МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
І. БӨЛІМ. ОҚЫТУДЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
6
1.1 «Инновация» ұғымы, инновациялық технологиялардың жіктелуі, даму сатылары
6
1.2 Оқу-тәрбие үрдісіне инновациялық технологияларды ендірудің кезеңдері мен
1.3 Педагогтің инновациялық іс-әрекеті және оның құрылымы 22
І бөлім бойынша тұжырым 26
ІІ. БӨЛІМ. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ 27
2.1 Дамыта оқыту технологиясы 28
2.2 В.Ф. Шаталов және И.П.Кабуш технологиясы 33
2.3 Ұжымдық оқыту және ынтымақтастық педагогикасы технологиясы 34
2.4 Білім беруді ізгілендіру және перспективалық жеделдете оқыту технологиясы
2.5 Іскерлік ойынның жүргізілу және дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы
2.6 Баланың жеке басын дамыту және «Ақыл-ой Одиссеясы» технологиясы
2.7 И.П. Волков технологиясы және шоғырландырып қарқынды оқыту технологиясы
2.8 Деңгейлік оқыту технологиясы 40
2.9 Интерактивті оқыту технологиясы 42
ҚОРЫТЫНДЫ 55
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 58
ҚОСЫМШАЛАР 62-71
КІРІСПЕ
Дипломдық зерттеу жұмысының өзектілігі. Өмірімізде болып жатқан түбегейлі өзгерістер
Қазіргі кезеңде білім беру саласының барлық жағына жаңаша көзқарас,
Тиімді оқыту жолдарын бүкіл әлем педагогтары қарастыруда. Нәтижелі оқыту
Қазіргі таңда мектептерде практика жүзінде оқытуды ізгілендіру, демократияландыру бағытындағы
«Адам ұрпағымен мың жасайды» - дейді халқымыз. Ұрпақ жалғастығымен
Сондықтан ұрпақ тәрбиесімен айналысатын әлеуметтік, педагогикалық, психологиялық қызметтің тиімділігін
Дипломдық зерттеу жұмысының мақсаты. Оқытудың инновациялық технологияларына жалпы
Зерттеу жұмысы келесі міндеттердің орындалуын қажет етеді:
оқытудың инновациялық технологиялары жөніндегі отандық, шетелдік, Ресейлік теориялық-әдістемелік материалдарға
инновациялық іс-әрекет ұғымына терең түсінік беру;
оқытудың инновациялық технологиялары жөнінде кеңірек ұғым қалыптастыру;
оқытудың инновациялық технологияларын қолданудың тиімділігін айқындау.
Зерттеу жұмысының объектісі. Жалпы орта мектептерде оқушылардың білімін жетілдіру
Зерттеу жұмысының пәні. Оқыту процесінде оқытудың инновациялық технологияларын қолдану
Зерттеу жұмысының болжамы. Оқытудың инновациялық технологияларын оқыту процесінде тиімді
Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негізі болып Э. Брансуиктің
Зерттеу жұмысының әдістері мен әдістемелері. Зерттеу жұмысымыздың мақсаты мен
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы. «Технология» ұғымына,
Зерттеу жұмысының практикалық құндылығы:
оқытудың инновациялық технологияларына талдау жасалады;
оқытудың озық, шығармашыл, жаңа технологияларымен қаруланған мұғалімдерді инновациялық іс-әрекетке
оқыту процесінде оқушылардың белсенділігін арттыруға қол жеткіздіреді;
оқыту үрдісінің тиімділігін арттыра түседі.
Зерттеу жұмысының базасы. Зерттеу жұмысының тәжірибелік базасы ретінде
Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі. Дипломдық зерттеу жұмысы кіріспеден,
І. БӨЛІМ. ОҚЫТУДЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 «Инновация» ұғымы, инновациялық технологиялардың жіктелуі, даму сатылары
ХХІ ғасырда еркін білім беру, адамның шығармашылық ойлауын дамыту
Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
Білім беру саласында болып жатқан ауқымды өзгерістер түрлі ынталы
Кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің
XXI ғасырда білімі дамымаған елдің тығырыққа тірелері сөзсіз делінген
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында:
Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген
Себебі, біз қадам басқан ХХI ғасыр жан-жақты дамыған, білімді,
Педагогикалық технология – оқытушының кәсіби қызметін жаңартушы және сатыланып
Педагогикалық технология кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады. Оқытудың
Оқыту технологиясы педагогикалық әдістерге негізделген. 1960 жылдарда шетел
Педагогикалық технология оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру және оны өткізудің
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын меңгермейінше
Қазіргі таңда оқытушылар инновациялық және интерактивтік әдістемелерін сабақ барысында
“Инновация” ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мәдениеттанушылардың зерттеуінен пайда
“Инновация” ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған әртүрлі анықтамалар берген.
Ендеше инновация ұғымы – педагогикалық сөздік қорына ежелден енген
«Инновация» - «in-noves» деген латын сөзі, қазақ тіліне аударғанда
Француз ғалымы Э. Брансуик жаңалық деп 3 нәрсені айтады:
бұрын еш жерде, ешқашан қолданылмаған идеялар
бұрын болған, бірақ жаңа жағдайға бейімделген идеялар
бұрыннан бар, тек мақсаты өзгерген идеялар
Қазіргі кезеңде білім беру саласында төмендегідей жаңалықтар бар:
І. Ұйымдастырудағы жаңалық
ІІ. Технологиялардағы жаңалық
ІІІ. Оқулықтар мен бағдарламалардағы жаңалық
Осы жаңалықтарға сәйкес «технология», «оқыту технологиясы», «білім беру технологиясы»,
Мысалы, «Оқыту технологиясы» термині ең алғаш рет АҚШта қолданылды.
«Педагогикалық технология» 1960 жылдан бастап қолданыла бастады.
«Технология», «Оқыту технологиясы», «Педагогикалық технология» терминдеріне әр ғалым әр
Скиннер: «Оқыту технологиясы – психология жетістіктерін педагогикалық практикада
В. Беспалько: «Педагогикалық технология - тәжірибеде жүзеге асырылатын
В.М. Монахов: «Педагогикалық технология – оқыту процесін жобалау, ұйымдастыру
Т.И.Шамова, П.И.Третьяковалардың еңбегінде “Инновация дегеніміз – жаңа мазмұнды
Энциклопедиялық сөздіктерде “инновация”әр түрлі анықталады. Үлкен энциклопедиялық сөздікте бұл
Ал А.И.Кочетов “инновация” ұғымына төмендегідей анықтама береді: “Көрсетілген деңгейге
Инновациялық құбылыстар білім беру саласында өткен ғасырдың сексенінші жылдары
Инновация термині қазіргі білім берудің теориясы мен тәжірибесінде кеңінен
Инновация аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді дедік.
Ресейде “Инновация” ұғымына өте күдікпен қарағаны мәлім. Мәселен, XIX-XX
Найхос инновацияны процесс деп есептейді де, “Инновация қандай да
Қазақстан мемлекетінде “Инновация” ұғымын пайдалану соңғы бес жылдың еншісінде.
Н.Нұрахметов “Инновация” білімнің мазмұнында, әдістемеде, технологияда, оқу-тәрбие жұмысын
“Инновация” сөзі – қазіргі уақытта барлық өндіріс, медицина, техника
«Техника» терминінің сөздікте 2 мағынасы беріледі:
өндіріс құралдарының жиынтығы
бір істі орындағанда қолданылатын тәсілдер жиынтығы
«Технология» - сол тәсілдер жүйесі деген мағына
Инновациялық әдіс – тәсілдерді қолдануда оқытушы сабақты дайын күйінде
Әдіскер С.Көшімбетова өзінің зерттеінде оқу-тәрбие үрдісінде оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін
1. Ізгілендіру технологиясында педагогика ғылымының алдыңғы қатарлы ғылыми жаңалықтарды
2. Ақпараттық бағдарламалап оқыту – оқытудың мазмұнын пәнаралық байланыс
3. Қоғам мен табиғат заңдылықтарын кіріктіру негізінде меңгеруі;
4. Деңгейлеп оқыту технологиясында оқытудың мазмұны мен әдістері шығармашылық
5. Дербес оқыту технологиясы оқу-тәрбие үрдісінде ғылымның негіздерін игерту
Жаңа инновациялық технология жасаудың теориялық негіздерін зерттеп дайындауды оқу
В.И.Андреевтің “Педагогикалық технология” туралы анықтамасында: “Педагогикалық технология, соның ішінде
В.И.Андреев бойынша педагогикалық жаңа технологияны төмендегі көрсеткіштер анықтайды: /8/.
1. Мақсаттылық (анықтылық, нақтылық мақсатты дидактикалық жүйеге ауыстырылуы).
2. Тұжырымдылық (терең мазмұнды теорияға негіздеу).
