ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
С.АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС-ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
КОЛЛЕДЖІ
МАМАНДЫҚ: 0205002 «Құқықтану»
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні: «Қылмыстық құқық»
Тақырыбы: «Қылмыс субъектісі»
Жұмыс қорғауға жіберілді
«_____» ________________2009 ж.
_____________________________
қолы
_____________________________
қолы
Сырттай оқу бөлімінің
2 курс оқушысы
Нурашев Алибек
___________________________
қолы
Өскемен қаласы,
2009 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 Бөлім Қазақстан республикасындағы қылмыс ұғымы
1.1 Қылмыстың ұғымы және белгілері
1.2 Қылмыстың түрлері
2 Бөлім Қылмыс құрамы және қылмыс субъектісі
2.1 Қылмыс құрамының түсінігі және міндеттері
2.2 Қылмыс субъектісінің түсінігі
2.3 Есі дұрыстық – қылмыстық жауаптылықтың шарты
2.4 Жасқа толу – қылмыс субъектісі белгілерінің бірі
2.5 Қылмыстың арнаулы субъектісі
ҚОРЫТЫНДЫ
Қолданылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2005 жылы
Жалпы ғылымы жоқ ел тұл, ғылымы дамымаған елдің
Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес біздің мемлекетіміз демоқратиялық, құқықтық,
Заң талаптарын, құқық нормаларын құрметтеу және оны бұлжытпай
Құқықтық мемлекеттілікті орнатуда, оның тетіктерін одан әрі жетілдіруде
Қазақстан Республикасы Конституциясында сәйкес біздің мемлекетіміз
Тақырыптың өзектілігі. Құқықтық мемлекетті орнатуда, оның тетіктерін
Зерттеу нысаны: Қылмыстылықпен күрес, қылмыскердің тұлғасына
Зерттеу пәні: Қылмыстық құқық пәні.
Зерттеу мақсаты: Қылмыс субъектісінің түсінігін, жүйесін айқындау,
Зерттеудің міндеттері: Осы мақсаттарға жету жолында:
Қылмыстың ұғымы және белгілерін ашу;
Қылмыстың түрлеріне тоқталу;
Қылмыс құрамының түсінігін және міндеттерін ашу;
Қылмыс құрамының бір бөлігі қылмыс субъектісінің түсінігін ашу;
Есі дұрыстық – қылмыстық жауаптылықтың шарты;
Жасқа толу – қылмыс субъектісі белгілерінің бірі екенін
Қылмыстың арнаулы субъектісін ерекшеліктерін ашып беру;
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодекстің 11 - бабын
Берілген «Қылмыс субъектісі» курстық жұмысы кіріспеден, Қазақстан Республикасындағы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫС ҰҒЫМЫ
Қылмыстың ұғымы және белгілері
Қылмыстық құқықтағы негізгі мәселелердің бірі қылмыстың ұғымын анықтау
1924 жылы КСРО және одақтас республикалардың қылмыстық зандарының
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі Ерекше бөлімінің тиісті баптарының
1960 жылға дейінгі қолданылған Қылмыстық кодекстерде ұқсастығы бойынша
1.2 Қылмыстың түрлері
Қылмыс санаттары деп оларды нақты
кішігірім
ауырлығы орташа
ауыр
аса ауыр
Қылмыстық кодекстің 10-бабына сәйкес:
Жасалғаны үшін осы Кодексте көзделген ең ауыр жаза
Жасалғаны үшін осы Кодексте көзделген ең ауыр жаза
2 ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ҚЫЛМЫС СУБЪЕКТІСІ
2.1 Қылмыс құрамының түсінігі және оның маңызы
Қылмыстық заңда қылмыстың жалпы түсінігі берілген, сонымен бірге
Мысалы, бөтен адамның мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру
Бұл жалпылама белгілер Қылмыстық кодекстің 15 және 20-баптарында
Басқа жағдайларда Қылмыстық кодекстің бір бабында қылмыс құрамының
Ерекше бөлімнің баптарында әдетте аяқталған немесе орындаушының тікелей
Қылмысты саралау дегеніміз адамның қоғамға істеген қауіпті іс-әрекетін
Қылмыс пен қылмыс құрамы өзара тығыз байланысты, бірақ
Қылмыстың жалпы түсінігі, сол қылмыстың заңдылык сипаттамасын беріп
Қылмыстық заңда сипатталған әрбір қылмыс, яғни қылмыс құрамы
Қылмыстық кұқық теориясында, оқулықтарда қылмыс құрамының жалпы түсініктері
Қылмыстың объектісі деп, сол қылмыстық қиянаттың неге бағытталғанын,
Қылмыстың сыртқы пішінің, көрінісін сипаттайтын белгілердің жиынтығы қылмыстың
Сонымен кез келген қылмыс құрамының субъектісінің жалпы белгілері
Қылмыс кұрамының факультативті нышандары дегеніміз бұл заң шығарушының
Егер факультативтік белгі сол немесе баска бір кұрамда
Қылмысты дұрыс саралау үшін, нақты қылмыс құрамдарының белгілерін
2.2 Қылмыс субъектісінің түсінігі
Есі дұрыс, қылмыс жасаған кезде қылмыстық заңда көзделген
Қылмыс субъектісінің белгілері жайлы Қк-тің 14 бабының бірінші
ҚК-тің 14 бабының екінші бөлігінде қылмыстық заңның аса
Тек жеке адам ғана қылмыс субъектісі бола алады.
