Мазмұны
Кіріспе ________________________________________________________2
I-бөлім “контал” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің нарықтық қатынастағы шаруашылық –қаржылық
“Контал” жауапкершіліг серіктестігінің қаржы шаруашылық жағдайын талдау________________________________________________________6
“Контал” жауапкершіліг серіктестігінде бухгалтерлік есеептің құрылымының ұйымдастырылуы.__________________________________20
II-бөлім “Контал” жауапкершіліг шектеулі серіктесмтігінде еңбекақы төлеудің есебі.______________________________________________________________27
2.1 Еңбекерлердің құрамының есебі____________________________________27
2.2 Еңбек төлемінің жүйесі мен нысаны________________________________32
2.3 Жалақыдан ұсталынатын ұсталымдар-______________________________34
2.4 Жұмыс берушінің сеебінен төленетін жәрдем ақы.
Демалыс ақысын төлеу._____________________________________________43
2.5 Қызметкерлермен еңбек ақысы бойынша есеп айырысу есебі.___________48
III-бөлім Еңбекақы есебіне аудит жүргізудің ұйымдастырылуы.____________54
3.1 Аудит негіздері және оны атқаратын қызметтері______________________54
3.2 Еңбекақы есебіне аудит жүргізу үшін түзетілетін аудиторлық бағдарлама_____________________________________________________-60
3.3 Еңбекақы есебіне аудиторлық талдау_______________________________68
Қорытынды________________________________________________________72
Пайдаланған әдебиеттер-_____________________________________________75
Қосымшалар -_______________________________________________________
Кіріспе
Нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың барлық салаларында түбегейлі өзгеріс
Осы диплом жұмыстың негізгі мақсаты жауапкершілігі серіктестіктің есебін және
Көзделген мақсатқа жету үшін төмендегідей мәселелерді шешу қажет;
Еңбек ақы төлеудің негізгі мәселелерін көріп шығу;
Еңбек ақы төлеу жүйсені және формасын озық технологиялық негізінде
Еңбек ақы төлеу және еңбеккерлермен есеп айырысу операцияларына толыққанды
Еңбек ақы есептеу сондай-ақ одан ұсталынатын ұсталымдар және
Кәсіпорындардың бухгалтерлік есеп жүргізуін еңбек ақы төлеудің ұйымдастырылуының артықшылықтарын
Еңбек ақыны тексерудің методикасын ашып көрсету.
Зерттеудің негізгі мақсаты еңбек ақы төлеуде оның есебімен
Негізгі мақсаты табыс алу, өндірістің негізгі түрі қызымет көрсету.
Бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты – барлық серіктестіктерде орындалатын
Еңбек және еңбек ақы есебі – жұмысшылар санының өзгеруі,
Еңбек және оған ақы төлеу есебінің міндеттеріне жататындар:
еңбекақы қорын және жұмыс уақытын пайдаланып жұмыс мөлшерінің орындалуын,
бастапқы құжаттарды уақтылы және дұрыс рәсімдеу, еңбекақы қорынан жалақыны
шаруашылық жүргізуші субектінің әр бір жұмысшысына жалақыны уақтылы және
белгіленген мерзімді еңбекақы бойынша есеп айырысу;
жалақы бойынша шығынды өнімнің, жұмыстың, қызыметтің, өзіндік құнына дұрыс
Еңбек және еңбек ақы деректері өндірістік процесті оперативті
Серіктестік дербес болғанымен заңға сәйкес штат кестесі, формалары және
Әр қызыметкердің еңбекақылық табысы кәсіпорын қызыметінің түпкілікті қорытындысына байланысты
«Қазақстан Республикасы еңбек туралы» Заңының 13 бабына сәйкес қызыметкерлердің
1-бөлім “Контал” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің нарықтық қатынастағы шаруашылық –қаржылық
1.1“Контал” жауапкершілігі серіктестігінің қаржы шаруашылық жағдайын талдау.
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның қаржылық
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмысын және субъектің ресурстарын,
Есеп беру мәліметтерін кәсіпорынның тиімділігін бағалау үшін, сон дай-ақ
Осымен қоса, есеп беру кәсіпорынның шаруашылық қызметін жедел басқару
Есеп беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін анық
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның басшысы мен бас бухгалтері
Есеп беруге қойылатын ең басты талап оның тазалығы (ашықтығы)
Балансты және басқа да берілетін есептерді уақытында, әрі сапалы
Бухгалтерлік есептің ақпараттары балансқа дейін қажет өңдеулерден өтеді.
Бұл өңдеу процесі төрт кезеңнен тұрады:
Бірінші кезең. Әр түрлі шаруашылық фактілері құжатталады (іскерлік мәміле
Екінші кезең. Есеп мәліметтері есеп талабына байланысты жіктеледі, содан
Үшінші кезең. Есеп жиынтығы есеп беру нысандарына көшіріледі (баланс,
Төртінші кезең. Шаруашылық серіктестік қаржылық-шаруашалық қызметі талданады.
