Қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату түсінігі

Мазмұны:
Кіріспе
І-тарау. Қылмыстық жауаптылық пен жазадан босатудың құқықтық сипаттамасы.
Қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату
түсінігі 10
Қылмыстық жауаптылық пен жазадан
босату институтының мәні 13
П-тарау. Қылмыстық жауаптылықтан босату негіздері және олардың түрлері.
2.1 Қылмыстық заң бойынша қылмыстық
жауаптылықтан босату негіздері 16
І.І Қылмыстық жауаптылықтан босату
негіздерінің түрлері және олардың
жалпы сипаттамасы 19
Ш-тарау. Жаза. Жазадан босату түсінігі мен түрлері.
3.1 Жаза және оның мақсаты__________________ 27
3.2 Жазалар жүйесінің ұғымы және маңызы______ 34
3.4 Қылмыстық жазадан босату түрлері мен
олардың жалпы сипаттамасы 38
3.5 Кәмелеттік жасқа толмағандарды жазаны
өтеуден босату 47
ІV-тарау. Рақымшылық және кешірім беру.
Рақымшылық. 49
Кешірім беру. 52
Қорытынды 54
Пайдаланған әдебиеттер 56
Кіріспе
Қылмыстық жауаптылық әдетте жаза арқылы жүзеге асырылады. Бірақ та
Қылмыстық жауаптылықтан босату қылмыстық-құқықтық мәжбүрлеуді біртіндеп жеңілдетумен азайту тенденциясын
Қылмыстық жазадан босату— бүл кінәлі адамды жазаның құрамдас бөліктері
Аталған институтты қолдануға сот тағайындаған жазаны орындаудың тиімсіздігі немесе
Бұлар өзара мазмұны, негіздері, заңдық салдарлары және қолданудың процессуалдық
Сондай-ақ, қылмысты адам жазаны өтеуден босатылғанымен қылмыстық жауаптылықтан босатылмайды.
I Тарау. Қылмыстық жауаптылық пен жазадан босатудың
құқықтық сипаттамасы.
1.1 Қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату түсінігі
Жалпы қабылданған тәртіп бойынша қылмыстық жауаптылық қылмыс жасағаны үшін
Қылмыстық жаза тағайындаудың мақсаты қылмыс жасаған адамнан кек алу
Қылмыс жасағаны үшін сотталған адамға тағайындалған жазаның мөлшерін жеңілдету
Қылмыстық жауаптылықтан босатудың құқықтық сипаттамасы қылмыстық жауаптылықтың өзімен тығыз
Сондықтан, бір жағынан қылмыстық жауаптылық ұғымы, мәні және мазмұны
Қылмыстық жауаптылықтан босатудың құқықтық сипатын анықтау процессін қылмыстық жауаптылық
Бұл екі бағыттың да (ұстанушылар) қолданушылары өте көп. Карпушин,
Екінші көзкарасты ұстанушылар (Алексеев, Карнеева, Галперин) "қылмыстық жауаптылық —
Ал біз алғашқы көзқарасты қолдаймыз. Яғни біздің ойымызша қылмыстық
Ұстанған бағытымды түсіндіріп өтейін.
Біріншіден, егер басқа көзқарасты қабыл етсек, онда қылмыстық заңда
Екіншіден, бұл көзқарас бойынша қылмыстық жауаптылықтан босату қай кезеңде
Үшіншіден, жазаны өтеуден босату тек кінәліге қатысты жаза қолданылып,
Яғни, қылмыстық жауаптылықтан босату менің пікірімше, бұл жазаны іс
Сонымен, жасаған іс әрекеті үшін жауап беру міндеті жүзеге
Енді біз "қылмыстық жауаптылықтан босату" ұғымын қарастырып көруге тырысайық.
Егер адам жауап беруге міндетті болмаса, демек ол жауаптылықтан
Филимонов, Курляндский, Карпушин, Келина сияқты ғалымдар адамды қылмыстық жауаптылықтан
Филимонов В.Д. Біздің заң актілерімізде қылмыстық жауаптылықтан босатудың әрқилы
Мысалы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің ескіру мерзімінің өтуіне байланысты
Сондықтан жоғарыда аталған бапты "қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату"
1.2 Қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату институтының мәні.
Өзі жасаған қылмысы үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылған тұлғаның сотталуы
Өзінің қылмыстық-кұқықтық мәні бойынша бұл жағдайлар жазаны өтеуге теңестіріледі,
Қылмыстық жауаптылықтан босату автоматты түрде қылмыстық жазадан босатуға әкеледі.
Босату - бұл, әрине, кеңістік пен уақытта белгілі бір
Ең алдымен " босату " терминін заң шығарушы процестің
Сонымен қоса жазадан босату идеясының негізінде жазаны қолданудың орынсыздығы
Ары қарай қарастырайық.