3. Жүйелілік (оқытудың мақсаты, мазмұны, формасы, әдісі жағдайын жобалау
4. Диагностикалық (оқушының оқу іс-әрекеті нәтижесінің алғашқы аралық және
5. Оқыту сапасының кепілдігі (оқу материалын қабылдау коэффициенті 0,7-ден
6. Жаңалығы (педагогика, психология, дидактиканың жетістіктерін, қазіргі заманның идеяларын,
В.П.Беспалько педагогикалық технологияның келесі элементтерін атап көрсетті:
Оқыту мен тәрбиелеудің анық, бірізді педагогикалық, дидактикалық мақсатын жасау.
Меңгеруге тиісті ақпараттың мазмұнын құрылымдау, кеңейту, тәртіпке келтіру.
Оқыту мен тәрбиелеудің диагностикалық функциясын мүмкіндігінше күшейту.
Дидактикалық технологиялық, соның ішінде оқыту мен бақылаудың компьютерлік құралдарын
Оқыту сапасының жоғары деңгейінің кепілдігі.
Осыған байланысты педаогикалық технологияларды қолдану, жаңа білім мазмұнын, инновациялық
Педагогикалық технологияны П.К. Селевко 6- ға бөледі:
Қолдану деңгейіне қарай
Философиялық негізіне қарай
Психикалық дамудың жетекші факторына қарай
Ғылыми тұжырымдамасына қарай
Тұлғалық құрылымдарға бағыттылығына қарай
Құрылымдық және мазмұндық сипатына қарай
Педагогикалық технология
Қолдану деңгейіне қарай
Философиялық негізіне қарай
Психикалық дамудың жетекші
факторына қарай
Ғылыми тұжырымдамасына қарай
Тұлғалық құрылымдарға
бағыттылығына қарай
Құрылымдық және мазмұндық
сипатына қарай
Ал жалпы инновацияны үш түрге /6/ бөлуге болады:
1. Модификациялық инновация
Комбинаторлық инновация
3. Радикалдық инновация
Модификациялық инновация – бұл бұрын қолда барды дамытумен, түрін
Комбинаторлық модификация – бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша
Радикалдық инновация – білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік
1.2 Оқу-тәрбие үрдісіне инновациялық технологияларды ендірудің кезеңдері мен
Қазір республика оқу орындары ұсынып отырған көп нұсқалыққа байланысты
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқыту үрдісінің нәтижесін
Қазіргі күні инновация деп көбінесе жаңа технологияларды, әдістер мен
Инновация өзінің даму барысында белгілі бір өмірлік даму сатыларынан
- жаңа идеяның пайда болуы;
- мақсат қоюшылық;
- тарату және жойылу.
Шетел мамандары оқыту технологиясының 3 кезеңі болды дейді.
І кезең: Мұғалім бірде-бір көмекші құрал- жабдықсыз
ІІ кезең: Мұғалім түрлі дидактикалық материлдарды пайдаланды.
ІІІ кезең: Мұғалім техникалық құралдарды қолдана бастады.
Оқыту технологиясы дидактиканың жетістіктерін педагогикалық практикаға енгізіп таратады. Оқыту
Педагогикалық технология – дидактика мен педагогиканың практикалық жалғасы.
Инновациялық технологияның негізі болып саналатын жаңа педагогикалық технологиялар көптеп
Инновациялық технологияларды енгізудің жөні осы деп түрлі технологиялар мен
Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып
Инновациялық процестерді ендіру үш өзара байланысты күштер анықталады:
енгізілген технологияның ерекшеліктерімен;
жаңашылдардың инновациялық әлеуетімен;
жаңалықты енгізу жолдарымен.
Сондықтан бұл уақыт ағымына байланысты дамиды, бірқалыпты өзгеріске ұшырайды,
В.А. Сластенин, Л.С. Подымова инновациялық іс-әрекетті шығармашылық пен
Педагог инновациялық технологияны меңгеру мақсатында іс-әрекет жасауы тиіс. Оның
Жалпы және кәсіби мәдениет
Педагогикалық бағдарлылық
Моральдық қасиеттер
Диалектикалық қасиеттер
Ерік қасиеттері
Сөйлеу қабілеттері
Ұйымдастырушылық
Коммуникативтік
Педагогикалық елестету
(Ф.Н. Гоноблин, В.А. Кан Калик, А.А. Бодалев, С.В. Кондартьева,
Оқу-тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды ендірудің алғы шарты:
Оқытушы алғаш педагогикалық технологияларды оқып үйренеді, екіншіден, меңгереді, үшіншіден,
Жаңа технологияны қолдану төмендегідей кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1 кезең – оқып үйрену;
2 кезең – меңгеру;
3 кезең - өмірге ендіру;
4 кезең – дамыту.
Педагог инновациялық технологияны меңгеру мақсатында іс-әрекет жасайды, ол инновациялық
Инновациялық іс-әрекет - педагогикалық еңбектің өнімділігін сапалы
Педагогикалық технологияларды енгізуде оқытушы іс-әрекетінің маңызы зор. “Қазіргі білім
ХХІ ғасырда болашақ мамандарды даярлау, олардың кәсіби бейімделуін қалыптастыру
Мотивациялық өлшемдеріне танымдыққызығуды қалыптастыру бейнесі жатады. Оған болашақ мамандарды
Мазмұндық өлшемдеріне болашақ маманның жалпы мәдениеттілік дайындығы мен пәндік
Бейімділік өлшемдеріне болашақ маманның барлық жағдайға бейімделе алу қабілеті
Танымдық өлшемдері болашақ маманның әлеуметтік кәсіби қоршаған ортаны жедел
Іс-әрекеттік өлшемдері болашақ маманның өзінің кәсіби іс-әрекетінің мақсаты мен
Технологиялық өлшемдері оқытудың әдістемелік мақсаттары, оқыту үрдісі, оның міндеттерін
Шығармашылық өлшемдеріне шығармашылық ептілікті, шығармашылық белсенділікті, болашақ маманның шығармашылық-ізденушілік
1.3 Педагогтің инновациялық іс-әрекеті және оның құрылымы
Елбасы Н.Назарбаевтың білім мен ғылым қызметкерлерінің ІІІ съезінде білім
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
Оқыту үрдісін басқарудың педагогикалық-психологиялық мәселелерін анықтауда педагог пен
Осы аталған көрсеткіштердің әсерінен білім, кәсіп, іскерлік, іс-әрекет, игеру,
Осыған орай қазіргі кезеңде «маман-моделін»-маман профессиограммасын жасау міндеті тұр.
В.А. Сластенин төмендегі маман-мұғалім профессиограммасын ұсынады:
1. Әлеуметтік-психологиялық, этикалық-педагогикалық және ұстаздың жеке басының сапалары
2. Психологиялық және педагогикалық даярлық
3. Мамандық бойынша даярлық
4. Пән бойынша даярлық
Әрбір педагогтың инновациялық іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары:
инновация туралы білімі;
инновацияны жан-жақты меңгеру;
инновациялық іс-әрекет диагностикасын меңгеру;
инновацияны тәжірибеге ендіру жұмыстары;
инновацияны практикада дұрыс қолдану.
Әрбір білім беру ордаларында бүгінгі таңда белең алып отырған
- білім сапасының төмендігі;
- білім саласына мемлекет тарапынан реформалар
оқудың нәтижесінің болмауы;
- құжаттар көптеп шығарылғанымен мардымсыздығы;
- білім алушылардың өздігінен білім алу
- білім алушылар мен оқытушылардың бірлескен шығармашылық
еңбектерінің болмауы.
Бұл тығырықтан шығудың бірден-бір жолы оқу-тәрбие процесінде инновациялық әдіс-тәсілдерін
Жаңа технологияны білім беру-тәрбиелеу үрдісіне енгізу, оқу-тәрбие жұмысына енгізу
Білім беру технологияларын енгізу жолдары:
1.Оқушылардың білім, іскерлік, дағдысын қалыптастыру
2. Ақыл-ойын дамыту
3.Жеке бастың эстетикалық-өнегелік ортасын қалыптастыру
4.Жеке бастың өзіндік басқару механизмін басқару
5.Жеке бастың практикалық әрекет ортасын қалыптастыру
Оқу-тәрбие үрдісіне жаңалықтар енгізуді төмендегідей жолмен көрсетуге болады:
Ақпараттандыру
А
Білім беру
Ә
Насихаттау
Б
Игеру
Ақпарат жаңалықтарын меңгеру
Жұмысты жетілдіру, жаңалықтар іздестіру
Оқыту, игеру
Пайдалану
Инновацияларды таралу үрдісінің бір түрімен (А,Ә,Б) екінші түрінде
А – инновациялар белгілі болады, көпшілікке таралады. Жаңалықтарға жол
Ә – олардың теориялық және әдістемелік жолдары ойлап
Б – жаңалықтарды енгізу жолдары қарастырылады, білім беру ұйымдарының
Оқу-тәрбие процесінде инновациялық педагогикалық жаңалықтарды енгізудің IY кезеңін бөліп
І кезең: Жаңа идеяны іздеу
Ақпараттандыру және инновациялрды ұйымдастыру, жаңалықтарды іздестіру.