Жасалған баланстық және басқа берілетін есептердің көрсеткіштерінің дәлдігін қамтамасыз
№2 “Бухгалтер лік баланс және қаржылық есептің негізгі көрсеткіштерін
Жылдық есептің меншік иелерінде (қатысушыларында, құралтайшыларында) немесе құрылтай құжаттарында
Серіктестіктердің шаруашылық қызметінің нәтижелерін, мүлік пен қаржы жағдайы туралы
Бухгалтерлік есепте жазбаларға өзгеріс енгізу жағдайы туындаса, осы жылға
Бухгалтерлік есеп шаруашылық қаражаттарының құрамындағы және оларды көздеріндегі болған
Ал бұл жыл сайын нақты қолда бар құндылықтардың мәліметін
Түгендеу (немесе түгелдеу)- бұл бухгалтерлік есеп әдісінің бастр элементтерінің
Қаржылық есеп берудің құрамына бухгалтерлік баланс, шаруашылық-қаржылық қызметінің нәтижесі
Қаржылық есеп берудіңмақсаты пайдаланушыларды есептік кезеңдегіқызметінің нәтижесі мен қаржылық
Бірақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсіпорынның қызметі туралы әрқилы мәліметтерді
-инвесторлар - жасаған инвестициясының тәуекелділік дәрежесі олардың алатын табысына
-кредитор – алған қарызын және төленетін пайызын өтеу қабілеттілігін
-жабдықтаушылар – кредиторлық қарызды дер кезінде өтей алатын қабілетін
-сатып алушы – кәсіпорын қандай кезеңде өз қызметін жалғастыра
-қызметкерлер – кәсіпорынның тұрақты әрі рентабельді болғанына мүдделі, өйткені
-Мемлекеттік органдар – кәсіпорынның тұрақты әрі рентабельді жұмыс істегеніне
-Жұртшылық – жұмыс орынын табу мақсатында қажетті ақпараттарды елді
Қаржылық есеп беру кәсіпорынның инвестициялық саясатын жасауға, несиелеу аясын
Кәсіпорынның қаржылық есеп беруін әрқилы пайдаланушылардың әртүрлі мүдде бойынша
Бұл ереже барлық пайдаланушылардың мүддесіне ортақ әрі сай келетін
Қаржылық есеп беру өзара байланысы, өйткені ондағы шаруашылықтың бір
Қаржылық есеп пайдаланушылар үшін айқын, түсінікті болуы және барлық
Қаржылық есеп беру де заңды тұлғалардың атауы, тұрған жері,
Қаржылық есеп беру өткен кезеңдердің мәліметтерімен салыстырылады. Есеп беру
Қаржылық есеп берудің элементтері. Қаржылық есеп беру мәміленің және
Актив-бұл құндық бағасы бар субьекттің құқығы мен жеке мүліктік
Активтер болашақта жүзеге асатын экономикалық олжа ретінде көрсетіледі. Ол
Міндеттемелер – бұл өткен мәміленің нәтижесі, ол жүзеге асқандықтан
Меншік капиталы- бұл субьектінің міндеттемесі шегерілген активі. Бухгалтерлік есепте
Қаржылық нәтижесі- бұл есепті жылдағы кәсіпорының қаржылық-шаруашылық қызметінің
Табыс – бұл есепті кезеңдегі активтердің өсуі, не міндемелердің
Қаржылық есеп беруде шаруашылық жүргізуші субьект қызмет түрінде (өндірісіне)
Табыстар – бұл субьектінің негізгі және негізгі емес қызметінің
Шығыстар - өнімді өндірумен, жұмысты атқарумен, қызметті көрсетімен байланысты
“ Контал” жауапкершілігі сетіктестігінің 1-қаңтар 0.1 0.1 2005 жылғы
Кесте -1
Қатар саны Жыл басына Жыл соңына
Актив
1 2 3 4
1Ұзақ мерзімді активтер
Материалдық емес активтер
274
Бастапқы құны 10
Амортизациясы 11
Қалдық құны 12
274
Негізгі құралдар
Бастапқы құны 20 381176 412623
Амортизациясы 21 100350 125643
Қалдық құны 22 280826 286980
Аяқталмаған құрылыс 30 151
Инвестиция 40
Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар 50
Есепті жылдың (шығыны ) зияны 60
70
Жиыны 90 280977 287254
2. Ағымдағы активтер
Тауарлы – материалдық қорлар
Материалдар 100 210815 735787
Аяқталмаған өндіріс 101
Тауарлар 102 211205 89788
Алдағы кезең шығыстары 110 153654 153654
Басқалары 120
Дебиторлық қарыздар
616361 144894
Сатып алушылармен тапсырыс берушілердің қарыздары 130
Еншілес серістіктердің қарыздары 140
Басқада дебиторлық қарыздар 150 25152 205226
Осыдан :
ҚҚС 151
Алдағы кезең шығыстары 160
Берілген аванстары 170
Қаржылық инвестиция 180
Ақша қаражаттары 190 135690 299856
Осыдан:
Есеп айырысу шотындағы ақшалар 191
Жолдағы ақшалар 200
Валюталық шоттағы ақшалар 210
Басқада ағымд ағымдағы активтер 220
Жиыны 230 1541167 1629505
Барлығы 240 18222144 1916759
Пассив Қатар саны Жыл басына Жыл соңына
1 2 3 4
1Меншікті капитал
228012 228012
Материалдық емес активтер
Жарғылық капитал 300 3197 3127
310
320
Қосымша төленген капитал 330
Қосымша төленбеген капитал 340
Резервтік капитал 350
Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян)
1426 1528
Өткен жылдардағы 360
Есепті жылдардағы 370
380
Жиыны 390 229438 229540
2. Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Ұзақ мерзімді несиелер 400 161436 117408
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік және оның еншілес серікткстігі 410 26942
Мерзімі ұзартылған салықтар 420
Жиыны 430 188387 137681
3.Ағымдағы міндеттемелер
Қысқа мерзімді несие 440 1169205 1396441
Ұзақ мерзімді несиенің ағымдағы бөлігі
108657
Вексель бойынша шотты төлеу 450 138629
Салықтық қарыздар
48792
ҚҚС 451
Еншілес серіктіктестіктердің қарызы 460
Бюджеттен тыс төлемдермен есеп айырысу 470
Алынған аванстар 480
Мердігерлермен есеп айырысу 490
Қызыметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу 500
Жұмысшыларға есептеліеген демалыс ақысы бойынша қарызы 510
Басқада кредиторлық қарыздар 520 10213 112429
Төленетін есептелінген шығындар 530 26116 40668
Басқалары 531
Жиыны 540 1404328 1549538
Барлығы 551 1822144 1916759
“Контал” ауапкершілігі шектеулі серіктестікгінің 0.1.0.1.2005 жылғы қаржы –шаруашылық жағдайының
Көрсеткіштердің атауы Қатар саны Табыс Шығыс
Сатылған өнімнен түскен табыс 1 1503452
Сатылған өнімнен өзіндік құны 2
1227685
Жалпы табыс 3 257767
Кезең шығыстары, барлығы осыдан: 4
215454
Жалпы әкімшілік шығындары 5
34283
Сатумен байланысты шығыстар
13938
Пайыздар бойынша шығыстар
167223
Жалпы табыс
60313
Негізгі емес қызметтен түскен табыс 6
Салық салынғанға дейінгі табыс 7 60313
Табыс көзінен алынатын салық 8 18094
Салық салынғаннан кейінгі табыс 9 42219
Төтенше жағдайдан шеккен зиян 10 -42117
Таза табыс 11 102
“Контал” ауапкершілігі шектеулі серіктестікгінің 1- қаңтар 2005 жылғы балансында
Меншікті капиталы жыл басына 229438 мың тенге, болып жыл
Енді біз “Контал” ауапкершілігі шектеулі серіктестікгінің қаржы шаруашылық жағдайына
1.2“Контал” жауапкершіліг серіктестігінде бухгалтерлік есеептің құрылымының ұйымдастырылуы.