Іс — әрекеттің жазаланушылығын жоятын жағдайлар заң актілерінде тікелей
Жекелеген жағдайларда қылмыстық жазалардан босату қылмыстық жауаптылықтан босатуға себеп
Мұндай жағдайлар да бірінші босату, екінші босатудың орындылығын көрсетіп
Бірақ бұл аталған қылмыстық жауаптылықтан босату институттарын мәні бойынша
Қазіргі отандық қылмыстық құқық қылмыстық іс-әрекеттің жазаланушылығын азайтатын жағдайлардың
Қылмыстық жазадан босату түрлері жалпы бірдей әлеуметтік-құқықтық бағытына қарамай,
II Тарау
Қылмыстық жауаптылықтан босату негіздері және олардың түрлері.
2.1 Қылмыстық заң бойынша қылмыстық
Кез-келген елдің қылмыстық заңының жалпыға бірдей мәлім постулаты қылмыс
С.Н. Собанини "қылмыстық жауаптылықтан босатуды әділетті әрі негізделген деп
Осыларға сүйене отырып, қылмыстық жауаптылықтан босатудың бірінші негізі онша
Қылмыстық кодекстің 10-бабына сәйкес онша ауыр емес қылмыстар санатына
Екінші негіз — қылмыс жасаған адамның қоғамға қауіптілігі болмауы
— Қылмысты алғаш рет жасауы;
Өз еркімен қылмысын мойындап келу;
Қылмысты ашуға көмектесу;
Келтірілген шығынды өтеу;
Қылмыс нәтижесіңце
салдарларын жою;
Жәбірленушімен татуласу;
Мән-жайдың өзгеруі;
Аталған мән-жайлардың біреуінің немесе бірнешеуінің онша ауыр емес және
Соңғы, үшінші негіз, кінәлі адамды қылмыстық жауаптылыққа тартудың орынсыздығы
Демек, тұлғаның іс-әрекетінде қылмыс құрамының белгілері болуы барлық жағдайда
Егер, барлық заңда көзделген қылмыстық жаза мен қылмыстық жауаптылықтан
1. Тұлға қылмыстық жауаптылықтан айыпкер ретінде
танылғанға дейін толық босатылады.
Бұл жағдайда кінәлі өзі жасаған қылмысының ешқандай тиімсіз салдарын
2. Тұлға қылмыстық жауаптылыкқа айыпкер ретінде тартылады,
Бұл жағдайда кінәлі үшін бірқатар тиімсіз салдарлар туындайды, бірақ
Бұл — ескіру мерзімінің өтуі, рақымшылық актісі салдары, мән-жайдың
3. Тұлға сотталып, жаза тағайындаған, бірақ оны өтеуді кейінге
Бұл санатқа сот талқылауы кезіңде анықталған ескіру мерзімінің өтеуі
Мысалы, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 69-шы бабын - "Ескіру
Жалпы ереже бойынша жаза көздеген мақсатына жасалған қылмыс пен
Бұның барлығы қылмыс жасаған адамды қылмыстық жауаптылыққа тартпайды, оған
Сонда да заңда көрсетілген ескіру мерзімдерінің өтуі қылмыстық жауаптылықтан
4. Тұлға тағайындалған жазаны одан әрі өтеуден босатылады. Бұл
Осылайша қылмыс
Оны кінәлі деп танып босату;
Соттың мұндай шешім шығаруына дейін жауаптылықтан босату.
2.2. Қылмыстық жауаптылықтан босату негізінің түрлері
және олардың жалпы сипаттамасы.
Қылмыстық жауаптылық әдетте жаза тағайындау, жаза қолдану арқылы жүзеге
Қылмыстық жауаптылықтан босату, қылмыстық заңның қылмыстық құқықтың мәжбүрлеу шараларын
Қылмыстық Кодексте қылмыстық жауаптылықтан босатудың келесі түрлері көрсетілген:
Шын өкінуіне байланысты (ҚК 65-бап)
Кажетті қорғаныс шегінен асу жағдайында (ҚК 66-бап)
Жәбірленушімен татуласуына байланысты (ҚК 67-бап)
Жағдайдың өзгеруіне байланысты (ҚК 68-бап)
Ескіру мерзімінің өтуіне байланысты (ҚК 69-бап)
Бұлардан басқа жауаптылықтан босатудың тағы бір түрі — рақымшылық.
Қылмыстық жауаптылықтан шын жүректен өкінуіне байланысты босату.
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 65-бабыңда қылмыстық жауаптылықтан босатудың жаңа
Қылмыскердің алғаш рет қылмыс жасауы;
Жасалған қылмыс онша ауыр емес немесе орташа ауырлықтағы қылмыстар
Өз кінәсін мойындап келу;
Қылмысты ашуға көмектесу;
Келтірілген залалдың орнын толтыру.
