ЖОСПАР
Кіріспе 2
I.Жер ресурстары мен жер рентасының теориялық негізі 3
1.1. Жер ресурстарының мәні мен мазмұны 3
1.2 Жер ресурстарын пайдалану төлемдерін белгілеу әдістері 4
1.3 Жер рентасы туралы ұғым 7
ІІ Жер ресурстар нарығы және жер рентасы 16
2.1 Жер ресурстар нарығының қазіргі жағдайы 16
2.2 Жер пайдалану ақылылығы және экономикалық ынталандыру 17
2.3 Жер пайдалану ақылылығы 18
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 21
Кіріспе
Жер өте ерте кезден адамзат қоғамының өмір сүру
Жер салығы жер иеленушілерді байытудан басқа жалпы экономикалық
I.Жер ресурстары мен жер рентасының теориялық негізі
1.1. Жер ресурстарының мәні мен мазмұны
Табиғат ресурстарының ең негізгісі жер ресурстары болып табылады.
Жер табиғи фактор ретінде қарастырылады. Яғни, ол адам
1.2 Жер ресурстарын пайдалану төлемдерін белгілеу әдістері
Жер ресурстарын пайдалану төлемдері жерді тиімді пайдалану және
Жер ресурстарына төлем казіргі уақытта негізінен жер салығы
Жер салығы төлемдері – жер иесіне, әсіресе, мемлекетке,
Жер үшін төленетін салықтың көпшілігі жер пайдаланушының өндірген
Табиғат ресурстары үшін төлем түрлерін сұрыптауға сүйенетін болсақ,
Жер салығының мөлшері жер учаскесінің сапасы, орналасқан орны,
Жер – тұтыну құндылығы, оның құны жоқ, тек
1.3 Жер рентасы туралы ұғым
Жер және оның қойнауы өндірістің үш факторының бірі
Жер ұсынысының шектеулігі және икемсіздігі ауыл шаруашылығында баға
Жер рентасы – жерден түсетін тұрақты табыс. Құрылу
Жер рентасының маркстік тұжырымдамасына келетін болсақ, қоғамдағы
Дифференциалдық рента құнарлығы өте жақсы және орташа учаскеде
Дифференциалдық рента бірдей еңбек жұмсап нашар жерді пайдаланумен
Жер мәңгілік өндіріс қажеті, оны дұрыс пайдаланғанда өнімділігі
Қорытынды: Дифференциалдық рента – бұл өндірістегі
Дифференциалдық рентаны анықтау әдістерін жоғарыда қарастырдық. Ал абсолюттік
Ауыл шаруашылығында жер тек қана өмір сүру, еңбек
Топырақтың құнарлығын жаңғырту, қосымша еңбек жұмсауды қажет етеді.
Шартты мысалдармен жер ресурстарын бағалау әдістерін қарастырайық. Ауыл
Келтірген мысал әр түрлі әдістермен жерді бағалап бірдей
Абсолюттік рента. Карл Маркс ілімі бойынша бұл жерге
Егер жердің иесі жерді жалға берсе, онда жалға
П. Самуэльсон жер рентасының мөлшері «соңғы әдіспен» анықталады,
Енді, егер жер фермерге жатпайды, оны ол тек
Неоклассиктер мынадай принциптен шығады, әрбір фактордың бағасы -
14 – суретті қарастырайық.
Жер ұсынысының икемсіз екені белгілі. Сондықтан жер ұсынысы
Егер арендалық төлем (рента) деңгейі өссе (Е нүктесінен
Егер арендалық ставканың деңгейі төмендесе ( Е нүктесінен
Яғни, тек Е нүктесінде жерге сұраныс пен ұсыныс
Неоклассиктерді құн және рентаның кімнің еңбегімен құрылғаны емес,
Осы сұрақты зеріттеудің нәтижесі екі қорытындыға әкеледі.
Рентаның деңгейі ұсыныстың икемсіздігінен сұранысқа тікелей байланыста
Рентаның деңгейі соңғы өнімге сұранысқа байланысты. Мысалы, егер
Рыноктық экономикада жер сатып алу – сату
Сондықтан жердің бағасы екі өлшемге байланысты:
жердің меншік иесі болғанда алатын жер рентасының көлемі;
қарыз процентінің ставкасы.
Бұл байланысты формуламен көрсетуге бола
Рента көлемі
Жердің бағасы = ---------------------------------100х
Қарыз процентінің мөлшері
Мысалы, егер жылдық рента 2000
2000
Бағасы = ------------ х100 = 50000 долл.
4
Қорытынды: Егер рента көлемі көбейсе, жердің бағасы өседі,
Барлық табиғат байлықтары сияқты жер ресурстары да абсолютті
ІІ Жер ресурстар нарығы және жер рентасы
2.1 Жер ресурстар нарығының қазіргі жағдайы
Нарықтық қатынастар жағдайында Қазақстан Республикасы экономикасының жаңа бағыты
Қаржы-экономикалық көзқарас тұрғысынан алғанда тегін табиғи ресурстарды қорғау
2.2 Жер пайдалану ақылылығы және экономикалық ынталандыру
Республикамызда жер реформасы жылдары ішінде жер учаскелері мен
Республикада жер учаскелерін сату үшін жер ауциондары мен
Ақылы жер пайдалану жүйесінің дамуына қабылданған Қазақстан Републикасының
Жер ресурстарын пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылау бақылайды.
1995 – 2003 жылдары ішінде агенттіктің инспекторлық қызметі
Республикада жер реформасын жүргізу мемлекеттік монополияның жойылуына және
Республиканың жер ресурстары, оларды ұтымды пайдаланған және жақсартқан
2.3 Жер пайдалану ақылылығы
Нарықтық экономикалы елдерде ақылы жер пайдаланудың негізгі миханизмдеріне
кеңейтілген топырақ құнарлығын қайта қалмына келтіруді жүзеге асыру
жер ресурстарын ұтымды пайдалануды ынталандыру;
нарықтық типтегі ауыл шаруашылығындағы шаруашылық жүргізуші субьектілердің әрқилы
Толқынды жер нарығы бар елдерде жер бағасының екі
нормативті
нарықтық
Жердің нормативті бағасы, тұрақты ақпаратты база негізінде есептеліп,
Нарықтың бағасы ауыл шаруашылық өндірісі экономикасында таразы басын
Әлемдік тәжірбие жер жылжымайтын мүлігін бағалау үшін үш
Әлемдік тәжірбие ауыл шаруашылық өнімдерін сатудан түсетін табыстар
Осы заманғы жер қатынастарын талдау әлемдік алғы бағыт
Қорытынды
Қорыта келгенде, жер үшін төленетін салықтар жоғарыда қарастырып
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Қарғажанов З.Қ. “Табиғат ресурстарын пайдалану төлемдері және салықтары”
2.С.Мұқаұлы “Табиғат пайдалану экономикасы”
3. Я.Ә.Әубәкіров, Б.Б. Байжұмаев Экономикалық теория “Оқу құралы”
4. Үпішев Е. Табиғат пайдалану экономикасы “ Оқу
құралы ”
5. // Қазақстанның жер ресурстары// 01.28.2005.
1