Кәсіпорында ақша ағымын жоспарлау жүйесін талдау
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
І. КӘСІПОРЫНДА АҚША АҒЫМЫН ЖОСПАРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Кәсіпорында ақша ағымының мәні, шығу тарихы
1.2 Ақша ағымын басқарудың нарықтық экономикадағы рөлі
1.3 Кәсіпорынның ақша ағымының сыныпталуы
ІІ. ЖШС «Денус−Астана» ақша ағымын жоспарлау жүйесін талдау
2.1 Кәсіпорынның ақша ағымының көлемі мен құрылымын жоспарлау
2.2 «Денус−Астана» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде ақша ағымының кірісі мен
2.3 Төлем календарін құру
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық департаменті Қазақстан Республикасының Қаржы
Диплом жұмысының өзектілігі. Кәсіпорынның ақша ағымы – қаржылық
Ақшалай ағымның бағалануы көрінісі ең
Ақшалай ағымдар және бухгалтерлік есеп.
Кіріс кірген кезде шығынды санамайды
Диплом жұмысының мақсатына мыналар жатады:
түсімдеріне өнімдерді өткізуден алынған түсім
жұмсалуына жатады өндірістік шығындары; тауарлы
Диплом жұмысының міндеттері:
- бағдарламасы шеңберінде 2006 - 2008
корреспонденттік пунктерді құру;
материалдық – техникалық жарақтандыру жөніндегі;
инвестициялық жобаны іске асыруды, жүзеге
жоба шеңберінде 10 – нан астам
Ақша ағымы – қаржылық жыл ішінде банктің табатын
Ақшалай ағымның бағалану көрінісі ең
қажетті инвестиция,
ақша ағымдарының шыққан шығындармен байланысты.
Алдыңғы болжанған болжаммен бағаның көбінесе
1.Координациялық және басқадай мамандығы бойынша;
2.Экономикалық көріністермен көрсетілген көріністермен дайындалған
3.Қарсыластық тенденциялық бағалау формасы .
Ақшалай ағымдар және бухгалтерлік есеп.
Тікелей әдісті қолданған жағдайдағы операциялық
-
-
Ақшалай ағымды басқару қаржылық менеджердің жұмысының ең маңызды бағыттарының
Аталған проблемаларды шешу үшін қажетті
2003 – 2009 жылдар кезеңінде
мұнай өндіруші кәсіпорындарының өндірістік
Диплом жұмысының құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен,
I. Кәсіпорында ақша ағымын жоспардаудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорында ақша ағымының мәні,шығу тарихы
Соңғы жылдары кәсіпорынның қаржылық басқару жүйесінде ақша ағымын ұйымдастыру
Сонымен бірге, барлық түрдегі мен нысандағы кәсіпорынның ақша ағымы,тиісінше
Кәсіпорынның ақша ағымын басқарудың жүйесі мен механизмін дамыту −
Жоғарыда айтылған зерттеу мақсатын есептегенде қаржылық басқарудың объектісі ретінде,
Сурет 1. Кәсіпорынның ақша ағымының мәнді негізгі сипаттамасы
1. Ақша ағымы кәсіпорынның шаруашылық қызметін қаржылық басқару объектісі
Кәсіпорынның ақша ағымы оның ішкі және сыртқы сипаттағы ақшалай
Сыртқы ақшалай қатынастарға кәсіпорынның барлық деңгейдегі бюджеті мен бюджеттен
Ішкі ақшалай қатынастарға тиісінше басты және еншілес кәсіпорындар
2. Кәсіпорынның ақша ағымы елдің ақша жүйесі мен ақша
Басқа сөзбен айтқанда,егер де кәсіпорынның материалдық және материалдық емес
Нақты бір елдегі ақша айналымы оның ақша жүйесімен анықталатын
3. Кәсіпорынның ақша ағымы капиталды ұйымдастыру,бөлу мен пайдалау ерекшелігімен
4. Кәсіпорынның ақша ағымы әртүрлі кредит түрін пайдалануын
Кәсіпорын оның әртүрлі нысанында кредит пайдаланушы ретінде шығады
Кәсіпорынның ақша ағымын тиімді басқару қарыз капиталының ерекшелігі мен
5. Кәсіпорынның ақша ағымы кәсіпорынның жеке түрлерінің айналымы мен
6. Кәсіпорынның ақша ағымы экономикалық әсерінің шығаруын қамтамасыз
Экономикалық нәтиже кәсіпорынның ақша ағымымен шығаратын негізгі
Қоғамның ілгерлемелі экономикалық даму барысында барлық шаруашылық субъектілердің
Таза ақша ағымының деңгейі, %
Таза ақша ағымының жалпы соммасының
өсу қисығы
Таза ақша ағымының орта деңгейінің
Төмендеу қисығы
Қолданатын ақша ағымының көлемі
2 сур. Кәсіпорынның қолданылған ақша құралдары көлемінің ұлғаюмен қоса
Келтірілген графиктан пайдаланған ақша қаражаты көлемінің ұлғаюы,сәйкесінше кәсіпорынның ақша
7. Кәсіпорынның ақша ағымы тауарлы және қаржылық нарықтағы кәсіпорынның
Кәсіпорынның ақша құралдарын тартумен және жұмсауға байланысты аударылған