Өз кінәсін мойындап келу заңда басты шарттардың бірі ретінде
Қылмысты ашуға көмектесу, жағдай жасау деп жасалынған қылмыстық іс-әрекеттің
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 65-бабы бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатудың
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 65-бабының екінші тармағында түлғаға қарсы
Қажетті қорғану шегінен асып кеткен жағдайда қылмыстық жауаптылықтан
Қажетті қорғану жағдайында зиян келтіру қоғамдық тиімді іс-әрекеттің қылмыстық
Осы жағдайды ескере отырып Қылмыстық Кодекстегі 62-бапта тұлға қажетті
Шабуылға тап болған адамдар нерв жүйесінің типіне, жасына байланысты
Қылмыстық жауаптылықтан босатудың бұл жаңа түрінің енгізілуі, кажетті қорғану
Қылмыстық жауаптылықтан жәбірленушімен татуласуына байланысты босату
Тұлғаны қылмыстық жауаптылықтан босатуға негіз болатын жағдайлардың бірі жәбірленушімен
Бұрынғы уақытта қылмыстық істер жәбірленушімен кінәлінің татуласуына байланысты тек
Заң мұндай әрекеттер қатарына Қылмыстық іс жүргізу Кодексінің 34-бабында
Қылмыстық кодекстің 67-бабына сәйкес жауаптылықтан босату мәселесін қарастыруда міндетті
Жағдайдың өзгеруіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату.
Қылмыстық кодекстің 67-бабында істің сотта қаралуы уақтысында жағдайдың өзгеруіне
Қылмыстық кодекстің 68-бабының 1-тармағына сәйкес, егер жағдайдың өзгеруі нәтижесінде,
Қылмыстық кодекстің 68-бабының 2-тармағында қылмыс жасағаннан кейінгі өзінің мінсіз
Қылмыстық кодекстің 68-бабының тәртібімен қылмыстық жауаптылықтан босатылған тұлғаға ешбір
Ескіру мерзімінің өтуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату.
Ескіру мерзімінің өтуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату Қазақстан Республикасы
Ескіру мерзімі институтының енгізілуінің мәні мынада. Қылмыстың жасалу сәті
Занда келесі ескіру мерзімдері көрсетілген: 2 жыл, 5 жыл,
Заңға сәйкес тұлға қылмыс жасалған күннен келесі мерзімдер өтуіне
Онша ауыр емес қылмыс жасалған күннен 2 жыл өткен
Ауырлығы орташа қылмыс жасаған кезде 5 жыл мерзім өтуіне
Ауыр қылмыс жасаған жағдайда 10 жыл мерзім өтуіне байланысты;
Аса ауыр қылмыстан соң 15 жылдан кейін.
Қылмыстық жауаптылыққа тартудың ескіру мерзімін есептеу барысында мерзімнің
Қылмыстық кодекстің 69-бабының 2-тармағына сәйкес, ескіру мерзімі қылмыстың жасалған
Ескіру мерзімінің өтуі үзілуі немесе тоқтатылуы мүмкін. Ескеру мерзімі
Ескіру мерзімінің өтуі бұрын ауыр немесе аса ауыр қылмыс
Егер сот ескіру мерзімін қолдану мүмкін емес деп тапса,
Адамзаттың кауіпсіздігі мен бейбітшілікке карсы қылмыстар — агрессиялық соғысты
7 "Коментарий к Уголовному К ретінде өлім жазасы қолданылуы
Егер сот ескіру мерзімін қолдану мүмкін емес деп тапса,
Адамзаттың кауіпсіздігі мен бейбітшілікке карсы қылмыстар — агрессиялық соғысты
III Тарау
Жаза. Жазадан босату түсінігі мен түрлері.
3.1 Жаза және оның мақсаты
Қылмыскерге тек қылмыстық жазалау шараларын, оның ішінде ауыр, катал
Қылмыскерлікпен күресте мемлекет басқа да шараларды қолданады. Мұндай шаралардың
Қылмыстық заң нормаларын сақтауды мемлекет мәжбүрлеу арқылы қамтамасыз етеді,
Жаза қолданудағы мақсат - адам мен азаматтың құқығын, бостандығын,
Қазақстан аумағында бұрын күшінде болған қылмыстық заңда (1998 жылдың
Республиканың Қылмыстық кодексі жаза түсінігіне мынадай анықгама береді: Жаза
Бұл анықтамадан жаза белгілерінің жиынтығы шығады. Оны қылмыс жасаған
Үкім тек Қазақстан Республикасының атынан шығарылады. Мемлекеттік мөжбүрлеудің басқа
Заңды күшіне енген сот үкімі барлық мекемелер, кәсіпорыңдар мен
Үкімде тағайындалған жаза қатаң дара сипатта болады, ол тек
Жазаңың орындалуы мемлекет күшімен жузеге асырылады. Қоғамдық ықпал жасау
Қоғамдық ықпал ету шараларын мемлекеттік органдар емес, қоғамдық ұйымдар
Қылмыс пен жаза — өзара тығыз байланысты құқықтық түсінік.
