Жоспар
I.Кіріспе 2
ТАМАҚТАНУ РЕЖИМІ 3
ДҰРЫС ТАМАҚТАНУ 6
Тағамның қуаты қандай болу керек? 9
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 13
Кіріспе
Өзімізге белгілі әртүрлі факторларға сүйенсек, денсаулыққа
Қазіргі таңда алиментарлық жағдайына байланысты бірсыпыра,
Ғылыми зерттеулер қорытындылары тамақтану факторы ағзаны
Жоғарыдағы баяндалған мәліметтерден денсаулық сақтау ұйымының
Жүкті және емізулі әйелдер жағдайы бұл
1990-1995 жылдары туылған балалар 1980-1985 жж.
Әдебиеттегі деректер және біздің зерттеу материалдарымыз
1990-1995 жылдардағы әлеуметтік-экономикалық ахуалдың қиындаған
Сәбилердің антенаталды өсіп-жетілуіне әлеуметтік-экономикалық және биологиялық
Ана денсаулығы – биологиялық фактор, бірақ
Денсаулығы жақсы аналардан туған сәбилердің салмақ-бой
ТАМАҚТАНУ РЕЖИМІ
Күнделікті азық-түлікті дұрыс бөлу және берілетін
Мезгілімен тамақтанудың себебі – асқазан сөлі
Біздер деніміз сау кезімізде дәрігерлердің пайдалы
Тамақтану режимі бұзылған адамдардың асқа тәбеті
жатпайды. Керісінше, оның нерв пен жүрек-қан
Тамақты кешке, ұйықтар алдында тойып ішу
Дұрыс тамақтануға қандай режим жатады? Біріншіден,
Бірінші таңертеңгі асты тойып жеудің мәнісі
Екінші реттегі түскі үзіліс кезінде асты
Жұмыстан кейінгі тамақ организмнің күні бойы
Кешкі ас сүттен, жармадан және овощтан
Жоғарыда біз күніне 4 рет тамақтану
Тамақтың түрлері әрдайым өзгертіліп отыруы шарт.
Тамақтың түрлерін (меню) жасағанда күн сайын
Тамақты сумен қабаттастырып ішкен дұрыс па?
Кешкі сменада істейтін жұмысшылар қалай тамақтану
Бұлар таңертеңгі тамақты сағат 9-10-да, кешкі
Біз сіздерге дұрыс тамақтану режимінің дені
ДҰРЫС ТАМАҚТАНУ
Адамның барлық өмірі тамаққа байланысты. Жаңа
1-1,5 процент белок,
6-7 процент қант,
3-4 процент май,
0,2 процент тұз және
88 процент су бар.
Бұлардан басқа ана сүтінде сәбиді алғашқы
Сіздер білесіздер ме? Егер күнделікті аста
Соңғы кезде США-ның балалар дәрігерлері жаңа
(Баланы жастан( демекші, балаларды әрдайым дұрыс
Бала организмі өскен сайын оның тамаққа
Организм өзін-өзі белокпен, маймен, тағы басқа
-
Дұрыс тамақтану арқылы ғана адам өз
Дұрыс тамақтану ережесіне сай барлық тағамдардың
1. Организм үшін нағыз қажетті құрамды
Тағамдар қуаттылығы ақуыздар майлар
А В1 С кальций калий
Сүт пен айран 62 3,0 3,5
Қаймақ 1 сорт 285 2,1 28
Сүзбе майлысы 230 11 19
Сүзбе майсызы 75 14 0,5 3,5
Сыр советский 380 21 30 2,5
Тәтті қою сүт 324 6,8 8,3
Сүт ұнтағы 469 22,8 24,4 36,3
Жұмсақ сыр 255 19 18 2
Қаймақты балмұздақ 180 3,4 9,4 18,5
Қымыз 46 1,5 1,6 6,2 -
Шұбат 53 8,3 3,8 1,2
Құрт 386 45 17 13,5
белгісіз
Ірімшік 480 36 27 23
белгісіз
2. Организм үшін нағыз пайдалы
3. Құрамында көмірсулары көп тағамдар.
4. Қуаттылығы күшті тағамдарға
Бесінші және алтыншы бөлімдерге құрамында С,
Тиімді тамақтанудың екі міндеті бар.
Баланың туған сәтінен бастап
Ағзаның энергетикалық шығынын толтыру үшін қоректік
Тамақтануда қойылатын талаптар:
Тамақ құрамы әр алуан болу керек
2. Тамақ құрамы әр алуан болуы
ет, сүт, балық, жұмыртқа, нан, жарма,
Тамақтың сапасы жоғары, ауру туғызатын микробтардың
Тамақтың энергетикалық сапасы жоғары болуы керек.