Қазақстан Республикасының аймағындағы әрекет етіп тұрған барлық субьектілерге (Қазақстан
Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке жататындар:
Бірлескен кәсіпкерлік қызымет үшін мүшелік негізінде, олар өзінің еңбек
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік
Серіктестіктердің бастапқы бақылауын жүзеге асыру үшін таңдап алынған тәсілдер
Оларды жүзеге асыру барысында нақты кәсіпорынның есептік саясаты келесідей
- кәсіпорын өз мүлкімен өзімен - өзі болушылығы
- толасыз қызыметті (есеп саясатының мәселесі бойынша қандайда бір
- есеп саясатын пайдаланудың жүйелілігі (шаруашылық операциясын көрсету әдісінің
- шаруашылық қызыметіндегі фактілердің мерзімділік анықтылығы (әр фактілердің түскен
Пайдаланатын есеп саясатының басты міндеті мен негізгі арналымы –
- материалдардың есебі. өндіріске жатқызылатын (немесе өндіріске есептен шығарылатын).
- басқарушы есеп. Есептің бұл түрі сыртқы пайдаланушылардың кең
- өндіріске кеткен шығындар мен өнімнің өзіндік құынын калькуляциялау
Таңдап алынған әдістердің жинақ есебі шала фарикаттық немесе шала
- үстеме шығыстарын есептеу және тарату. Серіктестік №7
- мүліктер мен міндеттемелерді түгендеу. Міндетті түгендеу мен қоса,
- бухгалтерлік есеп нысаны. Серіктестік бухгалтерлік есеп нысанын өзі
- нақты (іс жүзінде) пайдаланатын шоттар жоспары. Серіктестік шоттардың
- өндіріс ішіндегі есеп беру. Ішкі есеп беруді жүргізудің
- бухгалтерлік қызыметтің құрылымы мен ұйымдастырушылық нысаны. Серіктестік
- есепті орталықтандыру деңгейі. Серіктестіктің нақты қызыметінің жағдайына
- ішкі өндірістік бақылау. Серіктестік ішкі өндірістік бақылау
Есеп саясатын негіздеу және таңдау кезінде барынша жалпы танылған
- шаруашылық қызыметінің барлық фактілерін бухгалтерлік есепте толығымен көрсету;
- сақтық жағдайын ұстау керек, яғни бухгалтерлік есепте жоғалту
- шаруашылық нысанының басымдылық мазмұнын, яғни шаруашылық қызыметінің барлық
- қайшылықсыз деп әр қилы есеп түрлерінен қалыптасқан мәліметтердің
- ұйымдылық (рационалдық) серіктестіктің көлемімен, оның қызымет масштабына лайықты
Аталған қағидалар мен талаптар кез келген ксіпорынның есептік саясатын
2-бөлім “Контал” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде еңбекақы төлеудің есебі.
2.1 Еңбекерлердің құрамының есебі
“Контал” серіктестігінің шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап
Жұмыс беруші қабылдаған кезде ( заңды немесе жеке тұлға,
Жеке еңбек келісім шарты – жұмыс беруші мен еңбеккерлер
Жеке еңбек келісім - шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі, міндеті,
Кез келген 16 жасқа толған азамат, осындай жеке еңбек
Жеке еңбек келісім-шартында мыналар қарастырылады:
белгісіз мерзімге;
белгілі мерзімге;
белгілі бір жұмыс орнына, белгілі уақытқа;
еңбеккерлер жоқ болған жағдайда оның жұмысын уақытша
атқаруға.
Заңда келісім-шарттың максимальды және минимальды мерзімі белгіленбеуі мүмкін. Егер
Жеке еңбек келісім-шартын жасау үшін жұмыс беруші жұмыскерден (қызметкерден)
“Контал”жауапкершілігі шектеулі серіктестік басшысы қол қойған бұйрық (өкім) қызметкерге
Жеке еңбек келісім-шартынан басқа жұмыс беруші қызметкерлермен азаматтық -
Сонымен қоса, жұмыс берушімен еңбеккерлердің арасындағы қатынастар ұжымдық
Олардың қатарына:
-тегін арнайы киімдер алатын жұмыстар мен мамандықтардың
тізімі;
-еңбеккерлер үшін қосымша жеңілдік және компенсация құқын
беретін жұмыстар мен мамандықтардың тізімі;
-жұмыс уақытының жиынтық (жалпы) есебін жүргізетін өндірістер,
цехтар, учаскелердің тізімі.
Қызметкерлерді жұмыстан шығарғанда ˝Еңбек шартының тоқтатылуы туралы бұйрық (өкім)˝
Жұмысшылармен қызмешілердің жұмыс уақытының белгіленген кестесін сақтап жүруін бақылау
Жұмыс уақыты есебінің табельдері деректерді автоматты түрде өңдеу жағдайында
“Контал”жауапкершілігі шектеулі серіктестік 13 шақты мақта шикізатын дайындайтын пунктері
Әкімшілік бөлімі 32 адам.