Жазаға тән ерекшелік — міндетті түрде жазалаудың болуы. Жазалау
Мысалы: бас бостандығынан айырғанда, камауға алғанда сотталған адамның көптеген
Жазалау жазаға тән ерекшелік бола тұрса да Қылмыстық кодексте
Дегенмен, бірқатар ғалымдар жазалауды жаза мақсаты ретінде қарастырған. Атап
И.И Карпец (2) пен А.Н.Тарбагаевтың (3) еңбектерінде де осындай
Мемлекеттік мәжбүрлеудің ерекше шарасы болып табылатын жазада соттылық сияқты
Бұрын қасақана қылмыс
Сондықтан да жаза тағайындау дегеніміз қылмыс жасаған адамға мемлекет
Әрбір мемлекеттік мәжбүрлеу шарасының өз міндеті, өзіне тән мақсаты
Жазаңың нақты мақсаты Қазақстан Республикасының қылмыстық заңдарының алдында тұрған
Жазаңың мақсатын анықтаудың, бәрінен бұрын, соттың заң қолдану қызметінде
Жазаңың мақсатына заң тұрғысынан анықтама беру — жаза қолданудың
Жазаңың мақсаты ҚК-тің 38-бабында былай көрсетілген: «Жаза әлеуметтік әдолеттілікті
Яғни, жазаңың мақсаты:
а) әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру;
б) сотталғанды түзеу;
в) сотталған тарапынан жаңа қылмыстың жасалуын болдырмау (арнайы, жеке
г) басқа адамдар тарапынан қылмысты болдырмау (жалпы сақтандырудың мақсаты).
Жаза қолданылған әрбір жағдайда осы мақсаттар бірге қарастырылуы тиіс.
Сонымен әлеуметтік әділеттілікті калпына келтіру — жаза мақсаттарының бірі
Айыпкерге жаза тағайындағанда сот тек жәбір шеккен адамға ғана
Ал, жалпы қоғам көлемінде әлеуметтік әділеттілік қалпына келу үшін
Жаза қолданғанда адамдар әділеттікті сезінеді, ал кейбір жағдайларда қылмыскердің
Қылмыс жасаған адамға заңды қолдана отырып, мемлекет ол адамның
Түзеу дегеніміз — адам бойындағы қылмыс жасауға итермелейтін қасиеттерді
Түзеудің мақсаты адамның мінез-құлқын, іс-әрекетін қайта қалыптастыру, жаңа қылмыс
Түзеу процесі алдын ала тергеу кезінен басталады, бірақ сот
Әртүрлі жаза шаралары түзеудің әртүрлі тәсілін, әдісін және жолын
Бас бостандығынан айыру жазасын өтегенде сол жазаңы өтеу режимі,
Бұл мақсатқа барлық уақытта бірдей қол жете бермейді, ал
Сотталған адамды түзеу мақсаты әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру мақсатымен
Жазаңың өзіндік, жеке мақсаты — арнайы (жеке) сақтандыру мақсаты.
Әдебиеттерде арнайы сақтандыру шараларының мазмұны және оған қол жеткізу
Ал, И.И. Карпецтің пікірінше, нақты адамға жаза тағайындағанда арнайы
Арнайы сақтандырудағы мақсатқа мына жолдармен қол жеткізуге болады. Біріншіден,
Қылмыстық заңда белгіленген жазалар жүйесінде сотталған адамның жаңа қылмыс
Мысалы, бас бостандығынан айырғанда, қамауға алғанда тиісті режим сақталады,
Екіншіден, арнайы сақтандырудағы мақсатқа жазамен қорқыту арқылы қол жеткізуге
Сотталған адамның басына кандай да бір күйзеліс келсе, ол
Үшіншіден, арнайы сақтандырудағы мақсатқа жазаңы өтеу барысында сотталған адамның
Сонымен қылмыстан арнайы сақтандырудағы мақсат сотталған адамды түзеу
Ал, қылмыстан жалпы сақтандырудағы мақсат қылмысты сотталған адам тарапынан
Қылмыстан арнайы сақтандырудан
Жазаңың жалпы сақтандыру шараларындағы ықпалы, біріншіден, қылмыстық заңның жарияланып,
С.В. Полубинская жалпы аддын алу шараларын екі түрге бөледі:
Жазаңы қолданғанда жазаңың барлық мақсаттары бірден қамтылады. Бірақ бұл,
3.2 Жазалар жүйесінің ұғымы және маңызы
Жазалар жүйесі дегеніміз — ауырлығы ескеріліп белгілі бір ретпен
Әділ қазылық мәселелерін шешуде жазалар жүйесін белгілеудің методологиялық және
Оның методологиялық маңызы сол — өрбір жазаңың қолдану жағдайын,
Заңмен белгіленген жазалар жүйесінің маңыздылығы сонда — ол арқылы
Жалпы жаза түрлерінің жүйесі және жазаңың әрбір жеке түрі
Сонымен, жаза түрлерінің біршама көптігі қылмыстың да, оны жасаған
Жазаңың түрлері мен жүйесі, сонымен қатар, қылмыскерлікпен күресу тәсілдеріне
Қылмыстық жаза қоғамдағы үстем көзқарасқа және оның өмір сүруінің
Керісінше, егер заңдарға қоғам саяси да, сана жағынан да
Қылмыстық заң мен жаза адамдардың қалыптасқан өміріне, қоғамдық қатынасқа,
Егер жаза түрлерінің қоғамның және қоғамдық қатынастардың даму деңгейімен
1532 жылы қабылданған Карл Ү-нің қылмыстық жинағы «Каролина» (Constiturio
Қылмыскерлікпен күрестің барлық формалары мен әдістері тек қатаң жазалаумен
Бірақ, қатаң жаза қолданудың өзі қатыгездікті тудыратынын өмір көрсетті.