8. Кәсіпорынның ақша ағымы уақыт факторін есептегендегі іске
Кәсіпорынның ақша ағымының қалыптасу барысында, уақыт факторін есептеу ақша
9. Кәсіпорынның ақша ағымы тәуекел факторін есептегендегі іске асырылатын
10. Кәсіпорынның ақша ағымы ликвидтілік факторін есептегендегі іске асырылатын
Ақща ағымының ликвидтілігін басқару кәсіпорынның төлемқабілеттілігін жақтау үшін керек
Ақша ағымының ликвидтілігі кәсіпорынның керекті ақша ағымының қор
Кәсіпорынның ақша ағымының ең елеулі сиапаттамасына өткізілген шолу бұл
1.3. Кәсіпорына ақша ағымының сыныпталуы
“ Кәсіпорынның ақша ағымы” түсінігі шаруашылық қызметті қызмет ететін
Негізгі кәсіпорынның ақша ағымының жүйелену негіздеріне салынған жіктелетін
Шаруашылық процестке қызмет ету ауқымы
Шаруашылық қызметтің түрлері
Ақша құралдар қозғалысының бағыты
Ақша құралдарының бағыт варияциялығы
Ақша ағымы мөлшерінің есептеу тәсілі
Кәсіпорынға қарағандағы ақша ағымының сипаты
Ақша ағымы мөлшерінің жеткіліктік деңгейі
Сабақтастық ақша ағымдары мөлшерінің үйлестірілу деңгейі
Уақыт аралығы
Қолданылатын ақша құралдарының түрлері
Қолданылатын валюта түрлері
Шаруашылық қызметтегі соңғы нәтиженің қалыптасуының маңыздылығы
Пайда болу болжамдылығы
Басқару процесіндегі реттеу мүмкіндігі
Төлемқабілеттілікті қамтамасыз ету мүмкіндігі
Жүзеге асырудың заңдылығы
Уақыттағы бағалау тәсілі
Қаралатын кезеңдегі қалыптасудың үздіксіздігі
Қалыптасудың уақыт аралығының тұрақтылығы
Кәсіпорынның негізгі белгілері бойынша ақша ағымының сыныпталуы
Кәсіпорынның ақша
ағымының сыныпталу
белгілері
ағымдарының түрлері
1
1.Шаруашылық процестке қызмет ету ауқымы бойынша
Негізінен кәсіпорынның ақша ағымы
Кәсіпорынның жеке құрылымдық бөлімшелер бойынша ақша ағымы (“жауапкершілік орталығы
Жеке шаруашылық операциялар бойынша ақша ағымы
2.Шаруашылық қызметінің түрлері бойынша
Операциондық қызмет бойынша ақша ағымы
Инвестициялық қызмет бойынша ақша ағымы
Қаржылық қызмет бойынша ақша ағымы
3.Ақша құралдар қозғалысының бағыты бойынша
Жағымды ақша ағымы
теріс ақша ағымы
4. Ақша құралдарының бағыт варияциялығы бойынша Стандартты ақша ағымы
Стандартты емес ақша ағымы
5. Ақша ағымы мөлшерінің есептеу тәсілі бойынша Жалпы ақша
Таза ақша ағымы
6.Кәсіпорынға қарағандағы ақша ағымының сипаты бойынша
Ішкі ақша ағымы
Сыртқы ақша ағымы
7. Ақша ағымы мөлшерінің жеткіліктік деңгейі бойынша
Артық ақша ағымы
Тапшылықты ақша ағымы
8. Сабақтастық ақша ағымдары мөлшерінің үйлестірілу деңгейі
Баланстанған ақша ағымы
Баланстанған емес ақша ағымы
9. Уақыт аралығы бойынша
Қысқа мерзімді ақша ағымы
Ұзақ мерзімді ақша ағымы
10. Қолданылатын ақша құралдарының түрлері бойынша
Қолма қол ақша ағымы
Қол қолсыз ақша ағымы
11. Қолданылатын валюта түрлері бойынша
Халық валютадағы ақша ағымы
Шетел валютадағы ақша ағымы
12. Шаруашылық қызметтегі соңғы нәтиженің қалыптасуының маңыздылығы бойынша
Екінші дәрежелі ақша ағымы
13. Пайда болу болжамдылығы бойынша
Толығымен болжанатын ақша ағымы
Жеткілікті емес түрде болжанатын ақша ағымы
Болжанбайтын ақша ағымы
14. Басқару процесіндегі реттеу мүмкіндігі бойынша
Реттеуге келетін ақша ағымы
Реттеуге келмейтін ақша ағымы
15. Төлемқабілеттілікті қамтамасыз ету мүмкіндігі бойынша
Ликвидтті ақша ағымы
Ликвидтті емес ақша ағымы
16. Жүзеге асырудың заңдылығы бойынша Заңды ақша ағымы
Көлеңкелі ақша ағымы
17. Уақыттағы бағалау тәсілі бойынша
Қазіргі уақыттағы ақша ағымы
Келешектегі ақша ағымы
18. Қаралатын кезеңдегі қалыптасудың үздіксіздігі бойынша
Тұрақты ақша ағымы
Тұрақсыз ақша ағымы
19. Қалыптасудың уақыт аралығының тұрақтылығы бойынша
Бірқалыпты уақыт аралығы бар тұрақты ақша ағымы
Бірқалыпсыз тұрақты ақша ағымы
Негізгі белгілері бойынша келтірілген сыныпталуы кәсіпорынның ақша ағымының
Шаруашылық процесске қызмет ету ауқымы бойынша ақша ағымының келесі
Негізінен кәсіпорынның ақша ағымы. Бұл кәсіпорынның толық шаруашылық процесін
Кәсіпорынның жеке құрылымдық бөлімшелер бойынша ақша ағымы (“жауапкершілік орталағы”).