ІІ кезең: Жаңалықтарды ұйымдастыру
Оқу-тәрбие үрдісінде жаңалық енгізулерді алғашқы байқаудан өткізу.
ІІІ кезең: Жаңалықтарды енгізу
Оқу-тәрбие процесінде инновациялық әдіс-тәсілдерді пайдалану.
ІY кезең: Жаңалықтарды бекіту
Оқу-тәрбие үрдісінде енгізілген жаңалықтардың нәтижесін баағалау.
Білім беру саласында қолданыс тапқан жаңа педагогикалық технологиялар:
Инновациялық процестің негізі – жаңалықтарды қалыптастырып жүзеге асырудың тұтастық
Білім сапасын арттырудағы жаңа инновациялық технологияларды оқып, үйреніп, сараптай
оқушылардың білім, білік сапасын арттырудағы жаңа инновациялық технология түрлері
жаңа инновациялық технологияларды енгізу жүйелі әрі мақсатты түрде жүргізілгенде
жаңа инновациялық оқыту технологияларын енгізу барысында әрбір оқу орнының
Қазіргі жас ұрпақтың саналы да сапалы білім алуының бірден-бір
Біздің ойымызша, оқу орындарында инновациялық басқару жүйесін енізіп, оны
Қорыта келгенде, жаңа инновациялық педагогикалық технологияның негізгі, басты
әрбір білім алушының білім алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін
білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде
өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту;
аналитикалық ойлау қабілетін дамыту.
І бөлім бойынша тұжырымдама
Сонымен, қорытындылай келе дипломдық зерттеу жұмысының теориялық бөлімінде оқытудың
Зерттеу жұмысымызға өзек болған еңбектер Э. Брансуиктің теориясы, Б.Д.
Жоғарыда аталған еңбектерге сүйене отырып жүргізілген зерттеу жұмысының теориялық
Сонымен, оқытудың инновациялық технологиясын оқыту процесінде қолдану өте маңызды
ІІ. БӨЛІМ. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Мектепте білім берудің қазіргі білімдік технологиясы да өзіне тұтастай
- топтық жұмыс дағдыларын дамытатын әдістер (іскерлік ойындар);
- әрекеттерге үйрету (проектілік әдіс);
- нақты ситуацияларды талдау (кейс-стадий);
- имитациялық ойындар;
- субьектілерді зерттеу әдісі;
Педагогикалық технология
Дамыта оқыту технологиясы
В.Ф.Шаталовтың технологиясы
Ұжымдық оқыту технологиясы
Ынтымақтастықпедагогикасы технологиясы
Білім беруді ізгілендіру технологиясы
С.Н.Лысенкованың технологиясы
В.Т. Кабуш технологиясы
Іскерлік ойынды жүргізу технолог.
ДБІ технологиясы
VTS технологиясы
«Ақыл-ой Одиссеясы» технологиясы
И.П. Волков технологиясы
ШОҚ технологиясы
Аталған әдістер мазмұнының қысқаша сипаттамасы:
1) Нақты ситуацияларды талдау САSЕ - әдісі (кейс-стадий), яғни,
Нақты жағдайды зерттеу әдісі өзінің бастауын Бостондағы Наrvard Business
Әдіс оқушылардың шешім қабылдауға қабілетін дамытуға жәрдемдеседі.
2) Топтық жұмыс дағдыларын дамыту әдісі (іскерлік ойындар)
Кез-келген іскерлік ойынның негізі ойынды өткізу уақытындағы нақты жағдайларды
1) ойын модельдері
2) ойындар
І. Дамыта оқыту технологиясы
Дамыта оқыту идеясы ТМД елдерінде әжептеуір қолданыс тауып келеді.
«Эльконин мен Давыдовтың дамыта оқыту жүйесі» бойынша Мәскеудің психология
Бұл ғылыми бастама 1959 жылдан бері ғалымдар назарында.
Академик В.П. Зинченко осы ізденісті жүйенің негізгі көңіл аударар
Дәстүрлі және дамытушы оқытуды салыстыру кестесі
Дәстүрлі педагогика Дамытушы педагогика
Мәні Білім, ептілік, дағдыны меңгерту Баланың өзін-өзі
Мақсаты Білім, ептілік, дағдыны игерту Әрбір оқушыға оқып-тану үдісінің
Дамытудың негізгі факторы Білім, ептілік, дағдының дәрежелері Соған қоса
Мұғалімнің ролі Дайын білімді түсіндіруші, бақылаушы, бағалаушы, тәртіпті қадағалаушы,
Педагогтың негізгі талабы Мен сияқты істе Ойлап істе
Педагог қызметі Білім беру Адамды “өсіруші”
Әрекеттестік стилі Авторитарлы Демократиялы
Мұғалім мен оқушының өзара қарым-қатынастық стилі Монологты (мұғалім жағынан)
Оқытудың басым әдісі Мәліметтілік Ізденісті-зерттеушілік
Сабақты ұйымдастыру түрі (формасы) Фронтальді, топтық Жекебастық, топтық
Мазмұнның негізі Адамның кейбір саладағы іс-әрекеттерін құрастырудың жалпылама ұстанымдарына
Әдіс-тәсілдер Көрсету-түсіндіру-жаттықтыру-бақылау-бағалау Оқу мақсаттарының қойылуы, ізденушілік-зерттеушілік әрекеті,табылған шешімді дәлелдеу,
Әрекеттестік түрі Басқарушы мен бағынушы Іскерлік-сәріктестік, ынтымақтастық
Әрекеттестіктегі қызметтер Мұғалім-жетектеуші, оқушы -орындаушы Қызметтер бөлінбейді, бірлескен
Педагогтың материалды түсіндіруге кеткен уақыты мен салыстырғандағы оқушының өзіндік
Оқушы позициясы Қызығу аз, пассивті Қызығу бар,а ктивті, ынталы,
Оқуға деген мотив Эпизодты түрде туындайды Әрқашан және мақсатты
Сабақтағы жанға жайлы сәттер Кей кезде пайда болады Әрдайым
Профессор Б.Д. Элькониннің пікірі бойынша, “дамыта оқыту жүйесімен білім
В.С.Лазарев (Ресей білім беру жетекшілерінің Жоғары мектеп ректоры) ойынша,
Орта мектепте дамыта оқыту бағытымен іргелі түрлендіруші Ю.В.Громовтың (Мәскеудің
А.Б.Воронцовтың (“Дамыта оқыту” халықаралық ассоциациясы басқармасының төрағасы) пікірі бойынша,
Қазіргі кезде дамыта оқыту мектебін қалыптастыру жер-жерлерде ынталы жүргізіліп
Дәстүрлі мектеп түлектерінің білімділік деңгейі жүйелілік, теориялық, ғылымилық тұрғыдан
Мемлекеттік білім беру стандарты бойынша, базистік оқу жоспарына негізделген,
Оқушы тұлғасына максималды себепкер болу үшін дамыта оқыту идеясы
1. Оқыту үрдісінде танып-білуге арналған материалға және оны игеруге
2. Мұғалім білім беру мазмұнын өңдеп жоспарлағанда оқыту үрдісі
3. Оқушының тиімді даму жолдарын ашу үшін олардың әрқайсысының
4. Жұмысты тексеруде баға оқушының жеткен нәтижесіне емес, оның
5. “Сырттағы ” білімді “іштегі” білімге алмастыруға арналған
6. Дамыта оқыту үрдісінде білім дайын берілмеуі тиіс, оқушы
Сонымен, оқушы тұлғасының дамуына ықпал жасайтын
- оқушылардың базалық білім, ептілік, дағдыларын (білім беру стандарты
- оқыту үрдісінде оқушының теориялық және
- оқушылардың танымдық қызығуларын, оқуға деген мотивациясын
- белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін
- көбіне оқу жұмысының топтық түрлерін қолдану;
- оқушылардың өзіндік жұмыстарының ізденісті-зерттеу түрлерін ұйымдастыру;
- оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану;
- оқыту барысында әр түрлі шапшаңдықпен
- дамытушы оқытуға арналған ойындарды қолдану;
- жаттығу сабақтарын сапалы ұйымдастыру (коммуникациялық жаттығулар,
ІІ. В.Ф. Шаталовтың технологиясы