Кез келген адам қылмыс субъектісі бола алмайды, тек
ҚК-тің 14 бабының бірінші бөлігінде айтылған жеке
Қылмыс субъектісі ретінде тек жеке тұлғаларды тану –
Қылмыс субъектісінің қажетті белгілерінің бірі – қылмыс жасаған
Есі дұрыстық – қылмыстық заңда көзделген қоғамға қауіпті
Есі дұрыстық – адамды қылмыстық жауапқа тартудың және
Қылмыс жасаған кезде есі дұрыс емес күйде болған,
Көптеген ғасырлар бойы ақы – есі дұрыс емес
Қылмыстық заңның нормалары, әр кезде де, төңірегіндегі жағдайды
Қылмыс субъектісінің есі дұрыстықпен қатар және бір міндетті
Адамның есінің дұрыстығы және қылмыстық заңда белгіленген жасқа
Қылмыс субъектісінің сипаттаған кезде оның жауаптылығын анықтауда және
Қылмыскердің жеке басына қатысты барлық қасиеттердің ішінен қылымыс
Қылмыскердің жеке басының ерекшеліктері жаза тағайындағанда, оны жеке
2.3 Есі дұрыстық – қылмыстық жауаптылықтың шарты.
Жеке адамға, қоғамға немесе мемлекетке зиян келтірген не
Есі дұрыстық дегеніміз – адамның қоғамға қауіпті әрекет
Адамның мінез-құлқын оның санасы мен еркі анықтайды және
Сана мен ерік – объектівтік шындықпен байланысты, нақты
Адам санасы мен еркінің белсенді рөлі, істің ақ-қарасын
Өз іс-әрекетінің мәнін ұғынуға немесе қылмыстық заңда көзделген
Мұндай адамдар есі дұрыс емес деп саналады. Бұлардың
Есі дұрыс еместік ұғымы жіне оның белгілері ҚК-тің
Қылмыстық кодекстің 16 бабының бірінші бөлігінде «Осы кодексте
Заң еісі дұрыс еместіктің екі критерийін белгілейді: медициналық
Адамды есі дұрыс емес деп тану үшін медициналық
Есі дұрыс еместің медициналық критерийі ҚК-тің 16 бабының
а) созылмалы психикалық ауру;
ә) психикасының уақытша бұзылуы;
б) кемақылдылық;
в) психикасының өзге де дертке ұшырауы.
Созылмалы психикалық ауру – жазылуы қиын психикалық ауру;
Психикасының уақытша бұзылуы – уақытша болатын( кейбір жағдайларда
Кемақылдылық – туа біткен немесе ерте жаста (2-3
Психикасының өзге де дертке ұшырауы – психиканың бұзылуының
Бұған кейбір психикалық емес аурулардан барып психиканың бұзылатындығы
ҚК-тің 16 бабына сәйкес есі дұрыс еместіктің заңдақ
интеллектуалдық
еріктік
Интеллектуалдық белгі заңда мынадай сөздермен келітірілген «өз іс
Есі дұрыс еместіктің интеллектуалдық белгісі психикалық аурудың салдарынан
Қаңдық критерийдің еріктік белгісі – адамда өз іс-әректіне
Адамның еріктік қызметі оның санасымен тығыз байланыста. Сана
Қылмыстық кодекстің 17 бабының екінші бөлігіне сәйкес есінің
2.4 Жасқа толу – қылмыс субъектісі белгілерінің
Кез келген жеке тұлға есі дұрыс болса, егер
ҚК-тің 14 бабының бірінші бөлігінде «есі дұрыс, осы
ҚК-тің 15 бабының бірінші бөлігіне сәйкес қылмыс жасалған
Заңда анық көрсетілген кейбір қылмыстар үшін ғана қылмыстық
Қылмыстық кодекстің 15 бабының екінші бөлігіне сәйкес қылмыс
а) жеке адамға қарсы ауыр қылмыстар: қасақана адам
ә) мүліктік қылмыстардың кейбір түрлері: ұрлық, тонау, қарақшыық,
б) қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың
Қылмыс жасаған кезде 16 жасқа толған адам қылмыстық
Қылмыс жасаған кезде өз әрекетінің (не әрекетсіздігінің) қоғамға
Кәмелетке толмаған адам қылмыс жасағанда оның жасы дәл
Адам туған күні емес, келесі тәуліктен бастап белгілі
Кәмелетке толмағанның жасын сот-медициналық сараптама анықтаған жағдайда оның
ҚР Қылмыстық кодексінде кәмелетке толмағандардың жауаптылығы туралы мәселелер
2.5 Қылмыстың арнаулы субъектісі
Қылмыстың арнаулы субъектісі дегеніміз - субъектінің жалпы
Арнаулы субъектілердің жауаптылығы қарастырылған қылмыс құрамдары арнаулы субъектісі
Қылмыстық кодексте арнаулы субъектісі бар көптеген нормалар кездеседі.
