Жапонияның Ұлттық банкінің операциялары

 Мазмұны
Кіріспе 3
Ітарау Жапонияның Ұлттық банкінің қалыптасуы мен дамуы
1.1 Жапонияның Ұлттық банкінің қалыптасу негіздері 5
1.2 Ұлттық банктің мақсаттары мен атқаратын қызметтері 11
1.3 Жапонияның Ұлттық банкінің операциялары 14
ІІтарау Жапонияның Ұлттық банкінің динамикасы
2.1 Жапонияның Ұлттық банкінің ақша несие саясатын жүргізу қадамдарына
17
2.2 Ұлттық банктің көрсеткіштері мен ақша несие саясатын талдау
21
2.3 Ұлттық банктің ақша несие саясатын дамыту перспективалары
25
Қорытынды 27
Пайдаланылған әдебиеттер 29
Қосымша
Кіріспе
Коммерциялық банктердің реттелмейтін әрекеті іскерлік белсенділіктің ауытқуына әкеледі, яғни
Орталық банк ақша – несие саясатының негізгі мақсаты –
Орталық банктердің бастапқы атқаратын қызметі қолма-қол ақша эмиссиясын жүзеге
Курстық жұмыстың мақсаты –Жапонияның қаржы институттарын реттеуде Ұлттық Банкінің
Осыған орай, курстық жұмысқа төмендегі міндеттер алға қойылады:
Жапонияның Ұлттық Банкінің мақсаттары, атқаратын қызметтері мен мүдделерін қарастыру;
Жапонияның Ұлттық Банкінін бақылау және реттеу қызметтерін зерттеу;
Жапонияның Ұлттық Банкінің операцияларын қарастыру;
Ақша – несие саясатын реттеуде Ұлттық Банкінің маңызын анықтау;
Соңғы жылдардағы Жапонияның Ұлттық Банкінің әрекетін талдау;
Курстық жұмыс құрылымы:
Кіріспе ( тақырып көкейтестігі, мақсаты мен міндеттері);
Екі тараудан тұратын негізгі бөлім (курстық жұмыс тақырыбын зерттеу
Қорытынды (тақырып бойынша қорытынды нәтиже, мәселені шешу жолдарын жетілдіретін
Қолданылған әдебиеттер тізімі (арнайы әдебиеттер, БАҚ мақалалары, ресми құжаттар);
Қосымшалар (кестелер).
І тарау Жапонияның Ұлттық банкінің қалыптасуы мен дамуы
1.1. Жапонияның Ұлттық банкінің қалыптасу негіздері
JBIC (Japan Bank for International Cooperation) – 1999 жылғы
Ұлттық банк- ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен, басқа да
Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық банкінің жұмысын ұйымдастырудың
оның капиталының қалыптасуы 100% мемлекеттің қаражаты есебінен болатын унитарлық
акцияларының бөлігі мемлекетке тиесілі акционерлік қоғам;
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен немесе қатысуынсыз);
Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз банктер жүйесі.