Жеке шаруашылық операциялар бойынша ақша ағымы. Кәсіпорынның шаруашылық процесі
Шаруашылық қызметінің түрлері бойынша халықаралық есеп стандарттарына сәйкес ақша
Операциялық қызмет бойынша ақша ағымы. Ол шикізат пен материалдарды
Инвестициялық қызмет бойынша ақша ағымы. Ол мүмкін және қаржылық
Қаржылық қызмет бойынша ақша ағымы. Ол қосымша акционерлік және
Ақша құралдары қозғалысының бағытталуы бойынша ақша ағымының негізгі 2
Шаруашылық операцияның барлық түрлерінен кәсіпорынға түсетін ақша құралдарының жиынтығын
Шаруашылық операциялардың барлық түрлерін жүзеге асыру процесіндегі кәсіпорын ақша
Осы ақша ағымдарының түрлерін сипаттай отырып,олардың жоғары дәрежедегі өзара
Ақша құралдарының бағыт варияциялығы бойынша ақша ағымдарының келесі түрлерін
Стандартты ақша ағымы. Ол бағыттылығ 2 реттен көп емес
Стандартты емес ақша ағымы. Ол бағыттылығы 1 реттен көп
Ақша ағымы мөлшерінің есептеу тәсілі бойынша ақша ағымының келесі
Жалпы ақша ағымы. Ол бөлек интервалдар бөлігінде қаралатын уақыт
Таза ақша ағымы. Ол жеке интервал бөлігінде қаралып отырған
ТАА=ОАА – ТАА,
осында ТАА – қаралып отырған уақыт
ОАА – қаралып отырған уақыт аралығындағы ақша ағымының (
ТАА – қаралып отырған уақыт аралығындағы теріс ақша ағымының
Кәсіпорынға қарағандағы ақша ағымының сипаты бойынша 2 түрге бөлінеді:
Ішкі ақша ағымы. Ол кәсіпорын шегіндегі ақша құралдарының түсуі
Сыртқы ақша ағымы. Ақша ағымының бұл түрі шаруашылық серіктестіктермен
Ақша ағымы мөлшерінің жеткіліктік деңгейі бойынша кәсіпорынның ақша ағымының
Артық ақша ағым. Ол ақша құралдарының түсімі мақсатты жұмсалудағы
Тапшылықты ақша ағымы. Ол ақша құралдарының түсімі мақсатты жұмсалудағы
Сабақтастық ақша ағымдары мөлшерінің үйлестірілу деңгейі бойынша келесі түрлерін
Баланстанған ақша ағымы. Ол жағымды және теріс көлемдер арасында
ЖАА = ТАА+∆АҚҚ
Осында ЖАА – Қаралатын уақыт кезеңіндегі жағымды ақша
ТАА – Қаралатын уақыт кезеңіндегі теріс ақша ағымының соммасы
∆АҚҚ – Қаралатын уақыт кезеңіндегі алдын-ала ескерілген ақша құралдары
Теңгерімсізделген ақша ағымы. Жоғарыда көрсетілген баланстық байланыс қамтамасыз етілмеген
Уақыт аралығы бойынша ақша ағымының 2 негізгі түрін ерекшелейді:
Қысқа мерзімді ақша ағымы. Ақша түсімдерінің басталуы немесе оның
Ұзақ мерзімді ақша ағымы. Ақша түсімдерінің басталуы немес оның
Ақша ағымының осы белгілері бойынша жіктелуі әдетте кәсіпорынның жеке
Қолданылатын ақша құралдарының түрлері бойынша ақша ағымының келесі түрлері
Қолма-қол ақша ағымы. Ол тікелей қолма-қол ақшамен (банкноталармен, қазынашылық
Қолма-қолсыз ақша ағымы. Ол қаржылық нарықтың ( чектермен, несиелік
Кәсіпорынның қолма-қол және қолма-қолсыз ақша ағымының арасында тығыз байланыс
Қолданылатын валюта түрлері бойынша кәсіпорынның ақша ағымының келесі түрлерін
Халық валютадағы ақша ағымы. Ол берілген елдің сәкес мемлекеттік
Шетел валютадағы ақша ағымы. Басқа елдің валютасымен қамтамасыз етілетін
Ақша ағымының осы екі түрінің кәсіпорынның тұтас ақша ағымына
Шаруашылық қызметтегі соңғы нәтиженің қалыптасуының маңыздылығы бойынша кәсіпорынның
Басымдылықты ақша ағымы. Ол таза ақша ағымының (немесе таза
Екінші дәрежелі ақша ағымы. Ол өзінің функционалдық бағытына немесе