Қазіргі тарихи кезең жағдайды жазамен түзетуге болмайтындығын көрсетіп отыр,
Қоғамның әлеуметтік өміріндегі жазаңың орыны, бәрінен бұрын, адамгершіліктен, адамға
Қазақстан Республикасының жаңа Қылмыстық кодексінде бұл принциптер ескерілген және
Өлім жазасы жаза түрлерінің тізіміне кіргенмен, ол ерекше сипаттағы
ҚР ҚК-нің 39-бабында қарастырылған кылмыстық жазалар тізімінде мыналар бар:
Тиімділігі өте төмен
Бұрын кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазалар түрінің арнайы тізімі қарастырылмаған
Жаңа ҚК-те жазалар жүйесі басқаша құрылған: олар (жаза түрлері)
ҚР-ның қылмыстық заңындағы жазалар жүйесінде адамды масқара ететін, оның
Сондықтан да бұл қылмыстық заңда жаза түрлерінің толық әрі
Жаза түрлері өздерінің мазмұны, сотталғанға ықпал жасау төсілі және
Кейбір жазаларды соттардың міндетті түрде қолдану шарты, шегі және
Осы күшіндегі ҚК бойынша жаза жүйесі туралы айтқанда, біріншіден
Жазаңың бұл түрінің өзінше бөлек жаза болып қарастырылуға құқығы
Жүйеге кіретін жазаңың барлық түрлері үш топқа бөлінеді: негізгі,
Жазаларды негізгі және қосымша деп бөлудің практикалық маңызы зор.
3.3. Қылмыстық жазадан босату түрлері мен олардың жалпы
Жазадан босату — бұл кінәлі адамды жазаның мазмұны болып
Қылмыстық жауаптылықтан босату мен қылмыстық жазадан босату өзара мазмұны,
Қылмыстық Кодексте жазадан босатудың келесі түрлері атап көрсетілген:
Шартты-мерзімінен бұрын жазаны өтеуден босату (ҚК 70-бап);
Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңілдеу келетін жаза түрімен алмастыру
Жүкті әйелдер мен жасөспірім балалары бар әйелдердің жазасын өтеуді
Ауыр науқастығына байланысты жазаны өтеуден босату (ҚК 73-бап);
Төтенше жағдайлар салдарынан жазаны өтеуді кейінге қалдыру немесе жазаны
Айыптау үкімінің ескіру мерзімінің өтуіне байланысты
жазаны өтеуден босату (ҚК 75-бап);
Қылмыстық жазадан босатудың тағы екі түрі бар. Олар рақымшылық
Жазаны өтеуден шартты мерзімінен бұрын босату. Қылмыстық кодекстің 70-бабыңда
Сот шарты-мерзімінен бұрын босату туралы шешім қабылдамай тұрып сотталғанның
Мерзімінен бұрын босату қолданудың шартарының бірі тағайындалған жазаның занда
Ауырлығы онша емес және ауырлығы орташа қылмыс үшін
Ауыр қылмысы үшін тағайындалған жазаны кемінде үштен екі бөлігін
Аса ауыр қылмыс
Қылмыстың ауырлық дәрежесіне тәуелсіз бас бостандығынан айыру жазасын өтеу
Өмір бойы бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жатқан сотталғандарды
Түзелу процесі жазадан босатылған соң да жүретін болғандықтан шартты
Шартты түрде—мерзімінен бұрын босату туралы шешім қабылдағанда сот ешқандай
Жаңа Қылмыстық кодекс бойынша бұрынғы кодексте көрсетілгендей қоғамдық тәртіпті
Жаңа Қылмыстық кодексте мерзімінен бұрын-шартты түрде босатуды қолдануға болмайтын
Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен
Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен алмастыру тәртібі
Жазаның өтелмеген бөлігін ауыстыра отырып, сот Қылмыстық кодекстің 39-бабын
Жазаның өтелмеген бөлігін жеңілдеу жазамен ауыстыру босатудың шартсыз түрлерінің
Жүкті әйелдер мен жасөспірім балалары бар әйелдердің жазасын кейінге
Қылмыстық кодекстің 71-бабы жүкті әйелдер мен жасөспірім балалары бар
Жазаны өтеуді бір жыл мерзімге дейін кейінге қалдыруына жол
Жазаны өтеуді кейінге қалдыру кезеңінде жаңа қылмысты жасаған сотталған
Осылайша жазаны өтеуді кейінге қалдыру мерзімі аяқталған соң немесе
Жазаны өтеуден босату мүмкіндігі туралы;
Жазаның калған бөлігін Қылмыстық кодекстің 71-бабының ережелеріне сәйкес неғұрлым
алмастыру мүмкіндігі туралы.
