Жоспар
Кіріспе 3
1 Электр машиналары 4
1.1 Жалпы мағлұматтар 4
1.2 Тұрақты ток машиналарының құрылысы 6
2. Трансформаторлар 12
2.1 Трансформаторлардың қолданылуы 12
2.2 Трансформатордың қызмет принципі 13
2.3 Трансформаторлардың құрылысы 16
3 Асинхронды машиналар 19
3.1 Жалпы мағлұматтар 19
3.2 Асинхронды қозғалтқыштың құрылысы 20
4. Синхронды машиналар 24
4.1 Жалпы мағлұматтар 24
4.2 Синхронды машиналардың жұмыс істеу принципі 25
4.3 Синхронды машиналардың құрылысы 26
Қорытынды 30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 31
Кіріспе
Ең алғашқы электр машинасы тұрақты токтың электр қозғалтқышы
Үшінші тарауда асинхронды машиналары, құрылысы туралы жалпы мағлұмат
Төртінші тарауда синхронды машиналары құрылысы мен жұмыс істеу
1 Электр машиналары
1.1 Жалпы мағлұматтар
Электр машинасы – механикалық энергияны электр энергиясына және
Микромашиналар – қуаты ваттың үлесінен 500 Вт –
Қуаты аз машиналар – 500 Вт – тан
Қуаты орташа машиналар – 10 кВт – тан
Қуаты үлкен машиналар – бірнеше жүз киловаттан жоғары.
Тұрақты ток машиналарының автокөлікте пайдаланатын кернеуі 6...12 В
1.2 Тұрақты ток машиналарының құрылысы
Тұрақты ток машиналарының негізгі бөлігі – статор, якорь,
1 сурет. Қуаты орташа ТТМ – ның көрінісі:
Магнит тізбегі. Машинаның негізгі Ф магнит ағынын қоздыру
2 сурет. ТТМ–ның конструктивтік схемасы: 1 – статина;
Магнит полюстері шпилькамен станинаға бекітілген, ал қосымша полюстер
3 сурет. Машинаның магнит тізбегі
Қазіргі заманғы машиналарда бөліктердің енін полюстік бөліктің шамасынан
а)
4 сурет. Якорь орамдарының тұзақтық және толқындық катушкаларының
Коллектор (5 сурет) якорьдің құрамдас бөлігі, цилиндр тәріздес
5 сурет. Коллектордың жалпы түрі
Коллектор генератор қызметін атқарғанда, якорь ораманың өткізгіштеріндегі айналмалы
Коллектор мынадай элементтерден тұрады (5, а және ә
а) ә) б)
6 сурет. Коллектордың жұмыс принципі
2. Трансформаторлар
2.1 Трансформаторлардың қолданылуы
Трансформатор деп, бір айнымалы кернеуді жиілігі сондай басқа
2.2 Трансформатордың қызмет принципі
Қарапайым трансформатор болат өзекшеден (магнитөткізгішінен)
8 сурет. Трансформатордың электрлік схемасы және электрлік схемасының
8, ә суретінде трансформатордың электрлік схемасындағы шартты белгілері
.
.
Осыдан байқалатыны мынадай: екінші орамдағы кернеудің біріншідегіден
немесе трансформатордың орамдарындағы токтар шамамен бірінші және екінші
(3)
Бұл жоғарылатқыш трансформатордың екінші орамындағы токтың бірінші орамындағыдан
2.3 Трансформаторлардың құрылысы
Магнитөткізгіштік. Магниттік жүйенің кескін үйлесіміне қарай трансформаторлар стержньдік,
9 сурет. Магниттік жүйенің кескін үйлесіміне қарай трансформаторлардың
Броньдық және тороидальдық бір фазалы трансформаторлардың көпшілік бөлігінің
а)
10 сурет.
Мұндай түр минимальдық периметр жағдайында, стерженнің берілген көлденең
а)
11 сурет.