Өндірістік бригадирлер 33 адам
Жөндеу цехы 27 адам
Дайындаушылар 12 адам
Электр цехында 15 адам
Құрылыс бөлімінде 5 адам
Призаводской 12 адам
Гараж 34 адам
Күзет 47 адам
ПСО 8 адам
11. кіші механизация бөлімі 13 адам
Контал кәсіпорнында бухгалтерлік есері 1с програмасымен
жүргізіледі. Серіктестіктің бухгалтерлік есеп ұлттық стандартар
негізінде ұйымдастырылған.
Жұмыс уақытының әріптік және сандық кодтары.
№
Шартты белгілері
әріптік Сандық
1
1 Жұмыс сағаттары (күндері) Я 01
2 Түңгі жұмыс сағаттары Н 02
3 Кешкі жұмыс сағаттары ВЧ 03
4 Мерзімнен тыс жұмыс сағаттары
5 -кесімді қызметкер үшін С 05
6 -мерзімді қызметкер үшін СП 06
7 Кесімді қызметкердің толық сменалық мерзімді жұмысы Ц 07
8 Қызмет бабындағы іссапарлары К 10
9 Жыл сайыңғы демалыстар ОТ 14
10 Жұмысқа уақытша жарамсыздығы Б 17
11 Екіқабат болуға және бала табуға
байланысты берілетін демалыстар Р 18
12 Қызметкердің кінәсінан болған толық сменалық кідірістер П
13 Қызметкердің кінәсінан болған
сменалық кідірістер В 21
2.2 Еңбек төлемінің жүйесі мен нысаны
Еңбек есебінің маңызды элементі болып еңбектің күрделілігіне, жұмысшылар мен
тарифтік кесте;
тарифтік еңбекақы мөлшері;
тарифтік мамандық анықталады.
Осыларға негізделіп жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақы мөлшерінің үлгілі кестесі
Тарифтік кестеде – жұмысшылар мен қызметкерлердің әрбір топтарының
Тарифтік кестеде тарифтік еңбекақы жұмыстың түріне қарап кесімді және
Тарифтік мерзімді еңбекақы мөлшері бір сағатқа белгіленеді. Кесімді еңбек
Өнім өндіру есебі ең алдымен орындалған жұмыстың, операцияның, өндіріп
Өнім өндіру есебі әрбір кәсіпорындарда жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбегін
Кәсіпорындарда өнімдердің өндіріп шығарылуы және жұмыстың орындалуы жайлы алғашқы
орындалған жұмыстың аталуы;
оның қабылданған уақыты яғни күні, айы, жылы;
өндірілген өнімнің саны мен көлемі;
өнімді өндіруге, жасап шығаруға және жұмысты орындауға кеткен уақыт;
орындаушы жұмысшылар мен қызметкерлердің табельдік нөмірі немесе бригаданың нөмірлері;
цех бөлімшесінің шифрлары және оларға есептелген еңбекақы түрі.
Булар бойынша одан кейінгі уақыттарда жұмысшы және қызметкерлермен есер-айырысу
Халық шаруашылығының әр түрлі салаларындағы ұйымдарда өндіріс түрлеріне байланысты
Жұмысшылар мен қызметкерлерге әрбір операция бойынша істелген жұмысы мен
Өндірілген өнімдер мен істелген жұмыстың жалпы көлемін ең соңғы
- Еңбек пен еңбекақыны өндірістің түріне қарай қолданудағы тағы
Операцияла рбойынша қабылдау жүйесі жұмысшылар мен қызметкерлердің өндірген өнімдерін
Кәсіпорын бойынша өндірілген өнімге, істелген жұмысқа күнделікті наряд жазу
Кәсіпорының бақылау бөлімі өндірісте өндірілген, жасалып шығарылған өнімнің сапасы
Өндірілген өнімнің топтары бір бөлімшеден немесе цехтан екінші
Кәсіпорындарда көп жағдайларда еңбекті ұйымдастырудың бригадалық түрі кеңінен қолданылады.
Жұмысшылар мен қызметкерлерге жоғарыда айтылғандай еңбекақыны есептеу және төлеу
Көпшілік өндіріс орындарында, әсіресе үздіксіз өндірістерде жұмысшылар мен қызметкерлерге
сондай-ақ өндірілген өнімдер мен орындалған жұмыстың көлеміне қосымша ақпараттар
Үздіксіз еңбек үдерістері ұйымдастырылған көп сериялы өндіріс орындарында өнім
2.3 Жалақыдан ұсталынатын ұсталымдар
Жалақы - бұл еңбек үшін төлем, оны еңбек келісім-шартында
Еңбек тиімділігі арттырудың әртүрлі ынталандыру жолдары бар, атап айтқана:
Бұл жағдайда жұмыс берушінің белгіленген жалақасының деңгейі заңда белгіленген
Іс жүзінде еңбек ақы ұйымдастырудың екі негізгі нысаны пайдаланылады
Мерзімді еңбек ақысы деп, нақты істеген уақыты үшін еңбек
Жай мерзімділік жүйесінің кезінде өзіне берілген (иеленген) тарифтік
Кесімді еңбек ақы төлеген кезде алдын – ала белгіленіп
Тікелей кесімді еңбек ақы жүйесі әрбір өнім бірлігі бойынша
Кесімді-сыйлық – бұл қосымша марапаттау төлемін қарастырады, белгіленген көрсеткішті
Кесімді – прогрессивті (үдемелі) еңбек ақы төлемі. Еңбек төлемінің
Жанама кесімді еңбек ақы төлемі . Мұнда қосалқы және
Еңбек ақы төлемінің аккортық жүйесі. Бұл жүйеде жұмысшылардың еңбек
Жалақыдан ұсталатын ұсталымдар. Жұмыс беруші еңбеккердің жалақысынан әрекет етіп
Серіктестікте еңбек ақы төлеу тізімдемесі бойынша итогы 8405175.00
Ұсталынатындар:
Алимент 4300т
Пенсионный фонд 731899.6 т (10%)
В счет ЗРП 18200 т
Падаходный налог 350650 т
Ссуда ЗАГ 5000т.