Сотталған адамды жазаның қалған бөлігін өтеу үшін тиісті мекемеге
Демек, сотталған адам жазаны өтеуді кейінге қалдыру мерзімі аяқталуына
Науқасына байланысты жазаны өтеуден босату
Науқасына байланысты жазадан босату ( ҚК-ң 73-бабы ) екі
Психикалық ауытқулар қылмыс жасалған соң немесе жазаны өтеу процессі
өтеуден қылмыстық ауырлық дәрежесі мен сот тағайындаған жаза мөлшеріне
Мұндай тұлғаларға қатысты сот Қылмыстық кодекстің 77-бабына сүйеніп медициналық
Өз іс-әрекетінің мән-мазмұнын түсіну мүмкіндігінен немесе оларды басқару мүмкіндігінен
Басқа ауыр науқастарға душар болғандарды жазаны өтеуден босатудың өзіндік
Науқасына байланысты жазаны өтеуден босату дәрігерлік коммиссия қортындысы мен
Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 73-бабының бірінші және екінші тармақтарында
Камау немесе тәртіптік әскери бөлімде ұстау жазасына сотталған әскери
Казақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 73-бабы бойынша қылмыстық жазаны өтеуден
Төтенше жағдайларға байланысты жазаны өтеуден босату және жазаны өтеуді
Төтенше жағдайларға байланысты қылмыстық жазаны өтеуден босату немесе оны
Соттың онша ауыр емес және орташа ауырлықтағы қылмыс жасаған
Осылайша заң жазаны өтеуден босатуды аса ауыр зардаптардың туу
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 74-бабында аса ауыр зардаптарға соқтыру
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 74-баптарының 2-ші тармағындағы норманың бірқатар
Біріншіден, неге осы аталған жазаны өтеуден босату және оны
Тұлға ауыр немесе аса ауыр қылмыс істеген жағдайда сот
Қылмыстық кодекстің 74-бабында көрсетілген жазаны өтеуден босату түрі де
Айыптау үкімінің ескіру мерзімінің өтуіне байланысты жазаны өтеуден босату.
Кейбір жағдайларда айыптау үкімі бірқатар себептер нәтижесінде жүзеге асырылмауы
Айыптау үкімі оның заңды күшіне енген күннен бастап, келесі
үш жыл-онша ауыр емес қылмысы үшін сотталғандарға;
алты жыл — орта ауырлықтағы қылмыс жасағаны үшін сотталғандар;
он жыл — ауыр қылмыс жасағаны үшін соталғандарға;
он бес жыл - аса ауыр қылмыс жасағаны үшін
Ескіру мерзімінің өтуі тоқтатыла тұруы немесе үзілуі мүмкін. Ескіру
Ескіру мерзімі Қылмыстық кодекстің 75-бабының бірінші тармағында көрсетілген мерзімдер
Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыс үшін сотталған адамдарға
3.4 Кәмелеттік жасқа толмағандарды жазаны өтеуден босату.
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 78-бабы бойынша жазаны өтеуден босатылатын
Алғашқы рет онша ауыр емес және орта ауырлықтағы қылмысы
Түсіндірме беріп отырған бапта заң шығарушы кәмелеттік жасқа толмағандарды
Кәмелеттік жасқа толмағанның онша ауыр емес немесе орта ауырлықтағы
Аталған дәрежедегі қылмыстарды бірінші рет жасауы;
Кәмелетке толмаған тұлғаға берілген мінездеме аталған тұлғаның түзелуіне қылмыстық
Сот сенімі кәмелеттік жасқа толмаған адам істеген іс-әрекеті, оның
Кәмелеттік жасқа толмағандарды жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын
Шартты-мерзімінен бұрын босату кәмелеттік жасқа жетпей қылмыс жасағаны үшін
а) Соттың онша ауыр емес немесе орта ауырлықтағы қылмысы
б) Соттың ауыр қылмыс үшін тағайындаған жазасының кемінде жарты
в) Соттың аса ауыр қылмыс үшін тағайындаған жазасының кемінде
Кәмелетке толмағандарға қатысты қолданылатын ескіру
мерзімдері.