Негізі Ұлттық банк унитарлық орган болып табылады. Мемлекет-жарғылық қордың
Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол жылға жатқызылатын табыстар
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды құрғаннан қалған бөлігі
Жапония Үкіметінің Ұлттық банкінің негізгі міндеті- үкіметтің ұлттық валютасының
Сонымен қатар, Жапон Республикасының Ұлттық банкісіне мынадай қосымша міндеттер
Үкіметтің экономикалық дамуы және оның дүниежүзілік экономикаға интеграциялануы мақсаттарына
ақша-несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу;
банктік және басқа несиелік мекемелердің қызметін реттейтін ережелерді жасау
Ұлттық банкі жұмысының негізгі бағыттары:
елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын басқару;
өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді инкассациялауды ұйымдастыру және
халық шаруашылығындағы несиелік, есеп айырысу және кассалық операцияларды жүзеге
банк ісін лицензиялау, ақша-несиелік реттеудің әдістерінің формаларын талдау;
банк ісін бақылау мен қадағалау;
елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
ғылыми-зерттеу және аналитикалық жұмыстар жүргізу;
валюталық операцияларды жүргізу ережелерін және тәртібін жасау, біркелкі валюталық
Сол сияқты Ұлттық банкке мынадай қосымша міндеттер жүктеледі:
ақша айналысы, несие, банктік есеп-айырысулар мен валюталық қатынастар төңірегінде
банктік қызметті реттейтін нормативтік құқылық актілерді қолдану арқылы қарыз
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым ролін атқара отырып,
Орталық банк елдің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде ақша-несие
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, Орталық банктің мемлектепен біріктірілген кең көлемдегі
Орталық банктің тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі обьектісіне экономикамыздағы жалпы
Ұлттық банк- бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет көрсетумен айналысқан,
Ұлттық банк- бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған қоса меншікті
Әлемдік тәжірибеде орталық банктің қызметін ұйымдастырудың әр түрлі мынадай
мемлекеттің 100% қатысуымен құрайтын біртұтас банк реформасында (мысалға: Ұлыбритания,
акцияның бір бөлігі мемлекетке тиесілі немесе мемлекеттің қатысынсыз акционерлік
орталық банктің функцияларын біртұтас атқаратын тәуелсіз банктер жүйесі.
Ұлттық банк банктік қызметтерді қадағалау және реттеу кезінде тікелей
Мұндай әдістердің қатарына жататындар:
пруденциалдық нормативтерді және басқа да банктердің орындауы міндетті нормалар
банктердің орындалуы міндетті ережелер мен басқа да нормативті актілерді
банк қызметтерін тексеру;
банктің қаржылық жағдайын сауықтыру жөніндегі ұсыныстар беру;
бар кемшіліктерді жою жөніндегі міндеттеме хатты шектеу шараларын банктерге
банкті ашудан бастап, рұқсатты қайтарып алуға дейінгі жазалау шараларын
Банктік қызметтерді реттеудің экономикалық әдістеріне Ұлттық банкінің айналыстағы ақша
Бір деңгейлі жоспарлы-орталықтандырылған банктік жүйе кезінде банктік қызметті қадағалау
Нарықтық экономикасы дамыған елдердің барлығы да негізінен осы әдістерге
Ұлттық банк мынадай негізгі қызметтерді атқарады:
айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен республикада мемлекеттік ақша-несие
Ел аумағында банктердің, еншілес банктердің ашылуына және филиалдары мен
белгіленген тәртіпте банктердің бағалы қағаздарының эмиссиялау проспектісіне мемлекеттік бағалы
банктердің қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады және пруденциалдық
Жалпы несиелер бойынша сыйақы пайыз мөлшерлемесін реттеуді жүзеге асырады.
Ұлттық банкі өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директор, бас
Ұлттық банктің ең жоғарғы басқару органы Ұлттық банк төрағасымен
Жапонияның Ұлттық банкінің жоғары басқару органы басқарма болып табылады
мемлекеттік ақша-несие саясатын жасайды;
банк қызметіне қатысы бар Қазақстан Ұлттық банкінің нормативтік құқықтық
банктердің ашылуына рұқсат беру және оларды қайтарып алу туралы
жекелеген банктік операциялар түрлерін жүргізуге лицензиялар беру туралы шешім
алтын валюта активтерін басқарудың бағамын анықтау тәртібін бекіту;
валютасының айырбас бағамын анықтау тәртібін бекіту;
Ұлттық банкі шығарған, банктер ісіне қатысты нормативтік актілерді бекітеді;
Парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар мен монеталардың номиналдық құнын
Ұлттық банктің банктермен және Қазақстан Республикасының бюджетімен операциялар бойынша
сыртқы резервтерде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін бекітеді;
Ұлттық банктің жұмысы туралы есеп береді, жылдық жиынтық балансты
Ұлттық банк туралы ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді және
банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады.
Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына бір рет өткізіледі.