Пайда болу болжамдылығы бойынша ақша ағымының келесі түрлерін
Толығымен болжанатын ақша ағымы. Ол жүзеге асыру көлемі мен
Жеткілікті емес түрде болжанатын ақша ағымы. Ол сыртқы орта
Болжанбайтын ақша ағымы. Кәсіпорын төтенше оқиғамен байланысты операциялық,
Кәсіпорынның ақша ағымының олардың пайда болуының болжамы бойынша сыныпталуы
Басқару процесіндегі реттеу мүмкіндігі бойынша келесілер:
Басымдылықты ақша ағымы. Менеджерлердің қалауынша (шаруашылық қызмет барысындағы
Реттеуге келмейтін ақша ағымы. Оның шаруашылық қызметінің соңғы нәтижелерінің
Ақша ағымдарының бұндай сыныпталуы кәсіпорында уақыт немесе көлемі
Төлемқабілеттілікті қамтамасыз ету мүмкіндігі бойынша кәсіпорынның ақша ағымының келесі
Ликвидтті ақша ағымы. Жағымды және теріс түрлерінің ара қатынасы
ЖАА/ТАА ≥ 1,
Осында ЖАА - қаралатын уақыт кезеңінің әрбір аралығындағы
ТАА – қаралатын уақыт кезеңінің әрбір аралығындағы кәсіпорынның теріс
Ликвидтті емес ақша ағымы. Жағымды және теріс түрлерінің ара
ЖАА/ТАА < 1,
Осында ЖАА – қаралатын уақыт кезеңінің жеке
ТАА – қаралатын уақыт кезеңінің жеке аралығындағы кәсіпорынның
Жүзеге асырудың заңдылығы бойынша кәсіпорынның ақша ағымының келесі
Заңды ақша ағымы. Елдегі істеп тұрған құқықтық нормаларға толығымен
Көлеңкелі ақша ағымы. Елдегі істеп тұрған құқықтық нормаларды бұзумен
Уақыттағы бағалау тәсілі бойынша ақша ағымының келесі
Қазіргі уақыттағы ақша ағымы. Ағымдағы уақыт кезеңінде құны бойынша
Келешекті ақша ағымы. Нақты алдағы уақыт кезеңіне құны бойынша
Қаралатын кезеңдегі қалыптасудың үздіксіздігі бойынша кәсіпорынның ақша ағымының келесі
Тұрақты ақша ағымы. Қаралатын уақыт кезеңінде осы кезеңнің
Дискретті ақша ағымы. Қаралатын уақыт аралығында кәсіпорынның БІРЛІК шаруашылық
Кәсіпорынның ақша ағымының осы түрлерін қарастырып, олар тек қана
19. Қалыптасудың уақыт аралығының тұрақтылығы бойынша тұрақты ақша
Қаралатын кезең шегіндегі бірқалыпты уақыт аралықтармен тұрақты ақша ағымы.
Қаралатын кезең шегінде бірқалыпсыз уақыт аралықтарымен тұрақты ақша ағымы.
Қаралған сыныпталым мақсатты түрде кәсіпорында ақша ағымдарының әр түрін
ІІ. ЖШС «ДЕНУС−АСТАНА» АҚША АҒЫМЫН ЖОСПАРЛАУ ЖҮЙЕСІН ТАЛДАУ
2.1 Кәсіпорынның ақша ағымының көлемі мен құрылымын жоспарлау
Ақшалай қаражатты болжау корпоративтік қаржының ең аз зерттелген мәселесінің
Ақша ағынын болжауға келесі операция кіреді:
• кезең ішіндегі ақша түсімінің болжамы;
• ақшалай қаражаттың кетуінің болжамы;
• таза ақша ағынының есебі (ақшалай қаражаттың артығы немесе
• қысқа мерзімді қаржыландыруға жалпы қажеттіліктің есебі.
Егер кәсіпорын бірінші сатыда сатудан алынатын түсімді өнімді жөнелту
ВР + ДЗнп= ДП + ДЗкп
мүнда: ВР - өнім сатудан кезең (токсан) ішінде түсетін
ДЗнп - тауар мен қызметтің кезең басындағы дебиторлык берешегі;
ДП - осы кезеңдегі ақша түсімі;
ДЗкп - тауар мен қызметтің кезең (тоқсан) соңындағы дебиторлық
Ақша түсімі мен дебиторлық берешектің өзгеруін бұдан да толық
Бірінші сатыда өтеу мерзімі 30 күнге, 60 күнге, 90
Есептеудің екінші сатысында ақшалай қаражаттың кеткен мөлшері белгіленеді. Қысқа
Үшінші сатыда болжанатын ақша түсімі мен төлемді салыстыру арқылы
Ең соңында, соңгы сатыда қысқа мерзімді қаржыландыруға (банк кредитіне)
Мысал.