Принципі: Үздіксіз қайталау, кезеңдік бақылау, ірі блоктар бойынша оқыту,
Жекелей әрекет жасау
Ізгіліктілік
Күш түсірмей оқыту
Түзету, жетістікке жетелеу
Жетістіктің жариялылығы
Тәрбие мен оқытуды байланыстыру
Мақсаты:
1. Білім, білік, дағдыны қалыптастыру
2. Жеке ерекшеліктерін ескере отырып, барлық балаларды оқыту
3. Жеделдете оқыту
Мазмұндық ерекшелігі:
Материалдар ірілендіріліп беріледі
Оқу материалы тірек сызбасы арқылы беріледі
Берілетін ақпаратты айқын бейнелейтін тірек конспектісі
Технологиясы:
Теориялық блок
Практикалық блок
Бақылау, бағалау:
Бағалау кезеңдер бойынша жүргізіледі, яғни, өзіндік бақылау, кезеңдік бақылау,
Тәрбиелік мәні: Еріктілікке, еңбексүйгіштікке, өз күшіне сенуге, қабілеттілікке, жауапкершілікке,
ІІІ. В.Т. Кабуш технологиясы тәрбиеленуді ізгілендіру
Мақсаты:
1. Оқушылардың бойында өзін-өзі жетілдіру қабілетін, қызығушылығын дамыту, өзін-өзі
2. Адам + қоғам мүшесі + тұлға
3. Азаматтық тәрбиені, әлем мәдениетін, құқықтық мәдениетті қалыптастыру
Тұжырымның негізі:
Тәрбиенің ізгіліктік жүйесі
Тәрбиенің адамгершіліктік және демократиялық сипаты
Тәрбиенің мақсаты - оқушылар қызметі – ізгіліктік қызметті
Ынтымақтастық- еңбектестік-серіктестік – достық
Мазмұн ерекшелігі:
1 . Жанұялық тәрбие
2. Жалпыадамдық мораль және мәдениетке тәрбиелеу
3. Салауатты өмір салтын қалыптастыру
4. Өзіне дұрыс қарым-қатынас орнату
5. Азаматтық және ұлттық, әлеуметтік мәдениетке жетелеу
6. Өмірге қабілеттендіру
Әдістемелік ерекшелігі:
Тәрбие негізгі роль атқарады
Балаған сенімділікпен қарау
Күштеусіз, зорлықсыз тәрбиелеу
Еркіндік
Шығармашылыққа жетелеу
Ізгілікті ойлауға үйрету
ІҮ. Ұжымдық оқыту технологиясы
Мақсаты: Әр оқушының қабілетін дамыту, еңбек етуге
Ерекшелігі:
Жекелей
Жұптық
Топтық
Ұжымдық
Оқушы – оқушы
Оқушы-оқытушы
Оқушы үйретуші
Талабы:
- Әр оқушы еңбегін пайдалану
Өзінің ғана емес басқаның да еңбегіне жауапкершілікпен қарау
Өзі оқи отырып, өзгені оқыту
Түсінбегенді түсіндіру, меңгергенше меңгерту
Технологияның кезеңдері:
1. Тапсырманы даярлау кезеңі
Берілген тапсырмамен танысу, бөлімдерге бөлу, бөлімдерге ат қою, жоспар
2. Тапсырманы екінші оқушыға түсіндіру кезеңі
Тақырыптың мақсаты, жоспармен таныстыру, мазмұнын түсіндіру, бақылау сұрақтары бойынша
3. Өз бетінше жаттығу жазу, тәжірибе жасау, есеп шығару,
Тәрбиелік мәні: Өзін-өзі басқару, өзіне-өзі қызмет ету, жауапкершілік, басқаның
Ү. Ынтымақтастық педагогикасы технологиясы
Мақсаты: Талап етуден қарым-қатынас педагогикасына өту, балаға ізгілік тұрғысынан
Ерекшелігі: Мұғалім де оқушы да субьект болады, басымдылық көрсетілмейді,
ҮІ. Білім беруді ізгілендіру технологиясы
Ш.А. Амонашвили бойынша
Мақсаты: Баланың жеке қасиетін дамыта отырып, азамат етіп тәрбиелеу,
Ерекшелігі:
Ынтымақтастық педагогикасы тұжырымдалады
Бала психикасы дамиды, есею және еркіндікке құштарлығын қалыптастыру
Әсемдікті, әдемілікті сезіну, қабылдау
Рухани жетілдіру
Ізгілікті, жеке қарым-қатынас жасау
Ата-анамен бірлесіп жұмыс істеу
Оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі
ҮІІ. С.Н. Лысенкованың технологиясытірек сигналдарын
Мақсаты: Білім, білік, дағдыны қалыптастыру, стандартқа бағыттау, оқушылардың барлығын
Ерекшелігі:
Педагогикалық ынтымақтастық
Тұлғалық қарым-қатынас
Оқу материалы мазмұнының жүйелілігі
Материалдардың сабақтастығы
Саралау, тапсырманың әр оқушыға жеткізілуі
Білетін оқушы арқылы білмейтін оқушыны оқыту
Түсінбегенін түсіндіру
Әдістемелік ерекшелігі:
Үйге тапсырма жаңа материалдар бойынша тек әркімнің өзіндік жұмыс
Ережелерді түсінбей жаттауға жол бермеу
Ата-аналардың өзара әрекет жасауы
Оқу жылдарының аралық байланысы
Мұғалімге оқушыны үйретуге, ал оқушының үйренуіне мүмкіндік берілуі
Тәрбиелік мәні: Мейірімділік, өзара көмек, ұйымшылдық, табысқа жетуге ұмтылу,
ҮІІІ. Іскерлік ойынның жүргізілу технологиясы
Дайындық кезеңі:
Ойынды дайындау
(сценарий дайындау, жоспар құру, жалпы сипаттау, мазмұнын
меңгеру, материалмен қамтамасыз ету)
Ойынға кіріспе
(проблемалық мақсат қою, шарттарын білу, топ құру, рольдерді бөлісу,
Ойынды жүргізу кезеңі:
1. Топтық жұмыс
(әдебиеттермен жұмыс, трениниг, ойлану, ойыншылармен жұмыс)
2. Топаралық жұмыс, пікірталас
(топтардың жұмыстарын баяндауы, нәтижені қорғау, пікірталас, туғызу)
Талдау және қорытындылау кезеңі:
Ойынға қорытынды жасау
(талдау, рефлекция, баға және өзіндік баға қорытындылау, жинақтау, ұсыныстар
ІХ. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы
ДБІ
ДБІ технологиясын 1964-1996жж. академик П.И. Эрдниев жасаған.
Бұл технологияны академиктер В. Журавлев, А. Маркушевич «ғасыр идеясы»
Қазақстанда 1997ж. бастап қолданылады.
Мақсаты: Математикалық білімнің оқушының интеллектісін дамыту мен өзін өзі
Ерекшелігі:
1. Өзара байланысты амал, операция т.б. біріктіре және бір
2. Есеп шығару, құрастыру үрдісінің бірлігін қамтамасыз ету
3. Тура есепті кері есепке айналдыру
4. Жүйелі де тиянақты білім беру
Әдістемесі:
1. Бір мезгілде тура және кері амалдарды меңгеру
2. Өзара қарама-қайшы ұғымдарды салыстыру
3. Тұтас және қарама-қайшы ұғымдарды сәйкестендіру
4. Амалдардың орындалу тәртібін реттеу
Мазмұны:
І. Қарама-қарсы ұғымдарды қатар оқыту
ІІ. Тура есепке кері есеп ойлап табу
ІІІ. Деформацияланған жаттығуларды пайдалану
Х. Көркемөнер туындыларын көру арқылы баланың жеке басын дамыту
VTS
VTS – Алматы, Шымкент қалаларында «Сорос-Қазақстан» қорының демеушілігімен 1996ж.
Бұл технологияны Нью-Йорк қаласы Арт Корпорациясының метрополитен музей мамандары
VTS - әсемдікті, әдемілікті түсіне білуді үйретеді. Өнер туындыларына
VTS- суретпен жұмыс жасау.
ХІ. «Ақыл-ой Одиссеясы» технологиясы
Бұл технология 1978ж. Американың Нью-Джерси штатында ең алғаш
1978ж. РОУАН колледжінде 28 мектеп түрлі шығармашылық тапсырмалар
Қазақстанда 1992 жылдан бастап қолданылады. Бұл технология 2 бөлімнен
Лезде шешілетін тапсырмалар
Ұзақ мерзімді тапсырмалар
Лезде шешілетін тапсырмалар 3-ке бөлінеді:
а) Тілдік
б) Манипуляциялық
в) Аралас
Мысалы: тек саусақтың көмегімен әр түрлі дыбыстар шығар.
500 теңгемен сөйлес
Ұзақ мерзімді тапсырмалар
Орталықтан тапсырманы орындауға ниет білдірген соң, арнайы ережелер мен
Экология
Экономика
Өнер
Техника
Білім және тәрбие
7 адамнан тұратын команда 8 минуттық көрініс дайындайды.