Табыс салығын ұстау. Салықтар – ұлттық табыстың бір бөлігі
Жеке табыс салығын ұстаған кезде 681, 682 шоттары дебеттеліп,
Атқару құжаттары бойынша ұсталымдар. Сот шешімдері, нотариалдық органдардың атқару
Жинақ зейнеткерлік қорға міндетті зейнекерлік жарнасы еңбеккерлердің жалақысынан, сыйлығынан,
Еңбек төлемінен алынатын кәсіподақ мүшелік жарналарының шегерімдері қызметкерлердің жазбаша
2.4 Жұмыс берушінің сеебінен төленетін жәрдем ақы. Демалыс ақысын
Жұмысшылар мен қызметкерлерге демалыс және мейрам күндерінде істелген жұмыстарына,
Қазақстан Республиксаның еңбек туралы заңына сәйкес кәсіпорындарда демалыс
Жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмысқа амалсыздан шықпай қалған уақытына еңбекақы
Ұйымдарда жұмыстан заңсыз босатылып, бұрыңғы жұмысқа қайта орналасқан жұмысшылар
Ұйымдардағы жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекке уақытша жарамсыздығына және сырқаттанған
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес қайтыс болған жұмысшы-қызметкерлерді жерлеуге
Кезекті демалыста немесе қосымша демалыста болған уақытында жұмысшылар мен
Жұмыс істейтін әйелдерге жүктілігіне және балалы болуына байланысты еңбекке
Жұмысшылар мен қызметкерлердің кәсіпорында жұмыс істеу немесе қызмет атқару
Жалпы ұйымдарда әлеуметтік қамсыздандыру бойынша жұмыста мертіккен (жарақат алған)
үздіксіз еңбек стажы 5 жылға жетпейтін жұмысшы қызметкерлерге: орташа
үздіксіз еңбек стажы 5 жылдан артық, ал бірақ 8
ал үздіксіз еңбек стажы 8 жыдлан артық жұмысшы қызметкерлерге
Барлық кәсіпорындарда еңбекке уақытша жарамсыздығы бойынша жұмысқа келмеген жұмысшылар
Кәсіпорындарда еңбекке уақытша жарамсыздыққа жәрдемақы мына жағдайларда төленбейді.
өзіне берілген және басқа да міндеттерді атқарудан бас тартып
еңбекке уақытша жарамсыздығы жұмысшылар мен қызметкерлердің ішімдік ішіп мас
- еңбекке уақытша жарамсыздығы қылмыс істеу салдарынан болған
- өз бетінше емделген жұмысшы қызметкерлерге.
Бұл жоғарыда айтылған жәрдемақылардың барлығы да кәсіпорындағы жұмысшылар мен
2.5 Қызметкерлермен еңбек ақысы бойынша есеп айырысу есебі.
Қызметкерлермен еңбек ақысының төлемі бойынша есеп айырысу есебі 681
Еңбек ақыны есептегенде 681 шоты кредиттеледі де, мына шоттар
126-шоты “Аяқталмаған құрылыс” күрделі құрылыспен шұғылданатын және сонда жұмыс
811-шоты “Тауарларды (жұмыстарды , қызметтерді) сату жөніндегі шығындар” өнім
821-шоты “Жалпы және әкімшілік шығындар” жалпы шаруашылық және
902-шоты “Өндірістегі жұмысшылардың еңбек ақысы” негізгі өндірістегі жұмысшыларға есептелген
932-шоты “Қызметкерлердің еңбек ақысы” цехтар (жалпы өндірістегі) қызметкерлерге есептелінген
942-шоты “Қызметкерлердің еңбек ақысы” әлеуметтік салада қызмет көрсетумен шұғылданатын
952-шоты “Жұмысшылардың еңбек ақысы” ақау өнімдерді жөндеумен шұғылданатын жұмысшыларға
Басшылықтағы тұлғалармен есепайырысудың есебі. Басшылықтағы тұлғалармен сеп айырысу үшін
есептеседі (басқарма мүшесі мен төрағасы, бақылау кеңесінің мүшесі және
“Контал”жауапкершілігі шектеулі серіктестік 681-шотының кредитінен, басқа шоттардың дебетіне (902
Кәсіпорынның дайындау бөлімінің қызметкері жалақы есептеу бойынша Қаңтар 2005
№ Ф.И.О Должность Оклад Премия % Итого с премий
1 Алжанов С Зам.директора по заг 35000 50 52500
2 Досымбеков А Нач. Загатовки 26700 50 40050
3 Аманов Т Нач. ПКС 16700 50 25050
4 Орманов Қ Регион. Заведующий 13400 50 20100
5 Сапаров Н Гл. Бухгалтер 26700 50 40050
6 Қарабаев П Экономист 20000 50 30000
7 Кан П.В Ст.бухгалтер по сырью 20000 50 30000
8 Сулейменова А Расчетный бухгалтер 18700 50 28050
9 Бейназаров С Материальный бухгалтер 18700 50 28050
10 Тоқжанов З Сдатчик 13400 50 20100
11 Мырзахметов р Бригадир ММ 16700 50 25050
12 Нарымбетов Д Моторист 12000 50 18000
13 Исатаев К Водитель ПСО 15000 50 15000
Демалыс ақысын төлеуге құрылған резервтер. Қызметкерлердің демалыс ақысы бойынша
Жылдық түгелдеу кезінде демалыстардың төлеміне арналған резервтің дұрыс жасалып,
Жыдық түгелдеу кезінде демалысқа төленетін резервтердің пайдалануын және оның
Нақты есептелінген резерв есеп беріп отырған жылғы желтоқсандағы есепті
Көп жылғы сіңірген еңбегі үшін және бір жылғы жұмыс
Жұмысқа уақытша жарамсыздығы бойынша есептелген жәрдемақылардың және әлеуметтік сақтандыру
Жеке тұлғалардан ұсталынған табыс салығына 681 және 682 шоттары
Еңбек төлемінен алынатын ұсталымдар мен шегерімдер 681-ші және 682-ші
950 “Өндірістік ақау” шотында – еңбек төлемінің ұсталынған өндірістегі
333 “Жұмыскерлер мен басқа да тұлғалардың қарызы” шотында –
Қызметкерлерге аванс ретінде және өткен ай үшін түпкілікті есеп
Өткен ай үшін түпкілікті есеп айырысу ретіндегі және қазіргі
Берілмеген жалақы сомаларын кассир тізімге жазады да, оны өзінің
Жұмысшылар мен қызметшілердің қолдарында есеп айырысу кітапшасы болуы керек,
Есеп компьютерленген жағдайда, есеп айырысу кітапшаларының арасына есеп айырысу
Еңбек туралы күші бар заңдарға сәйкес еңбек төлемін ұжымдық
Ағымдағы айдың еңбек төлемі бойынша есепайырысу үшін және жұмыс
Қызметкерлермен (персоналдармен) еңбек ақысының төлемі бойынша есеп айырысу жөніндегі
3-бөлім Еңбекақы есебіне аудит жүргізудің ұйымдастырылуы.