Кәсіпорын келесі көрсеткіштің негізінде ақша ағынын болжау мақсатын қойды:
Келесі жылдың I тоқсанында ақшалай қаражат қозғалысының бюджетін (ақша
Кесте 1 - Ақшалай түсімнің дәне дебиторлық алдағы
Көрсеткіш қаңтар ақпан Наурыз
Кезең басындағы дебитор 2700 3106 3492
Өнім сатудан түсетін түсім (нетто) 6300 6680 7560
Оның ішінде кредитке және төлемнің мерзімін ұзартудан түскен түсім
Барлық түскен ақшалай қаражат 5894 6294 6765
Оның ішінде: Ағымдағы айдың 20%-ы қолма-қол ақшамен
Сатудың 70%-ы алдыңғы айдың кредитіне 3338 3528 3741
Сатудың 30%-ы алдыңғы айдың кредитіне 1296 1430 1512
Кезең соңындағы дебитор (1+2-4) 3106 3492 4287
Анықтама
Баланстық таңдеу
ВР ДЗнп – ДП = ДЗнп 2700+6300-5894=3106 3106+6680
Кесте 2 -Ақшалай қаражаттың алдағы тоқсанда болжанатын бюджеті, млн.
Көрсеткіш қаңтар ақпан Наурыз
Өнім сатудан түскен ақшалай қаражат 5894 6294 6765
Өзге түсім 522 252 1044
Барлық түсім (1+2) 6416 6546 7809
Ақшалай қаражаттың кетуі
4.1 Кредиторлық берешекті өтеу 5328 6210 7110
4.2 Өзге төлем (еңбекақы төлеу, салық және т.б.) 684
БАРЛЫҚ төлем (4.1+4.2) 6012 6966 8154
5.Ақшалай қаражаттың артығы (+), жетіспеуі (-) (3-4) 404 -420
Ақшалай қаражаттың айтарлықтай тапшылығы пайда болған жағдайда, осы тапшылықтың
20-кестеде ақпан-наурыздағы колма-қол ақшаның 1023 млн теңге (318 млн
1. Бухгалтерлік есеп деректерінің негізінде дебиторлық берешекті басқаруды оңтайландыру.
2. Негізгі құрал-жабдыққа және материалдық емес активке салынатын күрделі
3. Сатып алушы алдын-ала төлем төлеген жағдайда оған тауардың
4. Сатып алушыдан ақша түсімін алуға нақты мүмкіндік болмаған
5. Кредитке сатуды (коммерциялык кредит шартында) қысқарту.
6. Жеткізушімен төлемнің мерзімін ұзарту нысанындағы тауарлық кредит алудың
Жеткізуші тауарды жылдам сату үшін оның бағасынан беретін жеңілдікті
8. Ақша активінің қалдығын жедел толтыру қажет
9. Флоутты, яғни кәсіпорынның жазылған, алайда
10.Жаңартуды қажетсінетін машина мен
Халықаралық практикада корпорация қызметінің келешектегі алынатын кірісінің нәтижесін болжау
• кірісті капиталдандыру;
• таза ақша түсімін дисконттау.
Кірісті капиталдандыру әдісі келешектегі кірісті ағымдағы кіріспен салыстыруға болса
Дисконттау әдісінде келешектегі ақша түсімі таңдалған дисконттық ставканың көмегімен
ЧДП = ЧД + АО + УДЗ - ПЧОК
мұнда: ЧДП - таза ақша түсімі;
ЧД - пайда түріндегі таза кіріс;
АО - амортизациялык аударым;
УДЗ - ұзақ мерзімді берешектің ұлғаюы;
ПЧОК- таза айналым капиталының өсімі.
ЧОК=АО-КО
мұнда: ЧОК - таза айналым капиталы; АО - айналым
Ақша ағынын дисконттауда келесі формула пайдаланылады:
FP = PV (1+r)’; PV = FV / (1+r)’;
мұнда: FV- келешектегі ақша сомасы (келешектегі құн);
PV- дисконттаудан кейінгі ақша сомасының қазіргі (ағымдағы) құны;
r - дисконт ставкасы (кірістілік нормасы), бірлік үлесі;
t- кіріс сомаланатын жыл саны.
Кәсіпорынның кірісін акша ағынын дисконттаудың көмегімен бағалау әдісі инвестор
Инвестициялык жобаның тиімділігін бағалағанда осы әдіс колайлы болып саналады.
Кәсіпорынның (корпорацияның) ақша айналымын басқаруда банкідегі шоттағы және кассадағы
Төлем балансының негізінде каражаттың шұғыл мұқтажға жұмсалуы бақыланады. Уақытша
Кәсіпорын әрбір тоқсанға шұғыл мұқтажға жұмсалатын қаражаттың күнделікті нормасын
Банк шұғыл мұқтажға арналған қаражатты кәсіпорынның жазбаша өтінішіне сәйкес
Төлем балансы алдағы айды оң күнге немесе бес күнге
Кәсіпорын төлем балансында жақын арадағы айда (он күнде) мемлекеттің,
Осы кұжат есеп айырысу мен кредиттеу тәртібінің өзгеруіне, сонымен
Кіріс бөлікте каражаттың барлық ықтимал көзден түсімі (өнім сатудан
Шығыс бөлікте бірінші кезектегі төлем жеке бөлінеді. Кәсіпорынның төлем
Кәсіпорынның қолма-қол төлеміне еңбекақы төлеуге, акционерлерге дивиденд төлеуге, сондай-ақ
Төлем балансының орындалуы жөніндегі есеп жедел қаржы мәліметі мен
Төлем балансын орындау жөніндегі дерек кәсіпорын басшылығына кемшілікті жою
Төлем балансы мен оның орындалуы жөніндегі есеп ай сайын
2.2 «Денус−Астана» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде ақша ағымының кірісі мен
Алдымен «Денус−Астана» ЖШС – не қысқаша сипаттама беремін.