«Ақыл- ой Одиссеясы» технологиясында баланың шығармашылықпен ойлауын дамыту
ХІІ. И.П. Волков технологиясы
Игорь Павлович Волков «Цель одна – дорог много», «Много
Оқушыларды шығармашылық жұмыстармен қамтамасыз ету, оқушы санасы мен қабілетін
Бейнелеу өнерін саналы да сауатты игеру
ХІІІ. Шоғырландырып қарқынды оқыту
ШҚО
ШҚО авторы Қасымбай Әбдіғалиев (мектеп-гимназия директоры) Жамбыл облысы, Шу
ШҚО мәні:
Білім философиясы
Білім мазмұны
Дамудың философиялық және психологиялық заңдары
Уақыт факторы
Ұстаз бен оқушының орны
Мақсат қою
Құрал, әдіс, тәсіл
Қолдану ережелері
Таным үрдісі
10. Нәтиже
ХІҮ. Деңгейлік оқыту технологиясы
Оқушы қызметін белсендендіру негізінде педагогикалық технологиялардың бірі-деңгейлік саралау технологиясының
Деңгейлік оқыту технологиясының мақсаты: әрбір оқушы өзінің даму деңгейінде
1) Деңгейлік оқыту әр оқушыға өз мүмкіндіктерін пайдалана отырып,
2) Деңгейлеп оқыту әр түрлі категориядағы балараға, олармен саралай
3) Деңгейлік-саралап оқыту құрылымында білімді игерудің үш деңгейі қарастырылады:
Деңгейлік оқыту технологиясы тиімді нәтижелі болу үшін
а) жеке тұлға ерекшеліктеріне,
б) психологиялық даму ерекшеліктеріне,
в) пән бойынша білімді игеру деңгейіне көңіл бөліп отырамын.
Сабақ өткізу формаларын және түсіндіру әдістерінің жаңа тәсілдерін күнделікті
1) сабақтың мазмұны,
2) сабақты өткізудегі тәсілдері мен әдістерін таңдау,
3) сабақтың нәтижелілігі.
Жалпы, менің оқытудағы өз проблемам оқушыларды өз бетімен жұмыс
Ж.Қараевтың деңгейлеп, саралап оқыту технологиясының өзіндік ықпалы зор. Оқушыларға
1) репродуктивтік деңгей - жалпыға бірдей стандартты білім негізінде
2) алгоритмдік деңгей - мұнда оқушы мұғалімнің түсіндіруімен қабылдаған
3) Эвристикалық деңгей - оқушы қзі ізденіп, қосымша әдебиеттерді
4) Шығармашылық деңгей - оқушының таза өзіндік шығармашылығын байқатады.
Деңгейлеп оқыту әр оқушының белсенділігін оятады. Сабақта тарау бойынша
Үлкен тақырыптар мен тарауларды қайталағанда оқушыларға үйде осы тақырып
1) оқушылар сөзжұмбақты құрастыруда өз бетінше ізденеді.
2) әр түрлі басылым мен анықтамаларды қарайды, олармен өздігінен
Оқушының пәнге қызығушылығын арттырудың бір саласы деңгейлеп, саралап оқытудың
1) сыныптағы барлық оқушы жұмыспен қамтамасыз етіледі. Оқушы белсендігін
2) оқушы өз білімінің деңгейіне жұмыстанады.
3) оқушының өз бетімен жұмыс істеуі тиянақтылыққа, ұстамдылыққа тәрбиелеп,
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы жас тәуелсіз мемлекет ретінде өзінің
Білім беру саласының маңызды міндеттерінің бірі оқытудың жаңа технологиясын
Жаңа оқыту технологиясы, яғни, инновациялық технология, бұл-саналы түрде ұйымдастырылатын
Отандық өнегелік-рухани білім беру әдістемесін құру және оқыту процесіне
ХҮ. Интерактивті оқыту технологиясы
«Inter» - «аралық», «act» - «әрекет ету» деген
Оқытудың интреактивті әдістерін қолдану барысында оқу материалын меңгеруге студент
Дәстүрлі әдіспен сабақ өткізу барысында оқытушы материалды түсіндірумен шектеледі,
Бірақ қазір заман өзгерді, бұрынғы жаттанды әдіспен сабақ өту
Интерактивті әдістер көріністер мен рөлдік ойындарға, пікірталастарға, мәтіндермен әр
Студенттер бір-бірімен пікір алысқанда оқытушыға тақта алдында жауап берген
Интерактивті әдістер мұғалімнің оқытуды қандай шеберлікпен ұйымдастырғандығынан көрінеді. “Интерактивті
Сабақта интерактивті әдістерді пайдалануда мынадай шарттар орын алулары тиіс:
1. Мақсатты нақты белгілеу. Мұғалім оқушылардың топпен жасалатын жұмыстарының
2. Мұғалім оқытуды ұжымның өздеріне тән ерекшіліктерімен есептесіп, олардың
3. Мұғалім бұл әдістің мақсаты мен міндеттерінің маңызды көңіл
4. Мұғалім пайдаланатын әдістердің нәтижесін болжай отырып, біртіндеп кезең-кезең
Интерактивті әдістерді қолдануда мұғалім кейбір ережелерді естен шығармауы абзал:
Бірінші ереже: Жұмысқа сынып мүшелерін түгел қатыстыру. Өйткені бұл
Екінші ереже: Оқушыларды осы әдіспен жұмыс жасауға психологиялық жағынан
Үшінші ереже: Оқушылардың саны көп болмай, жоғары сыныпта 30
Төртінше ереже: Жұмыс жасайтын (сабақ өтетін бөлменің) орынның талапқа
Бесінші ереже: Оқушыларды проблема шешу барысында топқа бөлуге мұқият
Дистанциялық оқыту үрдісіне: дистанциялық педагог, техникалық нұсқаушы, үйлестіруші, жергілікті
Дистанциялық оқыту оқушыдан жоғары мотивация мен танымдық біліктілікті талап
Дистанциялық сабақтар синхронды және асинхронды болады. Синхронды-бір мезгілде бағдарламаны
Дистанциялық сабақтар элементтері мыналар: оқу материалы, диагностикалық материал, көрнекілік
Оқытудың диалогтық бөлімі басталғанша педагог студенттерді қажетті оқу материалдарымен
-белгілі бір жинақ түрінде пошта арқылы жіберіледі (CD ROM
-архивтен файлды электрондық пошта арқылы жіберу;
-интернет желісіне қажетті материал ретінде веб-квест түрінде көркемдеу;
-оқушыға бір немесе бірнеше электрондық кітапханаға кіруге мүмкіндік беру;
Дистанциялық педагогпен оқушы электрондық пошта арқылы тест, бақылау тапсырмалары,
Оқушы жеке не электрондық хат арқылы сұрақтар қоя алады,
Дистанттық оқытушы сабақ барысында оқушы жұмысын бағалайды, сондай-ақ үй
Қашықтықтан оқыту қажеттігі қазіргі техникалық антропогендік ортаның даму қажеттігінен
Ақпараттық ағындар заманында қысқа мерзімде жаңа материалды үйрену, өз
Мәселен, Австралиядағы Мельбурн университетінің президенті Алан Гильберттің айтуынша, “ХХІ
Қазіргі кезде оқытудың виртуалды әдісін пайдалана отырып, қазақ тілін
Интерактивті мультимедиалық құралдар жеделдете оқытудың аксиомасын одан
Дүниежүзілік өрмек мүмкіндіктері шексіз екенін ескере отырып, жоғары дамыған
Дүние жүзі ғалымдарының пікірі мен болжауы бойынша адам баласы
Біріншіден, жоғарыда аталған кәсіптік сала өкілдері үшін көптеген еуропалық,
Екіншіден, мысалы, қағазға басылған белгілі бір ақпаратқа қол
Үшіншіден, бұрынғы КСРО кеңістігіндегі ақпарат жетіспеушілігін толықтыруға үлкен себін
Төртіншіден, дүние жүзі университеттерімен ғылыми қатынас орнатуға, тіпті
Сонымен, жалпы айтқанда, оқушы тұлғасының дамуына ықпал
-оқушылардың базалық білім, ептілік, дағдыларын (білім беру стандарты бойынша
-оқыту үрдісінде оқушының теориялық және өнімділік
-оқушылардың танымдық қызығуларын, оқуға деген мотивациясын дамыту;
-белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін ұйымдастыру;
-көбіне оқу жұмысының топтық түрлерін қолдану;
-оқушылардың өзіндік жұмыстарының ізденісті-зерттеу түрлерін ұйымдастыру;
-оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану;
-оқыту барысында әр түрлі шапшаңдықпен және
-дамытушы оқытуға арналған ойындарды қолдану;
-жаттығу сабақтарын сапалы ұйымдастыру (коммуникациялық жаттығулар, зейін,
Осы міндеттерге жүгіне отырып, дәстүрлі білім беру
-мектепте және әрбір сыныпта, оқу тобында мұғалімдер мен
-оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы (өзара сыйласу, түсінісу) әркеттестік
-оқыту үрдісінде репродуктивтік және шығармашылық іс-әрекеттер оқушыларды жеке бас
-оқыту деңгейінің анықталған бірізділікті болуы (оқыту жылдарына байланысты, нәтижелеріне
-оқу материалының бөлек-бөлек пәндерге бөлінуі және соған қоса кіріктелген
-оқушылардың шығармашылық мүмкіншілігін тудырып, қабілеттерінің жан-жақты дамуына ынталандыруды көздеген
-оқушылар әжептеуір уақыт аралығында мысалы, (бір не бірнеше) белгіленген
Интерактивті оқыту сабақтарын ұйымдастыру тәжірибесі көрсеткендей, әрбір сабақ, әдетте,
1.Оқу ақпаратына негізделген шығармашылық тапсырма
2.Шағын топтармен жұмыс жасау немесе әдістеме негізіндегі оқыту ойыны
3. Пікірталас, талқылау және міндетті түрде жалпылама пікірталас пен
Оқыту жетістігі партисипаторлық бағыттың басты компоненттері болып табылады. Олар:
1. Тәжірибе
Тәжірибе арқылы үйрену.