Тамақтанудың уақтылы болуы.
Тамақтану – ағзадағы зат алмасу мен
Ақуыз жетіспесе – ағзаның өсуі баяу,
Липид – фосфатид және стериндер түрінде
Көмірсу – энергия көзі. Тағамның 60-70
А дәрумені бауырда, майда, сүтте, ірімшікте
Д дәрумені балықта, бауырда жұмыртқаның
К тобы : Ол картопта, қызанақта
В тобы нерв жүйесі, жүрек қызметі,
РР – сиыр етінде, қызанақта, сүтте
С дәрумені ағзаның зат алмасу процесінде
Минералды заттар – жасуша мен ұлпа
Микроэлементтер: Fe, J, Mn, Cu, F,
Макроэлементтер: K, Ca, Mg, Na,
Ca – сүйектің дұрыс қалыптасуына қажет,
P – ұлпа мен жасуша құрамына
Na – осмос қысымын тұрақты ұстауға
K –ағзаның дұрыс дамуына керек.
Fe –қан эритроцитінде – гемоглабин құрамына
J – қалқан безі гармонын
F – сүйекке, тіс эмаліне керек.
Cu – қан құрамы үшін ферменттер
Mn – қанның құрамы үшін және
Су қатысуымен ағзада алмасу процесі
Тамақтан улану
Бактериялы
Сальмонелез
Ішек таяқшасынан улану
Ботулизм
Бактериялы емес
Ауыр металмен улану,
Улы химикаттармен,
Саңырауқұлақтармен улану, таяқшасы, стафилакокті улану т.б.
Улы өсімдіктермен улану.
Алғашқы көмек: ас қорыту жолдарын
Алдын-ала шаралары: жеке бастың және қоғамдық
Балалар мен жас өспірімдер үшін ақуыз,
Қоректік заттар Балалар жасы
7-10 жас 11-14 жас 15-18 жас
Ақуыз (г есебімен)
соның ішінде жануарлардан алынғаны
78
50
98
56
119
72
Май (г есебімен)
соның ішінде жануарлардан алынғаны
81
72
86
75
99
84
Көмірсулар (г есебімен)
Жалпы калориялығы
соның ішінде жануарлардан алынған өнімдердің калориялығы
297
2291
966
424
2940
1031
471
3340
1181
Тағамның қуаты қандай болу керек?
Организм тіршілік үшін тағам арқылы өзіне
Организмде болатын биологиялық тотығуға адам мен
Жұмыс үстінде ғана емес, ұйықтап жатқанда
Ауыр қара жұмыспен, дене шынықтыру және
ұйықтап жатқанда-0,93;
жай жатқанда-1,1;
дауыстап газет,кітаб оқығанда-1,5;
үй жұмысының кейбір түрлері: ыдыс-аяқ жуғанда,
тегіс жолмен сағатына 4,2-6 км жылдамдықпен
жылдам жүгіру (100 метрлік қашықтықта)-450
сағатына 12 км жылдамдықпен шаңғы тепкеде-12,0
күрескенде-11,0-16,0;
қайықтың ескегін ескенде-2,5-6,0;
велосипед тепкенде-3,5-9,0;
атпен жүргенде-4,0-7,7;
автомобильмен жүргенде-1,6;
Тағамды әңгімелегенде одан бір тәулікте алынатын
майдан- 9,3 белоктан 4,1-4,3 ккал қуат
Тағам қуаттылығына үлкен мән берілсе де,
Болашақта белгіленіп отырған мамандықтар структурасының өзгеруіне
Кейбір организмге жер жағдайларына байланысты көбірек
Шамамен есептегенде бір адамның ішетін сұйық
(500 г) барлық түрінің қуаттылығы 200-300-ден
500-600 ккал шамасында болады. Балықтан жасалған
Тағамның үшінші түрінің (компот, кисель сүтқант
Тағамның қуатын есептен жатуы керегі не?
Ішкен тамақтан алған қуаттың мөлшері организмде
Жобамен есептегенде күнделікті ішетін тағамның қуаты
Демек тамақтың қуаттылығын жасыңызға, әсіресе істейтін
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1.Мектеп гигиенасы Алматы 1979;
2. Жасқа сай физиология және мектеп
З Алиакбарова Алматы 2003;
3. Үй-тұрмыс энциклопедиясы Шаңырақ Алматы 1989ж.