Серіктестік қатысушысымен болып:
Дюсембин Дулат Мынайдарович, жеке куәлігі № 02114583, 25.09.2007 ж.
Өзінің даму мүддесі үшін және басқа да шаруашылық субъектілерімен
Серітестіктің атауы:
Мемлекеттік тілінде: «Денус−Астана» жацапкершілігі шектеулі серіктестігі;
Орыс тілінде: товарищество с ограниченной ответственностью «Денус−Астана».
Серіктестіктің мекен жайы:
Қазақстан Республикасы,010000, Астана қаласы, Сарыарқа ауданы, Әуезов көшесі, 119
Серіктестік мемлекеттік тіркеуден өткен соң заңды тұлға құқығына иеленеді.
Серітестік қызметінің мақсаттары мен мәні. Серіктестіктің басты мақсаты Серіктестік
Серіктестік қызметінің мәні:
Мұнай өнімдерін сату;
Халық тұтынатын тауарларды,азықтүлікті өндіру, сатып алу және өткізу,
Қазақстан Республикасының Заңнамасына сәйкес сыртқы экономикалық қызмет;
Қаазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған өзге де қызмет түрлері;
Лицензиялауға жататын қызметтен басқа да түрлерімен филиал берілеген тәртіп
Серіктестіктің жарғы капиталы және мүлік. Серіктестік өзіне қатысушыларымен берілген
Жарғы капиталына жарна болып ақша, бағалы қағаздар, мүліктік құқықтар,
Серіктестіктің қызметін қамтамасыз ету үшін серіктестік құрылтайшылары көлемі
Серіктестік өз бағытын өзі белгілейді және таза пайданы қолдану,
Серіктестіктің таза пайдасы шаруашылық қызметінен түскен табыстан материалдық және
Серіктестік қызметі уақытында пайда болатын шығындар резерв капиталы есебінен
Серіктестіктің басқару органдары. Серіктестіктің жоғарғы органы қатысушылардың қатысушы. Қатысушылардың
Серіктестіктің жарғысын өзгерту, жарғы капиталының мөлшерін, фирмалық атауы мен
Серіктестіктің атқарушы органын құру және оны құзырын уақытынан бұрын
Серіктестіктің қадағалау кеңесі мен тексеру комиссиясын сайлау және құзіретін
Жылдық қаржы есебін бекіту және таза пайдасын бөлу;
Серіктестіктің ішкі қызметтерін реттейтін құжаттарды қабылдау және оның шараларын,
Серіктестіктің басқа шаруашылық серіктестіктеріне қатысуын, сол сияқты коммерциялық емес
Серіктестіктің тарату мен қайта құрылуы туралы шешу;
Тарату комиссиясын тағайындау және тарату балансын бекіту;
Бірауыз дауыспеен қабылданатын серіктестіктің барлық мүлкінің кепілдігі туралы шешу;
«Қазақстан Ресспубликасының жауапкершілігі шектеулі қосымша жауапкершілік серіктестігі туралы» заңның
Серіктестіктің атқарушы органы болып қатысушылар тағайындалған директор
Директор серіктестіктің қатысушылар жиналысына айрықша құзыретіне жатпайтын сұрақтардан басқа
Директор қатысушыларға есеп береді және оның шешімдерінің орындалуын ұйымдастырады.
Серіктестік директоры серіктестіктің қатысушылар жиналысымен берілген құзырет шегінде әрекет
Серіктестік қызметінің тоқтатылуы. Серіктестік қызметінің тоқтатылуы оның қайта құрылуы
Серіктестік қызметі қатысушының шешімімен , сол сияқты қолданыстағы заңдармен
Тарату Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдармен қаралған тәртіппен жүзеге асырылады;
Серіктестік заңды тұлға құқығын жойды деп,тарату аяқталады, деп ол
«Денус−Астана» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде ақша ағымының кірісі мен шығысының
Қаржы менеджментінде ақша ағымдағы шығындарды басқару өндіріс әрекетінің нәтижесіне
Ақша ағымдағы шығындардың құрамын құрылымын және көлемін жоспарлауға шешім
- өнімдердің нақтылы өзіндік құны және алған пайда туралы
мәліметтер;
- болатын шығындар және табыс туралы ақпарат.
Егерде өндіріс көлемімен оны сатудың айырмашылығы жоспарланбаса, онда
Осы жағдайларға қарай қаржы менеджментінде кәсіпорынның барлық ақша ағымдағы
- шартты-өзгермелі;
- шартты-тұрақты;
- аралас.