2. Кері байланыс
Дұрыс кері байланыс жағымды әсер қалдырып, оқудың сәтті шығуына
Нәтижелі оқытуға конструктивті кері байланыс керек. Конструктивті кері байланыс
3.Айырбас
Нағыз нәтижелі оқыту негізінен тәжірибе алмасу арқылы жүзеге асады.
Оқушылар бір-бірін, сондай-ақ оқушылар мен мұғалімдер бірін-бірі үйретеді.
4. Білім алудағы жауапкершілік
Өзінің білім алудағы жауапкершілігі және өзінің іс-әрекеті оқушыларды оқу
1. Шығармашылық тапсырмалар
Шығармашылық тапсырма ретінде біз оқушыдан ұдайы тек ақпарат өндіру
Шығармашылық тапсырма кез-келген интерактивті әдістің мазмұны мен негізін құрайды.
Шығармашылық тапсырма жеке-дара күйінде мұғалімдер үшін де шығармашылық
*бір мағыналы және тым қарапайым жауабы немесе шешімі
*оқушыларға тәжірибелік тұрғыдан пайдалы болып табылады.
*оқушылардың өмірімен байланысты.
*оқушылардың қызығушылығын тудырады.
*оқыту мақсатына барынша сай келеді.
Егер оқушылар шығармашылық жұмысқа бейімделмеген болса, онда алдымен жай
*алдымен – қарапайым рөлді орындаушы (қарапайым – орташа –
*одан соң, қойылымдардағы рөлдерді орындап қана қоймай, сонымен қатар
*соңында, сценарий жазуға қатысатын сценарист.
Әрбір қадам оқушылардан айқын пісіп жетілуді талап етеді. Сондай-ақ
2. Шағын топтармен жұмыс жасау
Шағын топтармен жұмыс жасау – бұл ең әйгілі стратегиялардың
Сонымен қатар, шағын топтағы жұмыстар көп уақытты талап етеді.
Мекемелердегі шағын топтармен жұмыс жөніндегі ұсыныстар
1. Топтағы жұмысты асықпай бастаңыз.
Егер сізде не оқушыларда шағын топпен жұмыс істеудің
Шағын топта қиналып жұмыс жасап жатқандарға ерекше көңіл
Ал оқушы сабақ барысында жұмыс жасап үйреніп кетсе, онда
2. Топпен жұмыс жасауды үйретіңіз және олардың жұмысын бақылаңыз.
Аудиторияны үнемі айналып өтіңіз, тек қажет болған жағдайда
Топпен жұмыс жасау барысында сізге және бақылаушыларға кей жағдайда
*Өзгелердің пікірі мен құқығын сыйлау. Кез-келген топ мүшесіне өз
*Ортақ келісімге келуге дайын болу. Топтың ішінде алдын ала
*Өзге адамдардың қолдау. Өз позициясымен сәйкес келетіндерге топ мүшелері
*Тыңдай білу. Мүмкін топ мүшесі өзгені тыңдаудан гөрі өзі
*Дау-дамай. Егер топ мүшелері әр түрлі позиция ұстанып, дау-дамай
*Коммуникативті дағдылар. Топ мүшелері әңгімелесушінің көзіне қарайды ма және
3. Топ көлемін таңдаңыз
Топ ұлғайған сайын оқушылардың мүмкіндігі, тәжірибесі және дағдысы кеңейе
Шағын топтар өте тиімді болып келеді. Ол берілген тапсырманы
Екі адамнан тұратын топтар
Бұндай топтарда ақпарат алмасу жоғары деңгейде өтеді. Келіспеушілік аз
Үш адамнан құралған топтар
Даралық ерекшелігі өте күшті ұйым өзіне әлсіз топ мүшелерін
Жұпты және тақ санды оқушылардан құралған топтар
Жұп санды топтарға қарағанда тақ санды топтарда келіспеушілікті сейілту
Бес адамнан құралған топ.
Мұндай топ оқу мақсатына жету үшін қолайлырақ. Көзқарастарды бөлу
Оқушыларды топтарға мұқият бөліңдер
Тәжірибелі әдістемешілер топ құрамын әр түрлі, яғни әр түрлі
Қатысушыларды топқа бөлу тәсілдері
Қатысушыларды оқу топтарына бөлудің көптеген әдіс-тәсілдері бар. Олардың кейбірі
*Топтардың тізімін олардың жиналу орнын көрсетіп, алдын ала құруға
*Еркін бөлудің қарапайым тәсілі – қатысушылардың “бірінші, екінші...”
*Тағы бір тәсіл – оқушы позициясы бойынша бөлу.
*Егер сіз топты бөлуге барынша аз уақыт жұмсағыңыз келсе,
Топ құрамын ұзақ уақыт бойы өзгертпей сақтау топ ішіндегі
4. Топ ішіндегі рөлдерді бөліңіз
Шағын топпен жұмыс жасау барысында қатысушылар келесі рөлдерді ойнайды:
*фасилитатор (делдал, келістіруші – топтық қызметті ұйымдастырушы)
*тіркеуші (жұмыс нәтижесін жазушы)
*баяндама дайындаушы (барлық сыныптардағы топтардың жұмыс нәтижесіне баяндама жасайды).
*журналист (топтық тапсырманы өте жақсы орындау үшін көмектесетін, нақты
*белсенді тыңдарман (ойды қисынға келтіріп, кез-келген топ мүшесі
*бақылаушы (бақылаушының рөлі жоғары, себебі ол топтың кез-келген мүшесіне
*хронометрист (уақыт өлшеуші, тапсырманы орындауға кеткен уақытты өлшейді).
Басқа да рөлдер болуы мүмкін. Рөлдердің бөлінуі кез-келген оқушыны
5. Топтағы жұмысты ұйымдастыра отырып, келесі аспектілерге көңіл бөліңіз:
*Топтағы тапсырманы орындау барысында оқушылардың білімі мен іскерлігі өте
*Нұсқауларыңызды өте анық және нақты жасауға тырысыңыз. Нұсқауды тақтаға
*Берілген тапсырмаға жеткілікті уақыт беріңіз. Топтық тапсырманы басқалардың ерте
*Топтық жұмыс қалыпқа айналуы керек. Сонымен қатар шағын топтағы
*Сіздің ынталандыру және бағалау барысыңыз топ жұмысына қалай әсер
*Топ ішілік басқаруға және соған байланысты сұрақтарға тыңғылықты болыңыз.
*Біріккен оқу әдістемесіне тән жоғарғы жұмыс шуына дайын болыңыз.Топтарды
“Шағын топтардағы жұмыс” тәсілін пайдалану арқылы тапсырмаларды орында.
Шағын топтағы жұмысқа арналған тапсырмаларды дайындау барысында әр топтан
Ережеге сай, тапсырманы топқа бөлмей тұрып, барлық аудиторияға арнап
Оқушылармен бірге оларға берілген тапсырма түсінікті ме, жоқ па,
Топтағы жұмыс ережесін қорытып шығарыңыз. Мысалы:
Топтың әр мүшесінің көзқарасы мен құндылығын, тіпті сіз онымен
Назарыңызды сөйлеуші адамдарға емес, олардың айтқан идеясына шоғырландырыңыз.
Топтың әр мүшесіне пікір білдіруге мүмкіндік беріңіз.
Өз көзқарасыңызды қорғай отырып, басқа қатысушылардың өзге идеясын, пікірін,
Топта жылы шырай, ақжарқын көңіл-күй орнатуға атсалысыңыз.
Ескертпелеріңізді қысқа, әрі нұсқа айтуға тырысыңыз.
Жан түршігерлік салдарды болжаудан немесе мысқылдап, менсінбей сөйлеуден аулақ
Тапсырманың әр кезеңін орындауға қанша уақыт беретініңізді
Оқушыларды шағын топтарға бөліп, қажет мысалдарды, мәліметті таратыңыз, содан
Бір топтан екінші топқа жылжып отырыңыз және оқушыларға топтағы
Топтағы жұмысты аяқтаған соң, тапсырманы орындаудың нәтижесі жөнінде баяндау
Әр презентацияның қорытындысын талқылаңыздар. Қабылданған шешім неменеге негізделгенін сұраңыз.