ҚК-тің Ерекше бөлімінде арнаулы субъектілері бар құрамдар көзделмеген
Арнаулы субъектілер тек қылмыстың орындаушылары ғана болады. Арнаулы
Арнаулы субъектінің белгілері көптеген жағдайларда, қылмыстың нақты құрамын
Арнаулы субъектінің ҚК-тің Ерекше бөлімінің нормаларында көзделген барлық
1) Адамның құқықтық жағдайын сипаттайтын белгілер - әскери
2) Демографиялық белгілер, айыпты адамның дене құрылыс қасиеті
3) Қызметтік жағдайы, атқаратын жұмысты сипаттайтын белгілер және
4) Адамның бұрынғы әлеуметтікке қарсы қызметін немесе неше
Маскүнемдік қоғамға көп залал келтіреді. Маскүнемдік денсаулықты бұзады,
Маскүнемдік қылмыстықпен тығыз байланысты.
ҚК-тің 18 бабында «алкогольді ішімдікті, есірткі заттарды немесе
ҚОРЫТЫНДЫ
Қылмыстық құқық дегеніміз- құқық саласының негізгі түрлерінің бірі
Қылмыстық құқықтағы негізгі мәселелердің бірі қылмыстың ұғымын анықтау
Қылмыс пен қылмыс құрамы өзара тығыз байланысты, бірақ
Сонымен қорыта келе, ҚК-тің 14 бабының екінші бөлігінде
Тек жеке адам ғана қылмыс субъектісі бола алады.
Кез келген адам қылмыс субъектісі бола алмайды, тек
Қылмыс субъектісі ретінде тек жеке тұлғаларды тану –
Қылмыс субъектісінің қажетті белгілерінің бірі – қылмыс жасаған
Есі дұрыстық – қылмыстық заңда көзделген қоғамға қауіпті
Қылмыс субъектісінің есі дұрыстықпен қатар және бір міндетті
Адамның есінің дұрыстығы және қылмыстық заңда белгіленген жасқа
«Қылмыс субъектісі» және «қылмыскердің жеке басы» ұғымдары бірдей
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1 НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕР
1.1 Ағыбаев А.Н. /Қылмыстық құқық, жалпы бөлім//
1.2 Звечаровский И.Э. // Уголовная ответственность. Москва
1.3 Даубасов Ш. //Қылмыскерді ұстап беру бойынша көп
Хабаршы №2, 2003 ж.
2 НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТ
2.1 Қазақстан Республикасының қылмыстық құқығы //Алматы – 2001ж
2.2 Қазақстан Республикасының қылмыстық – атқару құқығы /Алматы-2002
2.3 Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне түсінік /Алматы-2001
2.4 Лейкина Н.С. // Личность преступника и уголоная
М. 1995 г
Наумов А.В. //Осы заманғы қылмыстық құқықтың
Наумов А.В. // Қылмыстық құқығы/ Астана – 2001
3 ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР
3.1 Звечаровский И. Э. Уголовная ответственность. Иркутск,1992. С.69.
3.2 Санталов Н. А. Теоретические вопросы уголовной ответственности.
3.3 Трайнин А.Н. Общее учение о составе
Қылмыстық белгілері
қылмыстық құқыққа қайшылық
қоғамға қауіптілік
кінәлілік
жазаланушылық
Аса ауыр
ауыр
Ауырлығы орташа
кішігірім
Қылмыс санаттары (ҚР ҚК – нің 10
ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫНЫҢ ЭЛЕМЕНТТЕРІ
Қылмыстың объектісі
Қылмыстың объективтік жағы
Қылмыстың субъектісі
Қылмыстың субъективтік жағы