1.2. Ұлттық банктің мақсаттары мен атқаратын қызметтері
Жапония Үкіметі Ұлттық Банкінің негізгі мақсаты –Жапонияның ұлттық валютасының
Жапония үкіметінің Ұлттық Банкіне төлемдегі міндеттер жүктеледі:
Жапонияның экономикалық дамуына және оның әлемдік
экономикаға кіруіне ықпал ететін ақша айналымы, несиелендіру, банк банк
Тұрақты ақша, несие және банк жүйесін қамтамасыз ету;
Банктер мен басқа да ұйымдар әрекетін реттейтін актілерді
қабылдау арқылы шетел шетел валютасын сату, сатып алу мен
Жапонияның Ұлттық Банкі Жапониядағы ақша – несие саясатын қайта
Банктер мен шетел валютасын сату, сатып алу мен айырбастау
бойынша операциялар жүргізетін ұйымдар әрекетін бақылауға алады және реттейді,
Ресми мөлшерлемелерді өзгерту арқылы Жапония шегіндегі банктердің пайыздық мөлшерлеме
Ақшалай реттеу әдістерімен Жапония үкіметінде инфляцияны тоқтату мүмкін болған
Үкіметте есептесу тәртібі, жүйесі мен
түрін анықтайды, банк аралық есептесулердің капиталдық теңге арқылы уақтылы
Жапон үкіметінде валютаны реттейді және
бақылауға алады және барлық валюталық операцияларды жүргізуге құқықты;
Барлық банктер мен шетел валютасын сату, сатып алу мен
айырбастау бойынша операцияларды жүзеге асыратын ұйымдар мен клиенттер үшін
Заңда көрсетілген өкілеттілік бойынша валюталық
операциялардың жүргізілуі мен олардың ұсталуын бақылайды;
Бақылау және реттеу қызметтерін қамтамасыз ету үшін
банктер мен шетел валютасын сату, сатып алу мен айырбастау
Төлемдерді реттеу мақсатында Жапония Үкіметімен келісіп банктер мен барлық
Ұлттық Банкіне жүктелген міндеттердің жүзеге асырылуына
ықпал ететін ұйымдарды құруға қатысуға құқылы;
Банкнота мен монеталарды есепке алу, сақтау, тасымалдау
мен инкассация ережелерін белгілейді, банкнота мен монеталарды тасымалдау, сақтауды
Қазақстан Республикасы банктері мен өзіндік жеке балансын
тұрақты түрде жария етеді;
Ішкі және сыртқы активтер бойынша есептеулер жүргізеді;
Клиенттер мен банктер шоттарынан құжаттар болған
жағдайда, олардың келісімінсіз қателік жіберілген жағдайда қаржыны қайтару, ұсынылған
Жапониядағы басқа да банк жүйесі үшін мамандар
даярлауға қатысады;
Ерекше жағдайда мемлекеттің бюджеттен қаржыландырылатын ұйымдарға несие –
Жапония Үкіметінің заңнамасына сәйкес басқа да
қызметтер, мүдде мен құқықтарды жүзеге асырады.
Ұлттық банктер бүкіл елдің несие жүйесін бақылаушы әрі реттеуші
Ұлттық банк елдің эмиссиялық, резервтік және кассалық орталығы, сондай-ақ
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкіге кең өкілеттілік беруі
Ұлттық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы жалпы
Ұлттық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі обьектісіне экономикадағы қолма-қол
\
1.3. Жапонияның Ұлттық банкінің операциялары
Жапонияның Ұлттық Банкі шоттар мен құқықтық тәртібі, шоттарды ашу,
Жапонияның Ұлттық Банкі банк аралық есеп айырысуды уақтылы жүргізуін
Мемлекеттің Ұлттық Банкі мемлекеттік емес клиринг және есептесу ұйымдарының
Жапонияның Ұлттық Банкі төлемдегі операцияларды жүзеге асырады:
- жоғарғы санатты бағалы қағаздар менбасқа да активтермен қамтамасыз
- жоғарғы санатты чек, қарапайым және аударым векселдерін алты
- мемлекеттің бағалы қағаздарын сатып алады және сатады;
- Жапония Ұлттық Банкі несиені қамтамасыз етуге жарамды деп
- депозит және есеп айырысу операцияларын жүргізеді, сақтау мен
- Жанама қаржы құралдарымен операциялар жүргізіледі;
- кез келген валюта чектер мен векселдер ұсынады;
- қойылған міндеттерге сәйкес банк операциялары мен келісімдерді жүзеге
Жапония Ұлттық Банкінің несиесін қамтамасыз ету үшін төлемдегі қаржы
- әртүрлі пішіндегі алтын мен басқа да асыл металдар;
- шетел валютасы;
- өтеу мерзімі алты айдан аспайтын қазақстандық теңге мен
- өтеу мерзімі бір жылға дейін қор биржаларында ресми
Сонымен қатар, директорлар кеңесі бекіткен жағдайларда басқа да активтер
Ұлттық Банкінің операциялары бойынша шектеулер .