Сіз сонымен қатар, шағын топта жұмыс жасау барысында оқушыларға
Қорытынды
Бұл дипломдық зерттеу жұмысында оқытудың жаңа инновациялық технологиясының озық
Оқыту технологиясының ерекшеліктері, оқыту процесінде қолданылатын элементтері қарастырылды.
Төмендегі авторлардың еңбектеріне сүйене отырып, Э. Брансуиктің теориясы,
Зерттеу жұмысымызға өзек болған еңбектерге сүйене отырып, жүргізген зерттеуіміздің
Қазіргі таңда білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны
Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың жаңа инновациялық педагогикалық технологияларын
Сонымен, оқытудың инновациялық технологиясын оқыту процесінде қолдану өте маңызды
Жалпы алғанда, оқу-тәрбие үрдісін жетілдіру мақсатында оқытудың инновациялық технологияларын
Сонымен, дипломдық зерттеу жұмысымызды қорытындылай келе, зерттеу жұмысымыздың: “Оқытудың
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Бұзаубақова К. “Жаңа ПЕД-технологияны меңгеру - міндет”.
// Қазақстан мектебі. № 9-10. 2005 ж. 25-26 б.
Байғазиева Г. “Жаңа Педтехнология”. // Қазақстан мектебі. № 8.
Бұзаубақова К. “Жаңа педагогикалық технологиялар”. // Қазақстан мектебі. №
Тұрғынбаева Б. Дамыта оқыту технологиясы. А. 2004ж.
Женни. А. Стилл, Курт.С. Мередит, Ч. Темпл. Сын тұрғысынан
Керімбаев М.С. Мектептегі инновациялық процестер: мәселелер, болашағы, ізденістер. –
Арысбаева З. “Инновациялық әдіс-тәсілдерді қолдану ерекшеліктері”. // Қазақстан мектебі.
Әмір Шарапат. “Педагогикалық инновацияны іске асырудың жолдары” // Қазақстан
Бейсембаева А. “Оқу-тәрбие үрдісін ізгілендірудің мүмкіндіктері”. // Қазақстан мектебі.
Көшімбетова С. “Оқыту тиімділігі – озық технологияларда”. // Қазақстан
Б.М. Камзина. “Жаңа инновациялық технологияларды оқу-тәрбие үрдісіне енгізудің педагогикалық
Валеология. № 3. 2006 ж. 4-5 б.
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. / Егемен Қазақстан, 2007 ж.
Қазақстан -2030. / Егемен Қазақстан. 11 қазан, 1997 ж.
Карвасарский Б.Д. Психотерапия. Питер, 2001
Божович Л.И. Проблемы формирования личности. М., Воронеж, 1995
Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход.
Грин А.А. Зоопарк творческих задач.//Школьные технологии 2000 г
Гузеев В.В. Образовательная технология: от приема до философии. М.:
Джакупов М.С.Управление познавательной деятельностью студентов в процессе обучения. –
Зинкевич-Евстигнеева Т.Д. Как помочь особенному ребенку. СПб.: 2001
Кларин М.В. Интерактивное обучение – инструмент освоения нового опыта//
Шоманбаева А.О., Кабылбекова З.Б. Теория и практика инновационных технологий.
Нестеренко А.А Страна загадок //Школьные технологии, 2000г №5,
Подласый И.П. Педагогика: Учебное пособие для студентов высших учебных
Полянский В.С.Теоретические основы психолого-педагогического сопровождения обучаемых.// Инновации в образовании.
Смолкин А.М. Методы активного обучения. – М.: Высшая школа,
Автономова Н.С. Современная западная философия: Словарь – М., 1991.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы // Егемен Қазақстан,
Қазақстан Республикасында жалпы білім беретін мектептер білім мазмұнының
Тәлім-тәрбие тұжырымдамасы // Қазақстан мұғалімі, 1993, 5 ақпан
Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептері тұжырымдамасы // Қазақстан
Қазақстан бастауыш білім мемлекеттік стандарты // Алматы, 1998ж
Сардарова Ж. Оқыту әдістемесіндегі мәселелер. // Бастауыш мектеп, 1999,
Қазақстан Республикасының 2005-2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
Гоноблин Ф.Н. Книга об учителе // Мәскеу, Просвещение, 1965,
Кузьмина Н.В. Психологическая структура деятельности учителя и формирование его
Кудайкулов М.А. Дидактичесик проблемы формирования основ профессионально-методических умений у
Айтмамбетова Б.Р. Педагогика курсының лекциялары // Алматы, 1991, 21-бет
Луначарский О воспитании и образовании // Мәсеку, Педагогика, 1976,
Андреев И.Д. Научная теория и методы познания //
Бабанский Ю.К. Методы обучения в современной общеобразовательной школе
Байтұрсынов А. Таңдамалы шығармалары // Алматы, Жазушы, 1989, 117-бет
Психолого-педагогический словарь для учителей и руководителей общеобразовательных
Алтынсарин Ы. Таңдамалы шығармалар // Алматы, 1955, 414-бет
Душков Б.А. Индустрально-педагогическая психология // Мәскеу,
Буряк В.К. Самостоятельная работа учащихся // Мәчкеу, Просвещение, 1984,
Аманкелдиев Ә. Педагогикаға да технология қажет // Зерде,
Паламарчук В.Ф. Школа учить мыслить // Мәскеу, Просвещение, 1987,
Талызина Н.Ф. Управление процессом усвоения знаний // Мәскеу,
Абдукадирова С. Қазақстан педагогикалық газеттерінің оқушылардың білім сапасын
Махмутов М.И. Организация проблемного обучения в школе // Мәскеу,
Беспалько В.П. Основы теории педагогических систем // Воронеж, 1977,
Қоянбаев Ж.Б. Педагогика // Астана, 1998
Баймұқанов Г. Оқушы шығармашылығын дамыту // Бастауыш мектеп, 1999,
Мұхаметсадықова Қ. Қазақстан болашағы – білімді ұрпағында //
Савин Н.В. Педагогика, Алматы, 1975ж
Бастауыш мектеп, 2001, №1-2
Бастауыш мектеп, 2000, №8-9
Бастауыш мектеп, 1999, №6
Бастауыш мектеп, 1999, №8-9
Бастауыш мектеп, 2001, №7
Бастауыш мектеп, 2001, №5
Бастауыш мектеп, 2000, №4
Бастауыш мектеп, 2000, №1
Бастауыш мектеп, 1999, №1-2
Бастауыш мектеп, 2001, №11-12
Бастауыш мектеп, 2002, №20-21
Бастауыш мектеп, 2002, №1
Бастауыш мектеп, 2001, №2
Бастауыш мектеп, 1999, №6
Бастауыш мектеп, 1995, №9
Бастауыш мектеп, 1993, №5
ҚОСЫМША А.
«Миға шабуыл»
Мақсаты:
“МШ” – бұл жақсы танымал және кең қолданылатын интерактивті
Өткізу тәртібі:
1. Оқушылардан өздерін еркін сезінетіндей етіп жайғасуын сұраңыз.
2. Сөйлемдерді жазу үшін флипчарт (ватман) немесе тақта дайындаңыз.
3. Шешуді қажет ететін мәселені жариялаңыз.
4. Негізгі ережелерді анықтаңыз (олар төменде келтірілген)
5. Оқушылардың өз идеяларын айтып отыруын өтініңіз және оларды
6. Ватманды пайдаланған кезде оны қабырғаға бекітіп қойыңыз.
7. Оқушылардан жаңа идеялар шығаруға түрткі болыңыз, сонымен қатар
8 . Идеяларға қатысты мысқылдау мен мазақ етудің алдын
9 Жаңа идеялар ұсынып жатқанда жалғастыра беріңіз.
Қорытындыда ұсынылған идеяларды талдаңыз және бағалаңыз.
Өткізу ережесі:
1. “Пікір ұсыну” барысында ешқандай бағалауға жол берілмейді. Егер
2. Ең көп идея айтқандардың бәрін қошеметтеп отыру керек.
3. Саны көп болса тіпті жақсы. Қорытынды нәтижесінде, сан
Барлық қатысушыларды өзгелердің идеяларын дамытуға не өзгертуге ықпал жасап
Сынып ішіне мынадай жазуы бар плакат іліп қоюға болады.
1. Ойыңызға не келсе соны айтыңыз
2. Өзгелердің айтқанын талқыламаңыз және сынамаңыз
3. Өзгенің ұсынылған идеясын дамытуға болады.
4. Басқаның идеясын кеңейту немесе дамыту ынталандырылады.
Өткізу уақыты: 7 минуттан жоғары.
ҚОСЫМША Ә
“Салалау”
Оқушылардың көзқарасын сараптау немесе талқылау – бұл салалаудың жаттығуы.