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 75 және 69 баптарында көрсетілген
Айрықша жағдайларда сот істелген іс-әрекет сипаты мен тұлғаның ерекшеліктеріне
ІV-тарау. Рақымшылық және кешірім беру. 4.1.Рақымшылық.
Қазақстан Республикасының Конституциясының 54-бабының алтыншы тармағына сәйкес Республика Парламенті
Рақымшылық және кешірім жасау актілері жасалған қылмыс үшін қылмыстық
Рақымшылық актілері әдетте мемлекетте айтулы оқиғалармен мерейтойлық күндердің келуіне
байланысты рақымшылық жасау туралы" Қазақстан Республикасының заңы шықты.
Рақымшылық актілері нормативтік сипатта болады. Олар қылмыстың белгілі болған
1991 жылы 16 ақпанда қабылданған рақымшылық актісі бас бостаңдығынан
1994 жылы 5 қазанда кабылданған рақымшылық актісі біріншіден бас
Рақымшылық қылмыстық жауаптылықтан немесе жазадан босата алады. Мысалы: 1994
Сот тағайындаған жазаны рақымшылық актісіне сәйкес қысқартылуы немесе неғұрлам
Рақымшылық жасау актісінде жазасын өтеу барысында ішкі режим тәртібін
Әдетте рақымшылық актілерінде бұл заңның белгілі бір адамдар тобына
"Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемеңдігі туралы Декларациясы қабылдануының 10 жылдығына
Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендегі туралы Деклариясын қабылдануының 10 жылдығына
1 бап. Онша ауыр емес және орта ауырлықтағы қылмысы
Кәмелетке толмаған адамдар және қылмыс жасау кезінде кәмлетке толмаған
Кәмелетке толмаған балалары бар немесе асырауында I,
II топтағы мүгедек балалары бар әйелдер және жүкті әйелдер;
55 жастан аскан әйелдер мен 60 жастан асқан еркектер;
Ұлы Отан соғысының (1941-1945) қатысушылары мен мүгедектері және оларға
I және II топ мүгедектері;
бап. Бірінші рет онша
айыру жазасына сотталған осы заңның 1 бабына енгізілген
сотталғандар жазасын өтеуден босатылсын.
бап. Онша ауыр емес немесе орташа ауырлықтағы қылмыстары үшін
енбеген, сотталғандар, егер сот тағайындаған жазаның кемінде
үштен бірін өтесе, одан ары жазасын өтеуден босатылсын.
4 бап. Осы заңның 1 бабында аталған және осы
5 бап. Осы заңның 1-4 баптарының астына енбеген алғашқы
6 бап. Негізгі жаза түрі ретінде бас бостандығынан айыруға
7 бап. Әскери қылмыс жасаған әскери қызметшілер, сондай-ақ
8 бап. Осы заңның 1-7 баптары негізінде жазадан босатуға
1. Онша ауыр емес және орта
2. Ауыр қылмысы үшін сотталып, тағайындалған жазаның кемінде екіден
9 бап. Осы заң күшіне енгенге дейін жасалған, осы
Рақымшылық жасау актісі қабылданған күнге дейінгі қылмыс жасаған тұлғаларға
Созылмалы қылмыстарға қатысты рақымшылық тек рақымшылық туралы акт қабылданған
4.2. Кешірім беру.
Кешірім беру — мемлекет басшысының сотталған адамды жазаны өтеуден
Қазақстан Республикасында республика соттарымен сотталған республика азаматтарына кешірім беру
Қазақстан Республикасының Президенті кешірім беру актісі соттың айыптау үкімі
Кешірім беруде қылмыс жасағаны үшін сотталған адам жазаны одан
Жазасын өтеп қойған сотталған адамның кешірім беру актісі бойынша
Кешірім беру тәртіп бойынша сотталған сотталғанның немесе оның жақын
Егер сотталған адам жазасын өтеп жатса, ұсыныс түзеу мекемесінің
Кешірім беру әдетте өлім жазасын бас бостандығынан айыру жазасына
Қорытынды
Қылмыс жасаған кінәлі адамды қылмыстық жауаптылықтан босату осы тұлғаны
Осылайша "Әрбір кінәліге - әділетті жаза" қағидасы бұзылады. Бұл
Жаза тым кешігіп орындалып жатса, ол өзінің ескертушілік әсерін
Аталған инситуттың өмір сүруі нәтижесінде "жазаны кұр қорқыту құралына
Тіпті жазаны өтеп біткен немесе жазаны қысқартқан немесе неғұрлым
Тұлғаны соттың белгілі бір жаза түріне соттауы тәртіп бойынша
Жаңа қылмыс жасаған жағдайда соттылығының болуы әдетте ауырлататын мән-жайлар
Сонымен:
Қылмыстық жаза қылмыскердің сазайын тарттыру мақсатын көздемейді. Оның негізгі
Қылмыстық жауаптылықтан босатудың құқықтық сипатын анықтау процесін, қылмыстық жауаптылық
Мен де осы көзқарасты ұстанамын. Яғни, меніңде ойымша қылмыстық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының Конститутциясы. 1995 ж. 30 тамыз.