Жапонияның Ұлттық Банкінің төлемдегі операцияларды жүргізуге рұқсат етілмейді;
1. Банктік емес мекемелермен операциялар жүргізу мен жарлықта көрсетілген
2. Жапонияның Ұлттық Банкі мен оның бөлімшілері қызметін қамтамасыз
3. Ұсынылған несие мерзімін ұзарту немесе мерзімі аяқталған векселдер
ІІ тарау Жапонияның Ұлттық банкінің динамикасы
2.1. Жапонияның Ұлттық банкінің ақша несие саясатын жүргізу қадамдарына
Мемлекет пен Үкімет басшыларының іссапарлары елдер арасындағы қарым-қатынасқа жаңа
Қазақстан мен Жапония арасындағы сауда айналымы 2008 жылы 1,78
1993 жылы қазақ-жапон және жапон-қазақ экономикалық ынтымақтастық жөніндегі комитеттер
Несиелеу және қаржыландыру операцияларына соңғы жылдары Ұлттық банктің қызметінің
Ұлттық банкінің валюталық интервенциясы-деп ұлттық валюталық бағамына әсер ету
Ұлттық банкінің валюталық нарықтағы интервенция дербес түрде кез келген
Осындай несие саясатының бағытттарын бір жылға анықтап келсе, 2002
Осындай ақша-несие саясаты қана Ұлттық банкінің инфляцияны төмендету мақсатындағы
Ақша-несие саясаты қаржы нарығының тұрақтылығын сақтауға, сақтандыру нарығының, бағалы
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым ролін атқара отырып,
Орталық банктің тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі обьектісіне экономикамыздағы жалпы
Орталық банк бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет көрсетумен айналысқан,
Іс жүзінде Орталық банкте барлық кассалық шоғырлануы және олардың
2.2. Ұлттық банктің көрсеткіштері мен ақша несие саясатын талдау
Fitch Жапонияның ең ірі банктерінің рейтингтерін бір сатыға төмендетіп
Халықаралық рейтингтік Fitch агенттігі Жапонияның еі ірі банктерінің ұзақ
Жалпы бағытта ағымдағы операциялар бойынша тапшылықтың сақталу жоспарланған (5
Экономикалық өсу қарқынының төмендеуі тауарлар импортының қажеттілігін төмендетіп, ішкі
Қайта қаржыландырудың ресми мөлшерлемесі ақша нарығы мен инфляция денгейіне
Жапонияның Ұлттық Банкі екінші деңгейдегі банктерге мемлекеттік және агенттік
Коммерциялық вексельдермен қайта есепке алу операцияларын жүргізу тоқтатылады, осыған
Қаржы тұрақтылығы туралы есепті одан әрі жетілдіру жұмысы жалғастырылатын
Бұдан басқа, халықаралық практикаға сәйкес Ұлттық банк ҚҚА-мен және
Сөйтіп, Ұлттық банктің инфляцияның төмен деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі айналымдағы ақша массасының бір немесе
Ақша – несие саясатының негізгі құралы төмендегілер болып табылады:
Ұлттық Банкінің банктер мен бойынша пайыздық мөлшерлемелері;
Ұлттық Банкінде жинақталған ең аз міндеттемелер мен қор нормативі,
Ашық нарықтағы мемлекеттік бағамы қағаздарды сату және сатып алу
Банктер мен үкіметке несие беру;
Валюта нарығындағы интервенция;
Жүргізілетін операциялардың жеке түрлерінің деңгейі мен
салаларына тікелей сандық енгізу, ерекше жағдайларда.