3.1 Аудит негіздері және оны атқаратын қызметтері
Нарық экономикасына көшу кезеңінде тексеру жүйелерінің ішінде аудиторлық қызметке
Бір орталықтан басқару, жоғарыдан жоспарлау кезеңінде тәуелсіз тексерудің қажеттілігі
Нарық экономикасы экономикалық даму заңдарының қарым-қатынастарын, олардың еңбек
Осы айтылғандардың барлығы тұрақты түрде шыққан процес объективті түрде
Нарық экономикасына көшу кезеңінде кәсіпкерлік қызметтердің жаңа түрлері пайда
Нарық экономикасының қатынастарында шаруашылық операциялары жөніндегі шешімге келу, көпшілік
Серіктестік, бірлестік немесе кәсіпорынның операциялары сансыз көп және күрделі
Қаржы ақпаратын пайдаланушылар бірлестігін (кәсіпорынның) есеп көрсеткіштерін өз бетінше
Аудиторлар арқылы алынған ақпараттар, олардың толықтығы және анықтығы клиенттерге
Аудиторлар өздерінің қорытындысын пайдаланушыларға міндетті түрде айтуы қажет. Жалпы
1773 жылы Шотландияның орталығы – Эдинбургке арналған адрестік кітапшада
Аудиттің одан ары дамуына 1862 ж. Британ бірлестігі жөніндегі
Міне, осы айтылғандарға сүйенсек, аудиторлық қызмет нарық экономикасы дамыған
Америка Құрама штаттарында аудиторлық жұмыс британдықтардың әсерінен пайда болған.
Қазіргі заманда нарық экономикасы дамыған дүние дүзіндегі барлық мемлекеттерде
Экономикасы дамыған мемлекеттерде тәуелсіз аудиторсыртқы қаржы бақылауының басты формалары
Аудиторлық жұмыстың дамуы өте ірі трансұлттық аудиторлық кеңес фирмаларының
Келтірілген кестеде қазіргі кездегі дүние жүзіндегі аудитор жөніндегі ең
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, нарық экономикасы дамыған
Аудит Қазақстан Республикасында жаңадан пайда бола басьады. 1990ж. Бірінші
Аудиторлық жұмыстың ары қарай дамуына 1993 ж. Қазан айының
Аудиттің бағыты – заңдылықтармен анықталған, аудиторлық қызметтің нормативтік жүйесін
Аудиторлық қызметтің негізгі бағыты – субъектілердің бухгалтерлік (қаржылық) отчеттарының
Сайып келгенде, аудиттің міндеті – қаржы отчетын төмендегідей бағыттары
отчеттардың дұрыстығын, анықтығын растау;
тексеру кезінде есеп пен отчетта көрсетілген шығындардың, табыстардың, қаржы
бухгалтерлік есепті жүргізуде олардың заңдар мен нормативтік құжаттарға сәйкестігін
өзінің негізгі және айналым қорын дұрыс пайдаланудың арқасында, келешектегі
Қаржы отчеты жөніндегі аудиттің негізгі міндеті – отчетта көрсетілген
Аудит қызметінің қажеттілігі төмендегі жағдайларға байланысты пайда болды:
пайдаланушылардың өздеріне қажетті ақпаратты әкімшіліктер жағынан дұрыс мәліметтер бермеудің
ақпараттың апалығы жөнінде қабылданған шешім-тәуелділігінің әсері;
ақпаратты тексеру үшін арнаулы білімнің қажеттілігі;
сапасын анықтауға ақпарат пайдаланушылардың мүмкіншілігінің жоқтығы.
Осы айтылған алдыңғы жағдайлар тәуелсіз экспорттің қызметтерінің қажеттілігін анықтады.