Шартты-өзгермелі шығындар өндірілген өнімдердің көлеміне байланысты және өндіріс көлемінің
Шартты-өзгермелі шығындар өндірістік және өндірістік емес сипатта болады.Өндірістікке
Өндіріске жатпайтын шартты - өзгермелі шығындарға жататындар: транспорт шығыны,
Тұрақты шығындардың үлесінің өсуі өндірістік тұтқаның әсер ету күшін
- өндірістік тұтқаның әсер ету күші кәсіпорынның активтерінің құрылымына
- тұрақты шығындардың үлес салмағының жоғары болуы ақша
- неғұрлым өндіріс тұтқасының әсер ету күші көп болса
Ағымдағы шығындарды тиімді басқару рентабельділіктің шегін анықтаусыз мүмкін емес.
Нарықтық экономикада кәсіпкерлікпен айналысу процесінде
Кәсіпорынның барлық шығындарын олардың экономикалық
ағымдағы шығындар;
ағымдағы шығыстар;
күрделі салымдар.
Ағымдағы шығындар өнімдерді өндірумен және
Жобаның таза ағымдық құндылығының көлемін
NPV есептеуге қажетті ақпараттарды толық
Әдеттегі кіріс ақшалай ағымдары:
қосымша сатылу көлемі және тауар
жалпы шығындардың азаюы (тауар құнының
инвестициялық жобаның соңғы жылының аяғындағы
инвестициялық жобаның соңғы жылының аяғындағы
Әдеттегі шығарылатын ақша ағымдары:
инвестициялық жобаның алғашқы жылдарындағы бастапқы
инвестициялық жобаның алғашқы жылдарындағы бастапқы
құрылғыларды жөндеу және техникалық қамтамасыз
өндірістік емес қосымша шығындар (әлеуметтік,
Жоғарыда айтылғандай, нәтижелік ақша ағымдары
Мысалы:
«Денус−Астана» кәсіпорынның 6340 $ тұратын
Шешуі:
Ең алдымен қазіргі кездегі таза
NPV дәстүрлі есеп.
Кесте 3 -
Көрсеткіш
Жылдар
Ақша сомасы, $
Дисконттау көрсеткіші
Нақты мәні
Бастапқы инвестиция
Ақшаның жылдық ағымы Қазіргі
(1-4)
(6340)
2000 1,0
3,170 (6340$)
6340$
Осылайша, NPV=0, жоба қабылданды.
Бұдан кейінгі талдау 1000 $ кірістік ағымды 2 бөлікке
бастапқы инвестицияның кейбір бөлігін қайтару;
инвестицияны қолданудан қайтарым (инвестор табысы).
Кесте 4- Ақша ағымдарын тарату есебі,$
Жыл Осы жылға қатысты инвестиция
Ақша ағымы
Инвестициядан қайтарым
(2 графадан 10%) Инсестицияны
қайтару (3гр.-4 гр.)
Жылдың
аяғын-ғы
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
6340
4974
3471,4
1818,54
Барлығы 2000
2000
2000
2000
634
497,4
347,14
181,854
1366
1502,6
1652,86
1818,146
3170 4974
3471,4
1818,54
0
Инвестициялық жобаның бұл бөлімінің көлемді
1.Кәсіпорынның қызметінің соңғы 3 жыл
2.Инвестициялық жобаны дайындау кезеңіндегі кәсіпорынның
3.Негізгі өнім өндірісінің залалсыздығына талдау
4.Инвестициялық жобаны жүзеге асыру барысындағы
5.Инвестициялық жобаның тиімділік бағасы;
Кәсіпорынның бұдан бұрынғы қызметі мен
Шығынсыздықты талдау негізгі өнімдерді шығару
Жобаның қаржы бөлімінің неғұрлым жауапкершілігі
жоба бойынша кәсіпорынның инвестициялық қажеттілігін
инвестициялық қажеттілігінің қайнар көздерін белгілеу
инвестициялық жобаны іске асыру үшін
жобаның іске асуы есебінен түсетін
жоба көрсеткішінің тиімділігінің бағасы.
Жобаның іске асуы мерзімінде оның
Бұл принцип бойынша: « Доллардың
кейінгі алынған доллардың құнынан үлкен
Сонымен, инвестициядан туындайтын жалпы ақшалай
жоғарыда көрсетілген қаржылық феноменді есепке
( инвестицияның ) шамасын жабатын болса,
Жобаның өтімділігін бағалау кезіндегі инфляцияны
2.3 Төлем календарін құру
Ақша ағымы – қаржылық жыл ішінде банктің табатын
Ақшалай ағымның бағалану көрінісі ең
1.Координациялық және басқадай мамандығы бойынша;
2.Экономикалық көріністермен көрсетілген көріністермен дайындалған
3.Қарсыластық тенденциялық бағалау формасы .
Ақшалай ағымдар және бухгалтерлік есеп.