Күштік трансформатор да концентрлік орамдар қолданылады. Оның стержньдеріне
а)
сурет. Трансформатордың орамдары
3 Асинхронды машиналар
3.1 Жалпы мағлұматтар
Асинхронды машина – бұл айнымалы токтың коллекторсыз машинасы.Оның
3.2 Асинхронды қозғалтқыштың құрылысы
Үш фазалы асинхронды қозғалтқыштар негізгі екі бөліктен кұралады,
сурет. Асинхронды қозғалтқыштың құрылысы
Статордың негізгі бөлігі қозғалмайтын магнитөткізгіш және үш фазалы
а)
14 сурет.
Қуаты аз немесе орташа болатын қозғалтқыштардың корпусы алюминий
1 кесте
Фазалар Орамның басы Орамның соңы
А С1 С4
В С2 С5
С С3 С6
16 сурет. Қозғалтқыштың қалқанында орамның шығыстары
Қозғалтқыштың қалкқанында орамның шығыстарын 16 суретінде көрсетілгендей етіп
17 сурет. Ротор өзекшесін дайындайтын болат табақшалардың түрлері
а)
18 сурет. Пазалардың түрлері
Табақшаның сыртқы периметрі бойынша, орамдардысалатын, ротордың пазаларын (ойықтарын)
19 сурет.
Демек, ротордың осы орамын жеке алып қарағанда, ол
4. Синхронды машиналар
4.1 Жалпы мағлұматтар
Синхронды машина - бұл айнымалы токтың машинасы. Оның
Осы күнгі электр станцияларында электр энергиясын будың немесе
Синхронды машиналарды қозғалтқыштар ретінде де қолданады. Синхронды қозғалтқыштардың
Синхронды генераторлар мен қозғалтқыштар реактивтік энергияның көзі қызметін
Өнеркәсіпте синхронды машиналардың көптеген арнайы түрлepi шығарылады, мысалы,
4.2 Синхронды машиналардың жұмыс істеу принципі
Синхронды машиналарды генератор және қозғалтқыш ретінде де пайдаланады.
Синхронды генераторлар электр энергиясын өндіреді.Үлкен және кіші станцияларда
21,а және ә - суреттерінде синхронды машинаның құрылысы
Синхронды машинаның статорында (2) үш фазалы орам (1)
21 сурет. Синхронды машинасының құрылысы және қосу схемасы
Ротор 4 қандай да бip п жиілігімен айналғанда,
22 сурет.
Егер статордың орамын қандай да бip жүктемеге қосса,
4.3 Синхронды машиналардың құрылысы
Машинаның құрылымдық схемасы. Синхронды машиналар якорьдің орналасуына қарай
23 сурет.
Қуаты онша үлкен емес синхронды машиналарды қозғалмайтын роторлы
Якорі айналатын және индукторы қозғалмайтын (23,ә сурет) синхронды
24 суретінде якорь қозғалмайтын синхронды машинаның жалпы түрі
Ротордыңқұрылымы.Якорьлері қозғалмайтын машиналарда ротордың eкі түрліше құрылымдары пайдаланылады:
24 сурет.
Айқын полюсті роторлар, көбіне, төрт және одан да
25 сурет. Ротордың құрылымдары
Роторының айналу жиілігі 1500 және 3000 айн/мин болатын,
Центрге тепкіш күштің біразы әсер ететін орамның маңдайлық
Әр түрлі міндеттеріне қарай машиналардың құрылымдық ерекшеліктері. Өздерінің
Тез жүретін бу және газ турбиналарымен айналдырылатын турбогенераторлар
26 сурет.
Гидрогенераторлар баяу жүретін турбиналармен айналдырылады. Олардың айналу жылдамдықтары
Қорытынды
Қорытындылай келе, курстық жұмысты жазу барысында Қарағанды Мемлекеттік
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Ахметов А.Қ., Ахметова.Ә.А., Қабақова Т.А. Электротехника. – Астана.
Копылов И.Л. Электрические машины. М.:Высшая школа, 2000.- 359с.
03-ts.ru
twirpx.ru
3