Дұрыс ақпараттың барлығы капитал рыногінің үнемділігін, (тиімділігін) жоғарылату үшін
Меншік иелері, әсіресе акционерлер, пайщиктер жәнеде қарыз берушілер, кәсіпорынның
Аудиторлық қызмет деп аудит жұмысын ұйымдастыру мен әдістемелік жағынан
Аудиторлық қызметтер қаржылық есеп берудің заңдарға, өзге де
3.2 Еңбекақы есебіне аудит жүргізу үшін түзетілетін аудиторлық бағдарлама
Жұмыскерлер мен еңбекақы бойынша есеп айырсудың аудитінің міндеті күшіндегі
Аудитор шаруашылықтың есеп жүргізу саясатында қаралған еңбекақы есептеу есеп
күшіндегі заң актілерінің баптарында қаралған жалақы төлеу есебінің жүргізу
бастапқы құжаттардың түп нұсқасын олардың жалақы есептеу және
мерзімді және кесімді тарифтік қойылымдар бойынша еңбекақы есептеудің негізділігін
шаруашылықтың қолданыстағы сыйақы есептеу жүйесі бойынша жұмыс көлеміне және
уақытша жұмысқа қабілетсіздігі бойынша жәрдем ақы және әр түрлі
жалақыдан ұсталынған ұсталымдардың дұрыстығын тексеру;
депоненттегі жалақыны тексеру;
еңбекақы төлеу және есептеу бойынша, жасалған шоттарының корресподенцияларынның дұрыстығын
шруашылықтың жұмыскерлерімен еңбекақы төлеу бойынша есеп айырсудың
Шаруашылық жүргізушінің шаруашылықтың еңбек ақы төқлеу бойынша қарыздары туралы
Еңбекақы бойынша есеп айырсуды аудиттеу кезінде ішкі бақыдлауыдң жағдайын
Аудиторға тестің нәтижесі бойынша жұмыскерлермен еңбекақы төлеу бойынша есеп
Ішкі бақылаудың және бухгалтерлік есептің деңгейінің төмендігі, барлық есеп
Бұндай жағджайда аудитор бастапқы құжаттардың түп нұсқалығын олардың дұрыс
Еңбек ақы төлеу бойынша жұмыскерлермен есеп айырсуларды тексерген кезде
Шаруашылықта еңбекақы төлеудің қандай түрлері және жүйелері қолданылатын (кесімді,
Бастапқы құжаттарын зерттеген кезде айдитор жұмыс уақытының есебінің
Әсіресе, шаруашылқтың тек құрамының тізімінде жоқ және шамалы уақыт
Әр бір жұмысқа қабылданған тұлғаға (тұрақты, уақытша, маусымдық) жеке
Осы ведомостың негізінде 681 “Жұмыскерлермен еңбекақы төлеу бойынша
Бастапқы құжаттарын және есептеу- төлем ведмостарын тексерген кезде арифметикалық
Аудиттің маңызды іс әрекетінің бірі әр түрлі жағдайлардағы байланысты
кесімді, мерзімді, тарифтік қойылымдар, жалақы мөлешрі бойынша төлемдердің дұрыстығына,
шаруашылқты қолданылып жүрген сыйақы төлеу жүйесі бойынша кессімді жәнке
жұмыстың қалыпты жағдайдан аутқуына байланысты түнгі уақөыттағы жұмыстар үшін,
Егер еңбекқа есептеу бойынша бастапқы құжаттарын тексерген кезде дұрыс
Мұның нәтижесінде қаржылық нәтижені дұрыс анықтаудың мүмкіндігі төмендейді.
Аудитор қалыпты жұмыс жағдайының ауытқуына байланысты қосымша ақы есептеудің
Бұл айтылғандардың қатарына жұмыс орындарының жабықталуы, сақтандыру шаралыраның қаралғандығы
Бұрынғы құжаттарда қаралмаған қосымша технологиялық операциялар анықталған жағдайда, осы
Аудитор түнгі жұмыстарға және жұмыстан тыс уақыттарға қосымша еңбекақының
Анықталған ақауы бар өнімдерге акті жасап, онда ақаудың шығындары
Сонымен қатар, аудитор мереке күндері үшін жұмысқа еңбекақы төлеудің
Мереке күндері жұмыстар үшін мынадай еңбекақы төлеу тәртіптерінің сақталғандығын
кесінді жұмыстағы жұмысшыларға екі еселенген кесінді нарықтан кем емес;
сағатпен және күндік тарифтік қойылыммен жұмыс істейтін жұмыскерлерге сағатына
Жұмыскерлердің келісімі бойынша ақшалай қосымша төлемдер еселенбей қалыпты төлем
Егер жұмысшы мереке және түнгі уақытқа жиі
Жұмыскерлердің жалақысынан заң актілеріне сәйкес мынадай ұсталымдар жүзеге асырылуы
Табыс салық, 2001 жылдың 1 қаңтарынан күшіне енген Қазақстан
Орындау беттері бойынша, тек қана қолдағы бар беттер немесе
Жұмыскерлердің шаруашылыққа келтірілген материалдық зиянын өндіру үшін шаруашылықтың төрағасының
Аудиторлық тексеру қортындысында елеулі ықпал ететін мынандай мәселені анықтау
белгіленген мерзімде алмаған жалақыны сомасы дер кезінде депонетке
жұмысты қосып төленгендігін және талап етілмеген депоненттік борыш табыстың
күшіндегі заң актілерінде қаралған жұмыс істемеген уақытқа төлем
шығынның еңбек ақы төлеу қорына дұрыс жатқызылғандығын;
кейбір төлемдердің өнімнің өзіндік құнына дұрыс жатқызылғаныны;
аналитикалық және синтетикалық есеп жүргізудің, жиынтық мәліметтерінің және
еңбек ақы қоры бойынша бухгалтерлік есеп коррсепонденцияларының дұрыс жазылғандығын.
Еңбекақы есебіне аудиторлық талдау
Аудит жұмысы бір жүйеге клтірілген белгілі бір құжаттар арқылы
Аудит тоериясында оның жүргізілуі бірнеше сатыға бөлінеді:
Бірінші сатысы Жалпы қарастыру. Тапсырушылармен жұмыс істеу, аудитор
Екінші сатысы. Алдын ала танысу. Аудитор ұймы шарт
Үшінші сатысы: Аудит жұмысына бағдарлама.
Қандай жұмыс болмасын оның тиянақтылығы және жүйелі орындалуы үшін
Аудитті орындау сатысында, аудит процесін жүргізу үшін ол тиімді
негізгі құрал, материалдық емес активтер және күрделі шығындар аудиті;
материалдар есебінің аудиті;
өндіріс шығындарының аудиті;
дайын өнім және оны сату процесінің аудиті;
ақша қаржысының, есептеу процеснің, инвестициясының аудиті;
әр түрлі қорлар, резервтер, қаржылық табыстылық көрсеткіштерінің аудиті.