Тікелей әдісті қолданған жағдайдағы операциялық
түсімдеріне өнімдерді өткізуден алынған түсім
жұмсалуына жатады өндірістік шығындары; тауарлы
Инвестициялық қызмет ұзақ мерзімді активтерді
сату өтелген несиелерді беру мен
1.Ақша қаражаттарының түсуі:
- негізгі құралдары басқада ұзақ
- қаржылық инвестицияларды өткізуден;
- басқа заңды тұлғаларға
- басқа түсімдер;
2.Ақша қаражаттарын алу:
- күрделі жұмсалымдар;
- негізгі құралдарды басқа ұзақ
- қаржылық инвестицияларды сатып
- басқа заңды тұлғаларға
- басқа да төлемдер
Ақша ағынымен қатар инвестициялық жобаларды
ағымы пайдаланылады оны сипаттайды:
- қорланған түсім;
- қорланған жұмсалу және қорланған
Олар есепті кезеңінің әр қадамына
Есепті кезең қадамдарға уақыттың бөліктеріне
Ақша ағымы ақша қаражатының түсуі
- тұсімнен осы қадамдағы
- жұмсалумен – осы қадамдағы
- сальдо түсім мен
Ақша ағымы әдетте кәсіпорынның әр
1.инвестициялық қызметтен ақша ағымы;
2.операциялық қызметтен ақша ағымы;
3.қаржы қызметтен ақша ағымы.
Операциялық қызметі – кәсіпорынның, ұйымның табыс
Инвестициялық қызметі – ұзақ мерзімді активтер
Қаржы қызметі – меншікті капитал мен
Ақша ағымдарын орындармен орналастыру. Қаржылық
Кесте – 1 Ақша ағымдарының активтермен
Жыл
0 1
Ақша ағымдарының бір жүйені жүйелеген
1.Салықты қосқанда
18
18
18
18
18
Шығындардың азайуы
2.Жаңа амортизация
20 20 20 20
3.Ескі амортизация
5
5
5
5
5
4.Амортизацияның өзгеруі
15
15
15
15
15
5.Амортизацияның өзгеруінен салықтың кішіреуі
6
6
6
6
6
6.Таза ақша ағымдары
24 24 24 24 24
Ақша ағымдарының аяққы жүйесі
7.Жаңа станогтың ликвидтік жүйесі
20
8.Ликвидттік станогтың салықтық
-8
9.Кіріс немесе таза капитал
10
10.Ақшалай ағым операциясы
22
Таза ақша ағымы
11.Бірлескен таза ақша ағымы
46
Қайнар көзі: Е.С. Финансовый менеджмент 2006.33-41 бб.
Ақша ағымын бағалау көптеген көріністер
Сонымен қатар 2003 жылы домицилиант
Ақша экономикадағы рөлін өзінің атқаратын
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Әлжанова Н.Ш.Инвестициялық жобалау:Оқу құралы.-Алматы:қазақ университеті,2006.160б.
2.Мақыш С.Б.Банк ісі.Оқулық .-Алматы:ИздатМаркет,2007.471б.
3.Мақыш С.Б.Ақша айналысы және несие.Оқу құралы.-Алматы:ИздатМаркет,2004.248б.
4.Е.С.Стояновой Финансовый менеджмент 1998.33-41бб.48-56бб.
5.Л.Е.Басовский Финансовый менеджмент 1996.79-85бб.
6.Іскер адамның орысша-қазақша экономикалық түсіндірме сөздігі.Алматы,2005ж. 56-57бб.
7. Қ.Қ. Ілиясов, С. Құлпыбаев Қаржы Алматы: 2005.
8.К.Ж.Оразалин, М.М.Жантасов Орысша қазақша қазіргі уақыттағы экономикалық түсіндірме сөздігі
9.Б.А.Жүнісов Жалпы экономикалық теория Алматы:2002.60б.
10.С.С.Сахариев,А.С.Сахариев Әлем экономикасы Астана:2005.6б.
11.Қ.С.Сәкібаева. Коммерциялық бәсекелестік стратегияларын құру негіздемесі //Қаз ҰУ хабаршысы
12.Ғ.С.Сейткасымов Ақша,несие,банк Алматы:2001.36-41бб.
13.А.Н.Дәуренбекова Қазақстан өнеркәсібінің индустриалдық деңгейін көтерудің экономикалық механизмі. Алматы
14.C:Т.Мыржақов Компанияның инвестицияның Қазақстандағы жағдайы
// Атамекен № 7. 2006.426.
15.М.А Мустафин ҚР-ғы компанияның инвестициялық даму сатылыры // Атамекен
3
Кәсіпорынның ақша ағымы
1 Шаруашылық қызметін қаржылық басқару объектісі
10 Ликвидтілік факторін есептегендегі іске асырылатын процесс
9 Тәуекел факторін есептегендегі іске асырылатын процесс
8 Уақыт факторін есептегендегі іске асырылатын процесс
7 Тауарлы және қаржылық нарықтағы кәсіпорынның нысандары мен жұмыс
6 Экономикалық әсерінің шығаруын қамтамасыз ететін процесс
2 Елдің ақша жүйесі мен ақша нысанымен тікелей байланысты
3 Кәсіпорын капиталын ұйымдастыру,бөлу мен пайдалау ерекшелігімен байланысты процесс
4 Кәсіпорынның әртүрлі капитал түрін пайдалануын тойтаратын процесс
5 Кәсіпорынның жеке түрлерінің айналымы мен өзгеруін сипаттайтын процесс