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына дәстүрлі Жолдауы. 2006 ж.
Қазақстан Республикасы Президентінің
Қазақстан Республикасының Қылмыстық
Коментарий к Уголовному
Учебное и практическое пасобие: "Наказание". Под.Ред.к.ю.н. А.А.Нурымбетова
Учебник: Уголовное право
Курс лекций : Уголовное право (общая часть), под.ред.А.В.Наумова.
Учебник: Уголовное право (общая часть), под.ред. д.ю.н.профессора И.Я. Козаченко.
М. П.Карпушин,В. И. Курляндский"Уголовная ответственность и состав преступления", Юридическая
Б.А.Куринов "Научные
Кригер Г.А. "Причинная связь в советском уголовном праве", Советская
Волошина А. "Нарушение нравственных норм как фактор насилственных преступлений".
Кригер Г.А. "Наказание
Здравомыслов Б.В., Красиков
"Уголовное право", Монускрипт, Москва, 1992г.
Бюллетень Следственного Департамента МВД РК, N4. г.Астана.
«Об уголовной ответственности юридических лиц» правовая реформа в Казахстане
Шаймерденов К. Пожизненное лишение свободы. Новелла (Уголовное право). Юридическая
Алимжан К. Толкование и применение правовых норм в судебной
Дулатбеков Н.О. Қылмыстық жаза тағайындау (теория және практика мәселелері):
Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Лекциялар курсы. Астана. Фолиант. 2001
Анашкин Г. Назначение наказания за несколько преступлений и по
Бажанов М.И. Назначение наказания по советскому уголовному праву. Киев,
Горелик А.С. Назначение наказаний по совокупности. – Красноярск, 1975,
Горелик А.С. Наказание по совокупности преступлений и приговоров (принципы,
Горелик А.С. Уголовно – правовые проблемы наказания по совокупности
Губаева Т., Малков В. Назначение наказания по совокупности преступлений.
Комментарий к УК РК под ред. Рогова И.И., Рахметова
Кругликов Л.Л. Уголовно - правовые средства обеспечения справедливости наказания.
Куринов Б.А. Обеспечение законности и справедливости при назначении наказания.
ҚР Жоғарғы сотының 1999 жылғы 30 сәуірдегі «Қылмыстық жаза
Малков В.П. Совокупность преступлений. Казань, 1974.
Малыхин В.И. Назначение наказания при совокупности преступлений. – Самара,
Молчанов Д.М. Совокупность преступлений. Автореферат диссертации на соискание ученой
Морагулова И.Л. Назначение наказания за 1985 год. – М.,
Научно – практический комментарий к УК РФ. Том.1. –
Николаева З.А. Коллизии норм о множественности преступлений и назначении
Осипов П.П. Теориетические основы построения и применения уголовно –
Попрас В. Назначение наказаний по совокупности преступлений и приговоров.//Бизнес
Российская юстиция, 1996 г.-№12.
Солопанов Ю., Шмелев В.О. О назначении наказания при совокупности
Становский М.М. Назначение дополнительных наказаний при совершении нескольких преступлений.//
Уголовное право., Общая часть. Учебник под ред. Козаченко И.Я.
Ушаков А.В. К вопросу об эффективности норм, регламентирующих назначение
Черданцев А.Ф. Системообразующие связи права. Советское государство и право,
Юшков Ю.Н: Назначение наказания по совокупности преступлений и приговоров.
Қазахстан Республикасы Қылмыстық кодексінің " 69-бабы, 2000 жыл
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі", 2001
Курс лекций: "Уголовное право" (Общая часть), под. ред. А.В.
Рогов И.И. "Уголовное право Республики Казахстан", Учебник, 1998 год.
Коментарий к Уголовному кодексу Республики Казахстан, КВШ МВД РК,
Коментарий к Уголовному Кодексу Ревпублики Казахстан, КВШ МВД РК,
91-92 беттердегі «Ескертуді» караңыз. Аббревиатурадағы алғашқы сан «Ескертудегі» тізімнің
Рогов И.И. "Уголовное право Республики Казахстан", Учебник (общая часть),
Учебное и практическое пособие: "НАКАЗАНИЕ", Под. Ред. к.ю.н. Нурымбетова
"Қазақстан Республикасының Конститутциясы", 1995 жыл 30 тамыз.
Қазакстан Республикасының Конститутциясы", 1995 жыл 30 тамыз.
58