таным процестері негізінде оқушылардың танымдық қызығушылығын арттырудың
Көптеген психологиялық, педагогикалық әдебиеттерге талдау жасай келе және біздің
Жалпы орта мектептің бастауыш сатысының бағдарламасы
Зерттеуші ғалымдардың құнды ой – пікірлерін
Қосымшалар
№1. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін анықтау мақсатында төменгідей
Оқушылардың танымдық қажетсінуін анықтау.
5- иә
4 — көбінесе
3- кейде, сирек
2 — білмеймін
1 — жоқ, сәйкес келмейді.
Мен білуге тырысамын.
Мен өз мүмкіндігіме, қабілетіме сенемін.
Жұмысым көп болмаса да, өзімді дамытуға көп уақыт арнаймын.
Өз пікірімді, көзқарасымды жеткізуге тырысамын,.
Танымдық сұрақтар туындағанда кеңінен отырып пікірлесемін.
Сабақта кездесетін кейбір кедергілер менің белсенділігімді реттейді.
Проблемалық жағдаяттар танымдық ізденімпаздығымды арттырады.
Өзімнің және жолдасымның әрекетін салыстырамын.
Ақыл-ой еңбегімен ұзақ уақыт айналыса аламын.
Кері байланысты іздеймін, бұл өзімді білу мен бағалауға көмектеседі.
Өз білімімді, тәжірибелерді өмірде іске асырамын деп ойлаймын.
Өзімнің қызығушылығыма байланысты достар іздеймін.
Мен мамандық таңдауға өз білімімнің дәрежесін ескеремін.
Мен танымдық ой-өрісімді дамытып отырамын және жақсы нәтижелерге жетемін.
Жауапкершіліктен қорықпаймын.
Оқушылар өздерінің жалпы ұпай санын есептеп шығарады.
Егер сізде 45 ұпайдан жоғары болса, онда сіз қажеттіліктеріңізді
дамуына көп көңіл бөлгеніңіз дұрыс. Жоғарыда көрсетілген 15 критерий
бойынша әрекет етуге тырысыңыз.
№2. Оқушылардың интеллектуалдық даму деңгейін анықтау
Әдістеме: «Төртіншісі артық» әдістемесі
Зерттеу барысы:
1. Кебіс, аяқ, етік, туфли - _____________________________________________
2. Қайшы, ұстара, перо, пышақ ________________________________________
3. Шатыр, фуражка, панама, қалпақ_____________________________________
4. Керосин шамы, электр шамы, күн, балауыз____________________________
5. Конверт, радио қабылдағаш, телефон, гитара
__________________________
6. Сағат, көзілдірік, таразы, термометр__________________________________
7. Глобус, кітап, жазу үстелі, портфель__________________________________
8. Термометр, стакан, шаңғы, рюмка____________________________________
9. Минут, секунд, сағат, кеш____________________
10. Болат, Серік, Талғат, Асанов____________________
Дұрыс жауаптары:
Аяқ
Перо
Шатыр
Күн
Гитара
Көзілдірік
Жазу үстелі
Шаңғы
Кеш
10. Асанов
Орындалған тапсырманың нәтижесіне дұрыс жауаппен салыстыру арқылы ұпай қойылады:
“Репрезентативті жүйе” тесті
Мақсаты: Оқушының бойындағы жетекші репрезентативті жүйенің қай саласы дамығандығын
Нұсқау: Тест сұрақтарына берілген жауаптардың маңыздысына қарай, варианттары бойынша
Тест сұрақтары:
1. Мен үшін маңызды шешім қабылдау:
а/ сезімдеріме байланысты; ә/ көңіл-күйіме байланысты;
б/ көзқарасыма байланысты; в/ ақыл-ойыма байланысты.
2. Маған сөзі өтімдірек, тез ықпал жасай алатын адам:
а/ дауыс интоннациясы әдемі адам;
ә/ сыртқы бет-пішіні әдемі адам;
б/ көңілге қонымды ақыл айтатын адам;
в/ маған жақсы көңіл-күй сыйлаған адам
3. Сіздің тұрмыста қалай тұратындығыңызды білгім келсе:
а/ сыртқы әдемілігіңізге қараймын;
ә/ өзініңізді қалай сезінетініңізді бақылаймын;
б/ сіздің дауыс ырғағыңызға көңіл бөлемін;
в/ сіздің қалай сөйлейтініңізге көңіл қоямын.
4. Мен үшін ең жеңіл:
а/ стереожүйедегі дауыс толқындарын ретке келтіру;
ә/ мені қызықтыратын проблемалық жағдайлардан нәтиже шығару;
б/ жанға жайлы жихаз таңдау;
в/ әр түрлі түстердің комбинациясын табу.