Бұл жерде альтернативтер арасынан таңдау жасау ұсынылады. Мысалы, олар
/шұлық / /радио /бір бөтелке су / /компос
Осы тізім ішінен 5 затты таңдап, оларды сізге деген
алдымен ең қажеттілерінен бастап, кейін азырақ қажеттілеріне қарай орналастырыңыз.
Мысалы, оқушылардан қылмыскерлерді қинау немесе физикалық түрде әсер етудің
Ерекше қосымша шарттарды енгізген соң, оқушылар бір бағытқа қарай
Салалаудың мұндай нұсқасы өте пәрменді эмоциялардың тууына ықпал етеді.
ҚОСЫМША Б
«Кластер» әдісі
Кластер тәсілі “ми шабуылы” тәсіліне ұқсас.
Мақсаты:
Бұл тәсіл оқушыларды өз қиялымен, шығармашылығын пайдалануға бір ұғымды
Оқыту тәртібі: “Кластер тәсілін өткізу үшін флипчартқа (ватманға) сөз
ҚОСЫМША В
«ПНМС-формула» әдісі
ПНМС-формуласын күрделі (пікірталастық) мәселелерді, нақты бір позиция иемденуге тура
ПНМС-формуласын Оңтүстік Африка республикасынан шыққан құқық саласының профессоры Дэйвид
П – позиция
(сіздің көзқарасыңыз қалай құралады) Мен ............ деп ойлаймын.
Н – негіздеу
(өз позицияңызды жақтау барысында неге сүйенесіз)
М – мысал
(сіздің тұжырымды бейнелеуші дәлелдер) Мысалы...
С – салдар
( не жасау жөніндегі қорытынды,
сіздің көзқарасыңызды қабылдауға шақыру)
Осылайша, барлық сөз барысы бары-жоғы 2-4 сөйлемнен құралып, 1-2
“Иә”, деп қолдау білдірушінің мысалы:
“Мен кешігіп келетіндерді сабаққа кіргізу қажет деп есептеймін, өйткені
“Жоқ” деп қарсы шығушының мысалы:
“Менің пікірімше, кешіккендерді сыныпқа кіргізбеу керек. Себебі бұл бүкіл
Өткізу тәртібі:
1. Оқушыларға ПНМС –формуласын
2. Әр кезең барысын
3. Ерік білдіргендерге бұл
4. Оқушылардың түсінген-түсінбегенін тексеріңіз.
Формула оқушылардың барлығына ұғынықты болғанда, осы тәсілді пайдаланыңыз келген
Холл тұлғаралық қатынасты 4 аумаққа бөледі.
Сырлас қатынас аумағы (жарты метрден тікелей дене түйісуге дейін).
Мұндай аралықта, әдетте, ғашықтар, ата-анасы мен баласы және жақын
Жеке қатынас аумағы (0,5 метрден 1,5 метрге дейін)
Бұл аумақтың шекарасы әр түрлі мәдениетте әр түрлі. Әдетке
Өзіңізді жартылай бос кафеде отырмын деп елестетіңіз. Сізге біреу
Қалыпқа сай (формалды) қатынас аумағы (1,5 метрден 3 метрге
Мұндай ара-қашықтықта әдетте қызметтік, сонымен қатар кездейсоқ, елеусіз әңгімелер
Бұқаралық қатынас аумағы (3 метрден ары).
Егер сіз үлкен бір залда оратордың сөзін тыңдап отырсаңыз,
Презентация (Ел алдында сөйлеу)
Өзіңе не айтқан пайдалы...
А. Дайындық барысында...
1. Мені тыңдағысы келетіндігін білемін.
2. Мен өзімнің негізгі көзқарасымды бір сөйлемге, ал негізгі
3. Менде жұртты еліктіріп әкететін кіріспе, мағынасы анық негізгі
4. Сөз сөйлеудің негізгі тұстарына басты мән беру үшін,
5. Мен өз сөзімді ата-анамның, жақын-туыстарымның жіне айна алдында
Ә. Сөйлеу барысында...
1. Менің сөзім өз орнымнан тұра бастағаннан-ақ есепке алынатынын
2. Мен терең бір тыныстап алам да, ұзақ
3. Менің сөзім барлығының санасына терең жету үшін,
4. Мен қозғап отырған жайттарды жақсырақ түсінуге сеп
5. Сөзімді аяқтаған соң, мен аздаған үзіліс өтуін күтемін,
шыққанымды және қай тұстарымды дамыту қажет екенін сұраймын.
6. Не жағдай болмасын, мен бәрібір өз бойымнан бір
Б. Кішкентай құпиялар
1. Жай нәрсені күрделендірмей, шынайы сөйле.
2. Көпшіліктің қызығушылығы мен қажеттілігін біліп ал!
3. Көрнекі құралдарды пайдалан.
4. Әрдайым дайындал, жаттық және қабілетіңді сынап көр!
5. Барлық нәрсені үлкен шабытпен, зор ынтамен және
Сөйлеу кезінде сенімді болуға қалай қол жеткізеді?
Ең алдымен, жақсылап дайындал.
Қызықтыратындай қосымша ақпаратың болсын.
Алдын ала айна алдында жаттық.
Тақырыпқа және аудиторияға сай киін.
Қобалжымау үшін не істеу керек?
Сөз бастар алдында үш рет терең тыныстап ал.
Өзіңнің бір жеңісті сәтіңді еске түсіріп, “сәттілік арнасына” енуге
Еңкіш тартып, бүкірейме.
Әрдайым күлімсіре.
Бапкерге арналған бірнеше пайдалы кеңестер
Семинар кезіндегі барлық пікір-талас бапкер арқылы жүреді.
Әр семинар (сабақ) соңында логикалық қорытынды жасап отыру керек.
Бапкер бейтарап және барынша игі ниетте болғаны жөн.
Мүмкіндігінше жиірек алғыс және қошемет айтыңыз.
Топтың тапсырмасы барлығына анық тілде, жақсылап түсіндіріледі. Егер топ
Бәріне пікір білдіруге мүмкіндік беріңіз.
Бапкерде “Жоқ!” деген сөз болмайды.
Бапкер өзінің не қалайтынын нақты біледі.
Семинарды жүргізудің әдістемесі
Басыбайлық көрсетуден аулақ болып, топтың игі эммоционалдық көңіл-күйін туғызып,
Семинар кезінде топтың “тәртіп” жөніндегі заңды жасап шығаруы
Шағын топтарда жалпытоптық жұмыстың түрлі формасын – пікірталас, ми
Бағдарламаның нақты құрылуы.
Жұмыс кеңістігін қалыптастыру.
Жұмыс барысын үнемі қадағалап отыру.
Қол шапалақтау арқылы қошеметтеуді барынша жиі пайдалану.
Бірнеше кеңес
1) Жиірек күлімсіреңіз.
2) Егер сіз қобалжып
3) Аудиториядағы шығарма сұрақтарды
4) Міндетті түрде аудитория
5) Алдын-ала бекітілген ережелер
6) Кері байланысты үнемі
7) Сұрақтарды жиі қойыңыз.
8) Аудиториядан көмек сұрап
Жаттықтырушыға арналған қорытынды нұсқаулар
1) Сабақтың ең басында-ақ
2) Бір мезетте бір
3) Әр бөлімнен соң
4) Сұрақтар мен тапсырмалар,
5) Топтың қорытынды шығарған
6) Қанымызда бар суырып
7) “Жоқ”, “мен
“маған сіздің пікіріңіз тартымды, ал мына...” деген сияқты сөздерді
8) Сөз алуға ниет танытқандарға сіз олардың бәрін көріп
9) Жұмыс жүргізудің әр түрлі тәсілдері мен түрлерін пайдаланыңыз.
10) Жұмыстың берілген қарқыны мен ырғағын ұстап тұрыңыз.
11) Әңгімелесушіге оның пікірі маңызды және қызық екенін білдіріңіз.
Тренингтің барлық қатысушыларына көңіл қою маңызды, әрі керек.
2
Ұйымдастырудағы жаңалық
Оқулықтар мен бағдарламалардағы жаңалық
Технологиялардағы жаңалық
Педагогика-лық жаңалық
Бұрын еш жерде, ешқашан қолданыл-
маған идеялар
Бұрыннан бар, тек мақсаты өзгерген идеялар
Бұрын болған, бірақ жаңа жағдайға бейімделген идеялар
Инновация-лық
іс-әрекет
Моральдық қасиеттер
Диалекти-
калық қасиеттер
Ерік қасиеттері
Сөйлеу қабілеттері
Ұйымдас-тырушы-
лық
Коммуника-тивтік
Педагогика-лық елестету
Жалпы және кәсіби мәдениет
Педагоги-
калық бағдарлы-
лық
4. Айырбас
Нағыз нәтижелі оқыту негізінен тәжірибе алмасу арқылы жүзеге асады.
3.Сыртқы қайнар-көзден жаңа білім қосу.
2. Тәжірибені сараптау және тенденцияны іздеу.
1.Оқыту тәжірибені зерттеуден және оқулықтарды білуден басталады
5.Білім алудағы жауапкершілік