Жапония Үкіметінің Ұлттық Банкі қайта қаржыландырудың бірегей ресми пайыздың
Банктер беретін несие мөлшерін реттеу, банк міндеттемелері бойынша төлемеу
Қор талаптарының нормативті банктер алдындағы міндеттемелердің жалпы саласынан пайыз
Жапонияның Ұлттық Банкі Үкіметке ағымдағы қаржы жылына республикалық бюджетте
2011 жылы Ұлттық Банк дамыған елдерде қабылданған стандарттарға жуық
Инфляцияны тежеу мақсатында Ұлттық Банк қысқа мерзімді ноталар шығарды
2.3. Ұлттық банктің ақша несие саясатын дамыту перспективалары
Ақша-кредит саясаты қаржы нарығының тұрақтылығын сақтауға ықпал етеді.
ЕурАзЭО және ТМД сияқты интеграциялық бірлестіктер шеңберінде Жапон Үкіметінің
Бұдан басқа, Ұлттық Банк Бірыңғай экономикалық кеңістік (БЭК), Шанхай
Бағалардың ұтымды жүйесін қалыптастыру қатаң ақша –несие
Жалпы ақша- несие саясаты халықаралық несиелік саясатпен жұмыс істеу
Қорытынды
Өзіндік салт-дәстүрімен, болмыс-бітімімен ерекше елдің бірі – Жапония. Оны
Ұлттық банк –оның жоғарғы үкімет органы тұлғасындағы мемлекеттік біртұтас
Жапонияның Ұлттық банкінің басты міндеті ұлттық валюта теңгенің ішкі
Ұлттық банктің негізгі қызметтері мыналар: айналыстағы ақша массасының көлемін
Жапонияның Ұлттық банкі «банктердің банкі» қызметін атқарады, яғни коммерциялық
Ұлттық банк бас банкир, қаржылай кеңесші және үкіметтің басқа
Жалпы үкіметте ақшалардың қолма қолсыз төлемдері мен аударымдарын
«Төлемнің мақсат» деп аталатын бағанаға ақшаны жөнелтуші ақшаны
Пайдаланылған әдебиеттер
Банковское дело: справочное пособие. М.: Эклномика. 2003г.
Давлетова М.Т. Современное состояние банковской системы и перспективы развития
Деньги, кредит, банки\ Под ред Г.С.Сейткасимова. – Алматы: Экономика,
Жунусова Г. Некоторые особенности банковской конкуренции\\АльПари. – Алматы, 2008.
Инструктивные материалы Министерства финансов, Министерства экономики, Национального банка, других
Кичигина М.Т. Как проводится ежегодное информирование вкладчиков\\ Банки Казахстана.
Куанова Г. Теоретические основы развития депозитного рынка\\ Евразийское сообщество.
Куанова Г.А. Депозиты в банковской системе Казахстана\\ Саясат. –
Лим А. Депозит – капитал, приносящий доход\\ Финансы Казахстана\\
Лисак Б. Межбанковские заимствования – как инструмент финансовой политики
Лисак Б.И. Оценка эффективности банковских услуг по инкассации\\ Банки
Лисак Б.И. Об оценке эффективности операций банков по предоставлению
Қосымша
Ұлттық банктегі операция түрі
№
1 Валюталық операция 17,18% 11,94% 11,86%
2 Ақша нарығындағы операциялар 26,25% 21,88% 6,40%
3
Ұлттық Банк нарығындағы операциялар 53,24% 53,19% 67,91%
4 Алтынмен жүргізілген операциялар 3,33% 12,99% 2,54%
5 Сыртқы басқару - 0,00% 11,59%
Барлығы 100,00% 100,00% 100,00%
21