5. Мен тез сезіне қоямын:
а/ жаңа фактілер мен мәліметтердің мағынасын тез түсіне қоямын;
ә/ қоршаған ортада болып жатқан іс-әрекеттерге әрқашан құлақ түріп
б/ үстімдегі киімнің ыңғайлылығын тез сезіне қоямын;
в/ бөлмеге қараған кезде түстерді ашық түстермен сипаттай аламын.
6. Қоршаған ортадағы адамдар менің тұрмыс-тіршілігім жайлы білгісі келсе,
а/ менің ішкі сезімдерімізді түсінуі керек;
ә/ менің киім үлгілерімді көруі керек;
б/ менің қалай сөйлейтінімді естуі керек;
в/ менің дауыс ырғағыма көңіл бөлуі керек.
7. Менің қалауым:
а/ сіз ғана білетін фактілерді есту; ә/ сіз ғана
б/ сіздің ішкі сезімдеріңізге үңілу; в/ сіздің дауыс ырғағыңызды
8. Мен тек мынадай жағдайларда ғана сенемін:
а/ өз көзіммен көргенде ғана; ә/ нақты фактілерді естігенде
б/ бір нәрсені сезгенде ғана; в/ естіген әңгімелеріме қарай.
9. Менің отбасыма қатысты:
а/ әдетте мен өз отбасы мүшелерінің көңіл-күйін тез сезе
ә/ отбасыма қатысты көзге біз мән бермейтін бөлшектердің, киім
б/ отбасы мүшелерімнің маңызды сұрақтар төңірегінде не айтатыны жөнінде
в/ отбасы мүшелерін дауыс ырғақтарынан ажырата аламын.
10. Мен не үшін оқимын:
а/ қандай да бір заттарды ұғыну үшін;
ә/ қандай да бір заттарды жасау үшін;
б/ қандай да бір жаңалық есту үшін;
в/ қандай да бір жаңа мүмкіндіктерді көру үшін;
11. Маңызды шешім қабылдауда мына мәселелерді ескеремін:
а/ сезімдер атқарушы роль атқаратындығын;
ә/ көңіл-күйіме байланыстылығын;
б/ нақты жауабы көрініп тұратын шешімдерді қабылдауға байланыстылығын;
в/ логикалық оймен байланыстылығын.
12. Маған мыналарды есіме түсірген оңай:
а/ досымның дауысын;
ә/ досымның сырптқы пішінін;
б/ досымның “жақсы ой – еске түсіру” деген сөзін;
в/ досыма деген сезімдерімді.
Оқушылардың интеллектуалдық даму деңгейін анықтау
Әдістеме: «Төртіншісі артық» әдістемесі
Зерттеу барысы:
1. Кебіс, аяқ, етік, туфли - _____________________________________________
2. Қайшы, ұстара, перо, пышақ ________________________________________
3. Шатыр, фуражка, панама, қалпақ_____________________________________
4. Керосин шамы, электр шамы, күн, балауыз____________________________
5. Конверт, радио қабылдағаш, телефон, гитара __________________________
6. Сағат, көзілдірік, таразы, термометр__________________________________
7. Глобус, кітап, жазу үстелі, портфель__________________________________
8. Термометр, стакан, шаңғы, рюмка____________________________________
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Дәулетбекова Ж.Т. Оқушылардың оқу мотивтері – сапалы
Немов Р.С. Психология. Москва – 2003, книга -
Рогов Е.И. Настольная книга прктического психолога. книга – 2,
Беркин Н.Б.,Артемьева Е.Ю.,Щипицына А. О единстве проявления особенностей операциональных
Кудрявцева Е.М. Структуры познавательной деятельности. Алматы – 1980,
Қоянбаев Ж.Б. Педагогика. Алматы – 1998,
Маркова А.К. Учебно – познавательные мотивы и пути исследования.
Назарова А.Н. Обобщенная модель познавательной деятельности индивида. // Психологическая
Мамыкова А. Самоуправление школьников как фактор формирования готовности школьников
Пороцкая Е.Л. Оснавные этапы развития познавательных способности. // Бастауыш
Переслени Л.И. Возможность изучения структуры познавательной деятельности детей по
Голицын В.П. Познавательная активность школьников. // Современная педагогика, 1991,
Котырло В.К. Роль совместной деятельности в формировании познавательной активности
Чебыкин А.Я. Учитель и эмоциональная регуляция учебно – познавательной
Годовикрова Д.Б. Общение и познавательная активность у школьников. //
Бекова К. Оқушылардың танымдық және белсенді іс - әрекетін
Мусырыпова А.Н. Танымдық белсенділікті дамыту. // Қазақстан мектебі, 2002,
Әмірова Б. «Танымдық және этикалық іс - әрекеттерді тиімді
Рахимова А. Активизация познавательной деятельности учащихся.