Аудитор аудиторлық тексеру нәтижесі туралы есебін жасайды. Оны тапсырушыға
Басқадай көрсетілген аудиторлық қызметтер арнайы анықтама жазып
Негізінде аудит есебінің мазмұнымен түрі арнайы принциптерге сәйкес болуы
есебінің тақырыбы болуы қажет, себебі әр бір есеп басқа
аудит есебінде аудит көлемі, мақсаты, ондағы мәліметтің шектелуі анықталуы
аудит есебі басылымға шығатын болса, онда оған қоса сол
аудит есебінде барлық тексерілген қаржылықты анықтайтын құжаттар түгелдей
есебінде аудитті құқылық негіз болатын за құжаттары, нормативті құжаттар
есебінің мазмұнында тұтынушылар үшін қажетті мәліметтер бухгалтерлік жәгне аудиторлық
есептің мазмұнында келтірілген анықтамалар, түсініктер өте тиянақты түсінікті, күдіксіз,
Осы принциптерге негізделе отырып, Қазақстанның 5-ші стандартында аудит қортындысының
Аудитор қортындысының негізгі бөлімінде аудитор тексеруін жалпы көлемі, мазмұны
Аудит қортындысының негізгі бөлімінде келтірілген мәлімсет қаржы есебінде жіберілген
тест арқылы талдау жасау. Қаржы есептерін құжаттар арқылы дәлелдеу,
бухгалтерлік есеп принциптерін, оның қаржы есебін жасаудағы тиімділігін нақты,
жалпы қаржы есебіне баға беру;
Аудит есебінің қортындлау бөлімінде аудит қортындысын жасау қажет. Оның
«Контал» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің 2003-204-2005 -2006 жылдардағы еңбекақы диаграмасын
Осының өзі еңбекерлдердің орташа еңбекақысы 24882 теңгеден 32417
Қорытынды.
Қорыта келе, жауапкершілігі шектеулі серіктестік және жұмысшылар арасында еңбек
Дегенмен де “Контал” жауапкершіліг шектеулі серіктестік жұмысшылар
Жұмыс беруші еңбеккерлердің жалақысынан әрекет етіп тұрған заңға сәйкес
Өндіріс технологиясымен оны ұйымдастыруға, еңбек төлемінің қолданылатын жүйесіне,
Бухгалтерияға келіп түскен жұмыс уақыты мен көрсетілген қызыметтің
Қызметкерлермен еңбек ақысының төлемі бойынша есеп айырысу есебі
Кез келген деңгейдегі шаруашылықтарды басқару үшін, оған ғылыми жағынан
Сонымен жедел талдаудың талаптарына жауап бере алатын және
Ауытқуды талдау әдістерді;
“Шығын-көлем –табыстарының ” ара қатынасы;
зиян сыздықты талдау;
жедел басқарушылық талдау - бұл ішкі ресурстардың ситуациялық
Серіктестіктің шаруашылық қызметтеріндегі басты экономикалық көрсеткіштердің келесі тобы
Қаржылық жағдайын ескеріп және сонымен бірге қаржылық теңдігін сақтай
Нарықтық экономикаға көшу кезеңінде тексеру жүйелерінің ішінде аудиторлық қызметке
Нақты аудиторлық тексеру дегеніміз – натуралдық түрде тексеретін обьектінің
“Контал” жауапкершіліг шектеулі серіктестікте бухгалтерлік есеп жүйесін жетілдіру үшін
Бухгалтерлік есеп жүйесін 1.С. 7,7 “Бухгалтерия” програмасына көшіру.
Еңбеккерлермен есеп айырысуды карточка жүйесіне көшіру.
Бюджетпен есеп айырысу жүйесін автоматтандыру.
Осы жоғарыда көрсетілген мәселелер толықтай шешімін табатын болса, бухгалтерлік
Пайдаланылған әдебиеттер
26.12.95ж. № 2732-ші “Бухгалтерлік есеп жайлы” Заңды күші бар.
Бас счеттар жоспары
“Бухгалтерлік есеп стандарттары және оны әдістемелік нұсқаулар” Алматы-1999 ҚР.
Библиотека бухгалтера и предпринимателя № 17-18(83-84), 1997 ж қырқүйек
“Бухгалтерлік есеп және аудит” №2, 2000ж. Ғылыми- практикалық
Бухгалтер бюлетені. №1 (106), №2 (107) 2000ж. Қаңтар, №6
Дүйсембаев К.Ш. “Анализ финансового положение предприятия” 1998г. уч. пособие,
Дүйсембаев К.Ш. “Аудит и анализ финансовый отчетности” Егемен Қазақстан
Қаржы - Қаражат 2000ж. №1-2 және 1999ж. №2
ҚР-ның Президентінің “Салықтар мен бюджетке басқа да міндетті төлемдер
1С: Предприятия 7.7. ІІ бөлімі –фирма “1С: предприятия
Радостовец В.В., Шмидт О.И. “Бух учет на предприятиях” Алматы-97
Радостовец В.К. “Финансовый и управленческий учет на предприятиях” Алматы
Радостовец В.К. “Финансовый и управленческий учет на предприятиях” Алматы
“Организация финансового учета” под редакцией В. К. Радостовеца
Скала В.И. Белкин А.И. “Сборник бухгалтерских проводок” учебное пособие
Толпаков Ж.С. “Учет основных средств”
Тасмағанбетов Т.А. “Қаржы есебі” Алматы - 98, ИД “LEM”
Белкин А.И., Скала Н.В. “Сборник бухгалтерских проводок”, Алматы
Русакова Е.А., Ибрагимов Н.А. “Учет основных средств”, москва –1990,
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Фининсовый анализ. Москва –1995г
Баканов М.И. Шеремет А.д. Теория анализа хозяйственной
Радостовец В.К., Шмидт О.И. “Кәсіпорындардағы бухгалтерлік есеп” Алматы., 2000ж
А.А. Сәтмырзаев Б.Е. Укашев., Аудит теориясы., Алматы-2000ж Республикалық баспа
М.Байдаулетов С.М. Байдаулетов “Аудит” Алматы “Қазақ университеті”2004ж
“Контал” жауапкершіліг шектеулі серіктестіктің қаржы шаруашылық жағдайы туралы есебі
“Контал” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің 01.01.2005 жылғы бухгалтерлк балансы
71