// Ұлағат – 2002, №2,
Курманов М. Познавательная активность. // Ізденіс, 2002, №1,
Филимонова Г. Роль дидактических игр в формировании познавательной деятельности
Рыбекова А. Танымдық белсенділікті арттыру шаралары. // Қазақстан мектебі,
Қарабаев Ж. Танымдық белсенділік деңгейлері. // Қазақстан мектебі, 2004,
Қапанова А. Танымдық ізденімпаздықты қалыптастыру. // Қазақстан мектебі, 2004,
Мамбеталина А. Формирования познавательной деятельности. // Ізденіс, 2001, №1,
Мустаяпова А. Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру.
// Бастауыш мектеп, 2003, №12,
Бейсембаева З. Студенттердің танымдық белсенділігін басқарудың негізгі жолдары. //
Бегалиева Н. Танымдық іс - әрекет. // Қазақстан мектебі,
Жұманов Т. Игра – как форма активизации познавательной деятельности
Камалбекова А. Оқушылардың танымдық белсенділігін ойын арқылы арттыру. //
Қоянбекова С. Танымдық қызығуды белсендіру. // Қазақстан мектебі, 2003,
Әуелбеков Е. Оқушылардың танымдық белсенділігі. // Бастауыш мектеп, 2005,
Қоянбекова С. Танымдық іс - әрекетті белсендіру ерекшеліктері.
// Қазақстан мектебі, 2003, №7,
Нүрбекова Ж. Танымдық іс - әректтерді қалыптастыру. //
Мұханбетжанова А. Жеке тұлғаның танымдық белсенділігін арттыру.
// Бастауыш мектеп, 2005, №1,
Мустояпова А. Танымдық белсенділік талаптары. // Қазақстан мектебі, 2003,
Мұхамбетжанова Ә. Пәнаралық танымдық әрекет. // Бастауыш мектеп, 2001,
Пазылов Г. Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру. // Бастауыш мектеп,
Қоянбекова С. Танымдық іс - әрекеттерді белсендіру ерекшеліктері. //
Сафина Н. Оқушы белсенділігін арттыру. // Бастауыш мектеп, 2003,
Ташенова А. Оқушалардың танымдық белсенділігін ұйымдастыру. // Бастауыш мектеп,
Абықанова Б.,Ильясова Н. Танымдық белсенділік және дербес іс -
Қайыпова Ш. Танымдық белсенділік тәсілдері. // Қазақстан мектебі, 2005,
Мамыкова Г. Мотивация как ведущий фактор регуляции активности личности.
Закирьяева Э. Методы познавательной активности у учащихся на уроке.
Гузеев В.В. Познавательная самостоятельность учащихся и возможности ее проявления
Бекова К. Танымдық ойындар. // Сынып жетекшісі, 2005, №3,
Кулюткин Ю.Н. Личностные факторы развития познавательной активности учащихся в
Әмірова Б. Танымдық процестерді дамытуға негізделген жаттығулар жинағы. //
Мусабеков М. Халық педагогикасы сабақта. Бастауыш мектеп.
Кенжебаева Р. Халық педагогикасымен сабақтастыру. Бастауыш мектеп.
Қадірова Б.Н.Оқушылардың шығармашылық әрекетін дамытудың кейбір ғылыми-педагогикалық проблемалары.
Досбаева Ж. Халықтық педагогика элементтерін пайдалану. Тәрбие жұмысы.
Оспанова А. Оқушылардың шығармашылық қаблеттерін арттырудың кейбір аспектілері
Песпаева С. Шығармашылық қаблеттерін дамыту.
Кәріпбаева Ш. Халықтық педагогика және оқу-тәрбие жұмыстары.
Қалиева С.Қ. Бастауыш сынып оқушыларына халық педагогикасы элементтерін ана-тілі
Интернет жабдықтары.
Google Қазақстан
Абитова Қ.Ш. Оқушылардың жалпы қаблетін дамыту.
Қосақбаеы Ж. Оқушылардың танымдық, шығармашылық қаблеттерін дамыту. Қазақ тілі
2
Биоақпараттық технологияның жүйесі
Медицина
Психология
Педагогикалық
технология
Ақпарат
Әміре
кім?